GRUP MARMARA PROJE DANIŞMANI Doç. Dr. Fatih ALGI Doç Dr. Murat KAHVECİ TÜBİTAK BİDEB ÖĞRETMENLERİ-FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ, MATEMATİK- PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI (LİSE-4 [ÇALIŞTAY 2014]) Kolonyada Metanol Tespiti PROJE EKİBİ PROJE TEKNİSYENİ Ferah Cömert ÖNDER Cansu BATTAL Ufuk Mutlu
PROJENİN AMACI Bu projenin amacı; Günlük hayatta kullanılan alkol içerikli maddelerin içerisinde bulunan metil alkolün tespiti. Tespit edilen metil alkolün bulunma yüzdesine göre oluşan renk değişim skalasının oluşturulması. Oluşturulan skaladan yararlanılarak etil alkol içindeki metil alkolün belirlenmesini sağlayacak bir test kiti hazırlamak.
SUÇLU METİL ALKOL Sevinç Tosun un metil alkollü kolanyadan zehirlenmesi üzerine eşi, kaçak kolanya İçin suç duyrusunda bulundu. Adli Tıp Kurumu 1992-97 arasındaki 150 şüpheli ölümün metil alkolden kaynaklandığı belirledi. (Radikal Gazetesi)
SUÇLU METİL ALKOL Türkiye de yasa dışı alkollü içeçek kolonya, parfümlerin piyasaya sürülmesi sonucunda insanlar hayatını kaybetmiştir. Bunun sebebi vücuda alınan metil alkol ve etil alkolun farklı metobalik süreçlere uğramasıdır. Kana karışan yüksek orandaki metil alkol öldürücü etkiye sahiptir.
METİL ALKOL ve ETİL ALKOL YÜKSELTGENME TEPKİMESİ (O) (O) Metil alkol Formaldehit Formik Asit CH 3 OH HCHO HCOOH (O) (O) ZEHİRLİ Etil alkol Asetaldehit Asetik Asit CH 3 CH 2 OH CH 3 CHO CH 3 COOH CO 2 + CH 4
Bu projede bu konuyla ilgili bizim seçtiğimiz reaksiyonlar sonucunda izlediğimiz yöntemle ilgili herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Farklı miktardaki alkol numunelerindeki metil alkol oranını tespit etmeyi sağlamak için test kiti hazırlama düşüncesiyle çalışmaya başlanmıştır.
MATERYAL VE YÖNTEM Deney 1 I 2 ve NaOCl kullanarak etanolden CHI 3 çökeltisi elde etme: 4 ml etanole 2 ml iyot çözeltisi eklenir. Daha sonra iyot rengi kayboluncaya kadar NaOCl eklenir. Bulanıklaşan çözeltinin rengi berraklaşıncaya kadar beklenir ve sarı iyodoform katısı gözlenir. Etanolden İodoform Oluşturma 30 dakika sonunda görünüm. 1. Tüp 1. Tüp 1. Tüp 1. Tüp Etanol Miktarı(ml) 1 2 3 4 İyot Çözeltisi(ml) 1 2 3 4 NaOCl(ml) 1,6 1,9 2,5 3,6
DENEY 2 Deney: I 2 ve NaOCl yönteminin metanol üzerindeki etkisini gözlemleme: 4 ml metanole 2 ml iyot çözetisi eklenir ve üzerine renk kayboluncaya kadar NaOCl ilave edilir. Çözeltinin rengi berraklaşıncaya kadar beklenir ve sonuçlar kaydedilir. 1. Tüp 1. Tüp 1. Tüp 1. Tüp Etanol Miktarı(ml) 1 2 3 4 İyot Çözeltisi(ml) 1 2 3 4 NaOCl(ml) 0,4 1,6 2,0 3,5
DENEY 3 İlk olarak sırasıyla 1ml, 2ml, 3ml ve 4ml etanol içeren tüplere 2 şer ml iyot çözeltisi eklenir. Aynı çözeltiler tekrar hazırlanır ve bu tüplerin herbirine 0,2 şer ml metanol eklenir. Etanol-iyot çözeltisi içeren dört tüp ile etanol-metanol-iyot çözeltisi içeren dört tüp yan yana yerleştirilir. Her tüp üzerine sırasıyla 1ml, 2 ml, 3ml, 4ml NaOCl sırayla eklenir. Belirli zaman aralıklarındaki renk değişimleri gözlenir. Etanol-İyot Etanol-Metanol-İyot 1.Tüp 2.Tüp 3.Tüp 4.Tüp 1.Tüp 2.Tüp 3.Tüp 4.Tüp Etanol(ml) 1 2 3 4 1 2 3 4 İyot Ç.(ml) 2 2 2 2 2 2 2 2 Metanol(ml) - - - - 0,2 0,2 0,2 0,2 NaOCl(ml) 1 2 3 4 1 2 3 4
DENEY 3 ( 5 dakikadaki değişim) (10 dakikadaki değişim)
