ELEKTRON DİZİLİMİ PAULİ DIŞLAMA İLKESİ: Bir atomdaki herhangi iki elektronun dört kuantum sayısı aynı olamaz. Bir atomun n,l,ml, kuant sayıları aynı olsa bile m s spin kuantum sayıları farklı olacaktır. Orbital diyagramında okların yönleri zıt olmak zorunda. Böylece farklı yönde dönen elektronlar arasında manyetik çekim etkisi oluşacak ve aynı orbitalde durabileceklerdir.
DİYAMANYETİZM VE PARAMANYETİZM PARAMANYETİK : Elektron dizilimleri yazıldığında en az bir tane eşlenmemiş e - içeren maddelerdir. Bu maddeler mıknatıs tarafından çekilirler. DİYAMANYETİK : Eşlenmemiş elektron bulunmayan atomlar ise biyomanyetik maddelerdir. Bu maddeler mıknatıs tarafından çok az itilen maddelerdir. 1 PERDELEME ETKİSİ 1s orbitalinde bulunan elektronlar 2s ve 2p orbitallerinde bulunan elektronlarla çekirdek arasındaki çekim kuvvetleri perdeler Çekirdekteki protonla en dış yörüngedeki elektronlar arasındaki elektrostatik etkileşimde azalma olacaktır. Çekirdek tarafından 2s elektronuna göre daha gevşek bağlanan 2p elektronunkoparılması daha az enerji ile gerçekleşir. HİDROJEN atomunda bir e - bulunduğundan perdeleme etkisinden bahsedilmez. HUND KURALI Elektronlar eş enerjili orbitallere önce birer yerleşir.
ÖRNEK: Eş enerjili orbitallerin tamamı birer e - aldıktan sonra ikinci elektronu (ters spinli) almaya başlarlar. ÖRNEK: 2 KLEÇKOVSKİ MADELUNG İLKESİ a) Orbitallerin enerjileri (n + l) değerinin artmasıyla yükselir. b) n + l değerlerinin aynı olması halinde n sayısı büyük olan orbitalin enerjiside büyük olur.
ÖZETLE: 1. Pauli dışlama ilkesine göre aynı atoma ait iki e - nun bütün kuant sayıları aynı olamaz. 2. Bir orbital en fazla 2e - bulunabilir. 3. s orbitali 1 tane 2e - (s 2 ) p orbitali 3 tane 6e - (p 6 ) d orbitali 5 tane 10e - (d 10 ) f orbitali 7 tane 14e - (f 14 ) 4. Elektronlar eş enerjili orbitallere teker teker yerleşir. Böylece paralel spine sahip e - sayısı en fazla olur. (HUND KURALI) 3 5. Elektronlar orbitallere düşük enerjiden yüksek enerjiye doğru yazılır. 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 3d 10 4p 6 5s 2 4d 10 6. Bir atomun kararlı haldeki e - dağılımında ; s 1 yarı s 2 tam p 3 küresel p 6 küresel d 5 simetrik d 10 simetrik f 7 f 14 son orbital dolu veya yarı dolu olması atoma küresel simetrik özellik kazandırır.
7. KURAL DIŞI ELEKTRON DİZİLİMİ 24Cr 29Cu Elektron dizilimleri sadece s 2 d 4 ve s 2 d 9 olan atomlar küresel simetrik kararlı ve düşük enerjili hale gelebilmek için s 1 d 5 ve s 1 d 10 dağılımında bulunurlar 8. 4s 2 3d 10 4p 6 veya 5s 2 4d 10 5p 6 orbital diyagramlarında elektronların kopma öncelikleri p - s - d sırasındadır. 3d ve 4d elektronları çekirdeğe daha yakın olduğundan en son e - orbitallerinden kopar. d 4 9. Elektron dizilimi en son d orbitali biten elementler elektronlarını 4s 5s den vermeye başlar.
10. Orbital diyagramlarında asal gaz e - dağılımları kullanılarak daha kısa ve pratik gösterimler yapılablir. 11. 5 B atomunun e - dağılımında 2p orbitalleri özdeştir. 2Px.2Py.2Pz orbitallerine sahiptir. 2p e - nun m s (spin kuantum) sayısı + ½ veya - ½ olabilir. 5 12. Bir atomda elektronların spinleri aynı yönde yazılmalı 13. Uyarılmış atomda elektron üst enerji seviyesinde bulunabilir. 14. İZOELEKTRİK TANECİKLER
Elektron sayıları ve dizileri aynı, proton sayıları farklı olan tanecikler izoelektroniktir. Ancak: 6 15. Atom no 21 ve büyük olan elementler için e - dizilimlerinde farklı bir gösterim de mümkündür. 21 Sc:[ 18 Ar] 3d 1 4s 2 ÖRNEK ÇALIŞMALAR:AŞAĞIDA VERİLEN ATOM VE İYONLARIN e dizilimlerini gösteriniz. 23 V : 33 As -3
55Cs: 1. SORU -Atom numarası 35 olan atomun elektron diziliminde son terimin kuantum sayılarını yazınız. ÇÖZÜM: 2. SORU: n=3 l=1 kuantum sayılarında ms=+1/2 olan 3 tane elektron ms=-1/2 olan 2 tane elektron bulunduran X elementinin -3 yülü iyonunun elektron dizilimini gösteriniz. 7
3. SORU Temel haldeki 20 Ca atomunun kaç tane elektronunun m l kuantum sayısı sıfıra eşittir? ÇÖZÜM: 8 4. SORU Temel halde 7 tane tam dolu orbitali olan atomdaki yarı dolu orbital türü ve sayısı kaçtır? www.kimyafull.com e mail: kimyafull@ gmail.com