T.C. NİĞDE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ H. BÜTÜNER, 2011 T.C. NİĞDE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI BATI AKDENİZ BÖLGESİNDEKİ SIÇRAYAN ÖRÜMCEKLER (ARANEAE: SALTICIDAE) ÜZERİNE FAUNİSTİK VE SİSTEMATİK ARAŞTIRMALAR HATİCE BÜTÜNER Haziran 2011

T.C. NİĞDE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI BATI AKDENİZ BÖLGESİNDEKİ SIÇRAYAN ÖRÜMCEKLER (ARANEAE: SALTICIDAE) ÜZERİNE FAUNİSTİK VE SİSTEMATİK ARAŞTIRMALAR HATİCE BÜTÜNER Yüksek Lisans Tezi Danışman Yrd. Doç. Dr. Nil BAĞRIAÇIK Haziran 2011

ÖZET BATI AKDENĠZ BÖLGESĠNDEKĠ SIÇRAYAN ÖRÜMCEKLER (ARANEAE: SALTICIDAE) ÜZERĠNE FAUNĠSTĠK VE SĠSTEMATĠK ARAġTIRMALAR BÜTÜNER, Hatice Niğde Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. Nil BAĞRIAÇIK Haziran 2011, 89 sayfa Bu çalıģma da 2007-2009 yılları arasında Batı Akdeniz Bölgesi nde 47 lokaliteden toplanmıģ olan 520 örümcek numunesinden 196 ergin örnek incelenmiģtir. Salticidae familyasına ait 16 cins ve 32 tür olduğu belirlenmiģtir. Euophrys pseudogambosa (Strand, 1915), Plexippoides flavescens (O. P.- Cambridge, 1872), Pellenes moreanus (Metzner, 1999) türleri Türkiye araneofaunası için yeni kayıt olarak tespit edilmiģtir. Türlerin faunistik, ekolojik ve sistematik özellikleri incelenmiģtir. Örneklerin morfolojik özellikleri belirtilmiģ, sinonimleri ve dünya üzerinde yayılıģları verilmiģtir. Anahtar Sözcükler: Batı Akdeniz Bölgesi, Salticidae, Araneofauna, Sistematik. iii

SUMMARY THE FAUNISTIC AND SYSTEMATIC STUDIES ON THE JUMPING SPIDERS (ARANEAE: SALTICIDAE) OF THE WEST MEDITERRANEAN REGION BÜTÜNER, Hatice Niğde University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Biology Supervisor: Assist. Prof. Dr. Nil BAĞRIAÇIK June 2011, 89 pages In this study, 196 adult specimen of 520 spider samples collected from 2007 to 2009 in 47 locality in West Mediterranean region were investigated. 16 genus and 32 species in Salticidae familia were determined. Euophrys pseudogambosa (Strand, 1915), Plexippoides flavescens (O. P.-Cambridge, 1872) and Pellenes moreanus (Metzner, 1999) were determined as new records for Turkish araneofauna. Faunistic, ecologic and systematic features of species were studied. Morphological features of species were examined,synonyms and world-wide distribution were given. Keywords: West Mediterranean Region, Salticidae, Araneofauna, Systematic. iv

TEŞEKKÜR ÇalıĢmalarım boyunca yardımlarını esirgemeyen bilgi ve tecrübelerinden yararlandığın çok değerli danıģman hocam Sayın Yrd. Doç. Dr. Nil BAĞRIAÇIK ve tezimin her aģamasında desteğini ve bilgilerini esirgemeyen Sayın Prof. Dr. Aydın TOPÇU ya ve Sayın Yrd. Doç. Dr. Tuncay TÜRKEġ e örümcekler hakkındaki tüm bilgilerini benimle paylaģan ve tezimin her aģamasında bana destek olan Nurcan DEMĠRCAN a, maddi ve manevi desteğini esirgemeyen annem Perihan BÜTÜNER ve babam Mustafa BÜTÜNER e, kardeģlerim Ali BÜTÜNER, Fatma BÜTÜNER, Zehra BÜTÜNER e, tezim sırasında manevi desteklerini esirgemeyen Hayal AKYILDIRIM, Tuba ÜNSAL, Hayriye Karabulut, H. ġeyma GÜLER ve Nisa ALAYKIRAN a teģekkürü bir borç bilirim. Ayrıca desteklerinden dolayı TÜBĠTAK a teģekkür ederim. v

İÇİNDEKİLER DİZİNİ ÖZET.. iii SUMMARY... iv TEġEKKÜR... v ĠÇĠNDEKĠLER DĠZĠNĠ.. vi ÇĠZELGELER DĠZĠNĠ... viii ġekġller DĠZĠNĠ.... ix FOTOĞRAFLAR DĠZĠNĠ.... x GRAFĠKLER DĠZĠNĠ.. xiv SĠMGELER VE KISALTMALAR... xv BÖLÜM I GĠRĠġ..1 BÖLÜM II SALTICIDAE FAMĠLYASINA AĠT GENEL BĠLGĠLER 4 BÖLÜM III ARAġTIRMA ALANININ ÖZELLĠKLERĠ... 10 BÖLÜM IV MATERYAL- METOD... 12 BÖLÜM V BULGULAR. 13 5.1 Salticidae Familyası Cins Tayin Anahtarı.... 14 5.2 FAM. SALTICIDAE (Blackwall, 1841). 17 5.2.1 Chalcoscirtus (Bertkau, 1880)..... 17 5.2.1.1 Chalcoscirtus infimus (Simon, 1868)...... 17 5.2.1.2 Chalcoscirtus nigritus (Thorell, 1875)........ 18 5.2.2 Cyrba (Simon, 1876)... 20 5.2.2.1 Cyrba algerina (Lucas, 1846)..... 20 5.2.3 Euophrys (C. L. Koch, 1834).. 22 5.2.3.1 Euophrys frontalis (Walckenaer, 1802).. 22 5.2.3.2 Euophrys pseudogambosa (Strand, 1915).... 24 5.2.4 Evarcha (Simon, 1902)... 26 5.2.4.1 Evarcha falcata (Clerck, 1757)... 26 5.2.5 Habrocestum (Simon, 1876).... 28 5.2.5.1 Habrocestum latifasciatum (Simon, 1868).... 28 5.2.5.2 Habrocestum papilionaceum (L. Koch, 1867). 29 5.2.6 Heliophanus (C. L. Koch, 1833).. 31 5.2.6.1 Heliophanus cupreus (Walckenaer, 1802).. 31 5.2.6.2 Heliophanus dubius (C. L. Koch, 1835)... 33 vi

5.2.6.3 Heliophanus edentulus (Simon, 1871). 34 5.2.6.4 Heliophanus encifer (Simon, 1871).. 36 5.2.6.5 Heliophanus equester (L. Koch, 1867).... 37 5.2.6.6 Heliophanus flavipes (Hahn, 1832).. 39 5.2.6.7 Heliophanus kochii (Simon, 1868)..... 41 5.2.6.8 Heliophanus melinus (L. Koch, 1867).. 43 5.2.6.9 Heliophanus mordax (O. P.-Cambridge, 1872).... 45 5.2.6.10 Heliophanus tribulosus (Simon, 1868).... 47 5.2.7 Macaroeris (Wunderlich, 1992 )..... 48 5.2.7.1 Macaroeris nidicolens (Walckenaer, 1802)....... 48 5.2.8 Menemerus (Simon, 1868).. 51 5.2.8.1 Menemerus semilimbatus (Hahn, 1829)... 51 5.2.9 Pellenes (Simon, 1876).. 52 5.2.9.1 Pellenes geniculatus (Simon, 1868)... 52 5.2.9.2 Pellenes moreanus (Metzner, 1999)..... 54 5.2.9.3 Pellenes nigrociliatus (Simon, 1875).... 56 5.2.10 Philaeus (Thorell, 1869)... 57 5.2.10.1 Philaeus chrysops (Poda, 1761).... 57 5.2.11 Phlegra (Simon, 1876).. 60 5.2.11.1 Phlegra fasciata (Hahn, 1826)... 60 5.2.11.2 Phlegra lineata (C. L. Koch, 1846)..... 63 5.2.12 Plexippoides (Prószyn'ski, 1984).. 64 5.2.12.1 Plexippoides flavescens ( O. P.-Cambridge, 1872 ).. 64 5.2.12.2 Plexippoides gestroi (Dalmas, 1920).. 66 5.2.13 Pseudeuophrys (Dahl, 1912).... 68 5.2.13.1 Pseudeuophrys obsoleta (Simon, 1868). 68 5.2.14 Pseudicius (Simon, 1885).. 70 5.2.14.1 Pseudicius kulczynskii (Nosek, 1905).... 70 5.2.15 Talavera (Peckham & Peckham, 1909)..... 71 5.2.15.1 Talavera aequipes (O. P.-Cambridge, 1871).... 71 5.2.16 Thyene (Simon, 1885)...... 73 5.2.16.1 Thyene imperialis (Rossi, 1846)... 73 BÖLÜM VI TARTIġMA VE SONUÇ. 76 KAYNAKLAR.. 78 vii

ÇİZELGELER DİZİNİ ÇĠZELGE 5.1 Batı Akdeniz bölgesinden tespit edilen Salticidae familyasına ait türlerin zoocoğrafik dağılımı...... 13 viii

