Haziran 2017 Ayşe Özden Baş Ekonomist aozden@atbank.com.tr Maral Haçikoğlu Araştırma Uzmanı mhacikoglu@atbank.com.tr
Plastik Sektörüne Bakış: 1. Yönetici Özeti 2. Ekonomik Görünüm 3. Dünya Plastik Sektörü Dünya Plastik Mamul Üretimi Dünya Plastik Mamul Dış Ticareti Dünya Plastik Hammadde Sektörü 4. Türkiye Plastik Sektörü Üretim Tüketim Makine &Teçhizat Yatırımı Dış Ticaret Plastik Sektörünün Yapısı 5. Türk Plastik Sektörünün Rekabet Gücü ve Konumuna İlişkin Değerlendirme Sektörün Rekabet Gücünü Etkileyen İç ve Dış Gelişmeler Sektörün Temel Sorunları Sektörün Gelişimine Yönelik Atılması Gereken Adımlar Sektöre Yönelik Beklentiler 1
1. YÖNETİCİ ÖZETİ Plastik sektörü özellikle 20.yüzyılın ilk çeyreğinden sonra çok farklı alanlarda kullanım alanı bulmuş, pek çok alt sektöre girdi sağlayarak insan hayatının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Plastik sektörü hem ülkelerin ekonomik büyümesine hem de istihdam yaratılmasına katkıda bulunmaktadır. Dünyada 50 yıldır hızlı gelişimini sürdüren plastik sektöründe, 1950 yılında 1,5 milyon ton olan plastik üretiminin 2010 2014 yılları arasında %4,1 büyüme hızı ile artarak 2015 yılında 325 milyon tona çıktığı değerlendirilmektedir. 2016 yılında ise 2015 yılına kıyasla üretimin %3 arttığı ve 335 milyon ton olarak gerçekleştiği öngörülmektedir. Dış ticaret tarafında ise, dünya plastik mamul ihracatı ile ithalatı miktar ve değer bazında 2015 yılında bir önceki yıla göre artış kaydetmiştir. 2016 yılında da ithalat ve ihracattaki artışın sürdüğü tahmin edilmektedir. Çin dünya plastik mamul ihracatında ilk sırayı alırken, dünya plastik mamul ithalatında ABD ön plana çıkmaktadır. 2016 yılında Türkiye ekonomisi %2,9 oranında büyürken, Türk plastik sektörü yurtiçi talebin katkısıyla Türkiye ekonomisinin üzerinde %4 oranında büyümüştür. Yaklaşık 6,500 üretici firmanın faaliyet gösterdiği sektör, 2016 yılında ülke ekonomisine 13 milyar USD lik katkı sağlamıştır. Türk plastik sektörünün 2016 yılında mamul üretimi bir önceki yıla göre miktar bazında %3,5 artış ile 8,9 milyon tona ulaşırken, değer bazında ise %3 artış ile 33,8 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. Böylece, 2016 yılında yakaladığı başarılı üretim performansıyla Türk plastik sektörü Avrupa'daki ikinciliğini, dünyada ise altıncılığını korumuştur. Türk plastik sektörünün dış ticaret rakamları değerlendirildiğinde ise, sektörün plastik mamul sektöründe dış ticaret fazlası verdiği, plastik hammadde sektöründe ise dış ticaret açığı verdiği görülmektedir. Hammadde ithalatına yüksek orandaki bağımlılık, ithalata konulan vergiler, katma değer yaratan ürün süreçlerine geçmede yaşanan zorluklar, rekabetin yüksek ve kar marjlarının düşük olması sektörün temel sorunlarıdır. Plastik sektörünün 2023 yılı vizyonu 18 milyar USD ihracat ile 50 milyar USD lik kimya ihracat hedefinin %36 sını gerçekleştirmek olarak belirtilmiştir. Sektörün hedeflerine ulaşabilmesi için yüksek katma değerli ürün üretimine odaklanması, üretim teknolojilerinde enerji verimliliğini artırması ve ihracat pazarlarında çeşitlendirmeye gitmesi gerekmektedir. 2017 yılına iyi bir başlangıç yapan Türk plastik sektörü önümüzdeki dönemde, içeride ekonomik istikrar küresel tarafta ise Ortadoğu, AB ve Çin pazarlarında yaşanacak gelişmelere odaklanacaktır. Yatırım tarafında döviz kuru dalgalanmaları ve yüksek finansman maliyetleri, ticari faaliyetlerde ise küresel ticaretteki zayıflama eğiliminin önüne geçmek adına alınabilecek tedbirler ise sektördeki risklerin dengelenmesi açısından önem arz etmektedir. Türk plastik sektörünün 2017 yılında %5,5 - %7,5 aralığında büyüyecek bir potansiyele sahip olduğu belirtilmekle birlikte, devam eden politik ve ekonomik riskler ile önemli ihracat pazarlarımızdaki belirsizlikler göz önünde bulundurularak sektörde büyümenin %4 civarında gerçekleşmesi olası görülmektedir. 2
2. EKONOMİK GÖRÜNÜM 2016 küresel piyasalarda hareketliliğin yüksek olduğu, özellikle ABD ve Avrupa da yaşanan siyasi gelişmelerin ön plana çıktığı bir yıl olmuştur. ABD de Başkanlık seçimleri, Avrupa da ise İngiltere nin Avrupa Birliği nden çıkış süreci (Brexit) ve İtalya referandumu piyasalarda oynaklığı artırıcı gelişmeler arasındadır. 2017 yılında ise ABD yönetiminin ekonomi politikaları, Fed faiz artırımlarının zamanlaması ve seyri, Avrupa bölgesinde yapılacak seçimlerin sonuçları, İngiltere nin AB den çıkış süreci, Çin ekonomisindeki gelişmeler ve jeopolitik riskler küresel piyasalarda gündem maddeleri olmaya devam etmektedir. 2017 yılının ilk çeyreğinde, FED politika faizini 25 baz puan arttırarak %0.75-1.00 aralığına yükseltmiş, ECB ise beklentiler paralelinde politika faiz oranında ve varlık alım programında değişikliğe gitmemiştir. Bununla birlikte Avrupa da seçim yılı olması belirsizliklerin devam etmesine neden olmaktadır. ABD'de ilk çeyreğe ilişkin açıklanan veriler ekonomideki toparlanmanın devam ettiğini göstermiştir. Çin de ise ekonomik aktivite 2017 yılına ılımlı bir başlangıç yapmıştır. 2017 yıl genelinde ABD ekonomisinin olumlu görünümü çerçevesinde FED ten yılın geri kalanı için 2 faiz artışı beklenmektedir. Türkiye ekonomisi ise, üçüncü çeyrekteki daralmaya karşın geçirdiği olağanüstü gelişmelere ve şoklara rağmen 2016 yılında %2,9 ile ılımlı bir büyüme performansı kaydetmeyi başarmıştır. Genişleyici mali politikaların iç talebi canlandırması ve ekonomide dengelenme ile beraber dış talep katkısının pozitife dönmesi sayesinde 2017 yi %3,5 büyüme performansı ile bitireceğimizi tahmin ediyoruz. Ayrıca yılın ilk beş ayında açıklanan öncü göstergeler iktisadi faaliyeti desteklemek adına atılan adımların daha etkili olması nedeniyle büyümenin ikinci çeyrek itibariyle daha da güçleneceğine işaret etmektedir. Yılın geri kalanında siyasi belirsizlerin azalmasıyla güven ortamının iyileşmesini ve ekonomik reformlara ağırlık verilmesini bekliyoruz. Bu gelişmeler büyümenin tahminimiz üzerinde kalmasına neden olabilir. Yılbaşından itibaren rekor düşük seviyeleri test eden emtia ve enerji fiyatlarının desteği ile cari açıkta daralma yaşanmasına rağmen turizm gelirlerindeki düşüşün ödemeler dengesi üzerinde olumsuz etkisi yılın ilk yarısından sonra görülmeye başlanmış ve 2016 yıl genelinde cari açık 32.6 milyar USD ye yükselmiştir. Politika yapıcıların iç talebi canlandırma yönünde attıkları adımların yanı sıra uluslararası piyasalarda petrol fiyatlarının yükselme ihtimalinin bulunması cari açığın gelecek dönemde bir miktar artabileceğine işaret etmektedir. Diğer taraftan, Avrupa Birliği ekonomindeki toparlanma ile talep koşullarının güçlenmesi ve bölgeye ihracatın artış eğilimini sürdürmesiyle birlikte yılın başından bu yana mevsimsel etkilerden arındırılmış enerji ve altın hariç cari dengenin fazla verdiği görülmektedir. 2017 yılında turizm gelirlerinde sınırlı bir iyileşme beklentimize paralel 2016 yılı sonunda %3,8 gerçekleşen cari açık/gsyh oranın 2017 de %4,6 ya yükselmesini bekliyoruz. 3