DENEY 4 Beş tüp içerisine sırasıyla 4ml etanol, 3ml etanol-1ml metanol, 2ml etanol-2ml metanol, 1ml etanol-3ml metanol, 4ml metanol karışımları koyulur. Her tüpe 4 er damla KMnO 4 çözeltisi ilave edilir. Sırasıyla her tüpe 2 ml 1M NaOH çözeltisi eklenir ve zamana göre çözeltilerdeki çökelti ve renk değişimleri gözlemlenir. KMnO 4 ile Etanol ve Metanolün Yükseltgenmesi 15. dakikada görünüm 1.Tüp 2.Tüp 3.Tüp 4.Tüp 5.Tüp Etanol(ml) 4 3 2 1 - Metanol(ml) - 1 2 3 4 KMnO4(dam 4 4 4 4 4 la) NaOH(ml) 2 2 2 2 2
DENEY 5 Beş tüp içerisine sırasıyla 4ml kolonya, 3ml kolonya-1ml metanol, 2ml kolonya-2ml metanol, 1ml kolonya-3ml metanol, 4ml metanol karışımları koyulur. Her tüpe 4 er damla KMnO 4 çözeltisi ilave edilir. Sırasıyla her tüpe 2 ml 1M NaOH çözeltisi eklenir ve zamana göre çözeltilerdeki çökelti ve renk değişimleri gözlemlenir. KMnO 4 ile Etanol ve Metanolün Yükseltgenmesi 1.Tüp 2.Tüp 3.Tüp 4.Tüp 5.Tüp Kolonya(ml) 4 3 2 1 - Metanol(ml) - 1 2 3 4 KMnO4(damla) 4 4 4 4 4 NaOH(ml) 2 2 2 2 2
DENEY 5 2. dakika sonunda 5. dakika sonunda 10.dakika sonunda
DENEY 6 Metanol miktarı bilinmeyen kolonyanın belirlenen yöntem ile metanol miktarının tespit edilmesi: Metanol miktarı bilinmeyen bir kolonya hazırlatılır. Karışımın miktarları not edilir. Farklı beş tüp hazırlanarak içerilerine sırasıyla 4ml kolonya, 3ml kolonya-1ml metanol, 2ml kolonya-2ml metanol, 1ml kolonya-3ml metanol, 4ml metanol karışımları koyulur. Bilinmeyen karışım dahil her tüpe 4 er damla KMnO 4 çözeltisi ilave edilir. Sırasıyla her tüpe 2 ml 1M NaOH çözeltisi eklenir ve zamana göre çözeltilerdeki çökelti ve renk değişimleri gözlemlenir. 2. dakikadan itibaren bilinmeyen çözeltideki ve test grubundaki renk ve çökelti değişimleri gözlemlenir. 10. dakika sonunda test grubunun ve metanol oranı bilinmeyen çözeltinin durumları karşılaştırılır. Oranları bilinen karışımlara göre oranı bilinmeyen karışımın metanol miktarı tespit edilir.
DENEY 7 Altıncı deneyde hazırlanan çözeltilere ara oranlarda çözeltiler eklenerek bilinmeyen çözelti daha hassas bir şekilde tespit edilir.
DENEY 7
Sonuçlar ve Tartışma: Öncelikle KI ve NaOCl bulunan ortamda yükseltgenme reaksiyonları gerçekleştirilmiştir. Bu reaksiyonların sonucunda metanol ve etanol içeren kolonyaların yalnızca etanol içeren kolonyalardan daha farklı renklerde ve hızlarda yükseltgenme ürünleri vermeleri beklenmiştir. Ancak yapılan deneylerde iki farklı kolonya örneğinin belirgin şekilde fark edilebilir yükseltgenme ürünleri vermediği gözlenmiştir.
TEŞEKKÜR Çalıştay koordinatörü ve proje danışmanımız Prof.Dr Mehmet AY a, Uğur Değirmencioğlu na danışmanlarımız Doç. Dr. Fatih ALGI, Doç. Dr. Murat KAHVECİ, kimya teknisyeni Ferah CÖMERT ÖNDER e, tüm çalıştay ekibine ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ne çalışmamıza yaptıkları katkı ve desteklerinden dolayı teşekkür ederiz.
KAYNAKÇA www.haberaktüel.com/kolonyadaki-buyuk-tehlike-haberi-147848.html Kimya Teknolojisi, Alkoller ve Eterler, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Ankara, 2012 Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Analitik Kimya Laboratuar Föyü 2. Kantitatif Analiz, Yayın No 80, 1999 http://www.chemguide.co.uk/organicprops/alcohols/iodoform.html#top http://www.standartmerkezi.com/sm-gida-ve-kalite-forum/gida-sektoru-bazinda-bilgipaylasimi-et-sut-meyve-sebze-yag-unlu-mamul-ambalaj-/fiziksel-ve-kimyasal-gidalaboratuar-analizleri/potasyum-permanganat-iyot-sodyum-tiyosulfat-gumus-nitratpotasyum-dikromat-iyodat-v.html