ŞEKİLLER DİZİNİ ġekil 2.1 Vücudun dorsalden görünümü; pp: pedipalp, ey: göz, car: karapaks, pr: prosoma, cx: koksa, tro: trokanter, fe: femur, pat: patella, tib: tibia, met: metatarsus, tar: tarsus, op: opistosoma..... 7 ġekil 2.3 Prosomanın dorsalden görünüģü; ale: anterior lateral gözler, ame: anterior median gözler, ga: göz alanı, ple: posterior lateral gözler, pme: posterior median gözler.... 8 ġekil 3.1 AraĢtırma alanının Türkiye üzerindeki yeri..... 10 ix

FOTOĞRAFLAR DİZİNİ Fotoğraf 2.1.a. Heliophanus tribulosus da femoral apofiz. b. Chalocoscirtus nigritus da pedipalp.... 9 Fotoğraf 5.1 Chalcoscirtus infimus a. Genel görünüģ ( ), b. Pedipalp ( )...18 Fotoğraf 5.2 Chalocoscirtus nigritus genel görünüģ..19 Fotoğraf 5.3 Chalocoscirtus nigritus a. Epijin ( ) b.pedipalp( ).... 19 Fotoğraf 5.4 Cyrba algerina genel görünüģ.. 21 Fotoğraf 5.5 Cyrba algerina a. Epijin( ), b. Pedipalp( ).... 21 Fotoğraf 5.6 Euophrys frontalis genel görünüģ.... 23 Fotoğraf 5.7 Euophrys frontalis a. Pedipalp( ), b. Epijin( )....24 Fotoğraf 5.8 Euophrys pseudogambosa, Genel GörünüĢ.. 25 Fotoğraf 5.9 Euophrys pseudogambosa, ( ) a. Epijin b. Vulva... 25 Fotoğraf 5.10 Euophrys pseudogambosa, ( ) Pedipalp, Lateral GörünüĢ 26 Fotoğraf 5.11 Evarcha falcata a. Genel görünüģ( ), b. Epijin( ). 28 Fotoğraf 5.12 Habrocestum latifasciatum a. Genel görünüģ( ), b. Pedipalp( ). 29 Fotoğraf 5.13 Habrocestum papilionaceum a. Genel görünüģ ( ) b. Pedipalp ( )... 30 Fotoğraf 5.14 Habrocestum papilionaceum a. Epijin( ) b. Vulva( ). 30 Fotoğraf 5.15 Heliophanus cupreus genel görünüģ... 32 Fotoğraf 5.16 Heliophanus cupreus a. Pedipalp( ) b. Epijin( )... 33 Fotoğraf 5.17 Heliophanus dubius epijin( ). 34 x

Fotoğraf 5.18 Heliophanus edentulus a. Genel görünüģ( ) b. Pedipalp( ). 35 Fotoğraf 5.19 Heliophanus encifer Genel görünüģ ( ).... 36 Fotoğraf 5.20 Heliophanus encifer pedipalp ( ) a. Ventral b. Lateral.... 37 Fotoğraf 5.21 Heliophanus equester genel görünüģ... 38 Fotoğraf 5.22 Heliophanus equester a. Pedipalp ( ) b. Epijin ( )... 38 Fotoğraf 5.23 Heliophanus flavipes Genel görünüģ.. 40 Fotoğraf 5.24 Heliophanus flavipes a. Pedipalp ( ) b. Epijin( )..41 Fotoğraf 5.25 Heliophanus kochii genel görünüģ ( )... 42 Fotoğraf 5.26 Heliophanus kochii a. Epijin ( ) b. Pedipalp ( )...43 Fotoğraf 5.27 Heliophanus melinus genel görünüģ... 44 Fotoğraf 5.28Heliophanus melinus a. Pedipalp ( ) b. Epijin ( ). 45 Fotoğraf 5.29 Heliophanus mordax genel görünüģ... 46 Fotoğraf 5.30 Heliophanus mordax a. Epijin( ) b. Pedipalp( ).. 46 Fotoğraf 5.31 Heliophanus tribulosus genel görünüģ... 48 Fotoğraf 5.32 Heliophanus tribulosus a. Pedipalp( ) b. Epijin( )... 48 Fotoğraf 5.33 Macaroeris nidicolens genel görünüģü... 50 Fotoğraf 5.34 Macaroeris nidicolens a.pedipalp ( ) b. Vulva ( ).. 50 Fotoğraf 5.35 Menemerus semilimbatus genel görünüģ ( ). 52 Fotoğraf 5.36 Menemerus semilimbatus a. Epijin ( ) b. Vulva ( )..... 52 Fotoğraf 5.37 Pellenes geniculatus, Genel GörünüĢ..... 53 xi

Fotoğraf 5.38 Pellenes geniculatus, ( ) a. Epijin b. Vulva... 54 Fotoğraf 5.39 Pellenes geniculatus, ( ) Pedipalp, Lateral GörünüĢ... 54 Fotoğraf 5.40 Pellenes moreanus, Genel GörünüĢ.... 55 Fotoğraf 5.41 Pellenes moreanus, ( ) Pedipalp, a. Ventral GörünüĢ b. Lateral GörünüĢ 55 Fotoğraf 5.42 Pellenes nigrociliatus ( ) genel görünüģ.... 57 Fotoğraf 5.43 Pellenes nigrociliatus ( ) epijin. 57 Fotoğraf 5.44 Philaeus chrysops Genel görünüģ ( )... 60 Fotoğraf 5.45 Philaeus chrysops a. Pedipalp ( ) b. Vulva ( ).... 60 Fotoğraf 5.46 Phlegra fasciata genel görünüģ.. 62 Fotoğraf 5.47 Phlegra fasciata ( ) a. Epijin b. Vulva.......62 Fotoğraf 5.48 Phlegra fasciata ( ) Pedipalp a. Lateral GörünüĢ b. Ventral GörünüĢ...63 Fotoğraf 5.49 Phlegra lineata genel görünüģ... 64 Fotoğraf 5.50 Phlegra lineata a. Epijin( ) b. Vulva( )... 64 Fotoğraf 5.51 Plexippoides flavescens, Genel GörünüĢ... 66 Fotoğraf 5.52 Plexippoides flavescens, ( ) a. Epijin b. Vulva... 66 Fotoğraf 5.53 Plexippoides gestroi a.genel görünüģ b. Epijin..... 67 Fotoğraf 5.54 Pseudeuophrys obsoleta genel görünüģ.... 69 Fotoğraf 5.55 Pseudeuophrys obsoleta a. Epijin( ) b. Pedipalp( ). 70 Fotoğraf 5.56 Talavera aequipes, Genel GörünüĢ.........72 Fotoğraf 5.57 Talavera aequipes, ( ) a. Epijin b. Vulva.... 73 xii

Fotoğraf 5.58 Thyene imperialis, Genel görünüģ.... 75 Fotoğraf 5.59 Thyene imperialis, ( ) a. Epijin b. Vulva... 75 xiii

GRAFİKLER DİZİNİ Grafik 6.1 Tespit edilen türlerin cinslere göre dağılımı... 76 Grafik 6.2 Yükseltiye göre tespit edilen tür dağılımı... 77 xiv

SİMGE VE KISALTMALAR : diģi : erkek pp : pedipalp ey : gözler car : karapaks pr : prosoma op : opistosoma ple : posterior lateral gözler pme : posterior median gözler ale : anterior lateral gözler ame : anterior median gözler cx : koksa tro : trokanter fe : femur pat : patella tib : tibia met : metatarsus * : Türkiye için yeni kayıt m : metre mm : milimetre lt : litre xv

BÖLÜM I GİRİŞ Örümcekler; Arthropoda Ģubesinde, Chelicerata alt Ģubesine, Arachnia sınıfı, Araneida takımında bulunurlar. Vücut, prosama ve opistosoma olmak üzere iki bölümden oluģur. Prosoma bölgesinde ağız, basit yapıdaki gözler ve altı çift üye bulunur. Opistosoma segmentsiz torba Ģeklinde, pedisel aracılığıyla prosomaya bağlıdır. Opistosomada cinsiyet açıklığı, kitapsı akciğerlere ait stigmalar ve ağ bezleri yer alır. Örümcekler arachnida sınıfının en zengin takımlarından biridir, tanımı yapılmıģ 40 bini aģkın türü vardır [1,2]. Örümcekler üzerine ilk sistematik çalıģmalar, 18. yüzyılın ikinci yarısında Linneaus tarafından baģlatılmıģtır. Linneaus, çok sayıda örümceği binomial sisteme göre Systema Naturae adlı eserinde adlandırmıģtır. 18. ve 19. yüzyıllarda, Avrupa da örümcekler üzerine çalıģmalar artmıģtır. 19. ve 20. yüzyıllarında Fransa araknitlerini konu alan ve örümcekleri de içeren bir dizi eser yayınlamıģtır [3-10]. 1758-1940 yılları arasını kapsayan ve iki ciltten oluģan örümcek kataloğu hazırlanmıģtır. Bu katologlarda Anadolu, Ġran, Afganistan ve Türkmenistan ı kapsayan bölgelerde tespit edilen yer örümceklerinin kayıtları verilmiģtir [11,12]. 20. yüzyılda Kafkasya, Ġngiltere, Kuzey Avrupa ve Orta Avrupa örümceklerinin teģhis anahtarı genitalya özellikleri ile birlikte vermiģtir [13-18], Bonnet in Bibliographia Araneorum adlı eserinde, Güney Avrupa çoğunlukta olmak üzere Akdeniz ülkelerinde bulunan örümceklerin tür tanımları yapılmıģtır [19-23]. 1940-1981 dönemini kapsayan iki ciltlik katalog hazırlanmıģtır [24]. Türkiye örümceklerini kapsayan ilk çalıģmalar 1846-1966 yılları arasında yapılmıģtır [19-48]. Karol, 30 familyaya ait 119 cins ve 302 tür içeren Türkiye nin ilk örümcek listesini vermiģtir. AraĢtırıcı 9 yeni tür tanımlamıģtır [49-57]. Brignoli, mağaralardaki örümcek türleri ile çalıģmıģ, Türkiye ve özellikle Akdeniz bölgesindeki mevcut mağaralardan çok sayıda örümcek türünü dünya bilimine 1

