Dr. Melda Apaydın İKÇU Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İzmir TNRD 1. Dönem, 4. Kursu, 26-28 Haziran, İstanbul, 2015
Kranial Sinir İntra-aksiyal segment Sisternal segment Kraniyal segment Ekstrakraniyal segment IIIOCULOMOTOR IV TROCHLEAR -mezensefalon -sup. colliculus -serebral akuadukt ant. -inferior kollikulus seviyesi -dorsal ortabeyinden çıkar interpedinküler& prepontin sisterna PCA ve SCA arasında III gibi ancak daha kaudalden kavernöz sinüs kavernöz sinüs -superior orbital fissürden girer -sup.ve inf. dallanır -Orbitaya superior orbital fissürden girer V TRIGEMINAL Mezensefalon ve üst servikal kord Prepontin sistern meckel kave ye girer kavernöz sinüs V1&2 V3:foremen ovale V1( sup. orbital fissur). lakrimal& frontal ve nazosiliar dallara ayrılır V1 (foremen rotundum), pterigopalatin fossaya V3( foremen ovale) mastikatör boşluk
Kranial Sinir VI ABDUSENS VII FASİYAL İntra-aksiyal segment 4. ventrikülün önünden pons tegmentumu içine pons tegmentumun ventrolateralii Sisternal segment prepontin sisterna serebellopontin sisterna Kraniyal segment -baziler venöz pleksusla bazisfenodd eki Dorello kanalına -kavernöz sinüse temporal kemikte : 1; İAK 2;Labirintit 3;Timpanik 4;Mastoid ile stilomastoid kanalla çıkar Ekstrakraniyal segment -sup. oftalmik fissürle orbitaya parotid retromandibular ven lateralinden dallanır VIII VESTİBÜLOKOHLEAR IX GLOSSOFARENGEAL ponsun aşağısı 4. Ventrikül seviyesi üst ve orta medülla serebellopontin sisterna bazal sisterna spiral& vestibüler ganglion İAK juguler foremen ( pars nevroza) -anterior nazofarengeal karotid boşluk (IKA laterali) -ağız tabanında sublingual boşluğun posterioru
Kranial Sinir İntra-aksiyal segment Sisternal segment Kraniyal segment Ekstrakraniyal segment X VAGUS üst ve orta medülla bazal sisterna Juguler foremen (pars vaskülaris) nazofarengeal karotid boşluk (IKA postero-laterali)den toraksa XI HİPOGLOSSUS medülla ve omurilik bazal sisterna Juguler foremen ( pars vaskülaris) nazofarengeal karotid boşluktan farenks, larenks, SKM ve trapezius kaslarına XII AKSESORİUS medülla bazal sisterna hipoglossal kanal karotid boşluğun posteriorundan digastrik kaslara
Superior ve orta meatusda olfaktor epitelyum daki koku reseptör hücrelerinden (bipolar nöronlar) başlar. Bir taraf burun boşluğundaki mukozada yaklaşık 25 milyon nöron vardır. Bu kemoreseptör özellikli koku nöronlarının periferik uzantılarının ucunda cilia lar vardır. Merkezi uzantıları ise yaklaşık 20 tane kadar olup demet şeklindeki Fila olfactoria yı oluşturur. Tamamı duyusal bir sinirdir. Nn.olfactorii > lamina cribrosa dan geçer,fossa cranii ant. a girer, Bulbus olfactorius taki nöronlara ulaşır. Buradan kalkan aksonlar frontal lobların alt yüzünde tractus olfactorius u oluşturarak arkaya doğru giderler. Koku yollarının anatomik sonlanma bölgesi iyi bilinmemektedir. Genellikle septal bölge ve temporal loba ulaştıkları kabul edilmektedir. İşlevi : Koku alma. Olfaktör bulbus
Olfaktör bulbus Olfaktör traktüs Anterior perforan cisim
