Band rmal zâde Tekkesi ve Tasavvuf Tarihimizdeki Yeri



Benzer belgeler
Duhanc Hac Mehmet Sok. No: 35 Küçükçaml ca Üsküdar - stanbul

AKADEM K MAKALELER. M. Esad Coflan

EYÜP SULTAN HAKKINDA B R B BL YOGRAFYA DENEMES -ARAPÇA VE OSMANLICA-

Edirne ve Çevresinde Celvetîlik ve Celvetîler

KELÂMÎ MEZHEPLER VE FIRKALAR. Adem Sezgin UZUN 1

KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 )

RAN SLÂM CUMHUR YET ANKARA KÜLTÜR MÜSTEfiARLI I WEB S TES H ZMETE AÇILDI

TARİHİ, KÜLTÜRÜ VE SANATIYLA EYUPSULTAN SEMPOZYUMU VII TEBLİGLER

III./IX. Yüzy l Sûfileri nin Azîz Mahmud Hüdâyî ye Tesirleri

YARGITAY 2. HUKUK DA RES

ÇOCUKLARLA BAfiBAfiA. M. Esad Coflan

BELGES Z MAL BULUNDURULMASI VEYA H ZMET SATIN ALINMASI NEDEN YLE KDV SORUMLULU U

B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle

Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi. 4. Bas

M i m e d ö ğ r e n c i p r o j e l e r i y a r ı ş m a s ı soru ve cevapları

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

F inans sektörleri içinde sigortac l k sektörü tüm dünyada h zl bir büyüme

DEFTERDAR NAZLI MAHMUD CÂM N N M NARES NDEK KAYBOLAN HOKKA VE KALEM

PROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU

Matematikte sonsuz bir s fatt r, bir ad de ildir. Nas l sonlu bir s fatsa, matematikte kullan lan sonsuz da bir s fatt r. Sonsuz, sonlunun karfl t d

Hazret-i Hüdâyî Âsitânesi`nin Hazîresini Ziyâret

BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu

BYazan: SEMA ERDO AN. ABD ve Avrupa Standartlar nda Fact-Jacie Akreditasyon Belgesi. Baflkent Üniversitesi nden Bir lk Daha

SOSYAL GÜVENL K REHBER. SSK BAfiKANLI I

Eyüp te Sâdî Tekkeleri

Genel Yay n S ra No: /20. Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen / Av. Coflkun Ongun

Fevzi Pafla Cad. Dr. Bar fl Ayd n. Virgül (,) 2. Baz k saltmalar n sonuna konur.

3. SALON PARALEL OTURUM XII SORULAR VE CEVAPLAR

T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de

Balım Sultan. Kendisinden önceki ve sonraki Postnişin'ler sırası ile ; YUSUF BALA BABA EFENDİ MAHMUT BABA EFENDİ İSKENDER BABA EFENDİ

(ÖSS ) ÇÖZÜM 2:

Belgeselcinin Gözüyle Çetin mir

İstanbul un Tasavvuf Hayatını Besleyen Bursa Merkezli Bir Celvetî Dergâhı: Selâmî Ali Efendi Tekkesi

A " Cami Yalanlar na Yan t (III) Atatürk ün yapt rd camiler

Tam yağlı süt ürünleri tüketen erkeklere kötü haber

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

AMME ALACAKLARI TAHS L USULÜ HAKKINDA KANUNU (6183) NUNDA YAPILAN DE fi KL KLER 6183 SAYILI A.A.T.U

Yat r m Ortakl klar nda Vergi Rejimi. BFS /13 stanbul,

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL

YASAL FA Z UYGULAMASI VE B R YARGITAY KARARI

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z

YARGITAY 15. HUKUK DA RES

ELAZIĞ - TUNCELİ ZİYARETİ

ULUSLARARASI USKUDARSEMPOZYUMU

zmir de Azîz Mahmud Hüdâyî Vakf ndan Faik Pafla Vakf

C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER

KATMA DE ER VERG S NDE PANAYIR VE FUAR ST SNASI DOLAYISIYLA ADE ED LECEK KDV N N KARfiILIKLI OLMA fiarti, UYGULAMA USUL VE ESASLARI

VERG NCELEMELER NDE MAL YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, MAL YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM

Tekdüzen Hesap Sistemi ve Çözümlü Muhasebe Problemleri

ÖNSÖZ Bu kitap, muhtelif dinlere mensup baz insanlar n, slam dini hakk ndaki eksik ve yanl fl düflünceleri nedeniyle kaleme al nm flt r. Muhtelif zama

ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE. Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir.

tarih ve say l Resmi Gazetede yay mlanan 2007/13033

Garanti Belgesi. Ürüne yetkisiz kifliler taraf ndan yap lan müdahalelerde ürüne verilmifl garanti sona erecektir.