kazandırmıģtır [58-63]. Doğu Anadolu Bölgesi nde Van, Bingöl, Bitlis ve Hakkari illeri araneofaunası çalıģılmıģ, 162 cinse ait 520 örümcek türü Türkiye den rapor edilmiģtir. Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi nden 3 cins ve 31 tür yeni kayıt olarak vermiģtir [64-76]. Daha sonraki çalıģmalarda Türkiye için yeni kayıtlar verilmiģ, 43 familyaya ait 613 türün yer aldığı bir örümcek listesi yayınlanmıģtır [77-81]. Türkiye den Erigonoplus ayyildizi (Tanasevitch, Topçu & Demir), Megalepthyphantes turkiyensis (Tanasevitch, Kunt & Seyyar), Troglohyphantes karolianus (Topçu, TürkeĢ & Seyyar) yeni tür olarak tanımlanmıģtır. Türkiye mağaralarından bugüne kadar tespit edilen türler bir liste halinde yayınlanmıģ, Anyphaenidae familyası da ülkemizden ilk kez bildirilmiģ ve yedi örümcek türü de yeni kayıt olarak yayınlamıģtır. [82-88] Araneidae ve Theridiidae familyasına 26 adet yeni kayıtlar verilmiģtir [89-91]. Pax cinsi Türkiye den ilk kez kaydedilmiģtir [92]. Thomisidae familyasından üç tür, Lycosidae familyasından dört tür, Linyphiidae familyasından üç tür, Pholcidae familyasından bir tür ve Zoridae ile Hersiliidae familyaları Türkiye den ilk kez kaydedilmiģlerdir [93-99]. Cheriacanthium canariense, Araneus pallasi türleri Türkiye den yeni kayıt olarak vermiģtir [100-101]. Araneidae, Palpimanidae familyalarından üç tür, Theridiidae familyasından dört tür, Hahniidae familyasından bir tür, Tetragnathidae familyasından bir tür, Türkiye den ilk kez kaydedilmiģtir [102-105]. Levy, Ġsrail'in Araneidae familyası türleri üzerine yaptığı çalıģmada bu familyaya ait 12 cins ve 18 türü belirlemiģ ve türlerin deskripsiyonlarını yaparak genital organların çizimlerini vermiģtir [106]. Örümceklerle ilgili olarak, en son sistematik değiģiklikleri içeren, sinonim ve coğrafi dağılıģları gösteren online sistemli Dünya Örümcekleri Kataloğu hazırlanmıģtır ve örümcek tür sayısı 40 bin olduğu tespit edilmiģtir. [107]. Türkiye Salticidae familyası ile ilgili Rossi [25], Simon [27], Kulczynski [30, 31], Nosek [32], Reimoser [34-36], Bristowe [43], Bonnet [19-23] ve Roewer [12] Levy ve Amitai [76], Deltshev [108-110], Bayram [93-95], Bayram ve Allahverdi [96], faunistik araģtırmalar yapmıģlar ve bazı Salticidae tür kaydı vermiģlerdir [59-63]. 2

Karadeniz Bölgesi Salticidae familyası hakkında yapılan çalıģmada, 23 tür belirlenmiģ, Phintella cinsi Türkiye den ilk kez kaydedilmiģtir. Doğu Akdeniz Salticidae familyası üzerine yapılan çalıģmada ise 51 tür tespit edilmiģ olup bu türlerin 15 tanesi yeni kayıt olarak belirtilmiģtir [111-113]. Cyrba algerina türü [114] ve Salticidae familyasına ait 4 tür Türkiye için yeni kayıt olarak verilmiģtir [115]. Türkiye nin coğrafi konumu itibarı ile kıtalar arasında geçit teģkil etmesi, farklı klimatik, mikro- klimatik özellikler göstermesi, coğrafi yapısı, zengin bitki örtüsüne sahip olması nedeniyle Palearktik bölgede zoocoğrafik açıdan son derece önemlidir. Bu bakımdan diğer canlı gruplarında olduğu gibi örümcek faunası bakımından da zenginlik arz etmesi beklenmektedir. Her ne kadar Türkiye örümcek faunası üzerine çalıģmalar varsa da yapılacak olan kapsamlı ve bölgesel çalıģmalar Türkiye faunasına katkı sağlayacaktır. Bu çalıģma ile TÜBĠTAK TBAG 106T133 Akdeniz Bölgesinin Araneofaunasının Belirlenmesi konulu proje kapsamında elde elde edilen veriler değerlendirilerek Batı Akdeniz Bölgesi Salticidae faunasına katkı sağlanması amaçlanmıģtır. 3

BÖLÜM II SALTICIDAE FAMİLYASINA AİT GENEL BİLGİLER Salticidae familyası sistematiği aģağıdaki Ģekilde verilmiģtir [116]. Takım Alttakım Üstfamilya Familya :Araneae : Araneomorphae (Labidognatha) : Salticoidea : Salticidae Salticoidea üst familyası sadece Salticidae familyasını kapsamaktadır. Salticidae familyası prosomanın dikdörtgen olması ve ön kısmında dört büyük göz bulundurması ile diğer ailelerden kolayca ayırt edilirler [117]. Salticidae familyasına ait üyelerin genel yapısı diğer örümcek familyalarıyla benzer Ģekildedir. Örümceğin vücudu prosoma (sefalotoraks) ve opistosoma (abdomen) olmak üzere iki kısımdan oluģur [118]. Prosoma sinir sistemi, duyu organları, hareket ve besin alma fonksiyonları için: opistosoma ise sindirim, üreme, solunum, dolaģım organları ve ağ bezleri için özelleģmiģtir [118]. Prosoma ekstremiteleri (avı yakalamak için özelleģmiģ olan keliserleri, üreme fonksiyonuna sahip olan pedipalpusları diğer örümceklerle iletiģimi sağlayan duyu organlarını ve hareketi sağlayan dört çift bacağı içerir), gözleri ve çeģitli diğer duyu organlarını taģır ve merkezi sinir sistemi ile midenin pompalayıcı kısmı burada yer almaktadır. Dorsalden karapaks adı verilen sert ve kalkan Ģeklinde sklerize olmuģ bir yapı tarafından kuģatılmıģtır. Ventralinde sternum yer alır. Bacaklar karapaks ve sternumun arasından uzanır. Bacakların her segmenti kendine ait tübüler kalkanla çevrilidir [117,118]. Bacaklar koksa, trokanter, femur, patella, tibia, metatarsus ve tarsus olmak üzere 7 segmentten oluģur. Salticidae familyasına ait üyelerden hızlı koģanlar sağlam ve eģit uzunlukta bacaklara sahiptir, sıçrayanlarda ise III-IV. bacakları ve bazı cinslerde ise I. bacaklar daha fazla geliģmiģtir. Ġyi geliģmiģ bacaklar uzun ve daha güçlü olur ve 4

önemli derecede dokunma ve yakalama fonksiyonu vardır. Bazı cinslerde I. bacakların geliģimi eģeye bağlı olabilir. DiĢilerde IV. bacaklar daha uzunken erkeklerde I. bacaklar daha uzundur [118]. Ekstremiteler kaslar tarafından bükülür ve uzatılır. Bacaklarda gerilme iki önemli birleģme bölgesinde olur. Bunlar femur-patella ve tibia-metatarsus bölgeleridir. Bu bölgelerde uzatıcı kas yoktur ve bacaklar prosomadaki büyük kasların kasılmaları tarafından üretilen hemolenfin hidrolik basıncındaki artıģtan etkilenir. Bu mekanizma III. ve IV. bacak çifti tarafından gerçekleģtirilen sıçrama olayı boyunca devam eder. I. ve II. bacaklar ise sıçramadan sonraki iniģ boyunca, yürürken ve avın yakalanmasında görev alır [118]. Bacaklar ve pedipalpuslar prosomanın çeģitli bölgelerinde olduğu gibi çok çeģitli duyu kıllarına, yarıklara ve çukurlar bulundurur. Bunların dokunma, titreģim ve kimyasal algılama gibi görevleri vardır. Çukurlar ince bir zar içerir ve her zaman nemlidirler. Bu çukurlarda havadaki partiküllerin uyartılarını alan duyu hücreleri vardır [118]. Duyu organlarının vücudun hareketli kısımlarında yerleģmiģ olması havadaki zayıf uyartıların daha iyi alınmasını, yer yüzeyinin tanınması ve kendilerine yaklaģan böceklerin ve diğer bazı türlerin tanınmasını sağlar [118]. Keliserler sağlam bir bazal segment ve zehir diģlerini içerir. Zehir diģleri; zehir bezinin terminal açıklığını içeren hareketli yapılardır. Zehir diģi bir veya her iki kenarı avın yakalanmasına yardımcı olan diģ veya diģlerle zırhlanmıģ bir oluk içerisinde uzanır [118]. Bu çıkıntılar Salticidae familyası üyelerinin cins seviyesinde ayrımında kullanılır. Pedipalpuslarda bacaklarda bulunan metatarsus yoktur ve erkeklerde tarsus üreme fonksiyonları için özelleģmiģtir ve erkek üreme organı (palpal organ) burada yer alır. Koksa, ağız parçalarını meydana getiren geniģ maksiller levhalar taģır [118]. Salticidae'de prosomanın anterior kenarı oldukça özelleģmiģtir; geniģ, küt ve hemen hemen dikdörtgen Ģeklindedir. Oldukça büyük olan anterior median (AME) gözler ve hemen hemen onların yarısı büyüklükte olan anterior lateral (ALE) gözler tek sıra halinde dizilmiģtir. Posterior median gözler (PME) ya da üçüncü göz sırası kıyasla 5