2016 yılına %9,6 ile yüksek bir giriş yaptıktan sonra TÜFE düşüş trendini neredeyse yılın sonuna kadar devam etmesine rağmen 2016 yılını %8,5 seviyesinde tamamlamıştır. Kur geçişkenliği ve gıda fiyatlarındaki düşük baz etkileriyle Nisan ayı itibarıyla %11,87 ye yükselen yıllık enflasyonun çift hane kalmasına rağmen yaz ayları itibarıyla düşüş trendine girmesini ve özellikle Aralık ayındaki baz etkisiyle yılı %9.5 seviyesinde tamamlayacağını tahmin ediyoruz. Merkez Bankası 2017 yılı ilk dört ayındaki para politikası toplantılarında Geç Likidite Penceresi faiz oranını toplamda 225 baz puan artırarak % 12,25 e yükseltti. 1 Haftalık repo faizini %8,00 de sabit tutarken, faiz koridorunun üst bandı olan gecelik borç verme faizini de 75baz puan artırarak %9,25 e yükseltti. Ortalama fonlama maliyeti ise yılbaşından bu yana 350 baz puan civarında yükseldi. Merkez Bankası nın önümüzdeki dönemde de enflasyonda kalıcı bir düşüş görülene kadar para politikasında sıkı duruşu koruyacağını düşünüyoruz. Yılın ilk dört ayında ihracat yıllık %7,4 artarak 12.8 milyar USD, ithalat %9,9 artarak 17,8 milyar USD oldu. Yılın ilk çeyreğinde yıllık %3,3 olan dış ticaret açığındaki artış Nisan ayında %16,7 ye yükseldi. Talep bileşenleri arasındaki dengelenmenin devam ettiği görüyoruz. Önümüzdeki dönemde ithalatın bir miktar daha yükselmesini, ihracatın ise üçer aylık ortalamalarda kuvvetli duruşunu sürdürmesini bekliyoruz. Bütçe tarafında ise, ekonomiye kamu desteğinin artmasıyla kamu maliyesini bozucu tedbirler nedeniyle 2017 için %1,9 olan bütçe açığı/gsyh tahminimizi %2,4 e yükseltiyoruz. Makro Ekonomik Tahminler 2010 2011 2012 2013 2014 2015 T 2016 2017T GSYİH (TL milyar) 1.105 1.394 1.570 1.810 2.044 2.338 2.591 3.080 GSYİH ($ milyar) 736 832,0 858 950 935 862 857 821 GSYİH Büyümesi (reel % yıllık) 9,0 11,1 4,8 8,5 5,2 6,1 2,9 3,5 TÜFE 6,4 10,5 6,2 7,4 8,2 8,8 8,5 9,5 İşsizlik (%) 11,9 9,8 9,2 9,7 9,9 10,3 11,0 11,5 Dış Ticaret Dengesi -72,0-105,9-84,0-99,8-84,5-63,3-56,0-62,8 İhracat ($ milyar) 114,0 134,9 152,5 151,8 157,7 143,9 142,6 149,7 İthalat ($ milyar) 186,0 240,8 235,0 251,6 242,2 207,2 198,6 212,5 Cari İşlemler Dengesi ($ milyar) -47,1-77,1-48,8-65,0-43,6-32,2-32,6-37,8 Cari İşlemler Dengesi (GSYİH'ye oranı) -6,4-9,3-5,7-6,8-4,7-3,7-3,8-4,6 Konsolide Bütçe Dengesi (GSYİH'ye oranı) -3,6-1,3-1,9-1,0-1,1-1,0-1,1-2,4 Kons. Bütçe Faiz Dışı Dengesi (GSYİH'ye oranı) 0,8 1,8 1,2 1,7 1,3 1,3 1,0-0,4 Merkez Bankası Politika Faizi (%) 6,5 5,8 5,5 6,8 8,3 7,5 8,0 9,0 TL/$ (yılsonu) 1,54 1,88 1,78 2,13 2,32 2,92 3,53 3,88 Sepet (yılsonu) 1,80 2,16 2,06 2,53 2,58 3,04 3,62 3,92 4
3. DÜNYA PLASTİK SEKTÖRÜ Dünya Plastik Mamul Üretimi Plastik sektörü özellikle 20.yüzyılın ilk çeyreğinden sonra çok farklı alanlarda kullanım alanı bulmuş, pek çok alt sektöre girdi sağlayarak insan hayatının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Plastik sektörü ülkelerin ekonomik büyümesine ve istihdam yaratılmasına katkıda bulunmakta olup, yenilikçi, çevreye duyarlı ve enerji verimli ürün ve üretim süreçlerinin hayata geçirilmesi sektörün gelişiminde önem arz etmektedir. Dünyada 50 yıldır hızlı gelişimini sürdüren plastik sektöründe, 1950 yılında 1,5 milyon ton olan plastik üretiminin 2010 2014 yılları arasında %4,1 büyüme hızı ile artarak 2015 yılında 325 milyon tona çıktığı değerlendirilmektedir. 2016 yılında ise 2015 yılına kıyasla üretimin %3 arttığı ve 335 milyon ton olarak gerçekleştiği öngörülmektedir. 400 Dünya Plastik Mamul Üretimi (Milyon Ton) 350 300 250 200 265 276 288 300 312 325 335 150 100 50 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016T Kaynak: Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) 2016 yılında 335 milyon tona ulaştığı tahmin edilen dünya toplam plastik mamul üretiminin % 25 i Çin, %14,6 sı ABD, %5,2 si Almanya, %4 ü Hindistan ve %3 ü Tayland tarafından gerçekleştirilmiş ve bu ülkeler dünya plastik mamul üretiminden %52 civarında pay almıştır. Bölgeler bazında değerlendirildiğinde ise dünya toplam plastik mamul üretiminin % 25 i Çin, % 21 i tüm Avrupa, % 20 si NAFTA ülkeleri, % 16 sı da Çin dışındaki Asya ülkeleri tarafından gerçekleştirilirken, toplam üretimden Orta Doğu ve Afrika nın payı %8, Latin Amerika nın payı ise %7 olmuştur. 5
Dünya Plastik Mamul Üretiminin Bölgelere Göre Dağılımı (%) Ortadoğu + Afrika; 8% Latin Amerika ; 7% Çin; 25% Çin Dışı Asya; 16% NAFTA; 20% Avrupa ; 21% Dünya Plastik Mamul Dış Ticareti İhracat: Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı nın (PAGEV) son yayımladığı rapora göre, 2012 yılında 56,1 milyon ton ve 268,2 milyar USD olan dünya toplam plastik mamul ihracatı miktar bazında yılda ortalama %2,6 ve değer bazında da %1,0 artmış olup 2015 yılında 60,6 milyon ton ve 276,2 milyar USD düzeyinde gerçekleşmiştir. İhracatın 2016 yılında da arttığı ve miktar bazında 62 milyon tona ve değer bazında 279 milyar USD ye çıktığı tahmin edilmektedir. İhracatın ürün bazında dağılımında değer bazında en yüksek payı plastikten diğer eşya, plastikten diğer levha, yaprak, pelikül ve lamlar ile eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsül oluşturmuştur. Plastik mamuller dünya toplam ihracatının ülkeler bazında dağılımı incelendiğinde ise Çin in dünya plastik mamul ihracatında hem miktar hem de değer bazında ilk sırayı aldığı görülmektedir. Çin i sırasıyla Almanya, ABD ve İtalya izlemektedir. İthalat: 2012 yılında 60,1 milyon ton ve 263,4 milyar USD olan dünya plastik mamul toplam ithalatı miktar bazında % 1,1, değer bazında da %1,2 bileşik büyüme hızı ile artarak 2015 yılında 62,2 milyon tona ve 273,4 milyar USD ye ulaşmıştır. İthalatın 2016 yılında 63 milyon ton ve 277 milyar USD ye çıktığı öngörülmektedir. Plastik mamuller dünya toplam ithalatı ürün grupları bazında değerlendirildiğinde, plastikten sofra, mutfak ve diğer ev eşyası, tuvalet eşyası ithalatı toplam miktar bazında ithalatın %48 ini oluştururken, değer bazında yapılan ithalatta plastikten diğer eşya grubu öne çıkmaktadır. 6