NTERNET ÇA I D NAM KLER

Es-Seyyid Eş-Şeyh Abdülkadir El Abri Hazretleri

Mutfak Robotu Kullanma K lavuzu BKK 2154

EEE Yönetmeli ine Uygundur.

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

EYUPSULTAN SEMPOZYUMU

G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl

ÜN TE I. EDEB YATLA DÜfiÜNCE, SOSYAL VE S YAS HAYATIN L fik S. 1. Edebiyat, Sosyal ve Siyasi Hayat liflkisi. 2. Yenileflme Dönemi. Özet.

SORU - YANIT YANIT SORU VE

Azîz Mahmud Hüdayî fieyhi Mehmed Rûflen Efendi

TEBLiGLER TARİHİ, KÜLTÜRÜ VE SANATIYLA EYUPSULTAN SEMPOZYUMU IX. EYÜP BELEDiYE Sİ E Y Ü P S U L T A N S E M PO Z YU M U I X.

YOZGAT SORGUN CAFERLİ KÖYÜ SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA DERNEĞİ ÜYE LİSTESİ

SIVILARI ÖLÇME. Marketten litreyle al nan ürünlerden baz lar afla da verilmifltir.

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI

MURAT YÜKSEL. FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER

Halil İbrahim Bulut, Dünden Bugüne Siyasi-İtikâdi İSLAM MEZHEPLERİ TARİHİ, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2011, 493 s.

Çocuk dergilerinin flaflmaz sorusudur: Afla daki karenin

İ.Caner GENÇ İLYAS AĞAOĞLU S.T.C. İ.G HACI HALİL PAŞA

GAZ OSMANPAfiA CRA HUKUK MAHKEMES

Turistler art k stanbul u "T kl yorlar"

1 Ekim 2008 sabah tüm sabah kamuoyunda ad na Sosyal Güvenlik Reformu

KULLANILMIfi B NEK OTOMOB L TESL MLER N N KDV KANUNU KARfiISINDAK DURUMU

SİRKÜLER RAPOR MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ KANUNU GENEL TEBLİĞİ. (Seri No:30) Sirküler Tarihi: Sirküler No: 2008/58

EYUPSULTAN S,EMPOZYUMU IX

ANALOG LABORATUARI İÇİN BAZI GEREKLİ BİLGİLER

YARGITAY 6. HUKUK DA RES

Bir tan mla bafllayal m. E er n bir do al say ysa, n! diye yaz -

KES RLER. Bunlar biliyor musunuz? Bütün bir fleyin bölündü ü iki eflit parçadan her biri. Tam, bölünmemifl fley. Bütün elma gibi.

ÖZEL İZMİR AMERİKAN KOLEJİ KAYIT TAKVİMİ VE KILAVUZU

TOFAfi 2007 FAAL YET RAPORU. Otomobil Sektörü ve Tofafl n Sektör çindeki Yeri

TÜRKİYE DE TARİKATLAR TARIH VE KÜLTÜR Editör: Semih Ceyhan

YARGITAY 14. HUKUK DA RES

CO RAFYA. TÜRK YE DE YERfiEK LLER VE ETK LER

K EEE Yönetmeli ine Uygundur.

Celvetî fieyhi Üsküdarl Selâmî Ali Efendi ve Tarîkat-Nâmesi

: Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN, Doç. Dr.

3. İnşaat Mühendisliği eğitimi : İnşaat mühendisliği veya genelde mühendislik eğitimi için başlangıç noktası olarak 1747 yılı kabul edilmektedir.

EYUPSULTAN SEMPOZYUMU

SOSYAL GÜVENL K KURUMU ALACAKLARINA L fik N HT YAT HAC Z VE HT YAT TAHAKKUK UYGULAMALARI

HASAR TÜRLER NE GÖRE BAfiVURU ADETLER OCAK-ARALIK 2009/2010

1. Atatürk'ün hayat hakk nda neler biliyorsunuz? Yaz n z. 4. Türkiye Büyük Millet Meclisi... flehrimizdedir. 5. Atatürk'ün...