posterior lateral gözlerden daha büyük olup prosomanın dorsal kenarında daha geride yerleģmiģtir ve oldukça indirgenmiģ olan posterior lateral (PLE) gözler ya da ikinci göz sırası anterior lateral gözler ve posteriyor medyan gözler arasında yerleģmiģtir. Bütün gözlerin arasında yer alan boģluk göz alanı olarak adlandırılır ve bunun dıģ hatları dikdörtgen ya da ikizkenar yamuk Ģeklindedir. Göz alanı posterior kısmında daralır ya da geniģler ve sıklıkla kullanıģlı bir teģhis karakteridir [118]. Salticidae familyasına ait üyeler hareketli olan avlarını 40 cm veya daha fazla uzaklıktan farkedebilirler. Sekonder gözler (PME, PLE, ALE) daha geniģ görüģ alanına sahiptirler ve haraket dedektörleri olarak hizmet ederler, fakat nesnenin kesin bir resmini algılayamazlar. Haraketli nesne 4-10 cm içerisine yaklaģtığında örümcek doğrultusunu değiģtirerek anterior median gözlerin dar açılı görüģü içine alır. Bu gözlerin geniģ mercekleri teleskobik görüntü oluģmasını sağlar. Anterior median gözlerin retinası bumerang Ģeklindedir ve dört farklı özelleģmiģ tabaka içerisinde düzenlenmiģ yaklaģık 1.000 görüntü hücresi içerir. En fazla hücre yoğunluğu foveadadır. Fovea posteriorde özel kaslar tarafından hareket ettirilebilir. Bu hareketlilik odağın değiģmesine imkan sağlar. Anterior medyan gözler tarafından 10 cm veya daha yakın mesafedeki avın, yüksek çözünürlüklü resmini Ģekillendirir. Tanımlama süreci boyunca retina sabit hızlı hareket halindedir. Nesnenin Ģekli hızlı bir Ģekilde horizontal doğrultuda ve nesnenin ana ekseni boyunca taranır. Örümcek avını 10 cm mesafeden takip etmeye baģlar. 4 cm'den gizlice sokulur ve avın resminin en belirgin olduğu l-2cm'den avına saldırır. Bu görüntü Salticidae lerin sahip olduğu renkli görüntü ile desteklenir. Anterior medyan gözlerin görüntüsündeki keskinlik böceklerdeki bileģik gözlerdeki görüntüye oranla daha yüksektir [118]. Salticidae de opistosomanın Ģekli uzundan yuvarlağa, dardan geniģe, kütten sivriye değiģiklik gösterebilir. Bazı cinslerde dorsal integüment güçlü bir Ģekilde sklerize olmuģ ve sukutum adı verilen, sert ıģığı yansıtan koruyucu bir kalkan Ģeklini almıģ olabilir. Bu yapı sadece erkeklerde gözlenir. Cinsler ve türler arasında vücut ve vücut parçalarının renklenmesindeki çeģitlilik mat, dikkat çekici Ģekilde kontrast ya da renkli yanar döner desenli olabilir. Dorsal yüzeydeki zıt renkli desenlenme predatörlere karģı kamufle edici bir fonksiyondur. Renk deseni ya da pigmentasyon, renklerin dağılımı, yanardöner kıllar veya her ikisinden de kaynaklanabilir [118]. 6

ġekil.2.1 Vücudun dorsalden görünümü; pp: pedipalp, ey: göz, car: karapaks, gr: dorsal yiv, pr: prosoma, cx: koksa, tro: trokanter, fe: femur, pat: patella, tib: tibia, met: metatarsus, tar: tarsus [119]. 7

ġekil.2.3 Prosomanın dorsolden görünüģü; ale: anterior lateral gözler, ame: anterior median gözler, ga: göz alanı, ple: posterior lateral gözler, pme: posterior median gözler [120]. Dünya genelinde yayılıģ gösteren 400 Salticidae türünde (ve diğer bazı örümcek ailelerinde) özel bir koruyucu adaptasyon geliģmiģtir. Bunlar karıncaya benzeyen bir yapı gösterirler. Bu özellik muhtemelen karıncaları aldatmak için değil bazı predatörleri görsel yolla vazgeçirmek içindir [118]. DiĢi Salticidlerde genital açıklık opistosomanın ventralinde epigastrik yarığın hemen önünde yer almaktadır. Bu açıklık epijin adı verilen dıģ genitalya tarafından çevrelenmektedir. Sklerize haldeki epijin karmaģık ve türe özgü oyuntuya sahiptir. Epijin in alt kısmında vulva adı verilen iç genitalya yer almaktadır. Vulva sklerize olmuģ çiftleģme kanalları tarafından spermateka ya bağlanan bir çift çiftleģme açıklığı içermektedir. Pedipalpus yani erkek çiftleģme organında metatarsus yoktur ve tarsus cymbium yapısına dönüģmüģtür. Cymbiumda spermin içerisine çekildiği kompleks yapı bulbustur ve anteriyorundan sperm damlasının diģiye aktarılmasını sağlayan embolus çıkar. Embolus sperm kanalıyla bağlantılıdır. Pedipalpusta apofız adı verilen çeģitli Ģekillerde sklerize olmuģ çıkıntılar yer almaktadır. Bu çıkıntılar pedipalpusta bulundukları yere göre tibial apofız ya da femoral apofız Ģeklinde isimlendirilirler [118]. 8

Fotoğraf 2.1.a. Heliophanus tribulosus da femoral apofiz. b. Chalocoscirtus nigritus da pedipalp 9

BÖLÜM III ARAŞTIRMA ALANININ ÖZELLİKLERİ AraĢtırma alanını Antalya, Muğla, Isparta, Burdur illeri ve Konya nın Toros dağlarını içeren güney bölümünü, Karaman ın küçük bir kısmı oluģturmaktadır. ġekil 3.1 AraĢtırma alanının Türkiye üzerindeki yeri [121] Akdeniz bölgesinin dağlık ve oldukça engebeli bir yapısı vardır. Bölgenin yeryüzü Ģekillerinin ana çizgilerini Toroslar belirler. Antalya Körfezi nin iki yanında yer alan Batı Toroslar, Kuzeyde Göller Bölgesi birbirine yaklaģıp sıkıģır. Teke Yarımadası nın batısında beliren Batı Toroslar, TaĢeli Plato suna kadar uzanır [122-125]. Batı Toroslar ı Teke yarımadası ile Antalya Körfezi nin doğu kesimindeki saha oluģturur. Teke yarımadasında kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan Toroslar ın önemli kollarını batıda Akdağlar ve Kantarcı dağları oluģturur. Burada Akdağlar üzerindeki en yüksek zirveler 2500 m yi aģar. Ġkinci sırayı Antalya Körfezi nin batısında uzanan Beydağları meydana getirir. Batı Torosların en yüksek noktası Beydağları 3096 m lik Kızlar Sivrisi Tepesidir [122-125]. Batı Toroslar, dik eğimli yamaçlarından inen bol sulu akarsular tarafından parçalanmıģ ve genellikle boylamasına uzanan derin vadiler ortaya çıkmıģtır. Akarsuları; Göksu, Köprü Suyu, Manavgat, Aksu, EĢem ve Dalaman çaylarıdır. BaĢlıca doğal göller 10

