15 KASIM 2008 2008/3.DÖNEM B GRUBU STAJ ARA DEĞERLENDİRMESİ SORU VE CEVAPLARI SORU 1: Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Disiplin Yönetmeliği ne göre uyarma cezası uygulanacak hallerden 5 ini sayınız. CEVAP 1: Uyarma Cezası Uygulanacak Haller Uyarma cezası aşağıdaki durumlarda uygulanır: a) Müşterilerin işlerine karşı, kayıtsız ve ilgisiz kalınması, b) Birlikçe yayımlanan, genelge ve yönerge hükümlerine aykırı olarak, meslek disiplinini bozucu hareketlerde bulunulması, c) Aday meslek mensubunun, mesleğin vakar ve onuru ile bağdaşmayan işler yapmasına neden olunması veya bilerek izin verilmesi veya bu eyleme göz yumulması, d) Diğer meslek mensubu hakkında, ilgili kuruluşlara asılsız ihbar veya şikayette bulunulması, e) Yasal düzenlemelere uygun tabela asılmaması, f) Müşteri bildirim listelerinin odaya verilmemesi, g) Kanun ve Yönetmeliklerde öngörülen sosyal sorumluluk hükümlerine uyulmaması, h) En az iki kez yazı ile istenmesine rağmen, oda aidat borçlarının haklı gerekçe olmaksızın ödenmemesi, i) Adres değişikliklerinin, Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak süresinde bildirilmemesi, j) Mesleğin yürütülmesi esnasında, görevi ile ilgisi olmayan konularda, çıkar çatışmalarına taraf olunması, k) Yukarıda sayılanlar dışında, mesleğin vakar ve onuruna aykırı davranışlarla, görevin gerektirdiği güveni sarsıcı hareketlerde bulunulması. MADDE 2 - Aynı Yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (o) ve (k) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, (d) bendi yürürlükten kaldırılmış ve anılan fıkraya aşağıdaki (1) ve (m) bentleri eklenmiştir. "a) Müşterilerin işlerine karşı, kayıtsız ve ilgisiz kalınması, müşterilerle mesleki konularda yapılacak sözleşme hükümlerine aykırı davranılması, sözleşmenin taraflarca fesh edilmesi hâlinde, iş sahibinin defter ve belgelerinin otuz gün içinde devir ve teslim tutanağı düzenleyerek teslim edilmemesi (Devir ve teslim işleminin gerçekleşemediğinin meslek mensubu tarafından odaya bildirilmesi durumu hariç.)," "f) Müşteri bildirim listelerinin tam ve doğru olarak odaya süresinde verilmemesi," "k) Meslek mensuplarınca. oda yönetim, denetim, disiplin kurulu tarafından görevleri ile ilgili olarak istenen her türlü belge ve bilginin verilmemesi," "l) Bir diğer meslek mensubunun çalışanlarına her türlü vasıtayla meslektaşın veya müşterilerinin iş sırlarım ele geçirmeye veya açıklamaya yöneltmesi, m) Yukarıda sayılanlar dışında, mesleğin vakar ve onuruna aykırı davranışlarla, görevin gerektirdiği güveni sarsıcı hareketlerde bulunulması." 1
SORU 2: Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu na göre oda denetleme kurulunun oluşumu ve görevleri hakkında bilgi veriniz. CEVAP 2: Denetleme Kurulu, Genel Kurul üyeleri arasından iki yıl için seçilecek üç üyeden oluşur. Ayrıca bir yedek üye seçilir Yönetim Kurulu üyeleri ile Disiplin Kurulu üyeleri Denetim Kurulu'na seçilemezler. Denetleme Kurulu üyeleri ilk toplantılarında kendi aralarında bir başkan seçerler. Denetleme Kurulu, Oda'nın işlem ve hesaplarını denetlemek ve bu hususta Genel Kurul'a rapor vermekle görevlidir. SORU 3: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun kapsamını belirtiniz. CEVAP 3: Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Kapsamı Bu Kanun; sosyal sigortalar ile genel sağlık sigortasından yararlanacak kişileri, işverenleri, sağlık hizmeti