Yay n No : 2351 letiflim Dizisi : Bask Aral k 2010 STANBUL

Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI

ALBARAKA TÜRK. Faizsiz Kazanç

1. HAYATI ESERLERİ Divan Vâridât Ankâ-yı Meşrık Devriyye-i Ferşiyye...17

Avrupal lara Kremal Kahve ile Çikolatal Kahveyi Kim Ö retti?

Transkript:

Band rmal zâde Tekkesi ve Tasavvuf Tarihimizdeki Yeri A H M E T T E M Z Araflt rmac - Yazar Azîz Mahmud Hüdâyî Hazretlerine nispet edilen Celvetîli in dört kolu oldu u herkesçe malum olup biz tebli imizin birinci bölümünde bu dört koldan biri olan Haflimiye kolunu ve buna ba l olarak Band rmal zade Tekkesinin tasavvuf tarihimizdeki yerini ve önemini; ikinci bölümde ise Band rmal zade Ahmed Münib Efendi nin Mir ât- Turuk adl eserini inceleyece iz Band rmal zade Tekkesi-Mescidi ( nadiye Tekkesi Mescidi) : Band rmal zade Tekkesi, Üsküdar n nadiye semtinde, eski ad Menzilhane Yokuflu olan Gündo umu Caddesi ile nadiye Mezarl k Soka n n birleflti i yerde ve soka n sol köflesindedir Tekke 1145/1732 y l nda Celvetîye fleyhlerinden Seyyid Yusuf Nizameddin Efendi ad na daha önce evinin bulundu u yerde Sadrazam Hekimo lu Ali Pafla taraf ndan yapt r lm flt r 1755 de Seyyid Yusuf Nizamettin Efendi nin o lu Haflim Baba n n meflihat na rastlayan dönemde Celvetîye muhiblerinden Sadaret Kaymakam fiehla Ahmed Pafla taraf ndan yeni bafltan infla edilen dergah son olarak Firari Hasan Paflazade Abdullah Pafla taraf ndan tamir ettirilmifltir1925 y l nda tamire muhtaç olan tekke zamanla harap olmufl, kadro d fl b rak lan cami-tevhidhane 1930 da çökmüfltür 1 K rklar Türbesi diye de an lan Haflim Baba n n kabrinin de bulundu u türbe harab olunca kabir, yolun köflesine nakledimifl ve bir flebeke ile çevrilmifltir Babas Seyyid Yusuf Nizamettin Efendi ile türbedeki di er mezarlar Çiçekçi Camii haziresine nakledilmifltir Uzun süre bofl duran arsan n bulundu u yere 2000 li y llar n bafl nda üç bloktan oluflan Geylani sitesi yap lm flt r Sitenin bir köflesinde bulunan Haflim Babaya ait kabre, üzerine teslim tafl resmedilmifl, sonradan yaz lm fl bir kitabe konmufltur 369

Band rmazâde Tekkesi Tekke nin fieyhleri: 1-Band rmal fieyh Yusuf Nizamettin Efendi (v1166/1752) Celvetîli e mensup Band rmal fieyh Hamid Efendi nin (v1139/1726) o ludur Babas ndan ve Azîz Mahmud Hüdai asitanesi fleyhi Erzincanl Mustafa Efendi den Celvetî usulu sülukunu tamamlayarak hilafetini alm flt r lim ve irfan sayesinde Üsküdar n sevilen ve say lan bir fleyhi olan Yusuf Nizamettin Efendi, irflad görevini 20 y l bu tekkede Celvetî meflihat na uygun flekilde yürütmüfl 1165/ 1752 de vefat etmifltir 2 F nd kl l smet Efendi, herhangi bir kaynak göstermeden, Band rmal ailesinin Ca fer-i Sad k neslinden oldu unu belirtir Ayn aileden Band rmal zade Ahmed Münib Efendi de cedlerinin mam Musa Kaz m soyundan geldi ini belirtir 3 Yusuf Nizamettin Efendi, o ullar küçük Hamid Efendi ve Haflim Baba ile Dolayobal fieyh Veliyüddin Efendiyi yetifltirmifltir Yusuf Nizamettin Efendi nin büyük o lu Küçük Hamid Efendi (v1172/1758) babas n n yan nda Celvetî sülukünü tamamlad ktan sonra slami ilimler konusundaki bilgisini gelifltirmek amac yla Suriye, M s r ve Hicaz a gitmifl ve bu seyahatleri s ras nda Kadiriyye, fiazeliyye ve Nakflibendiyye tarikatlerinden icazet alm flt r Babas hayatta oldu undan F st ka ac ndaki Selami Ali Tekkesi nde fleyhlik görevini üstlenmifltir Bursal Mehmed Tahir Efendi nin verdi i bilgiye göre 20 civar nda eseri mevcuttur 4 Eserlerinden baz lar : 1-Tarifat-u ilmü Usul-i Hadis 6-Nahiv 2-Tarifat-u Akaid 7-Tarif 3-Usulü l-f k h 8-Mant k ve Mizan 4-Feraiz 9-Aruz ve Kavafi 5-Adab 370