Görmeyi sağlayan sinirdir. Gözün retina tabakasındaki ganglion hücrelerinin uzantıları bir araya gelerek n. opticus u oluşturur. retinik ganglion hc introrbital bölüm foraminal bölüm prekiazmatik bölüm optik kanal Retinada ışık reseptörleri (impuls) - Bipolar hücreler - Ganglion hücreleri - Aksonları göz küresi arka bölümünde papillayı oluşturur - Nervus opticus - Chiasma opticum (nazal retinadan gelen lifler çaprazlaşır) - Tractus opticus - Talamus - Radiatio optici - Görme korteksi. optik kanal Sinirin göz küresinden çıktığı parça optik sinir başı veya papilla nervi optici adını alır. Retinanın nazal ve temporal yarısından gelen görsel impulsları taşıyan optik sinir telleri sella turcica bölgesine kadar gelir. Burada, her iki gözün nazal retinasından gelen lifler çaprazlaşıp karşıya geçer. Çaprazlaşan sinir tellerinin oluşturduğu yapıya chiasma opticum denir. Kiyazmadan sonra görme lifleri tractus opticus adını alır. Tractus opticus taki lifler ışık refleksinin aferent telleri bir tarafa bırakılırsa talamusun corpus geniculatum laterale adı verilen çekirdeğinde sonlanır. Yani, retinadan başlayarak talamusa kadar kesintiye uğramadan uzanan görme yolları burada sinaps yapar ve radiatio optici adını alarak temporal ve parietal lobların derinliklerinden geçip oksipital lobların iç yüzlerindeki primer görme korteksine (kalkarin korteks) ulaşır
Fonksiyon Başlangıç Sonlanım Patoloji Göz hareketleri (dışa bakış hariç) Işık ref.(efferent) Mezensefalon (sup.coll. düzeyi, medial,posterior) -Motor lifler levator palpebrae superior, superior, medial, inferior rectus ve inferior oblique -Parasempatik Kafa kaide kırıkları, Unkal herniasyon, Kavernoz sinüs kitle ve tm, DM, Konstrüktör pupilla ve silier kaslar Sifiliz, Anevrizma
Posterior komminikan arter 3 Sinir kavernöz bölüm Dorello kanalı 6. Sinir 4. Sinir kavernöz bölüm
Sağ SCA Sağ PI
Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji Göz hareketleri (aşağı dışa) Mezensefalon (inf.coll. düzeyi, posterior) -Kontrlateral superior oblik kası Sfenoid kanat kırıkları Tm, Anevrizma
Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji -Yüz duyusu -Çiğneme (duyusal) -Frontal bölge -Maksiller bölge -Mandibuler bölge Pons (motor) -duyusal Mezensefalon Pons Bulbus Servikal kord -motor Çiğneme kasları Kafa travması Trieminal nevralji Orta kranial fossa tm. Schwannoma Kavernöz sinüs lez.
Çapı (kalınlığı) en geniş kranial sinirdir. Pons un dışyan tarafından beyin sapını terk eder/girer. Başın esas duysal siniridir; Ağrı, Isı ve Dokunma duyularını beyin sapına iletir. Çiğneme kasları dahil birçok kasın da motor siniridir. 4 merkezi çekirdeği, 2 kökü- radix motoria ve radix sensoria, 1 duysal ganglion u (Ganglion trigeminale / Gasser ganglionu), 3 temel periferik uç dalı N.ophtalmicus - V1, N.maxillaris - V2 ve N.mandibularis- V3 vardır.
Trigeminal motor nükleus Esas trigeminal duyusal nükleus IV.ventrikülün dışyan bölümünün altında, pons dokusu içinde tegmentum pontis te yer alan nuc.motorius n.trigemini deki nöronlardır. Bu nöronların aksonları, ponsaön doğru uzanır ve ponsun ön yüzünden dışarı çıkar. N.mandibularis adlı bu lifler, 1.faringeal arkus kaslarını (çiğneme kasları, m.mylohyoideus, m.digastricus venter ant.,m.tensor veli palatini, m.tensor tympani) innerve eder piramidal traktüs olive inf. serebellar pedinkül medial lemnisküs kuneat nükleus Trigeminal sinirin spinal nükleusu soliter nükleus dorsal vagal nükleus hipoglossal nükleus inferior vestibüler nükleus
2- Nuc.mesencephalicus nervi trigemini Mesencephalon da Aqueductus mesencephali yi çevreleyen substantia grisea centralis in dış parçasında yer alır 3- Nuc.principalis nervi trigemini Ponsun arka kısmında ve nuc.motorius n.trigemini nin hemen dışyan tarafında yer alır. N.trigeminus un 3 duysal çekirdeğinden orta bölümde yer alanıdır 2- Nuc.spinalis nervi trigemini Tüm medulla oblongata boyunca uzanarak, medulla spinalis in üst bölümünde 2.servikal segmente kadar ulaşır.