BeyĢehir, Eğridir, Kestel, Avlan ve Suğla gölleridir. Kıyılarda ise irili ufaklı birçok lagün vardır. Akdeniz kıyıları genellikle, az girintili çıkıntılı olması ve geniģ yaylar çizmesi bakımından Karadeniz kıyılarına benzer; kıyı sahanlıklarına da pek rastlanmaz. Bölgenin en batı kesiminde ise dağlar kıyıya dik uzandığı için, burada Ege kıyılarına benzeyen daha girintili çıkıntılı bir kıyı tipi vardır. Bu kıyıların, yakın zamanlardaki bir deniz düzeyi yükselmesi sonucu oluģtuğu sanılmaktadır. Engebeli kıyının içine sokulmuģ küçük koylar, adalar ve yarımadalar bu yükselme nedeniyle ortaya çıkmıģtır [122-125]. Ġklim; Akdeniz in kıyı yörelerinde görülen tipik Akdeniz iklimine Asıl Akdeniz Ġklimi, Dağlık Kesimindeki iklime ise Akdeniz Dağ Ġklimi adı verilir. Akdeniz iklimi genel olarak ılıman iklim olarak kabul edilir. Bu iklimin ana karakterleri yazların sıcak ve kurak, kıģların ise ılık ve yağıģlı geçmesidir. Akdeniz sahili boyunca 18 C nin biraz üzerinde olan yıllık ortalama sıcaklık, 1000 m civarındaki Göller Yöresi nde 12-13 C ye düģer. Toroslar da ise 2000 m dolaylarındaki yıllık ortalama sıcaklık 6-7 C civarındadır. Yılın en sıcak ayı olan Temmuz un ortalama sıcaklığı, 25 C yi geçer. Akdeniz ikliminin etkili olduğu yerlerde kıģ aylarında bol yağıģ görülür. Yıllık toplam yağıģın büyük bir kısmı bu mevsimde gerçekleģir. KıĢ yağıģlarının büyük bir kısmı yağmur Ģeklindedir çünkü hava sıcaklığı, yüksekliğin fazla olmadığı kıyı kesimlerinde ve dağların alçak yamaçlarında 0 C nin altında değildir. Ancak dağların yüksek yerlerindeki ve Toroslar ın Orta Anadolu ya bakan yamaçlaında yağıģlar kar Ģeklinde olur [122-125]. Bitki Örtüsü; Akdeniz Bölgesi nde Kırmızı renkli Akdeniz toprağı, Göller ve Teke yöresindeki ovalarda yer alan kestane renkli topraklar, Torosdağlarında orman sınırının üstünde ise kayalıklar halinde görülen sahalarda çoğunlukla taģlı çakıllı topraklar bulunur. Ülkemizdeki en yaygın kızılçam ormanları Akdeniz Bölgesi ndedir. Kızılçam ormanları Toros dağlarının güneye bakan yamaçları boyunca 1000-1300 m lere kadar olan kesimlerde yaygındır. Kızılçam ormanlarının tahrip olduğu yerlerde makiler geliģir. Kızılçam ormanlarının üzerinde baģlayarak 2000 m lere kadar karaçam ormanları devam eder. Ancak yer yer sedir ve göknar ormanlarına da rastlanır. Akdeniz vejetasyon bölgesinde meģe ormanlarına da rastlanır. Bunlar genellikle asıl Akdeniz bitki örtüsü kuģağı ormanları arasında yaygınlık gösterir. Torosların, orman üst sınırının yukarısında kalan yüksek kesimlerinde Alpin çayırlar mevcuttur [122-125]. 11

BÖLÜM IV MATERYAL METOT Bu çalıģmada, Batı Akdeniz bölgesinden 2007-2009 yılları arasında, Prof. Dr. Aydın Topçu ve Yrd. Doç. Dr. Tuncay TürkeĢ (Niğde Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü) tarafından toplam 47 lokaliteden toplanmıģ olan 520 örümcekten, 196 ergin örümcek örneği değerlendirilmiģtir. Örnekler, toprak üstünden, taģ, kaya parçalarının ve ağaç kabuklarının altından, bitkilerin üzerinden, ağaç ve çalılardan toplanmıģtır. Örümcekleri toplamak için; atrap, ağız aspiratörü, pens, huni ve kavanozlar kullanılmıģtır. Toplanan örümceklere ait örnekler özel bir çözelti (1 lt. %70-75 lik alkol + 4-5 damla formaldehit + 3-4 damla gliserin) içerisinde, üzerinde toplama yeri, tarihi ve toplayıcının adı yazılı etiketler bulunan ĢiĢelere konularak laboratuara getirilmiģ ve toplama yapılan habitatların ekolojik özellikleri de arazi defterlerine kaydedilmiģtir. Laboratuvara getirilen örümcekler öldürme çözeltisinden çıkartılarak tür tayini yapılmıģtır. TeĢhislerde literatürde bulunan teģhis anahtarları kullanılmıģtır [13, 14, 16, 18, 118, 119, 126, 127]. Göz karakterleri (sırası, sayısı, yerleģmesi, birbirlerine olan mesafeleri vb.), bacaklar üzerinde bulunan tüy, kıl, diken, trikhobotriyum gibi yapılar, ergin örümceklerin genital organları (erkeklerin tarsal palpları, diģilerin epigin yapıları) taksonomik karakter olarak incelenmiģtir. DiĢi örümceklerin teģhis edilebilmesi için vulvalarının Ģeffalandırılması sağlanmıģtır. Vulva % 10 luk KOH te bir saat bekletilerek kitinize yapılar ĢeffaflandırılmıĢtır. TeĢhis çalıģmalarında, binoküler stereo mikroskoplar (Olympus SZX 16, Olympus SZ 61) kullanılmıģtır. Örümceklerin fotoğrafları Olympus 4040 dijital kamera kullanılarak çekilmiģtir. Örümcek türlerinin zoocoğrafik dağılımları ise Platnick 2011 online dünya örümcekleri veri tabanına göre verilmiģtir. TeĢhisleri yapılan örnekler, saklama ĢiĢelerinde %70 lik alkol içine konularak etiketlenmiģtir. Müze materyali haline getirilen örnekler Niğde Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Arachnoloji Müzesi nde (NUAM) muhafaza altına alınmıģtır. 12

BÖLÜM V BULGULAR Bu çalıģmada, Batı Akdeniz Bölgesinden, 2007-2009 yılları arasında iki yıl süresince toplam 47 lokaliteden, 75 i erkek 121 i diģi toplam 196 ergin örnek incelenmiģtir. Buna göre; incelenen örneklerin Salticidae familyasına ait 16 cins ve 32 tür olduğu yapılan çalıģmalarda teģhis edilmiģtir. Bu çalıģma ile teģhis edilen türlerin listesi, sinonimleri, morfolojileri, dünyadaki yayılıģları verilmiģtir. Çizelge 5.1 Batı Akdeniz bölgesinden tespit edilen Salticidae familyasına ait türlerin zoocoğrafik dağılımı BATI AKDENĠZ BÖLGESĠ'NDE TESPĠT EDĠLEN TAKSONLARIN LĠSTESĠ ZOOCOĞRAFĠK DAĞILIMI FAM. SALTICIDAE Chalcoscirtus infimus (Simon, 1868) + + Güney ve Orta Avrupa dan Orta Asya ya. Chalcoscirtus nigritus (Thorell, 1875) + + Palearktik Cyrba algerina (Lucas, 1846) + + Kanarya Adaları ndan Orta Asya ya. Euophrys frontalis (Walckenaer, 1802) + + Palearktik Euophrys pseudogambosa (Strand, 1915) * + + Ġsrail Evarcha falcata (Clerck, 1757) + - Palearktik Habrocestum latifasciatum (Simon, 1868) + + Doğu Akdeniz. Habrocestum papilionaceum (L. Koch, 1867) + + Yunanistan Heliophanus cupreus (Walckenaer, 1802) + + Palearktik Heliophanus dubius (C. L. Koch, 1835) + - Palearktik. Heliophanus edentulus (Simon, 1871) + + Akdeniz Heliophanus encifer (Simon, 1871) + + Akdeniz Heliophanus equester (L. Koch, 1867) + + Ġtalya dan Azerbaycan a Heliophanus flavipes (Hahn, 1832) + + Palearktik Heliophanus kochii (Simon, 1868) + + Palearktik Heliophanus melinus (L. Koch, 1867) + + Palearktik Heliophanus mordax (O. P.-Cambridge, 1872) + + Yunanistan dan Orta Asya ya Heliophanus tribulosus (Simon, 1868) + + Avrupa dan Kazakistan a Macaroeris nidicolens (Walckenaer, 1802) + + Avrupa'dan Orta Asya'ya 13

Çizelge 5.1 (Devam) Batı Akdeniz bölgesinden tespit edilen Salticidae familyasına ait türlerin zoocoğrafik dağılımı Menemerus semilimbatus (Hahn, 1829) + + Kanarya Adaları ndan Azerbaycan a, Arjantin. Pellenes geniculatus (Simon, 1868) + + Palearktik,Tanzanya Pellenes moreanus (Metzner, 1999) * - + Yunanistan Pellenes nigrociliatus (Simon, 1875) + - Palearktik Philaeus chrysops (Poda, 1761) + + Palearktik Phlegra fasciata (Hahn, 1826) + + Palearktik Phlegra lineata (C. L. Koch, 1846) + + Güney Avrupa, Suriye Plexippoides flavescens (O. P.-Cambridge, 1872) * + - Yunanistan dan Orta Asya ya. Plexippoides gestroi (Dalmas, 1920) + - Doğu Akdeniz. Pseudeuophrys obsoleta (Simon, 1868) + + Palearktik Pseudicius kulczynskii (Nosek, 1905) - + Yunanistan, Türkiye, Suriye. Thyene imperialis ( Rossi, 1846 ) + - Palearktik Talavera aequipes (O. P.-Cambridge, 1871) + - Palearktik 5.1. Salticidae Familyası Cins Tayin Anahtarı 1. Vücut Ģekli örümceklere benzer........ 2 2.a. Küçük türlerdir; Vücut uzunluğu genellikle 3 mm den küçüktür. Prosoma uzunluğunun, yüksekliğine oranı 0,4 kadardır. 3 2.b. Orta büyüklükte ve büyük türlerdir; Vücut uzunluğu 4-11 mm kadardır.... 6 3.a. Koyu renkli hayvanlardır, parlak metalik yüzeylere sahiptir(erkek bireylerde tüm vücut, diģi bireylerde sadece prosoma).erkeklerde opistosoma ile scutum, diģilerde opistosoma; koyu gri, yumuģak bir deriye sahiptir........ Chalcoscirtus 3.b. Vücut yüzeyi parlak-metalik değil, erkek opistosomasının scutumu dıģında..... 4 14