Babas fieyh Yusuf Nizmettin Efendi vefat etti inde üzerinde fleyhlik vazifesi bulundu undan yerine kardefli Haflim Baba postniflin olmufltur 5 2-Hâflim Baba (v1197/1782) Haflim Baba olarak tan nan Mustafa Haflim Efendi 1130/1718 de do mufltur Mustafa Haflim Efendi Celvetî adap ve erkan n babas ndan ö renmifltir Mustafa Haflim Efendi, Band rmal zade Tekkesi nde babas ndan sonra ikinci postniflin olarak bafllad irflad görevini otuz y ldan fazla sürdürmüfltür Üsküdar da Celvetîyeden Band rma Dergah fleyhi olmakla beraber M s r-kasrü l-ayn daki Kaygusuz Abdal Bektafli Tekkesi fleyhi Hasan Baba ya intisab ederek, teberrüken Bektafli icazeti alm flt r Bu durumu gizledi i ve her soruldu unda inkâr etti i kaydedilmektedir Söylentiye göre, inatla Bektafli oldu unu reddetmesi, dergah n nadiye Tekkesi ismini almas na vesile olmufl, zamanla bu isim bütün bir semt için kullan lm flt r Bir ara Hac Bektafl daki Bektafli asitanesine gitmifl dört y l orada ikamet ederek Dimetokal Seyit Kara Ali Baba n n postniflinli i zaman nda bir müddet dedebabal k yapm flt r Haflim Baba, Celvetî fleyhi olmakla beraber Melamili e de meyletti i nakledilmektedir Haflim Baba, bât ni e ilimlerinden dolay Celvetîlerin yo un elefltirilerine maruz kalm flt r Hatta Celvetî asitanesi fleyhlerince d fllanm flt r Bu nedenle vefat ndan sonra mensuplar taraf ndan kendisine Haflimilik adl bir tarikat nispet edilmifltir Band rmal zade Tekkesi de bu tarikat n asitanesi olarak gösterilmifltir 1826 da Yeniçeri oca yla birlikte Bektafli Tekkeleri kapat l rken Band rmal zade Tekkesi nin kapat lmamas, Haflim Baba mensuplar n n resmen Celvetî olarak kabul edildi ini gösterir 6 Di er taraftan Celvetîlikten ba ms z bir kol olarak de erlendiren ve bu görüflü ilk defa ortaya koyan Haflim Baba n n torunu Band rmal zâde Ahmet Münip Efendi dir 7 Haflim Baba n n Bektaflili i zaman zaman di er baz tarikat mensuplar nda da rastland gibi, tamamen teberrük olarak verilmifl bir icazetnamedir Baz fliir ve akidelerinde meflreben Bektaflilikle ilgisi oldu u görülse de, bu onun izafi taraf n teflkil etmektedir Varidat adl eserinde verdi i bilgilerden Haflim Baba n n seyr u sülukta Celvetî usulünü benimsedi i anlafl lmaktad r Haflim Baba ve kurdu u kolun as l Celvetîler taraf ndan Celvetî adab na ters düflen meflrebinden dolay kabul görmedi ini ifade etmifltik Nitekim vefat etti i zaman cenaze namaz n k lmak için Hüdâyî asitanesine götürülmüfl, asitane fleyhi Büyük Rûflen Efendi dergah n hiçbir kap s n açt rmayarak cenazeyi içeri ald rmam fl, bunun üzerine cenaze namaz dergah n alt taraf ndaki Ehl-i Cennet Mehmed Efendi türbesinin önünde k l nm fl ve Band rmal zade Tekkesi nin türbesine defnedilmifltir 8 371