Trigeminal sinir, miks, duyusal, genel somatik afferent (GSA) ve motor özel visseral efferent (SVE) lifleri içerir.oftalmik (V1), Maksiller (V2) ve Mandibular (V3) den oluşur. Oftalmik sinir: lakrimal,frontal ve nasosilier dallardan oluşur. Üst yüz ve göz hassasiyeti taşır. Superior orbital fissür aracılığıyla kafatasına girer ve V1 sinirini oluşturur. Bu kavernöz sinüs geçer ve Meckel caveye ulaşır burada trigeminal ganglion (veya Gasser ya da semilunar ganglion) yer almaktadır. Maksiller bölgesi ve üst dişleri duyusu maksiller sinir V2 tarafından taşınır foramen rotundumdan geçer kavernöz sinüse girer ve Gasser Gangliona ulaşır. Mandibular sinir V3, yüz, alt dişler ve çene bölgesinden duyarlılık taşıyan veforamen spinozum yoluyla meningeal dallar da alır.ayrıca, çoğunlukla temporal kaslar (masticator, masseter ve pterigoid) vetensör palatum ve tensör timpani kaslarından da motor lifler alır. Bunlar Gasser gangliona birlikte katılır. Meckel Cave de BOS içeren pleksiform bir yapıdır
Trigeminal motor nükleus Esas trigeminal duyusal nükleus piramidal traktüs olive inf. serebellar pedinkül medial lemnisküs kuneat nükleus Trigeminal sinirin spinal nükleusu soliter nükleus dorsal vagal nükleus hipoglossal nükleus inferior vestibüler nükleus
Ganglion trigeminale deki duysal nöronların ; Merkezi uzantıları N.trigeminus un beyin sapındaki duysal çekirdeklerine ulaşır : Nuc.mesencephalici nervi trigemini Nuc.principalis nervi trigemini, Nuc.spinalis nervi trigemini Periferik uzantıları Ön kenarından çıkan 3 temel periferik dal ile yüz derisi ve baş bölgesi mukozalarında dağılırlar 1- N.ophtalmicus, 2 - N.maxillaris ve 3 - N.mandibularis N.ophtalmicus - V1, N.maxillaris - V2 N.mandibularis- V3
N.trigeminus un duysal ganglionu olan Ganglion trigeminale (Ganglion semilunare / Gasser ganglionu): 1-2 cm. boyutunda, yassı ve yarımay şeklindedir. Pars petrosa daki impressio trigeminale ye oturmuştur. Sinus cavernosus un arka tarafı ile a.carotis interna nın dışyan tarafında yer alır. Dura mater tabakası içinde bulunur. Sadece duysal nöronlara sahiptir.
II N.maxillaris : Tamamı duysal liflerden oluşur. Gang.trigeminale den orta dal olarak ayrılır. Sinus cavernosus un içinde ve dışyan duvarın en alt kısmına yakın olarak n.ophtalmicus un hemen altında seyreder. Cavitas cranii yi for.rotundum dan terk eder ve fossa pterygopalatina ya gelir. Burada bazı dallarını verir. Fossa pterygopalatina da öne doğru ilerler, fissura orbitalis inf.dan geçerek, orbitaya ulaşır. Orbita tabanındaki sulcus/canalis/foramen infraorbitalis den geçerek yüz bölgesinde dağılır III N.mandibularis : N.trigeminus un en kalın dalı. Duysal (GSA) lifler ile birlikte motor (SVE) dallar taşır. For.ovale den geçince motor lifler, duysal liflere katılır ve fossa infratemporalis e girer. N.mandibularis, tüm dallarını fossa infratemporalis de verir.