sunucularını, bu Kanunun uygulanması bakımından gerçek kişiler ile her türlü kamu ve özel hukuk tüzel kişilerini ve tüzel kişiliği olmayan diğer kurum ve kuruluşları kapsar. (Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde :2) SORU 4: İş Kanunu na göre zorunlu nedenlerle fazla çalışmayı açıklayınız. CEVAP 4: Zorunlu Nedenlerle Fazla Çalışma Gerek bir arıza sırasında, gerek bir arızanın mümkün görülmesi halinde yahut makineler veya araç ve gereç için hemen yapılması gerekli acele işlerde, yahut zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkmasında, işyerinin normal çalışmasını sağlayacak dereceyi aşmamak koşulu ile işçilerin hepsi veya bir kısmına fazla çalışma yaptırılabilir. Bu durumda fazla çalışma yapan işçilere uygun bir dinlenme süresi verilmesi zorunludur. Şu kadar ki, zorunlu sebeplerle yapılan fazla çalışmalar için 41 inci maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri uygulanır. (İŞ Kanunu Madde: 42) 2
SORU 5: Vergi hukukunda tahakkuk (tarh) ve tahsil zamanaşımını birer örnek vererek kısaca açıklayınız. CEVAP 5: Vergi hukukunda zamanaşımı, vergi idaresinin kanunla belli edilen süreler içinde vergiye tarh ve tebliğ etmemesi veya tahsil etmemesi durumunda artık bu işlemleri yapma yetkisini yitirmesi anlamına gelir. Bu çerçevede tahakkuk zamanaşımı, vergi idaresinin vergiyle ilgili tarh ve tebliğ işlemlerini; tahsil zamanaşımı ise tarh ve tahakkuk etmiş bir verginin tahsiline yönelik işlemleri yapma konusundaki yetkilerini kaybetmesi olarak tanımlanabilir. Tahakkuk zamanaşımının başlangıcı, vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başıdır. Bu tarihten itibaren geçen beş yıllık sürenin son günü de bitiş zamanıdır. Tahsil zamanaşımının başlangıcı, verginin vadesini izleyen yılın başıdır. Bitiş ise yine bu tarihten itibaren geçen beş yıllık sürenin son günüdür. SORU 6: Gelir vergisinde tam ve dar yükümlülüğün koşulları ile vergilendirme açısından farklarını açıklayınız. CEVAP 6: Gelir Vergisinde Tam Ve Dar Yükümlülük Tam yükümlülük kapsamına giren kişiler Türkiye içinde veya dışında elde ettikleri gelirin tamamı üzerinden vergiye tabii tutulurlar. Tam yükümlü olmak için, Türkiye'de yerleşmiş olması ya da resmi daireler ve müesseselere ya da merkezi Türkiye'de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup da adı geçen daire müessese teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı ülkelerde oturan Türk vatandaşı olması gerekir. Yabancı ülke kaynaklı kazanç ve iratlar yükümlünün bunları Türkiye'de hesaplarına intikal ettirdiği yılda, Türkiye'de hesaplara intikal ettirilmemesinin yükümlünün iradesi dışındaki nedenlerden ileri geldiği kanıtlanan hallerde yükümlünün bunları tasarruf ettiği yılda elde edilmiş sayılır. Dar yükümlülük Türkiye'de yerleşmiş olmayan gerçek kişilerin Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratların vergilendirilmesine ilişkin yükümlülüktür. Tam yükümlülükte ikamet, uyrukluk gibi kişisellik ilkesi kabul edilmiş olmasına karşılık dar yükümlülükte mülkilik ilkesi kabul edilmiştir. Çünkü vergilendirme gelirin Türkiye'de elde edilmesi koşuluna bağlanmıştır. Dar yükümlülükte hedef kişiyi değil kaynağı Türk ekonomisi olan geliri vergilendirmektir. Dar yükümlülükle tam yükümlülük arasında gelirin niteliği ve unsurları yönünden farklılık yoktur. SORU 7: Re`sen" ve "ikmalen" vergi tarhiyatı ne demektir? Aralarındaki farkları da belirtmek suretiyle açıklayınız. 3