Haflim Baba n n kütüphanelerde kay tl eserlerinden bir k sm flunlard r: 1 Vâridat 13Hazerat- Hams Risalesi 2 Divan 14Anka-y Maflr k 3 Makalat 16 nsan- Kâmil Risalesi 4 Lisânül Gayb 17Kadem-i Rütbei Hatm-i Velâyet Risalesi 5 Neflet-i Adem 18Meslekül Mukarrabin Risalesi 6 Teyidat 19Rüya ve Tekeyyufat n Mübeyyin Risale 7 Devre-i Ferfliyye 20S rr Tevlid Risalesi 8 Devre-i Arfliyye 9 Kaside-i Mutasavvifane 10 Mecmua-i Efl ar 11 Zubdetü l Hakay k 12 Risale-i Aflk Divan nda yer alan müfredlerinden örnekler verelim: Arife ef al tevhid, zikr-i Hû dur her nefes Seyre gelmifl ifl bu mülki cism ü ana kafes Bilen Hak dur gören Hak dur bu söz hak E er bilsen kabul ider seni Hak Yiyenler zehr-i aflk yar elinden Yimezler sükkeri a yar elinden Cemalün flem ine pervane-vefl yanmak diler gönlüm Visalün zevkine cana irüp kanmak diler gönlüm 9 Netice itibariyle Celvetîye tarikat n n, Haflimiye kolunun müessisi Haflim Baba, çeflitli tasavvufi düflünceleri kendi flahsiyetinde birlefltirmesi sebebiyle önemli bir mutasavv f flairdir 3 Seyyid Mehmet Galib Efendi (v1247/1831) Celvetîli in tarihinde önemli rol oynayan bir kiflidir 1826 da Bektaflili in yeniçeri oca yla birlikte kald r lmas için 2 Mahmud un saraya davet etti i fleyhler aras nda bulunan Mehmet Galip Efendi, hem yetifltirdi i halifeleri, hem de kendi ailesine mensup fleyhler arac l yla son dönem stanbul Celvetîli i üzerinde derin izler b rakm flt r 4 Abdurrahim Selamet Efendi (1266/1849) Seyyid Mehmet Galip Efendi nin o ludur Hayat hakk nda elimizde fazla bilgi mevcut de ildir 5 fieyh Fahrettin Efendi (1311/1893) Fahrettin Efendi döneminde tekkede derviflanla birlikte on iki kiflinin oldu u rivâyet edilmektedir 372

6 Mehmet Galip Efendi (v1330/ 1912) 7 Yusuf Fahir Baba (Ataer) (d1891/v1967) Celvetî-Haflimili in yan s ra Bektaflili e de intisab olan Yusuf Fahir Baba Band rmal zade Tekkesi nin son fleyhidir Son devir tekke edebiyat n n tan nm fl isimlerinden biri olan Yusuf Fahir Ataer in naat, kaside, nefes türlerinde kaleme al manzumeleri bestelenmifltir Ayr ca tasavvufa ait bir tak m risale ve makaleleri de bulunmaktad r Vefat nda Band rmal zade Tekkesi nin karfl s na defnedilmifltir 10 Band rmal zade Tekkesi ve Dönem Üzerindeki Etkisi Her ne kadar Azîz Mahmud Hüdâyî asitanesi taraf ndan kabul görmemifl olsa da, Haflimilik, 18yy ortalar ndan itibaren Celvetîli in Selami, Fenayi flubelerine ait tekkelere postniflin göndermifltir Mustafa Haflim Efendi nin büyük kardefli Hamit Efendi ve o lu Kemal Efendi, F st ka ac Selami Tekkesi meflihat nda bulunmufllar ard ndan halifesi Mehmet Raflit Efendi, Selams z daki Selami Tekkesi postniflini olarak bu tekkeyi 19yy bafllar nda Band rmal Tekkesi meflihat na ba lam flt r Mehmet Raflit Efendi ailesine mensup fleyhlerden Seyyid Abdullah Efendi ile Ahmed Muhtar Efendi bu tekkedeki Haflimi meflihat temsilcileridir Mehmet Galip Efendi nin halifelerinden Mehmet Efendi (ö1845) Üsküdar Pazarbafl ndaki Fenayi Tekkesi fleyhli ine atanarak buradaki Fenayi meflihat na son vermifltir Tekkenin son postniflini fiakir Efendi dir Haflimili in kendine ba lad bir di er Celvetî merkezi de Üsküdar daki skender Baba Tekkesidir Kaymakç zade Mehmet Efendi (ö1773) taraf ndan kurulan bu tekke Mehmet Galip Efendi nin halifesi Mehmet fiakir Efendi taraf ndan Haflimili e ba lanm flt r Mehmet fierefettin Efendi, Ahmed Safi Efendi ve Band rmal Tekkesi Postniflini Küçük Mehmet Galip Efendi (ö1911) burada meflihatta bulunmufllard r Band rmal zade Ahmed Münib Efendi: Abdülbaki Efendi Tekkesi nin Hoca Tahsin Efendi den sonra postniflinli ini yapm flt r Ayn zamanda Band rmal zade tekkesin son fleyhi olan Yusuf Fahir Ataer in babas d r Ahmed Münib Efendi nin stanbul Tekkelerinin ayin günlerine göre tasnif edilmifl bir dökümünü içeren 1307/1889 tarihli Mecmua-i Tekaya adl bir eseri vard r Bundan baflka Tarifü l Hitan ve biraz sonra hakk nda detayl bilgi verece imiz Mir ât- Turuk adl iki eseri daha vard r Mir ât- Turuk un Tahlili 1306 y l nda bas lan eser bir önsözle bafllar ve afla da s ralayaca m z tarikatlar n silsilesi, usulü ve benzeri konular hakk nda bilgi verir Tarikat- Kadiriyye: Abdülkadir Geylani nin ismi, künyesi, lakab gibi konulardan bahseder Silsilesini verirken, Abdülkadir Geylani de durur ve flunlar söy- 373