Sadece duysal lifler taşıyan 2 uç dalı vardır : 1-N.ophtalmicus (V1), fissura orbitalis superior ile; 2-N.maxillaris (V2), foramen rotundum yolu ile beyin sapına girerler. Duysal + motor lif taşıyan 1 uç dalı vardır : 3-N.mandibularis (V3) ise foramen ovale den geçerek beyin sapına ulaşır. I - N.ophtalmicus : Ganglion trigeminale nin üst-iç kısmından ayrılır. 3 periferik dal içinde en ince ve en üstte olan daldır. 2-3 cm. uzunluğunda olup, tamamı duysal liflerden oluşur. Sinus cavernosus un içinde ve dış yan duvarında öne doğru ilerlerken CN-III ile CN-IV ün alt kısmındadır. Uç dallarını orbitaya girmeden hemen önce verir. Bu dallar : 1- N.lacrimalis, 2- N.frontalis, 3- N.nasociliaris Dura mater e giden r.meningeus recurrens i önce verir.
N.trigeminus u oluşturan kökler, ponsun ön yüzünde Küçük bir motor kök- Radix motoria (SVE lifleri olup, öniçyan kısımdan çıkarlar); Büyük bir duysal kök- Radix sensoria (GSA lifleri olup, dışyan kısımdan çıkarlar) olarak adlandırılır. Her iki kökte fossa cranii post.da tentorium cerebellinin altında olarak öne doğru uzanır. Fossa cranii media içinde apex partis petrosa ya ulaşınca, radix sensoria genişleyerek yarım ay şeklinde Ganglion trigeminale/ Gasser ganglionu nu oluşturur.
Gasser ganlionu: periferal boyanması normal
Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji -Göz Pons VI. hareketi Abdusens siniri (dışa bakış) Lateral rektus kası Kafa travması Anevrizma Hidrosefali Nasofarinx Ca. Klivus kordoma
pontomedüller bileşkeden çıkışı orta pons düzeyinde sisternal bölüm kavernöz sinüse Dorello kanalı yoluyla girişi
Fonksiyon Başlangıç Sonlanm a Patoloji -Mimik kaslar -Tat duyusu VII. Fasial sinir -Tükrük bezleri -yüzeyel duyu -kornea ref. (efferent) Pons -motor - parasempatik (sup.sal.nük.) Dil 2/3 ön Tragus Mimik kaslar Lakrimal, sublingual bezler Pons (soliter nük.) -Santral Stroke, tm. -Periferik Bell s felci Tm. Anevrizma Petroz kırıkları
genikulat ganglion labirintin timpanik intrakanaliküler mastoid
genu sol distal sisternal labirint mastoid
labirint otik kapsül ve kohlea bazal kıvrımı
Fonksiyon Başlangıç Sonlanma -Denge VIII. Vestibulokohlear sinir -İşitme İç kulak -yarım daire kanalları (denge) -Kohlea (işitme) Bulbus -vestibuler nük. -kohlear nük. Patoloji petroz kırık akustik nörinom
VIII (vestibulokohlearis) 2 temel dal duysal akson içerir. Vestibüler gangliondan çıkan vestibüler lifler ile kohlear gangliondan çıkan işitme ile ilgili liflerdir. Ensık kafa içi tümörlerden biri olan vestibüler schwannoma en çok işitme ile ilgili belirtiler verir. Çünkü vestibüler işlev beynin diğer bölümleri tarafından kompanse edilir.
fasial sup vestibuler infvestibuler kohlear fasial sup vestibuler infvestibuler kohlear
Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji -Yutma Bulbus -Farinks IX. duyusu Glossofaringeal (nuc.ambigus) sinir -Tat duyusu -Motor -Parasempatik (inf. Sal.nuc.) Dil 1/3 arka Farinks mukoza Stilofar. Kası Parotis bezi Soliter nuc. V spinal tract Tm. Anevrizma
Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji -Yutma -Konuşma -Tat duyusu X. -Parasempatik Vagal sinir Bulbus -Motor (nuc.ambiguus) -Parasempatik (dorsal vagal nuc.) Epiglottis (tat) Dış kulak yolu Farinks kasları Larinks GİS, kalp, Akc. Soliter nuc. V spinal tract Tm. Anevrizma
Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji -Başın karşı tarafa çev. -Omuz kaldırma Bulbus Servikal 1-4 ön boynuz M.Trapezius M.SCM Tm. Anevrizma XI. Aksesor sinir
Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji -Dil hareketleri Bulbus Dil kasları Tm. Anevrizma XII. Hipoglossal sinir