4.Opistosomada koyu, zemin üzerinde parlak noktalar (kısmen parlak noktalar) veya tamamen siyah. Prosomanın yaklaģık 0,45 den fazlası göz bölgesidir. Erkek pedipalpindeki embolus uzun, sipiral rulo Ģeklinde; diģilerde epijin parlak pencere Ģeklinde 5 5.a. Göz bölgesi veya prosoma parlak, palpal tibia apofizsiz, spermateka var yuvarlak... Talavera 5.b. Prosoma Talavera ile benzer renklerdedir. Palpal tibiada apofiz var, embolus distalde kıvrık, posterior lobu dar. Spermateka var ve yuvarlak değildir... Euophrys 5.c. DiĢi bireylerin vulvaları uzamıģ, fertilasyon kanalları dar ve kıvrık değil, embolus düz ve posterior lobu geniģ, spermateka bulundurmaz... Pseudeuophrys 6.a. Göz bölgesi prosoma uzunluğunun yarısından küçüktür. Posterior median gözler prosomanın arka kısmına yakın değildir. Daha çok ladin ağaçlarını tercih ederler... 7 6.b. Prosomanın geniģliği, boyundan açık bir Ģekilde kısadır..... 8 7. Prosoma incir Ģeklindedir, opiststosomanın deseni; beyaz zemin üzerinde, yanlarda koyu leke çiftleri Ģeklindedir... Macaroeris 8.a. Prosoma yassı, uzun; I. bacak açık bir Ģekilde II. ve IV. Bacaklardan daha uzundur (özellikle erkek bireylerde). 9 8.b. Farklı... 11 9.a. Lateral gözlerin altında bir sıra, küçük yükseltiler üzerinde dikenler bulunur. I. bacağın tibiası uzun, güçlü bir Ģekilde büyümüģ ve ince duyusal kıllar bulundurur...... Pseudicius 9.b. Farklı..... 10 10.a. Koyu renk prosoma parlak, boyuna çizgili, opistosoma bariz uzun, erkek bireylerdeki palpal tibia çatallı apofiz bulundurur, epijin çok büyük kanallara sahiptir. 15

III. bacaklar IV. bacaklardan daha kısa, torasik kısım yaklaģık olarak sefalik kısmın iki katı kadar.. Phlegra 10.b. III. bacaklar IV. bacaklardan daha uzun, torasik kısım yaklaģık olarak sefalik kısmın iki katı uzunluğunda değil... Habrocestum 11.a. Prosoma bariz yüksek...... 12 11.b. Prosoma farklı.. 13 12. Erkek prosoması siyah renkte, opistosoma da kırmızı siyah çizgi vardır. DiĢilerde opistosoma siyah ve iki adet boyuna beyaz çizgi ya da noktalar vardır.. Philaeus 13.a. Opistosoma beyaz desenli bazen tek renkli...... 14 13.b. Opistosomada koyu düzensiz çizgiler veya koyu bir mozaik Ģekli, kahverengi ya da gri farklı büyüklükte lekeler; bazende beyaz desenler vardır... 15 14.a. Opistosoma tek düze siyah, parlak metalik, mavi-mor ya da yeģil renklerdedir. Yanlarda çift olarak bazen küçük beyaz noktalar vardır. Opistosomanın anteriorundan bazen yarım ay gibi arkaya doğru beyaz çizgi bulunabilir. Bacaklar çoğunlukla sarıdır...heliophanus 14.b.Opistosoma siyah, beyaz bir orta çizgi ile ayrılır, bazen opistosomanın anteriorunda, yanlarda 1-2 çift beyaz çizgi bulundurabilir.. Pellenes 15.a. Opistosoma koyu renk, hemen hemen siyah olan zemin üzerinde çapraz çizgiler bazen de yanlarda beyaz çizgiler bulundurur.... Evarcha 15.b. Opistosoma koyu bir mozaike benzer Ģekilde düzenlenmiģtir. Kahverengi, orta, çoğunlukla bir çift parlak nokta veya rütbe ya da gri farklı büyüklükte noktalar bulundurur... 16 16. Keliseral diģler incir Ģeklinde değildir. Pedipalpal tibia bu bariz uzun değildir. IV. bacaktaki tibia, III. bacağın tibiasından yaklaģık iki katı kadar uzundur... Sitticus [117,119,126] 16

5.2 FAM. SALTICIDAE (Blackwall, 1841) 5.2.1 Chalcoscirtus (Bertkau, 1880) 5.2.1.1 Chalcoscirtus infimus (Simon, 1868) Sinonimleri: Callietherus i. Simon, 1868b: 661, pl. 7, f. 2 (Dmf)., Calliethera infima Simon, 1876a: 75., C. i. Bertkau, 1880b: 284., C. i. Simon, 1901a: 577, f. 691 (m)., C. i. Bösenberg, 1903: 414, pl. 39, f. 609 (mf)., C. i. Simon, 1937: 1184, 1254, f. 1867-1868 (mf)., Euophrys thorelli, asiatica Charitonov, 1951: 214, f. 6 (Df)., C. i. Denis, 1952e: 302, f. 4 (f)., C. i. Andreeva, 1976: 92, f. 130 (f)., C. i. Prószyn'ski, 1976: 150, f. 102, 140, 353, 355-358 (mf)., C. i. Wunderlich, 1980c: 355, f. 10-12 (mf)., C. i. Flanczewska, 1981: 192, f. 4-6 (m)., C. i. Marusik, 1990: 51, f. 1.1-3 (m)., C. asiaticus Marusik, 1990: 53, f. 4.1-2 (Tf from subspecies of Euophrys thorelli, S, Dm)., C. i. Heimer & Nentwig, 1991: 496, f. 1325 (mf)., C. i. Bauchhenss, 1993: 44, f. 1b, 2b (m)., C. i. Noflatscher, 1993: 283, f. 9-11 (mf)., C. i. Baldacchino et al., 1993: 45, f. 2a-b (mf)., C. i. Fuhn & Gherasim, 1995: 84, f. 35A-G (mf)., C. pauper Wesolowska, 1996: 26, f. 10C-D (Df)., C. i. Logunov & Marusik, 1999a: 208, f. 1-9, 24-25, 32-35 (mf, S)., C. i. Metzner, 1999: 45, f. 11a-m (mf)., C. i. Prószyn'ski, 2003: 44, f. 136-137, 142-144 (mf)., C. i. Trotta, 2005: 171, f. 388-389 (mf). Genel Özellikleri Vücut uzunluğu 2,6-2,9 mm dir. Prosoma parlak, koyu kahverengi olup anterior lateral gözler arası turuncu- sarı kıllıdır. Opistosoma ise siyah renkte ve dorsal kısmı ince, koyu renk kıllar barındırır. Bacakları koyu kahve renkte olup femur, patella ve tibiada açık kahve renkte boyuna çizgilenme vardır [127]. İncelenen Materyal: Konya; Örenboyalı GiriĢi Güneysınır, (37 14',N, 32 29',E) 1188m, 16.05.2007, 1 ; Sarıoğlan Bozkır Yolu, (37 13',N, 32 26',E), 1400m, 16.05.2007, 1. Dağılışı: Güney ve Orta Avrupa dan Orta Asya ya kadar. 17

a b Fotoğraf 5.1 Chalcoscirtus infimus a. Genel görünüģ ( ), b. Pedipalp ( ) 5.2.1.2 Chalcoscirtus nigritus (Thorell, 1875) SİNONİMLERİ Heliophanus n. Thorell, 1875b: 114 (Dm)., Heliophanus n. Thorell, 1875c: 180 (Dm)., Euophrys n. Prószyn'ski, 1976: 150, f. 93 (Tm from Heliophanus)., Euophrys nigrita Prószyn'ski, 1979: 307, f. 75-77 (m)., Euophrys nigrita Hu & Wu, 1989: 362, f. 284.3-5 (m)., C. n. Bauchhenss, 1993: 43, f. 1a, 2a, 3-4 (Tm from Euophrys, Df)., C. n. Logunov & Marusik, 1999a: 216, f. 44-48, 53-54 (mf)., C. n. Metzner, 1999: 47, f. 12d-i (mf). Genel Özellikleri: Erkek bireylerde prosoma siyah-kahve renkte, yan ve ön kısımlarında parlak ince kıllar bulundurur. Keliser, maksilla, labium turuncu kahve renkte, distal kısımları koyu renkte ve ince beyaz kıllar bulundururlar. Sternum turuncu-kahve renkte lekeler bulundurur. Opistosomanın dorsal kısmı parlak siyah renkte, lateral ve ventral kısmı retiküler desenli ve ince beyaz kıllıdır. Bacaklar kahve renkte ve hafif kıllı, tibia kahverengi beneklidir. DiĢi bireylerde prosomanın dorsal kısmı siyah renkte, yanları ve ön kısmı ise parlak kahverengidir. Klipeus, keliser, maksilla ve labium üst kısmı kahve, alt yarısı 18

beyazımsı renktedir. Opistosomanın dorsal kısmı kahve renkte ventrali ise daha koyu kahve renktedir. Örü memelerinin önünde kısa birbirine paralel iki adet boyuna çizgi ve beyaz kıllar bulundurur. Bacakların tarsus kısmı turuncu-kahve renktedir [127]. İncelenen Materyal: Antalya; Göğübeli, (36 50'.639,N, 29 44'.485,E), 1808 m, 12.06.2007, 2,1. Dağılışı: Palearktik. Fotoğraf 5.2 Chalcoscirtus nigritus Genel GörünüĢ a b Fotoğraf 5.3 Chalcoscirtus nigritus a. Epijin ( ) b.pedipalp( ) 19