374 ler: Aflk lafz n n hesab nca 470 tarihinde dünyaya gelmifltir ve Kemal-i aflk terkibine müsavi olan 561 senesinde dünyadan göçmüfltür 11 Tarikat- R faiye: Ahmed R fai nin silsilesini verir Do um yeri gibi konulardan bahseder Daha sonra baz kerametlerine yer verir 12 Tarikat- Medyeniyye: Ebu Medyen den bahseder Silsilesini verir Ebu Medyen el- Ma ribi nin, Tevhid ve tevekkül de muflayih-i sufiyye nin imam oldu unu söyler 13 Tarikat- Kübreviyye: Ahmed Necmeddin Kübrevi den,tarikat silsilesinden ve flubelerinden bahseder 14 Tarikat- Sühreverdiyye: Ömer fiehabettin Sühreverdi nin Hz Ebubekir in soyundan geldi ini söyler Tarikat silsilesini verir ve flu flubelerini zikreder: Bedriye, Zeyniyye, Bahaiyye, Kemaliyye ve Necibiyye 15 Tarikat- Ekberiyye: Muhyiddin el-arabi nin ismini ve künyesini verir bn-i Arabi nin fleyh Cemaleddin Yunus b Yahya el Abbas vas tas yla silsilesinin Abdülkadir Geylani ye ulaflt n ifade eder fieyh Takiyuddin Camii vas tas yla ile Hz H z r a silsilesi ulafl r Eserlerinden bahseder 16 Tarikat- fiazeliyye: Seyyid Ali fiazeli nin tarikat silsilesini sayar fiazeliye nin flubelerini s ralar 17 Tarikat- Mevleviyye: Hz Mevlana n n soy silsilesini Hz Ebubekir e kadar ulaflt r r Devam nda tarikat silsilesini verir Eserlerinden bahseder Mevlana hakk nda flunlar der: Meydanda Mesnevi gibi bir eser varken medh ü senalar na ihtiyaç düflmez Son bölümde Hz Mevlana n n müridlerine vefat ndan az önce yapm fl oldu u vasiyete yer verir 18 Tarikat- Bedeviyye: Seyyid Ahmed Bedevi nin tarikat silsilesi ve hayat yla ilgili k sa malumat verir Daha sonra flubelerini zikreder 19 Tarikat- Dussukiye: brahim Dussuki nin fleyhlerinden bahseder brahim Dussuki nin hayat hakk nda k saca malumat verir fiernubiyye ne Afluriyye flubelerinden bahseder brahim Dussuki nin flu sözlerine yer verir: Müteflerri ve nazîf ve afif olmayanlar evlad m dahi olsa benden de ildir(fleriata s ms k ba l, iffetli ve temiz olmayan) 20 Tarikat- Sa diyye: Sadeddin Cibavi nin silsilesini sayar Ta libiyye, Vefaiyye, Selamiyye ve Aciziyye flubelerinden bahseder 21 Tarikat- Bektafliyye: Hac Bektafl Veli nin silsilesinden ve hayat ndan bahseder Hac Bektafl n Bektafliyye lafz n n vefat na tarih oldu unu ifade eder 22 Tarikat- Nakflibendiyye: Muhammed Bahaddin Nakflibendi hazretlerinin tarikat silsilesinden bahseder Nakflibendiyye nin özelliklerinden söz eder Nakflibendiyyenin flubelerini; Ahrariyye, Naciyye, Kasaniyye, Müceddidiyye, Muradiyye, Mazhariyye, Melamiyye-i Nuriyye, Camiyye ve Halidiyye olarak zikreder 23 Tarikat- Halvetiyye: Ömer ül Halveti nin tarikat silsilesini sayar Halvetiye nin ikinci piri olarak Seyyid Yahya fiirvani yi zikreder fieyyid Yahya fiirvani vas - tas yla Halvetili in yay ld n söyler 24