Plastik mamuller dünya toplam ithalatının ülkeler bazında dağılımı incelendiğinde, miktar bazında ABD toplam mamul ithalatının %9,9 unu, Almanya %6,8 ini, Meksika % 6,3 ünü, Avustralya %5,3 ünü, Fransa ise %5,1 ini gerçekleşmiştir. Değer bazında ise ABD toplam mamul ithalatının %12,9 unu, Almanya %7 sini, Çin %6 sını, Meksika %4,9 unu ve Fransa ise %4,8 ini gerçekleştirmiştir. Dünya Plastik Mamul İhracatında İlk 10 Ülke Miktar Bazında, Milyon Ton Değer Bazında (Milyar USD) Ülkeler 2015 Pay (%) Ülkeler 2015 Pay (%) Çin 14,3 23,6 Çin 53,4 19,3 Almanya 5,8 9,6 Almanya 32,1 11,6 ABD 4,0 6,5 ABD 27,0 9,8 İtalya 2,9 4,8 İtalya 11,9 4,3 Meksika 2,2 3,7 Japonya 11,6 4,2 Polonya 1,8 3,0 G.Kore 8,9 3,2 Belçika 1,7 2,8 Fransa 8,8 3,2 Fransa 1,7 2,7 Belçika 7,6 2,8 G. Kore 1,6 2,7 İngiltere 7,3 2,6 Türkiye 1,6 2,6 Hollanda 7,1 2,6 Kaynak: ITC, International Trade Center, PAGEV Dünya Plastik Mamul İthalatında İlk 10 Ülke Miktar Bazında, Milyon Ton Değer Bazında (Milyar USD) Ülkeler 2015 Pay (%) Ülkeler 2015 Pay (%) ABD 6,1 9,9 ABD 35,2 12,9 Almanya 4,2 6,8 Almanya 19,1 7,0 Meksika 3,9 6,3 Çin 16,4 6,0 Avustralya 3,3 5,3 Meksika 13,3 4,9 Fransa 3,2 5,1 Fransa 13 4,8 İngiltere 2,7 4,3 İngiltere 10,9 4,0 Japonya 1,9 3,1 Kanada 8,8 3,2 Hollanda 1,7 2,8 Japonya 8,5 3,1 Kanada 1,7 2,8 Hollanda 7,3 2,7 İspanya 1,6 2,6 İtalya 6,6 2,4 Dünya Plastik Hammadde Sektörü Dünya toplam plastik hammadde dış ticaret hacmi 2012 2015 yılları arasında miktar bazında %3,3 bileşik ortalama büyüme hızı ile artarken, değer bazında da %2,3 azalmıştır. Böylece 2015 yılında dünya toplam dış ticaret hacmi 348 milyon ton ve 552 milyar USD seviyesinde gerçekleşmiştir. Toplam dış ticaret hacminin 2016 yılında 359 milyon tona ve 540 milyar USD ye çıktığı tahmin edilmektedir. 2015 yılında dünya plastik hammadde miktar bazında ithalatında Çin %19,2 lik payı ile ilk sırada yer alırken, onu sırasıyla, Almanya (%5,8), ABD (%4,3), İtalya (%4,1) ve Türkiye (%3,6) izlemektedir. Değer bazında dünya plastik hammadde ithalatında ise yine Çin in (%17,3) başı çektiği ve onu sırasıyla Almanya (6,3%), ABD (%5,3), İtalya (4%) ve Türkiye nin (3,3%) takip ettiği görülmektedir. 2015 yılında dünya plastik hammadde toplam ithalatında öne çıkan ürünler ise hem miktar hem de değer bazında etilen polimerleri, propilen ve diğer olefinlerin polimerleri ile poliasetaller olmuştur. Dünya toplam plastik hammadde ihracatında ise miktar bazında ABD, S. Arabistan, Almanya, G. Kore ve Belçika, değer bazında ise ABD, Almanya, Belçika, G. Kore ve Hollanda ilk 5 ülkeyi oluşturmuştur. Dünya plastik hammadde miktar bazında ihracatında öne çıkan ürün grupları ise etilen polimerleri (ilk şekillerde), propilen ve diğer olefinlerin polimerleri ile poliasetaller ve diğer polieterlerdir. 7
4. TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ A) Üretim: Plastik Mamul Üretimi Türk plastik sektörünün 2016 yılında mamul üretimi bir önceki yıla göre miktar bazında %3,5 artış ile 8,9 milyon tona ulaşırken, değer bazında da %3 artış ile 33,8 milyar USD olarak gerçekleşti. Böylece plastik sektörü bu üretimle kapasitesinin %72 sini kullanırken, genel imalat sanayinin ortalama kapasite kullanımı olan %73 ün 1 puan gerisinde kalınmış oldu. 2016 yılındaki 8,9 milyon tonluk toplam plastik mamul üretimi içinde 3,5 milyon tonla plastik ambalaj malzemeleri ilk sırada yer alırken; bu ürün grubunu 1,9 milyon tonla yapı ve plastik inşaat malzemeleri takip etti. Plastik sektöründen %40 pay alarak sektörün en önemli kalemini oluşturan plastik ambalajların 2016 yılı itibariyle dünya plastik ambalaj üretiminden aldığı pay ise %2,6 oldu. Plastik Mamul Üretimi 2012 2013 2014 2015 2016 2017Ç1 2017T Milyon Ton 7,6 8,3 8,3 8,6 8,9 2,3 9,4 Milyar USD 31,1 35,2 35,2 32,8 33,8 8,8 35,3 Kaynak: PAGEV, TUİK 2017 yılı ilk çeyreğine de iyi bir başlangıç yapan plastik sektöründe, plastik mamul üretimi geçen yılın aynı döneminde göre miktar bazında %14 artışla 2,3 milyon ton olurken, değer bazında ise %11 artışla 8,8 milyar USD lik üretim gerçekleştirildi. 2017 yılının ilk çeyreğinde 2,3 milyon tonluk toplam plastik mamul üretimi içinde yaklaşık 936 bin ton ile plastik ambalaj malzemeler ilk sırada yer alırken, onu 515 bin tonla yapı ve inşaat malzemeleri izledi. Plastik Mamul Üretiminin Sektörlere Göre Dağılımı (1000 Ton, 2017 İlk Çeyrek Diğer 327 Otomotiv Tekstil Tarım 94 94 140 Beyaz Eşya 234 Yapı ve İnşaat 515 Ambalaj 936 0 200 400 600 800 1000 8
Otomotiv ve beyaz eşya, yapı-inşaat ve plastik ambalaj sektörünün 2017 yılında da büyümeye devam edeceği beklentimizle, her geçen yıl üretimlerinde kullanılan plastik miktarı artan otomotiv plastiklerine, alt yapı, üst yapı ve yalıtım gibi alanlarda daha fazla ihtiyaç duyulan inşaat plastiklerine ihtiyaç artacaktır. Ayrıca devam eden büyük ölçekli altyapı yatırımları, ulaştırma ve enerji projeleri değerlendirildiğinde plastik inşaat malzemelerine talebin artmasını bekliyoruz. Plastik sektöründen %40 pay alarak sektörün en önemli kalemini oluşturan plastik ambalaj malzemeleri sektörünün 2017 yılında da devam eden talebe bağlı olarak iyi bir performans sergilemesini bekliyoruz. Ekonomik yavaşlama dönemlerinde bile büyüyebilen bir sektör olan plastik ambalaj malzemeleri sektörüne olan talebin, kullanım kolaylığı, uzun süreli muhafaza, hafiflik ve maliyet avantajı nedeniyle artması beklenebilir. Öte yandan diğer ülkelerle kıyaslandığında Türkiye nin kişi başına düşen ambalaj tüketiminde Japonya ve ABD gibi ülkelere kıyasla düşük seviyede kaldığı görülmektedir. Bu da önümüzdeki dönem ambalaj sektörüne yönelik yatırımlara ağırlık verilerek kişi başına düşen tüketimin artırabileceğini göstermektedir. Ambalaj sektörüne yabancı yatırımcıların da ilgisi sürmektedir. Sektörde son 10 yılda gerçekleşen satın almalar arasında Avusturyalı Dunapack'ın Dentaş'ı, Güney Afrika şirketi Mondi'nin Tire Kutsan'ı, Constantia'nın Asaş'ı, Avustralyalı Amcor'un da Ratopak Ambalaj'ı satın alması sayılabilir. Ayrıca 2017 yılının başında Türkiye ambalaj sektörünün önde gelen şirketlerinden Korozo, özel sermaye şirketi Actera Group a satılmıştır. Nisan ayında yayımlanan habere göre ise Bedminster Capital'in de Propak Ambalaj'daki %80 hissesinin satışı için yetki verdiği belirtilmiştir. Buna göre, Propak'ın satış süreci ile aralarında Avrupalı Constantia Flexibles'ın da olduğu dört alıcı grubun ilgilendiği ve satışın yakın zamanda tamamlanmasının beklendiği kaydedilmiştir. Plastik ambalaj sektörün 2016 yılı ihracatı miktar bazında geçen yılın aynı dönemine göre %6,5 artarak 864 bin tona yükselirken, değer bazında da %1 artışla 2,2 milyar USD oldu. Böylece plastik ambalaj ihracatı, ambalaj sektörünün toplam ihracatındaki %56 pay ile üretimde olduğu gibi ihracatta da liderliğini sürdürdü. Uluslararası rekabet gücünün arttırılması için şirket birleşmeleri ve satın almalarını özendirecek mekanizmalar ile önümüzdeki dönemde de büyümeye devam edecek olan plastik ambalaj sektöründe, plastik ambalaj mamulleri ihracatının 2023 yılında 5,5 milyar USD ye ulaşması hedeflenmektedir. Plastik Hammadde Üretimi 2016 yılında 1 milyon 14 bin ton plastik hammadde üretimi gerçekleştiren sektör 2015 yılına benzer bir performans sergilerken, 2017 yılının Mart ayı sonu itibariyle toplam plastik hammadde üretiminin 354 bin ton civarında gerçekleştiği tahmin edilmektedir. 