CEVAP 7: Re sen vergi tarhı, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter kayıt ve belgelere veya yasal ölçütlere dayanılarak tespitine olanak bulunmayan durumlarda takdir komisyonları veya vergi inceleme elemanlarınca saptanan matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh edilmesidir. İkmalen vergi tarhı, her ne şekilde olursa olsun bir vergi tarhedildikten sonra bu vergiye ilişkin olarak meydana çıkan matrah farkının defter kayıt ve belgeler veya kanuni ölçülere dayanılarak miktarı saptanan bir matrah veya matrah farkı üzerinden vergi tarh edilmesidir. Ayrıca bir fark: İkmalen tarhta matrah farkı, her halde defter kayıt ve belgeler veya kanuni ölçülere göre saptanır. Re'sen tarhda ise, matrahın tespiti İçin defter kayıt ve belgeler veya kanuni ölçülere göre tespit olanaklı değildir. SORU 8: İşletmede üretim dönemine ilişkin direkt işçilik giderleri 180 000 TL., genel üretim giderleri 150 000 TL.dir. Direkt ilk madde ve malzeme hareketleri ise şu şekildedir: Miktar Birim Alış Maliyeti Dönem Başı Stok 2 000 25 TL. Satın Alma 2 000 30 TL. Üretime Sevk 3 000 Satın Alma 6 000 35 TL. Üretime Sevk 3 000 İlk Giren İlk Çıkar stok değerleme yöntemini kullanan işletmede üretim döneminde 1 000 adet mamul üretilmiştir. Mamullerin toplam ve birim üretim maliyetini hesaplayınız. CEVAP 8: Üretime Sevk (Birim) 3000 3000 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri 2000 x 25 = 50000 TL 1000 x 30 = 30000 TL 1000 x 30 = 30000 TL 2000 x 35 = 70000 TL 180000 TL Toplam Üretim Maliyeti = Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri + Direkt İşçilik Giderleri + Genel Üretim Giderleri = 180000 + 180000 + 150000 = 510000 TL Birim Üretim Maliyeti = Toplam Üretim Maliyeti / Üretilen Birim Sayısı = 510000 / 1000 = 51 TL 4
SORU 9: Aşağıdaki verilerden yararlanarak ve oran analizi yaparak, işletmenin likidite ve verimlilik durumları hakkında bilgi veriniz. Hazır değerler 500 TL. Dönen varlıklar toplamı 5 000 TL. Ticari alacaklar 500 TL. Kısa vadeli yabancı kaynaklar 2 000 TL. Ticari mallar 4 000 TL. Net satışlar 8 000 TL. CEVAP 9: Likidite Durumu: Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Cari Oran = 5000 / 2000 = 2.5 Likidite Oranı = (Dönen Varlıklar Stoklar) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Likidite Oran = (5000-4000) / 2000 = 0.5 Hazır Değerler Oranı = Hazır Değerler / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Hazır Değerler Oranı = 500 / 2000 = 0.25 Cari Oran dikkate alındığında işletmenin kısa vadeli borçlarını dönen varlıklarıyla karşılamasında bir sorun gözlenmemekle birlikte; stokların paraya dönüştürülmesinde sorun yaşanması durumunda borç ödemede de sorun doğacağı gözlenmektedir. Acil nakit ödemelerinde ise hazır değerler oranı yeterlidir. Verimlilik Durumu: Stok Devir Hızı = Net Satışlar / Stoklar = 8000 / 4000 = 2 Ortalama Stokta Kalma Süresi = (12 ay veya 360 gün) / Stok Devir Hızı = 12 / 2 = 6 ay veya 360 / 2 = 180 gün Alacak Devir Hızı = Net Satışlar / Ticari Alacaklar = 8000 / 500 = 16 Ortalama Tahsilat Süresi = (12 ay veya 360 gün) / Alacak Devir Hızı = 12 / 16 = 0.75 ay veya 360 / 16 = 23 gün İşletme stoklarını ortalama olarak 180 günde satmakta; vadeli satışlarını ise ortalama olarak 23 günde tahsil etmektedir. Alacak tahsilinde bir sorun gözlenmemekle birlikte; işletmede satış sorunu olduğu, işletmenin stoklarını