Band rmazâde Tekkesi nin iç görünümü Tarikat- Bayramiye: Hac Bayram- Veli taraf ndan kuruldu unu söyler Hac Bayram Veli nin silsilesini sayar Melamiyye, Hamzaviyye, fiemsiyye, Tennu riyye, Himmetiyye, seviyye ve Celvetiyye nin, Bayramiyye nin flubeleri oldu unu zikreder 25 Tarikat- Zeyniyye: Muhammed Zeynuddin-i Hâfî Hazretlerinin tarikat silsilesini verirken Envar- Sühreverdiyye ve Esrar Rifaiyye yi birlefltiren kifli olarak belirtir 26 Tarikat- Rufleniyye: Dede Ömer Ruflenî hak nda bilgi verir 27 Tarikat- Ahmediyye: Ahmed fiemsettin Marmaravi Yi itbafl silsilesini verir ve kollar ndan bahseder Ahmediyye flubesinin Halvetiler aras nda ortak olarak an ld n söyler 28 Tarikat- Sümbüliyye: Yusuf Sümbül Sinan n tarikat silsilesi ve hayat hakk nda bilgi verir Tekkenin Üveys Efendi ve baz postniflinlerinden bahseder Üveys Efendinin bir rivâyete göre 70000 den fazla müridi oldu unu ifade eder 29 Tarikat- Gülfleniyye: brahim Gülflen Efendi hakk nda bilgi verir Tarikat silsilesini sayar Sezaiyye ve Haletiyeyi-Gülfleniyyenin flubeleri olarak zikreder 30 Tarikat- Sinaniyye: brahim Ümmü Sinan n tarikat silsilesini verir Seyyid Seyfullah Efendi ile Hüsamettin Uflflaki Efendiyi, Ümmü Sinan n en meflhur halifeleri olarak zikreder Do um yeri hakk nda bilgi yoktur 31 Tarikat- fiabaniyye: fiaban- Veli Hazretlerinin silsilesini verir ve Karabafliyye, Nasuhiyye, Çerkefliyye, Bekriyye flubelerinden bahseder 32 Tarikat- Uflflakiyye: Hasan Hüsamettin Uflflaki Hazretleri nin silsilesinden bahsederken Uflflaki Hazretlerinin mürflidi olarak Seyyid Ahmed Semerkandi yi gösterir(burada bir çeliflki vard r, çünkü ayn zat Tarikat- Sinaniyye hakk nda bilgi verirken Ümmü Sinan n halifesi olarak ifade edilmifltir) 33 fiubelerini sayar: Nasuhiyye, Cahidiyye, Cemaliyye, Selahiyye 375