2016 yılında Türkiye de üretilen toplam plastik hammaddenin %31 ini alçak yoğunluklu polietilen (AYPE), %23 ünü polietilen teraftalat (PET), % 15 ini polivinil klorür (PVC), %12 sini polipropilen (PP), %10 unu polistiren (PS) ve %9 unu yüksek yoğunluklu polietilen (YYPE) oluşturmuştur. 9
B) Tüketim: Plastik Mamul Tüketimi 2016 yılında 2015 yılına kıyasla miktar ve değer bazında %4 artış kaydeden iç pazar tüketimi sırasıyla 7,9 milyon ton ve 32,6 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. 7,9 milyon tonluk plastik mamul iç tüketimin yaklaşık 3,95 milyon tonu otomotiv, ambalaj, inşaat ve elektronik gibi ihracatçı sektörler kanalı ile yarı mamul ve mamul şeklinde dolaylı olarak ihraç edilirken, kalan 3,95 milyon tonluk kısım ise iç pazarda doğrudan tüketilmiştir. Sektörün 2017 yılının ilk çeyreğinde ise iç pazardaki tüketimi miktar bazında %14 artışla 2,1 milyon ton ve değer bazında ise %12 artışla 8,5 milyar USD ye ulaşmıştır. İç tüketimin yaklaşık 1 milyon tonunun otomotiv, ambalaj, inşaat ve elektronik gibi ihracatçı sektörler kanalı ile yarı mamul ve mamul şeklinde dolaylı olarak ihraç edildiği görülmektedir. Kalan 1,1 milyon tonluk kısım ise doğrudan tüketici tarafından tüketilmiştir. Tüketimin aynı trendle sürmesi halinde yılsonunda 8,4 milyon ton ve 34,1 milyar USD olarak gerçekleşeceği ve 2016 yılına kıyasla hem miktar hem de değer bazında artacağı tahmin edilmektedir. Plastik Hammadde Tüketimi 2016 yılında plastik hammadde iç pazar tüketimi 6,8 milyon ton olarak gerçekleşmiş ve 2015 yılına kıyasla %3 artış kaydetmiştir. 2017 yılı ilk çeyreği itibariyle ise plastik hammadde iç pazar tüketimi 1,8 milyon ton olarak gerçekleşmiş olup, yılsonunda toplam iç pazar tüketiminin 7,2 milyon tona çıkması ve 2016 yılına kıyasla %5 artması beklenmektedir. C) Makine & Teçhizat Yatırımı: Plastik sektöründe 2012 2016 yıllarını kapsayan dönemde, yılda ortalama 821 milyon USD lik makina ve teçhizat yatırımı gerçekleşmiş olup toplam yatırımın % 37 sini presler ve diğer makinalar, % 23 ünü enjeksiyon, %19 unu ekstrüzyon, % 4 ünü termoform, %2 sini şişirme makineleri ve %15 ini de aksam ve parçalar oluşturmuştur. Plastik sektöründe makine teçhizat yatırımı 2016 yılında 2015 yılına kıyasla %5 artışla 880 milyon USD olarak gerçekleşirken, 2017 yılsonunda sektörün makine teçhizat yatırımının 817 milyon USD olacağı ve 2016 yılına kıyasla gerileyeceği tahmin edilmektedir. 10
Plasitk Sektörünün 2012-2016 Döneminde Makine ve Teçhizat Yatırımının Dağılımı (%) Aksam ve Parçalar; 15% Termoforming Mak.; 4% Şişirme Mak.; 2% Presler ve Diğer Makinalar; 37% Ekstrüzyon Mak.; 19% Enjeksiyon Mak.; 23% Kaynak: PAGEV D) Dış Ticaret: İhracat: Plastik Mamul İhracatı 2016 yılında 1,6 milyon ton ve 4,1 milyar USD lik plastik mamul ihracatı yapılmış olup, plastik mamul ihracatında 2015 yılına kıyasla miktar bazında %2, değer bazında %5 gerileme görülmüştür. 2016 yılında miktar ve değer bazında en büyük ihracat 3920 (plastikten diğer levha, yaprak, pelikül ve lamlar) ve 3923 (eşya taşıma ambalajı için plastik mamuller, tıpa, kapak, kapsül) GTİP lerdeki mamul gruplarında gerçekleşmiştir. Bu GTİP gruplarında yer alan mamullerin ihracatı toplam plastik mamul ihracatının miktar bazında %45 ini değer bazında da %42 sini oluşturmuştur. 2017 yılının ilk çeyreğinde ise Türk plastik sektörünün mamul ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre miktar bazında %8 artışla 389 bin ton, değer bazında ise %2 azalışla 1 milyar USD seviyesinde gerçekleşmiştir. Ocak-Mart döneminde plastik sektörünün en çok plastik mamul ihracatı yaptığı ülkeler arasında Irak, Almanya, İsrail, İngiltere ve Fransa ilk beşte yer alırken, plastik mutfak ürünleri %11 artışla ihracatta en büyük artış gerçekleştiren alt sektör olmuştur. Mevcut trendin sürdürülmesi halinde plastik mamul ihracatının yılsonunda 1,6 milyon tona ve 4,04 milyar USD ye çıkması ve ılımlı bir performans sergilemesi beklenmektedir. 11
Plastik Mamul İhracatı (1000 Ton) GTIP No Ürün Açıklaması 2015 2016 2017Ç1 2017T 3916 Plastikten monofil, çubuk, profiller-enine kesiti 1 mmyi geçen 156 146 38 151 3917 Plastikten tüpler, borular, hortumlar; conta, dirsek, rakor vb 283 215 53 211 3918 Plastikten yer kaplamaları-duvar ve tavan kaplamaları dahil 15 13 3 13 3919 Plastikten yapışkan levha, yaprak, şerit, lam vb. düz şekilde 19 20 5 19 3920 Plastikten diğer levha, yaprak, pelikül ve lamlar 339 369 92 367 3921 Plastikten diğer levhalar, yaprak, pelikül, varak ve lamlar 129 140 33 133 3922 Plastikten küvet, duş, lavabo, hela küveti ve donanımları 24 24 6 23 3923 Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsül 324 335 84 337 3924 Plastikten sofra, mutfak ve diğer ev eşyasi, tuvalet eşyası 111 121 34 137 3925 Plastikten inşaat malzemesi 106 94 21 85 3926 Plastikten diğer eşya 69 74 20 81 Toplam 1.575 1.551 389 1.557 Kaynak: TUİK, PAGEV Plastik Mamul İhracatı (Milyon USD) GTIP No Ürün Açıklaması 2015 2016 2017Ç1 2017T 3916 Plastikten monofil, çubuk, profiller-enine kesiti 1 mmyi geçen 297 250 63 252 3917 Plastikten tüpler, borular, hortumlar; conta, dirsek, rakor vb 718 553 131 525 3918 Plastikten yer kaplamaları-duvar ve tavan kaplamaları dahil 30 26 6 23 3919 Plastikten yapışkan levha, yaprak, şerit, lam vb. düz şekilde 115 113 25 100 3920 Plastikten diğer levha, yaprak, pelikül ve lamlar 915 923 217 868 3921 Plastikten diğer levhalar, yaprak, pelikül, varak ve lamlar 386 402 90 360 3922 Plastikten küvet, duş, lavabo, hela küveti ve donanımları 107 100 24 94 3923 Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsül 809 809 202 809 3924 Plastikten sofra, mutfak ve diğer ev eşyasi, tuvalet eşyası 346 356 95 381 3925 Plastikten inşaat malzemesi 264 217 51 202 3926 Plastikten diğer eşya 351 359 107 426 Toplam 4.338 4.109 1.011 4.042 Kaynak: TUİK, PAGEV Toplam plastik mamul ihracatının yaklaşık %45 ini gerçekleştirdiğimiz AB ülkelerindeki toparlanma, İran a yönelik yaptırmaların kaldırılması ve Rusya ile düzelen ikili ilişkilerin sektörün dış ticaret performansına olumlu yansıyacağını düşünüyoruz. Suriye de iç savaşın sona ermesi de Türkiye ye ekonomik açıdan önemli fırsatlar yaratabilir. Tüm bu gelişmeler göz önünde bulundurulduğunda, İran, Hindistan, Orta Doğu ve Afrika gibi pazarlara yönelik fırsatların iyi değerlendirilmesi ve ihracat pazarlarımızın çeşitlendirmesine yönelik çalışmalara hız verilmesi sektörün rekabet gücünü artıracaktır. 12