5.2.2 Cyrba (Simon, 1876) 5.2.2.1 Cyrba algerina (Lucas, 1846) Sinonimleri: Salticus algerinus Lucas, 1846: 148, pl. 6, f. 6 (Dmf)., Attus leporinus L. Koch, 1867c: 874 (Df)., Attus armiger L. Koch, 1867c: 876 (Dm)., Attus diversipes Simon, 1868b: 550 (Df)., Attus algerinus Simon, 1871: 219., Salticus cephalotes O. P.-Cambridge, 1872a: 321 (Dmf)., C. a. Simon, 1876a: 167, pl. 11, f. 18 (mf)., C. a. Chyzer & Kulczyn'ski, 1891: 38, pl. 1, f. 30 (mf)., C. a. Simon, 1901a: 449, f. 507-510 (m)., C. a. Simon, 1937: 1146, 1245, f. 1779-1780 (mf)., C. a. Prószyn'ski, 1978a: 18, f. 19 (m)., C. a. Wanless, 1984a: 186, f. 25A-F, 34F, 36A-B (mf)., C. a. Wanless, 1984b: 452, f. 2, 4A-B, 5A-I, 6A-E, 16A-F, 17A-D (mf)., C. a. Prószyn'ski, 1992a: 92, f. 7 (f)., C. a. Baldacchino et al., 1993: 45, f. 3f (f)., C. a. Fuhn & Gherasim, 1995: 202, f. 94A-E (mf)., C. a. Wesolowska, 1996: 27, f. 11A-D, 12A-B (mf)., C. a. Metzner, 1999: 35, f. 1a-h (mf)., C. a. Prószyn'ski, 2003: 46, f. 153-157 (mf)., C. a. Trotta, 2005: 171, f. 383-384 (mf)., C. a. Wunderlich, 2008f: 713, f. 16-17, 17a (mf). Genel Özellikleri: Vücut uzunluğu 4,3-4,5mm kadardır. Prosoma açık kahverengi, kısa turuncu kıllı kenarları koyu renkli ve beyaz kıllıdır. Klipeus sarı, birkaç tane siyah kıllı, maksilla, keliser ve labium kahverengi ve distal kısımları ise daha açık renktedir. Sternum turuncu, kenarları koyu renk ve beyaz kıllı ve orta kısmında koyu renk çizgilidir. Opistosoma dar ve dorsali turuncu-kahve renkte olup orta kısmında W Ģeklinde turuncu çerçeveli, beyaz kıllar vardır. Ventral kısmı ise açık kahverengidir ve koyu kahverengi yan kenarları Ģerit Ģeklindeki beyaz kıllar ayırır. Bacaklar turuncu tenkte olup 1. bacağın femur ve tibia kısımları yoğun siyah kıllı, 2. ve 4. bacağın femur kısmı siyah-beyaz desenlidir [127]. İncelenen Materyal: Konya; Güney Sınır GiriĢi, (37 16',N, 32 49',E), 1086m, 2 ; Bozkır-Hadim Arası, (37 13',N, 32 26',E), 1435m, 17.05.2007, 1 ; Çevreyol K./Tekir, (37 50'.939,N, 20

36 37'.71,E), 1590m, 20.05.2007, 3,1 ; Göksu, 21.04.2007, 1 ; Evkafçiftliği, (36 28'.200,N, 33 38'.38,E), 277m, 21.04.2007, 2, 3 ; Dağılışı: Kanarya Adaları ndan Orta Asya ya. Fotoğraf 5.4 Cyrba algerina Genel görünüģ a b Fotoğraf 5.5 Cyrba algerina a. Epijin( ), b. Pedipalp( ) 21

5.2.3 Euophrys (C. L. Koch, 1834) 5.2.3.1 Euophrys frontalis (Walckenaer, 1802) Sinonimleri: Aranea f. Walckenaer, 1802: 246 (Df; preoccupied by Olivier, 1789, but amply protected by usage)., Salticus maculatus Wider, 1834: 271, pl. 18, f. 10 (f, misidentified)., Salticus rufifrons Blackwall, 1834b: 420 (D)., E. f. C. L. Koch, 1834: 123, pl. 1, f. 7-8., Attus f. Walckenaer, 1837: 415., Attus f. C. L. Koch, 1846: 44, f. 1304-1305 (f, Dm)., Salticus f. Blackwall, 1861a: 52, pl. 3, f. 27 (mf)., Attus striolatus Westring, 1861: 591 (Df)., Atta f. Simon, 1864: 311., E. f. Simon, 1876a: 183., E. f. Menge, 1879: 496, pl. 82, f. 283 (mf)., E. f. Becker, 1882b: 67, pl. 4, f. 1 (mf)., E. f. Bösenberg, 1903: 450, pl. 43, f. 658 (mf)., E. maculata Dahl, 1912b: 588., E. maculata Dahl, 1926: 35, f. 104-105 (mf)., E. f.s Simon, 1937: 1172, 1176, 1251, f. 1839, 1842 (mf)., E. maculata Palmgren, 1943: 18, f., E. maculata Tullgren, 1944: 35, f. 23A, pl. 3, f. 45-46 (mf)., E. f. Locket & Millidge, 1951: 223, f. 110A, D, 111B (mf)., E. f. Kekenbosch, 1961b: 7, f. 9 (f, removed from S of E. maculata)., E. maculata Azheganova, 1968: 143, f. 329-330 (mf)., E. maculata Vilbaste, 1969: 171, f. 140A-B, 141A-B (mf)., E. f. Miller, 1971: 141, pl. XX, f. 17-18 (mf)., E. f. Braendegaard, 1972: 168, f. 96-98 (mf)., E. f. Prószyn'ski, 1976: 150, f. 96, 107, 144 (mf)., E. f. Prószyn'ski, 1979: 306, f. 69, 71-74 (mf, S)., E. f. Flanczewska, 1981: 196, f. 14-17, 28 (mf)., E. f. Wesolowska, 1981a: 49, f. 9-10 (f)., E. f. Chen & Zhu, 1982: 51, f. 1a-d (m)., E. f. Prószyn'ski, 1983a: 45, f. 7-8 (m)., E. f. Hu, 1984: 358, f. 373.1-4 (m)., E. f. Dunin, 1984b: 130, f. 6-7 (m)., E. f. Roberts, 1985: 122, f. 50c (mf)., E. f. Kim, 1985a: 18, f. 6-10 (mf)., E. f. Hansen, 1986: 102, f. 12 (f)., E. f. Zhang, 1987: 237, f. 208.1-2 (m)., E. f. Zhou & Song, 1988: 1, f. 2a-c (f)., E. f. Hu & Wu, 1989: 363, f. 285.1-2 (f)., E. f. Heimer & Nentwig, 1991: 498, f. 1334 (mf)., E. f. Logunov, 1992d: 75, f. 22-23, 31 (mf)., E. f. Logunov, Cutler & Marusik, 1993: 111, f. 5A, 10A-E, 11A-B (mf)., E. f. Peng et al., 1993: 55, f. 146-149 (f)., E. f. Roberts, 1995: 195, f. (mf)., E. f. Fuhn & Gherasim, 1995: 93, f. 39A-G (mf)., E. f. Ikeda, 1996a: 31, f. 13-15, 28 (m)., E. f. Logunov, 1997a: 345, f. 1-15 (mf)., E. f. Zabka, 1997: 46, f. 89-98 (mf)., E. f. Bellmann, 1997: 234, f. (f)., E. f. Roberts, 1998: 208, f. (mf)., E. f. Zabka & Prószynski, 1998: 116, f. 1-2 (mf)., E. f. Metzner, 1999: 48, f. 13a-m (mf)., E. f. Song, Zhu & Chen, 1999: 509, f. 292K-L, 293B-C (mf)., E. forntalis Hu, 2001: 381, f. 238.1-2 (f, lapsus)., E. f. Cho & 22