376 Tarikat-i Celvetiyye: Azîz Mahmud Hüdâyî nin, Cüneyd-i Ba dadi neslinden oldu unu ifade etmektedir Selamiyye, Hakkiyye, Fenaiyye ve Haflimiyye yi Celvetiyye nin flubeleri olarak zikreder Celvetiyye tarikat n n ortaya ç k fl alt nda flu ilginç ifadelere yer verir: Tarikat-i Celvetiyye nin zuhuru fieyh Üftade Hazretlerinden zann olunur Halbuki, brahim Zahid Gilani mebde-i Celvetîyan d r Zira, usul-i esma üzerine süluk yoktu Sonra an n eyyam nda esmadan usul olan seb a ve isna afleri intihab edip, an n üzerine tedricle ihsar ettiler Ve halvet ç kard lar Ve ha-i mu ceme ile celvete irdiler Cim ile iflte bu müfiden Zahid müflarun ileyh halvetin nokta-i fevkaniyyesi taht na tenzil edip, celvet eyledi Cim ile nisbet-i celvetiyye ibtida andan kal p - Reisu t-tâife-i Celvetiyye- oldu Yani, Celvetiyye nin kamer-i envere nisbeti fieyh Zahid Gilani zaman nda mertebe-i hilalde oldu u halde fieyh Mehmed Üftade vaktinde terbi -i evvelde ve Hazret-i Hüdâyî asr nda bedr-i kâmil gibi münceli ve Ruflen oldu 34 Hâflimiyye: Kurucusu Seyyid Mustafa Haflim Efendi nin mam Musa Kaz m n 32 nci evlad oldu unu ifade eder Babas n n erkek çocuklar olmas na ra men bir gün Resullullah Efendimizi rüyas nda görür Resulullah Efendimiz bir erkek çocu u olaca n isminin de Mustafa Haflim olaca n müjdeler Mustafa Haflim Baba dünyaya gelince babas da Mustafa Haflim ismini verir 35 Tarikat- M sriyye: Niyazi M srî nin tarikat silsilesini verir Mükemmel bir Divan- lahiyat oldu unu söyler 36 Tarikat- Cerrâhiyye: Hazret-i Pir Nureddin Cerrahi nin silsilesi ve hayat hakk nda bilgi verir 37 Tarikat- Bekriyye: Seyyid Mustafa Bekir hakk nda bilgi sunarken silsilesini verir, flu flubelerden bahseder H fniyye, Semaniyye, Durduriyye, Ezheriyye, Ticaniyye, Sadiyye, Kemaliye flubelerinden bahseder Bu flubeler daha ziyade M - s r da yayg nd r 38 Tarikat- Haliddiyye: Halid Ziyaeddin Efendi silsilesini verir, bu zat n zülcenaheyn oldu undan bahseder 39 Miratüt-Turuk un kaynaklar : 1- Nefahâtü l-üns 2- fiakaik-i Numaniyye 3- Zeyl-i fiakaik-i Numaniyye 4- laveli Esmarü t-tevarih 5- Burhânu l-müeyyed Tercümesi 6- Lugat- Tarihiye 7- bn-i Hallikan 8- Mir at- Medeniyye 9- Menak b- Evliya-i M s r 10- Silsile-i Celvetiyye 11- Semeratü l-fuad

D PNOTLAR 1 Yüzy llar Boyunca Üsküdar, s 120; skender Pala, Haflim Efendi Tekkesi Necdet Sakao lu, Band rmal zade Tekkesi; D A, II, 54 2 Yüzy llar Boyunca Üsküdar; s 121 3 Band rmal zade Ahmet Münif, Mir âtü t-turuk, s 45 4 M Taha Tanman-H Kâmil Yilmaz, Band rmal zade Tekkesi md, D A, c 5, s 54-55; Yüzy lar Boyunca Üsküdar s 121 5 D A, c 5, s 55 6 Hür Mahmut Yücer, Osmanl Toplumunda Tasvvuf (18 yüzy l) stanbul, s 487 7 Band rmal zade Ahmed Münif Efendi, Mir at- Turuk s 43-47 8 Azmi Bilgin,Haflim Baba, Allah Dostlar c 8 s 418-419 Yüzy llar Boyunca Üsküdar, s 121 9 Azmi Bilgin, Haflim Baba, Allah Dostlar, c 8 s 418-419 10 Yüzy llar Boyunca Üsküdar, s 121; Hür Mahmut Yücer, Osmanl Toplumunda Tasavvuf (18 yüzy l), stanbul, s 488-490 11 Band rmal zade Ahmed Münif, Mir at- Turuk, Dersaadet 1306, s 5-6 12 a mlf, age, s 7-10 13 A mlf, age,s 10-11 14 A mlf, age,s 11-12 15 A mlf, age,s 12-13 16 Band rmal zade Ahmed Münif, Mir ât- Turuk, Dersaadet 1306, s 13-14 17 A mlf, age, s 16-17 18 A mlf, age, s 17-19 19 A mlf, age, s 20-21 20 A mlf, age, s21 21 A mlf, age, s 21-22 22 A mlf, age, s 22-24 23 A mlf, age, s 24-26 24 A mlf, age, s 26-27 25 Band rmal zade Ahmed Münif, Mir at- Turuk, Dersaadet 1306, s 27-28 26 A mlf age, s 29 27 A mlf age, s 30-31 28 A mlf age, s 31 29 A mlf age, s 32-34 30 A mlf age, s 34-35 31 A mlf age, s 35-36 32 A mlf age, s 36 33 A mlf age, s 37 34 A mlf age, s 37-39 35 A mlf age, s 45 36 A mlf age, s 40 37 A mlf age, s 41 38 A mlf age, s 41-42 39 A mlf age, s 42-43 377