Kaynak: TUİK, PAGEV Plastik Mamul İhracatında İlk 10 Ülke 2016 2017Ç1 Ülkeler 1000 Ton Milyon USD Ülkeler 1000 Ton Milyon USD Irak 199 373 Irak 52 96 Almanya 87 299 Almanya 21 73 İngiltere 78 197 İsrail 23 50 Fransa 52 168 İngiltere 18 44 İsrail 74 167 Fransa 13 40 Romanya 54 142 Bulgaristan 10 38 İtalya 52 136 İtalya 13 33 İran 43 132 Cezayir 13 31 Bulgaristan 44 126 Romanya 11 30 Gürcistan 46 103 İran 9 27 10 Ülke 729 1.842 10 Ülke 184 463 Diğer 821 2.267 Diğer 206 547 Toplam 1.551 4.109 Toplam 389 1.011 Plastik Hammadde İhracatı 2016 yılında 744 bin ton ve 919 milyon USD lik plastik hammadde ihraç edilmiş ve ihracat 2015 yılına kıyasla miktar bazında %8,2 artarken, değer bazında ise %1,2 gerilemiştir. 2016 yılında miktar ve değer bazında en büyük ihracat 3907 GTİP no daki poliesataller ve 3906 GTİP no da yer alan akrilik polimerlerinde gerçekleşmiş olup, bu gruptaki hammaddeler toplam ihracattan miktar bazında %52 değer bazında da %55 ini oluşturmuştur. 2016 yılında yaklaşık 165 ülkeye plastik hammadde ihraç edilirken, Almanya, İtalya, Mısır, İran ve Rusya Türkiye nin plastik hammadde ihracatında öne çıkan ilk 5 ülke olmuştur. 2017 yılının ilk çeyreği itibariyle ise 200 bin ton ve 258 milyon USD lik plastik hammadde ihraç edilmiş olup ihracatın 2017 yılsonunda 2016 yılına kıyasla miktar bazında %7,4 ve değer bazında ise %12,1 artacağı tahmin edilmektedir. Böylece 2017 yılında hammadde ihracatının 799 bin ton ve 1 milyar USD ye yükselmesi beklenmektedir. 2017 yılının Mart ayı itibariyle miktar ve değer bazında en büyük ihracat poliesataller ve akrilik polimerlerde gerçekleşirken, Almanya, İtalya, İran, Mısır ve İspanya Türkiye nin plastik hammadde ihracatında ilk 5 te yer almaktadır. 13
Plastik Hammadde İhracatı (1000 Ton) GTIP No Ürün Açıklaması 2015 2016 2017Ç1 2017T 3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 35 72 26 106 3902 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde) 28 26 6 25 3903 Stiren polimerleri (ilk şekillerde) 32 26 6 24 3904 Vinil klorür/halojenli diğer olefin polimerleri (ilk şekilde) 18 20 4 17 3905 Vinil asetat/diğer vinil esterlerinin polimerleri (ilk şekillerde) 47 52 14 55 3906 Akrilik polimerleri (ilk şekilde) 167 174 43 173 3907 Poliasetaller, diğer polieterler, epoksit-alkid reçineler (ilk şek) 201 216 59 238 3908 Poliamidler (ilk şekilde) 13 14 4 18 3909 Amino reçineler, fenolik reçineler, poliüretanlar (ilk şekilde) 77 80 19 76 3910 Silikonlar (ilk şekillerde) 6 6 2 6 3911 Petrol reçineleri, politerpenler 1 1 0 1 3912 Selüloz ve kimyasal türevleri (ilk şekilde) 45 40 11 43 3913 Tabii polimerler, değiştirilmiş tabii polimerler, türevleri (ilk şek) 0 0 0 0 3914 Polimer esasii iyon değiştiriciler (ilk şekilde) 0 0 0 0 3915 Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar 18 17 4 18 Toplam 688 744 200 799 Kaynak: TUİK, PAGEV Plastik Hammadde İhracatı (Milyon USD) GTIP No Ürün Açıklaması 2015 2016 2017Ç1 2017T 3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 52 95 34 138 3902 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde) 39 32 8 31 3903 Stiren polimerleri (ilk şekillerde) 42 30 8 34 3904 Vinil klorür/halojenli diğer olefin polimerleri (ilk şekilde) 20 21 5 18 3905 Vinil asetat/diğer vinil esterlerinin polimerleri (ilk şekillerde) 42 42 10 40 3906 Akrilik polimerleri (ilk şekilde) 199 186 47 189 3907 Poliasetaller, diğer polieterler, epoksit-alkid reçineler (ilk şek) 330 322 89 356 3908 Poliamidler (ilk şekilde) 26 24 7 28 3909 Amino reçineler, fenolik reçineler, poliüretanlar (ilk şekilde) 91 86 27 109 3910 Silikonlar (ilk şekillerde) 20 22 5 19 3911 Petrol reçineleri,politerpenler 2 2 1 3 3912 Selüloz ve kimyasal türevleri (ilk şekilde) 52 43 12 47 3913 Tabii polimerler, değiştirilmiş tabii polimerler, türevleri (ilk şek) 1 1 0 1 3914 Polimer esasii iyon değiştiriciler (ilk şekilde) 0 1 0 0 3915 Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar 16 13 4 17 Toplam 933 919 258 1.031 Kaynak: TUİK, PAGEV 14
Plastik Hammadde İhracatında İlk 10 Ülke 2016 2017Ç1 Ülkeler 1000 Ton Milyon USD Ülkeler 1000 Ton Milyon USD Almanya 65 86 Almanya 18 24 İtalya 59 74 İtalya 18 23 Mısır 56 54 İran 8 15 İran 25 50 Mısır 15 15 Rusya Fed. 19 37 İspanya 8 10 Bulgaristan 45 34 Rusya Fed. 5 9 İsrail 29 30 İsrail 8 9 Irak 22 29 Irak 6 9 Yunanistan 38 28 Bulgaristan 8 8 İspanya 23 26 Cezayir 5 6 10 Ülke 381 448 Ülke 99 128 Diğer 363 471 Diğer 101 130 Toplam 744 919 Toplam 200 258 Kaynak: TUİK, PAGEV İthalat: Plastik Mamul İthalatı 2016 yılında Türkiye nin plastik mamul ithalatı 2015 yılına kıyasla miktar bazında % 1 ve değer bazında ise %2 oranında artmış ve 589 bin ton ve 2,9 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. 2016 yılında miktar ve değer bazında en yüksek ithalat 3920 GTİP nolu (plastikten diğer levha, yaprak, pelikül, varak ve lamlar) mamul grubunda gerçekleşmiştir. Bu GTİP no da yer alan mamullerin ithalatı, toplam plastik mamul ithalatının miktar bazında % 42 sini değer bazında da% 31 ini oluşturmuştur. 2016 yılında plastik mamul ithalatı yapılan ülke sayısı 138 olurken, 2016 yılında Çin in toplam plastik mamul ithalatımızdan miktar bazında %27 ve değer bazında da %21 pay aldığı ve onu sırasıyla Almanya, İtalya, Güney Kore ve Fransa nın takip ettiği görülmektedir. 2017 yılı ilk çeyreğinde 141 bin ton ve 696 milyon USD lik plastik mamul ithalatı yapılarken, ithalatın mevcut seyrini koruması halinde plastik mamul ithalatının 2017 yılı sonunda 562 bin ton ve 2,8 milyar USD olarak gerçekleşebileceği ve 2016 yılına göre miktar ve değer bazında gerileyebileceği tahmin edilmektedir. 15