Kim, 2002: 93, f. 8-9, 102-103, 214-215 (mf)., E. f. Kim & Cho, 2002: 94, f. 91-96 (f)., E. f. Kim, Kim & Cho, 2003: 91, f. 1-8 (mf)., E. f. Trotta, 2005: 173, f. 420-421 (mf)., E. f. Almquist, 2006: 524, f. 441a-f (mf)., E. f. Wunderlich, 2008g: 727, f. 39 (m). Genel Özellikleri: DiĢi bireyleri 3-5mm, erkek bireyleri 2-3mm uzunluğundadır. Prosoma kahve renkte ve erkek bireylerde ise kenarları daima siyah renktedir. Labium, maksilla ve sternum kahve, keliser ise koyu kahve renktedir. Erkek bireylerde ön göz çevresinde parlak turuncu kıllar vardır. Pedipalptaki tibial apofiz koyu tenktedirve oldukça uzundur. Pedipalpin tibiasının dorsal kısmında bir grup beyaz kıllar vardır. Opistosomanın dorsali erkek bireylerde açık kahve renkte ve üçgen Ģeklinde desenli, kenarları koyu renkte çerçevelidir. DiĢi bireylerde ise kahve-sarı renkte, uzunlamasına yerleģmiģ köģeli desenli ve koyu renkte kıllıdır. Opistosomanın ventrali açık kahve renktedir. Örü memeleri erkek bireylerde opistosoma ile benzer renkte, diģi bireylerde ise daha açık renktedir. I. ve II. bacaklarda femur daima koyu kahve renkte ve bütün bacakların tarsusuları ise sarımsı renktedirler [117]. İncelenen Materyal: Karaman; Karaman-Mut Yolu (25.km), 25.06.2007, 2 ; Büyükçakır-YeĢilköy, ( 37 52'.574,N, 35 28'.337,E), 736m, 09.04.2008, 1 ; Alahan, (36 47'.456,N, 33 21'.079,E), 1238m, 14.05.2008, 2. Konya; Bozkır-Hadim, (37 13',N, 32 26',E), 1435m., 17.05.2007, 1 ; Kızıl Ada-BeyĢehir Gölü, 23.08.2006, 3. Dağılışı: Palearktik. Fotoğraf 5.6 Euophrys frontalis genel görünüģ 23

a b Fotoğraf 5.7 Euophrys frontalis a. Pedipalp( ), b. Epijin( ) 5.2.3.2 Euophrys pseudogambosa * (Strand, 1915) Sinonimleri: E. p. Strand, 1915c: 168 (Dmf)., E. p. Logunov, 1996c: 55, f. 1-7 (mf)., E. p. Logunov, 1997a: 351, f. 39-41 (m)., E. p. Prószyn'ski, 2003: 51, f. 171-173, 177-181, 186-189, 102-193 (mf). Genel Özellikleri: Vücut uzunluğu diģi bireylerde 3,4mm dir. Karapaks turuncu, gözlerin bulunduğu bölge, koyu kahverengidir. Bacaklar sarımsıdır. Opistosoma, açık kahverengidir. Opistosoma üzerinde boyuna uzanan açık ve koyu çizgiler mevcuttur. Epijinde kanallar, geniģ Ģekilde üst daireli, altta spermatekalar iki oval Ģekilde görülür. Vulvada spermatekalar oval olup, E. frontalis ten farklı olarak kanallar birden fazla kıvrım oluģturur. İncelenen Materyal: Konya; BaĢyayla-Bozkır Yolu (20 km kala), (37 13',N, 32 26',E), 1400m., 16.05.2007, 3 ; Çağlayancerit-2, (37 44'.261,N, 37 14'.698,E), 1452m, 21.05.2007, 1. 24

Dağılışı: Ġsrail. Fotoğraf 5.8 Euophrys pseudogambosa, Genel GörünüĢ a b Fotoğraf 5.9 Euophrys pseudogambosa, ( ) a. Epijin b. Vulva 25

Fotoğraf 5.10 Euophrys pseudogambosa, ( ) Pedipalp, Lateral GörünüĢ 5.2.4 Evarcha (Simon, 1902) 5.2.4.1 Evarcha falcata (Clerck, 1757) Sinonimleri: Araneus falcatus Clerck, 1757: 125, pl. 5, f. 19 (Df)., Aranea rupestris Linnaeus, 1758: 623 (D)., Aranea blancardi Scopoli, 1763: 402 (D)., Aranea f. Olivier, 1789: 222., Aranea flammata Olivier, 1789: 222., Aranea coronata Walckenaer, 1802: 245 (D)., Attus coronatus Walckenaer, 1805: 24., Attus capreolus Walckenaer, 1826: 53 (Df)., Salticus abietis Hahn, 1832: 61, f. 46 (Dmf)., Salticus blancardi Hahn, 1832: 64, f. 48 (Df)., Attus falcatus Sundevall, 1833a: 213 (Dm)., Euophrys f. C. L. Koch, 1837b: 33., Attus coronatus Walckenaer, 1837: 412 (Dmf)., Euophrys f. C. L. Koch, 1846: 24, f. 1290-1295 (mf)., Salticus coronatus Blackwall, 1861a: 50, pl. 3, f. 26 (mf)., Euophrys coronata Simon, 1864: 311., Attus falcatus Simon, 1868b: 54, pl. 1, f. 13-14 (mf)., Attus falcatus luteus Simon, 1868b: 55 (Df)., Attus falcatus punctatus Simon, 1868b: 56 (Df)., Attus taczanowskii Simon, 1868b: 58 (Df)., Attus taczanowskii Simon, 1871: 146 (Dm)., Attus napoleon Karsch, 1873: 154, pl. 1, f. 6 (Dj)., Attus arcuatus Thorell, 1873: 390., Hasarius arcuatus Simon, 1876a: 83, pl. 9, f. 22 (f, misidentified)., Hasarius falcatus Simon, 1876a: 85, pl. 9, f. 19 (m, not f)., Attus falcatus Menge, 1877: 489, pl. 80, f. 277 (mf)., Hasarius falcatus Becker, 1882b: 35, pl. 2, f. 4 (m)., Attus 26

falcatus Hansen, 1882: 81, pl. 5, f. 14 (mf)., Ergane f. Chyzer & Kulczyn'ski, 1891: 37, pl. 1, f. 10 (mf)., Ergane f. Bösenberg, 1903: 435, pl. 42, f. 640 (mf)., E. flammata Simon, 1903a: 709., E. blancardi Smith, 1908: 318, pl. 25, f. 4 (f)., E. f. Lessert, 1910b: 594., E. blancardi Dahl, 1926: 50, f. 154-155 (mf)., E. blancardi Reimoser, 1930b: 55, f. 10 (mf)., E. flammata Simon, 1937: 1240, 1270, f. 2015-2016, 2022 (mf)., E. f. Palmgren, 1943: 40, f. 43, 44b (mf)., E. blancardi Tullgren, 1944: 61, pl. 6, f. 111-112 (mf)., E. f. Locket & Millidge, 1951: 233, f. 114A, C, E (mf)., E. flammata Kekenbosch, 1961b: 5, f. 7 (f)., E. f. Azheganova, 1968: 140, f. 333-335 (mf)., E. flammata Vilbaste, 1969: 195, f. 164A-B, 165A-B (mf)., E. flammata Tyschchenko, 1971: 84, f. 137, 140 (mf)., E. flammata Miller, 1971: 142, pl. XXI, f. 3-4 (mf)., E. f. Braendegaard, 1972: 197, f. 116-117, 119 (mf)., E. f. Punda, 1975b: 83, f. 197-199 (f)., E. f. Edwards, 1980: 11, f. 3-4 (mf)., E. flammata Legotai & Sekerskaya, 1982: 50, f. III.5-6 (mf)., E. f. Roberts, 1985: 128, f. 53b (mf)., E. f. Zhou & Song, 1988: 2, f. 3a-c (m)., E. flammata Legotai & Sekerskaya, 1989: 222, f. LXIX.5-6 (mf)., E. f. Izmailova, 1989: 155, f. 154 (f)., E. f. Hu & Wu, 1989: 366, f. 285.5-6 (m)., E. f. Heimer & Nentwig, 1991: 502, f. 1341 (mf)., E. f. Peng et al., 1993: 66, f. 184-187 (m)., E. f. Danilov & Logunov, 1994: 30, f. 2E-F (m)., E. f. Peng & Xie, 1994b: 62, f. 6-8 (m)., E. f. Roberts, 1995: 202, f. (mf)., E. f. Fuhn & Gherasim, 1995: 185, f. 86A-H (mf)., E. f. Rakov, 1997: 107, f. 6-9 (mf)., E. f. Marusik & Logunov, 1998: 96, f. 4-5, 12-13, 15-17 (mf)., E. flammata Zabka, 1997: 51, f. 113-118 (mf)., E. f. Roberts, 1998: 216, f. (mf)., E. f. Metzner, 1999: 147, f. 112a-l (mf)., E. f. Song, Zhu & Chen, 1999: 510, f. 293O-P (m)., E. f. Almquist, 2006: 527, f. 443a-e (mf). Genel Özellikleri: DiĢi bireyleri 6-8 mm boyutlarındadır. Her iki cinsiyetteki bireyler cinsin karaktesistik vücut özelliklerini taģırlar. Bazı diģi bireyler daha grimsi renktedir, koyu lekeler ve çeģitli kıllar içerir. Epijinin açıklığı karanlık arka kısmından daha büyüktür. Ġlkbahardan son bahara kadar bulunurlar [117]. İncelenen Materyal: Isparta; Çamlıdere, 24.08.2006, 1. Konya; BaĢyayla-Bozkır Yolu (20 km kala), (37 13',N, 32 26',E), 1400m., 16.05.2007, 1. 27