Plastik Mamul İthalatı (1000 Ton) GTIP No Ürün Açıklaması 2015 2016 2017/3 2017T 3916 Plastikten monofil, çubuk, profiller-enine kesiti 1 mmyi geçen 12 14 3 13 3917 Plastikten tüpler, borular, hortumlar; conta, dirsek, rakor vb 24 26 6 24 3918 Plastikten yer kaplamaları-duvar ve tavan kaplamaları dahil 28 22 5 20 3919 Plastikten yapışkan levha, yaprak, şerit, lam vb. düz şekilde 57 58 13 54 3920 Plastikten diğer levha, yaprak, pelikül ve lamlar 256 249 61 243 3921 Plastikten diğer levhalar, yaprak, pelikül, varak ve lamlar 65 64 15 62 3922 Plastikten küvet, duş, lavabo, hela küveti ve donanımları 5 4 1 4 3923 Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsül 47 61 16 64 3924 Plastikten sofra, mutfak ve diğer ev eşyasi, tuvalet eşyası 12 11 2 9 3925 Plastikten inşaat malzemesi 10 10 2 7 3926 Plastikten diğer eşya 68 71 16 63 Toplam 585 589 141 562 Plastik Mamul İthalatı (Milyon USD) GTIP No Ürün Açıklaması 2015 2016 2017/3 2017T 3916 Plastikten monofil, çubuk, profiller-enine kesiti 1 mmyi geçen 52 57 13 50 3917 Plastikten tüpler, borular, hortumlar; conta, dirsek, rakor vb 197 209 52 208 3918 Plastikten yer kaplamaları-duvar ve tavan kaplamaları dahil 69 89 23 91 3919 Plastikten yapışkan levha, yaprak, şerit, lam vb. düz şekilde 323 331 75 301 3920 Plastikten diğer levha, yaprak, pelikül ve lamlar 922 907 213 854 3921 Plastikten diğer levhalar, yaprak, pelikül, varak ve lamlar 254 250 59 237 3922 Plastikten küvet, duş, lavabo, hela küveti ve donanımları 49 42 10 39 3923 Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsül 221 269 68 274 3924 Plastikten sofra, mutfak ve diğer ev eşyasi, tuvalet eşyası 81 68 15 61 3925 Plastikten inşaat malzemesi 47 39 8 31 3926 Plastikten diğer eşya 658 668 159 638 Toplam 2.873 2.928 696 2.783 Kaynak: TUİK, PAGEV 2016 yılında plastik mamul ithalatı yapılan ülke sayısı 138 olurken, 2016 yılında Çin in toplam plastik mamul ithalatımızdan miktar bazında %27 ve değer bazında da %21 pay aldığı ve onu sırasıyla Almanya, İtalya, Güney Kore ve Fransa nın takip ettiği görülmektedir. 2017 yılı ilk çeyreğinde de Çin toplam plastik mamul ithalatımızdan ton bazında %24 ve değer bazında da %19 pay almış ve ilk sıradaki yerini korumuştur. 16
Plastik Mamul İthalatında İlk 10 Ülke 2016 2017Ç1 Ülkeler 1000 Ton Milyon USD Ülke 1000 Ton Milyon USD Çin 157 602 Çin 34 129 Almanya 94 547 Almanya 23 126 İtalya 52 252 İtalya 13 62 G.Kore 35 212 G.Kore 9 53 Fransa 28 185 Fransa 7 47 ABD 13 128 ABD 3 28 İngiltere 12 96 İngiltere 3 23 Belçika 15 70 Japonya 1 18 Japonya 5 66 Belçika 3 15 İspanya 11 60 İspanya 2 15 10 Ülke 422 2.219 10 Ülke 99 515 Diğerleri 168 710 Diğerleri 41 181 Toplam 589 2.928 Toplam 141 696 Kaynak: TUİK, PAGEV Plastik Hammadde İthalatı Türkiye plastik sektörünün plastik hammadde tedarikinde ithalata olan yüksek bağımlılığının sürdüğü görülmektedir. 2016 yılında plastik hammadde ithalatı 2015 yılına kıyasla miktar bazında % 4 artışla 6,5 milyon ton olurken, değer bazında %7,4 azalışla 8,7 milyar USD olmuştur. 2016 yılında miktar ve değer bazında en yüksek ithalat polietilen ve polipropilen de gerçekleşmiştir. Bu iki hammaddede yapılan ithalat toplam plastik hammadde ithalatı içinden miktar bazında %57 değer bazında da %54 pay almıştır. Toplam arz içinden %87 pay alan hammadde ithalatı yılın ilk çeyreğinde ise 1,7 milyon ton ve 2,3 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. Yılın diğer aylarında da aynı trendin sürmesi halinde plastik hammadde ithalatının 2017 sonunda 2016 ya kıyasla miktar bazında %6,4 ve değer bazında da %8,1 artarak 6,9 milyon ton ve 9,4 milyar USD olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Sektörün hammadde de ithal bağımlılığının yanı sıra başlıca sorunlarından biri yüksek katma değerli ürünlere geçiş yapılamaması, bir diğeri ise yine buna paralel küresel pazarda rekabet gücü sorunları yaşanmasıdır. Bu sorunların önüne geçmek adına, sektörde katma değer sağlamayan geleneksel üretim modelinin ileri plastiklerin üretimine dönüştürülmesi sağlanmalı ve sektöre yönelik teşvik olanaklarının revize edilmelidir. Hammadde ithalatına vergiler konulması yerine üretim ve yatırım maliyetlerini azaltacak tedbirler uygulanmalı ve ihracat pazarlarımızda etkinliği artıracak ve yeni pazarlara yönelimi hızlandıracak pazar araştırma çalışmaları yapılmalıdır. 17
Plastik Hammadde İthalatı (1000 Ton) GTIP No Ürün Açıklaması 2015 2016 2017Ç1 2017T 3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 1.600 1.710 460 1.839 3902 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde) 1.943 2.021 528 2.113 3903 Stiren polimerleri (ilk şekillerde) 512 509 117 466 3904 Vinil klorür/halojenli diğer olefin polimerleri (ilk şekilde) 834 758 223 891 3905 Vinil asetat/diğer vinil esterlerinin polimerleri (ilk şekillerde) 42 45 11 43 3906 Akrilik polimerleri (ilk şekilde) 198 208 57 228 3907 Poliasetaller, diğer polieterler, epoksit-alkid reçineler (ilk şek) 628 688 186 745 3908 Poliamidler (ilk şekilde) 87 94 26 102 3909 Amino reçineler, fenolik reçineler, poliüretanlar (ilk şekilde) 217 218 54 214 3910 Silikonlar (ilk şekillerde) 30 32 9 36 3911 Petrol reçineleri, politerpenler 29 33 9 36 3912 Selüloz ve kimyasal türevleri (ilk şekilde) 39 39 9 38 3913 Tabii polimerler, değiştirilmiş tabii polimerler, türevleri (ilk şek) 3 4 1 4 3914 Polimer esasii iyon değiştiriciler (ilk şekilde) 6 5 2 7 3915 Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar 104 160 45 179 Toplam 6.269 6.523 1.735 6.939 Plasitk Hammade İthalatı (Milyon USD) GTIP No Ürün Açıklaması 2015 2016 2017Ç1 2017T 3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 2.406 2.341 622 2.487 3902 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde) 2.650 2.346 644 2.577 3903 Stiren polimerleri (ilk şekillerde) 795 698 182 727 3904 Vinil klorür/halojenli diğer olefin polimerleri (ilk şekilde) 816 705 225 900 3905 Vinil asetat/diğer vinil esterlerinin polimerleri (ilk şekillerde) 100 106 24 98 3906 Akrilik polimerleri (ilk şekilde) 370 302 84 335 3907 Poliasetaller, diğer polieterler, epoksit-alkid reçineler (ilk şek) 1.174 1.134 293 1.170 3908 Poliamidler (ilk şekilde) 213 214 58 232 3909 Amino reçineler, fenolik reçineler, poliüretanlar (ilk şekilde) 447 411 108 432 3910 Silikonlar (ilk şekillerde) 111 117 31 122 3911 Petrol reçineleri,politerpenler 89 91 24 95 3912 Selüloz ve kimyasal türevleri (ilk şekilde) 150 149 34 138 3913 Tabii polimerler, değiştirilmiş tabii polimerler, türevleri (ilk şek) 23 24 5 22 3914 Polimer esasii iyon değiştiriciler (ilk şekilde) 14 13 4 15 3915 Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar 36 50 13 51 Toplam 9.396 8.700 2.350 9.401 Kaynak: TUİK, PAGEV 18
Plastik Hammadde ithalatında ilk 10 ülke 2016 2017Ç1 Ülkeler 1000 Ton Milyon USD Ülke 1000 Ton Milyon USD S. Arabistan 1064 1226 S. Arabistan 255 301 G. Kore 646 865 Almanya 132 238 Almanya 429 853 G. Kore 126 175 Belçika 385 552 Belçika 104 154 İtalya 237 410 İran 101 117 İran 361 400 Fransa 84 113 Fransa 300 386 İtalya 67 111 Hollanda 228 370 Hollanda 66 106 İspanya 265 370 İspanya 70 100 Mısır 269 290 Mısır 66 79 10 Ülke 4.184 5.724 10 Ülke 1.071 1.495 Diğerleri 2.338 2.976 Diğerleri 663 855 Toplam 6.523 8.700 Toplam 1.735 2.350 Kaynak: TUİK, PAGEV Ülkeler bazında plastik hammadde ithalatı değerlendirildiğinde ise, ilk 3 sırayı S. Arabistan, Almanya ve G. Kore almakta olup bu 3 ülkenin toplam plastik hammadde ithalatımızdan aldığı pay miktar ve değer bazında %30 civarındadır. Dış Ticaret Dengesi: Türkiye plastik mamul dış ticaretinde dış ticaret fazlası vermektedir. 2016 yılında 961 bin ton ve 1,2 milyar USD olan dış ticaret fazlasının 2015 yılına kıyasla miktar bazında %3, değer bazında ise %19 gerilediği görülmektedir. Dış ticaret fazlasının 2017 sonunda 995 bin ton ve 1,3 milyar USD seviyesinde gerçekleşmesi ve 2016 yılına nazaran daha iyi bir performans sergilemesi beklenmektedir. Türkiye plastik hammadde sektöründe ise sürekli dış ticaret açığı veren bir ülkedir. 2016 yılında plastik hammadde dış ticaret açığı 5,8 milyon ton ve 7,8 milyar USD olarak gerçekleşmiş ve 2015 yılına kıyasla miktar bazında %3,5 artarken, değer bazında %8 azalmıştır. Plastik hammaddelerde dış ticaret açığının 2017 sonunda 6,14 milyon ton ve 8,37 milyar USD olarak gerçekleşeceği ve 2016 yılına kıyasla miktar bazında %6, değer bazında da %8 artacağı öngörülmektedir. Dış Ticaret Fiyatları: Plastik mamullerde birim ithal fiyatları 2000 yılından bu yana birim ihraç fiyatlarının üzerindedir. 2017 yılının Mart ayı sonu itibariyle plastik mamullerde ortalama ithalat fiyatları 4,95 USD/kg, ortalama ihracat fiyatları da 2,60 USD/kg olarak gerçekleşmiş olup, 2016 yılına kıyasla ortalama ithalat fiyatı %0,3 ortalama ihracat fiyatı da %2 gerilemiştir. 19
1,36 1,24 1,29 1,69 1,74 1,68 1,50 1,33 1,35 1,77 1,81 1,83 2,95 3,04 3,11 2,75 2,65 2,60 5,24 5,42 5,36 4,91 4,97 4,95 PLASTİK SEKTÖRÜ Dünya plastik mamul ihracatında birim ihraç fiyatları ülkeler bazında değerlendirildiğinde ise ABD, İngiltere, Almanya, G. Kore ve Avusturya ortalama ihraç fiyatı 5 USD yi aşan ülkeler olup Türkiye nin ihraç fiyatı Malezya ve Hindistan ın üzerinde olmakla birlikte dünya plastik mamul ihracatını yönlendiren 20 ülkenin ortalama ihracat fiyatı olan 4,6 USD/kg ın altında kalmaktadır. 6 Plasitk Mamuller Ortalama Dış Ticaret Fiyatları 5 4 3 2 1 0 2012 2013 2014 2015 2016 2017Ç1 İhraç Fiyatı İthal Fiyatı Kaynak: ITC, International Trade Center Plastik hammaddelerde ise 2017 yılının Mart ayı sonu itibariyle, plastik hammadde ortalama birim ithal fiyatı 1,35 USD/kg ve ortalama birim ihracat fiyatı 1,29 USD/kg olarak gerçekleşmiş ve 2016 yılına kıyasla ithalat fiyatı %1,6 artarken, ihracat fiyatı da %4,4 artış kaydetmiştir. İhracat birim fiyatlarının yalnızca plastik endüstrisinde değil tüm Türkiye ihraç mallarında gerileme gösterdiği görülmektedir. Bu da sektörlerimizin rekabet edebilirliğini zayıflatmakta ve yüksek katma değerli üretime duyulan ihtiyacı tekrar gündeme getirmektedir. Plastik sektöründe bu durumun üstesinden gelmek için ilk etapta 2,60 USD/kg olan plastik mamul birim ihracat fiyatlarının 4 USD/kg düzeyine çıkarılması, sektörde Ar-Ge ve Ür-Ge ye öncelik verilerek yüksek katma değerli ürünler üretilmesi ve müşteri memnuniyeti odaklı çalışmaların sürdürülmesi gereklidir. 2 Plasitk Hammadde Ortalama Dış Ticaret Fiyatları 1,6 1,2 0,8 0,4 0 2012 2013 2014 2015 2016 2017Ç1 İhraç Fiyatı İthal Fiyatı Kaynak: ITC, International Trade Center 20
E) Plastik Sektörünün Yapısı: PAGEV verilerine göre; plastik sektöründe %90 ı KOBİ olmak üzere 6,500 civarında firma faaliyet göstermekte olup firmaların yaklaşık %30 u ambalaj, %15 i inşaat, %11 i tekstil, %10 u ev eşyası, %10 u otomotiv ve %9 u teknik parça sektörlerine mamul üretmektedir. İlgili sektörlerin genel olarak ihracatçı yapıya sahip olması ve bu sektörlerin ihraç pazarlarının istikrarlı bir görünüm sergilemesi sektöre ilişkin beklentileri olumlu yönde etkilemektedir. Türkiye plastik sektöründe faaliyet gösteren üretici firmaların şehirler bazında dağılımında İstanbul %62 payla ilk sırada yer alırken, onu Bursa ve İzmir izlemektedir. Ankara, Gaziantep, Konya ve Kocaeli de sektöründe faaliyet gösteren önemli üretici firmaların olduğu diğer bölgelerdir. İstanbul Sanayi Odası nın (İSO) Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2015 yılı listesindeki firmalara yönelik yaptığı değerlendirmelere göre ilk 500 büyük arasında yer alan 26 plastik sanayi işletmesinin üretimden net satışları 2015 yılında %7,9 oranında artarken, net üretimden satışlar, net satış hâsılatı ve net aktif gibi göstergelerde de artış kaydedilmiştir. İlk 500 listesinde yer alan plastik sanayicilerinin dönem karlarında ise maliyetlerdeki artışın fiyatlara yansıması ile karlılıkta düşüş yaşanmıştır. İSO nun listesine giren firmaların dağılımına baktığımızda ise ağırlıklı olarak kauçuk ve plastik ürünlerin imalatında faaliyet gösterdikleri, kimya ve kimyasal ürünler, elektrik makinaları, taşıt araçları, kâğıt ve kağıt ürünleri ile dokuma sanayi firmalarının da listede yerlerini aldığı görülmektedir. Plastik mamul ihracatında firmaların ağırlıklı olarak, Avrupa, Ortadoğu, Uzakdoğu ülkeleri, Kuzey Afrika ve Kuzey Amerika yı tercih ettikleri görülmektedir. Sektörde faaliyet gösteren firmalar üretim kapasitelerini artırarak, müşteri odaklı büyüme stratejilerini sürdürecektir. Plastik ve kauçuk sektörünün önemli ürünleri arasında otomobil lastikleri ve inşaat malzemeleri yer almaktadır. 2017 yılında otomotiv ve konut sektörlerinin iç talep koşullarındaki iyileşmenin etkisiyle büyüme eğilimini sürdüreceği düşünülmektedir. Söz konusu sektörlere ara mal üreten kauçuk ve plastik imalatçıların bu gelişmeden olumlu yönde etkileneceğini düşünüyoruz. 21
5. TÜRK PLASTİK SEKTÖRÜNÜN REKABET GÜCÜ VE KONUMUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME Sektörün Rekabet Gücünü Etkileyen İç ve Dış Gelişmeler: Birçok sektör 2016 yılında düşüş ile kapatırken yükseliş ivmesini sürdüren plastik sektörü 2016 yılında %4 büyümüştür. Dünya ve Türkiye ekonomisindeki olumsuz gelişmeler ise tüm sektörlerde olduğu gibi plastik sektörünü de etkilemiştir. 2016 yılında Türkiye ekonomisinin iç ve dış etkenlerle beklentilerin altında bir büyüme performansı sergilemesinin yanı sıra emtia fiyatlarındaki dalgalı seyir ve önemli ihracat pazarlarımızdaki jeopolitik riskler ve siyasi gelişmeler sektördeki ticari faaliyetlerin beklentilerin altında kalmasına neden olmuştur. 2016 yılında iç siyasi gelişmeler ve jeopolitik riskler Türkiye ekonomisinin beklentilerin altında bir performans sergilemesine neden olmuştur. Artan terör olayları ve başarısız darbe girişimi sonrasında iç talepte görülen zayıflama hükümet destekli programlarla telafi edilmeye çalışılmış ve 2016 yılının son çeyreğinde hane halkı harcamalarındaki canlanma ve düzelen yatırımcı algısı ekonomik aktivitede toparlanmayı beraberinde getirmiştir. 2017 yılında iç talepteki toparlanmanın sürmesiyle birlikte plastik sektörünün 2016 yılından daha iyi bir performans sergilemesi beklenebilir. Nitekim 2017 yılı ilk çeyreğine ilişkin açıklanan sektör verileri de iç pazar tüketimindeki artışın üretimdeki yükselişte etkili olduğunu gösteriyor. Küresel tarafta ise yakın pazarlarımızdaki gelişmeler, Çin ekonomisinin gidişatı, emtia fiyatlarındaki seyir, ABD Başkanı Trump ın politikaları ve FED in faiz artırım süreci sektörü etkileyebilecek unsurlar olarak 2017 yılında da ön plana çıkacaktır. Toplam plastik mamul ihracatının yaklaşık %45 ini gerçekleştirdiğimiz AB ülkelerindeki toparlanma, İran a yönelik yaptırmaların kaldırılması ve Rusya ile düzelen ikili ilişkilerin sektörün performansına olumlu yansıyacağını düşünüyoruz. Suriye de iç savaşın sona ermesi de Türkiye ye ekonomik açıdan önemli fırsatlar yaratabilir. Tüm bu gelişmeler göz önünde bulundurulduğunda, İran, Hindistan, Orta Doğu ve Afrika gibi pazarlara yönelik fırsatların iyi değerlendirilmesi ve etkili pazar analizlerinin yapılmasının önümüzdeki dönemde bu pazarlardaki konumumuzu güçlendirmek adına önem arz ettiğini düşünüyoruz. İç ve dış ekonomik ve siyasi gelişmelerin yanı sıra yapısal sorunlar da sektörün büyüme performansını olumsuz etkilemektedir. Hammadde ithalatına yüksek orandaki bağımlılık, ithalata konulan vergiler, katma değer yaratan üretim süreçlerine geçmede yaşanan zorluklar, rekabetin yüksek ve kar marjlarının düşük olması ile enerji maliyetlerinin yüksek oluşu sektörün başlıca sorunlarıdır. Plastik sektörünün 2023 yılı vizyonu 18 milyar USD ihracat ile 50 milyar USD lik kimya ihracat hedefinin %36 sını gerçekleştirmek olarak belirtilmiştir. Sektörün hedeflerine ulaşabilmesi için yüksek katma değerli ürün üretimine odaklanması, üretim teknolojilerinde enerji verimliliğini artırması ve ihracat pazarlarında çeşitlendirmeye gitmesi gerekmektedir. 22
Sektörün Temel Sorunları: Hammaddede %85 oranında ithalata bağımlılık, Katma değer sağlamayan geleneksel üretim modelinin kullanılması AB harici ülkelerden hammadde ithalatına gümrük vergisi konulması İkincil kullanım plastik hammaddenin girişinin yasaklanması Gerileyen satış fiyatlarının rekabeti olumsuz etkilemesi ve kar marjlarının daralması İhracat birim fiyatlarının düşmesi Sektöre spesifik devlet desteği verilmemesi Yüksek enerji maliyetleri Nitelikli ara eleman sıkıntısı Bürokratik ve hukuki süreçlerde yaşanan zorluklar olarak sıralanabilir. Sektörün Gelişimine Yönelik Atılması Gereken Adımlar: Sektörde katma değer sağlamayan geleneksel üretim modeli yerine ileri üretim tekniklerinin kullanıldığı yönetmelerin benimsenmesi, AR-GE ve ÜR-GE çalışmalarının artırılması Uluslararası rekabet gücünün artırılması adına sektörde birleşme ve satın almaları özendirecek mekanizmaların oluşturulması Yerli üreticinin hammadde ithalatına vergi konmasının yerine üretim ve yatırım maliyetlerini en aza indirgeyecek teşviklerin verilmesi İhracatta pazar çeşitliliği yaratabilmeye dönük çalışmalar yapılması Yüksek katma değerli ürüne geçiş için eğitime daha fazla önem verilmesi, nitelikli personel yetiştirilmesi Kayıt dış ile mücadele ve piyasa denetim mekanizmasının geliştirilmesi ön plana çıkmaktadır. Sektöre Yönelik Beklentiler: Ekonomideki toparlanma ve tüketici ve yatırımcı güvenindeki düzelmenin etkisiyle 2017 yılına iyi bir başlangıç yapan Türk plastik sektörünün bundan sonraki süreçte hammadde ithalatını azaltacak ve katma değer yaratacak üretim politikalarıyla 2016 yılına kıyasla daha iyi bir performans sergileyebileceğini öngörüyoruz. Mevcut konjonktürde, içeride ekonomik istikrar, küresel tarafta ise Ortadoğu, AB ve Çin pazarlarında yaşanacak gelişmeler sektörün odak noktasında olacaktır. Yatırım tarafında döviz kuru dalgalanmaları ve yüksek finansman maliyetleri, ticari faaliyetlerde ise küresel ticaretteki zayıflama eğiliminin önüne geçmek adına alınabilecek tedbirler ise sektördeki risklerin dengelenmesi açısından önem arz etmektedir. Türk plastik sektörünün 2017 yılında %5,5 - %7,5 aralığında büyüyecek bir potansiyele sahip olduğu belirtilmekle birlikte, devam eden politik ve ekonomik riskler ile önemli ihracat pazarlarımızdaki belirsizlikler göz önünde bulundurularak sektörde büyümenin %4 civarında gerçekleşmesi olası görülmektedir. 23
Ayşe Özden Baş Ekonomist aozden@atbank.com.tr Maral Haçikoğlu Araştırma Uzmanı mhacikoglu@atbank.com.tr AÇIKLAMA: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu rapor, A&T Bank Ekonomik Araştırmalar tarafından sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Sunulan bilgilerin yayım tarihi itibarıyla yanlış/yanıltıcı olmamasına özen gösterilmiş olmasına karşın, A&T Bank bilgilerin doğru ve tam olmasından sorumlu değildir. Bu raporda yer alan bilgiler herhangi bir uyarı yapılmadan değişebilir. A&T Bank ve kurum çalışanları bu raporda sunulan bilgilerin kullanılmasından kaynaklanabilecek herhangi bir doğrudan ve dolaylı zarardan ötürü hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. Telif hakkı saklıdır, herhangi bir amaçla A&T Bank ın izni olmadan raporun tamamı veya bir kısmı başka bir yerde yeniden yayımlanamaz, dağıtımı yapılamaz. Tüm hakkı saklıdır. A&T Bank Valikonağı Cad. No: 10 Nişantaşı 34367 İstanbul - Türkiye T :212-373 62 00 (PRI) / (212) 225 05 00 (19 Hat) F :+90 (212) 225 05 26 / (212) 224 99 92 E-mail: erd@atbank.com.tr 24