satamadığı düşünülmektedir. Bu sorunun sürmesi durumunda işletmenin likidite durumu da kötüleşecektir. SORU 10: Aşağıdaki işlemlere ilişkin günlük defter kayıtlarını Tekdüzen Muhasebe Sistemi'ne göre ve 7/A seçeneğini kullanarak yapınız. (KDV oranı %10 olarak uygulanacaktır) İşletme, defter değeri 40 000 TL. olan bir demirbaşı, 10 000 TL. + KDV tutarla satmıştır. Alıcı satış tutarının yarısını ve KDV sini peşin ödemiş, kalan kısım için de işlemeye borçlanmıştır. Satış anında demirbaşın 25 000 TL.lik kısmı itfa edilmiş durumdadır. a) İşletme, Y. Şirketi ne 70 000 TL.lik payla ortak olmak için taahhütte bulunmuştur. Bu tutar, Y. Şirketi nde %40 lık sermaye payını ifade etmektedir. İşletme bir süre sonra taahhüdünün 40 000 TL.lik kısmını nakden ve 10 000 TL.lik kısmını keşide ettiği bir çekle ödemiştir. 5
b) İşletmenin 50 000 TL.lik alacak senedi mahkeme kararıyla şüpheli hale gelmiştir. İşletme aynı tutarda karşılık ayırmıştır. c) Pazarlama bölümünde çalışan personel için 80 000 TL.lik personel ücreti tahakkuk etmiştir. Bu tutarla ilgili olarak hesaplanan işveren sigorta primi 15 000 TL., işçi sigorta primi 10 000 TL., vergi kesintileri toplamı 20 000 TL.dir. Ödeme henüz yapılmamıştır. d) Dönem sonundaki sayımda kasa mevcudunun 100 000 TL., mal mevcudunun 30 000 TL. olduğu saptanmıştır. Aynı tarihte kasa hesabının kalanı 120 000 TL., mal hesabının kalanı 600 000 TL.dir. (Mal hareketleri, aralıklı sayım yöntemine göre izlenmektedir.) e) Bankadan gelen dekonttan, önceki dönemde taşıt alımı sırasında kullanılan uzun vadeli banka kredisiyle ilgili olarak 40 000 TL.lik faiz tahakkuk ettirildiği anlaşılmıştır. (Vergi vb. toplamı için %10 oranı uygulanacaktır) f) İşletme, kiraladığı satış mağazası için 14 000 TL. + KDV tutarında bakım-onarım giderine katlanmıştır. Ödeme, aynı tutardaki bir çekin cirosu yoluyla yapılmıştır. g) Nakit sıkıntısına düşen işletme, 10 000 TL. tutarındaki alacak senedini vadesinden önce banka aracılığıyla tahsil etmiştir. Banka, 1 000 TL. tutarında faiz, 500 TL. tutarında komisyon hesaplayarak kalan tutarı nakden işletmeye ödemiştir. CEVAP 10: Borç Alacak a 100 KASA 6.000 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 5.000 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 25.000 659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR 5.000 255 DEMİRBAŞLAR 40.000 391 HESAPLANAN KDV 1.000 b 242 İŞTİRAKLER 70.000 243 İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERİ 70.000 243 İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERİ 50.000 100 KASA 40.000 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ 10.000 c 128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 50.000 121 ALACAK SENETLERİ 50.000 654 KARŞILIK GİDERLERİ 50.000 129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI 50.000 d 760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ 95.000 -Personel Ücreti 80.000 -İşveren Sigorta Primi 15.000 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 20.000 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 25.000 -İşveren Payı 15.000 -İşçi Payı 10.000 335 PERSONELE BORÇLAR 50.000 e 197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 20.000 100 KASA 20.000 6
621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 570.000 153 TİCARİ MALLAR 570.000 f 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 44.000 -Faiz 40.000 -Vergi 4.000 400 BANKA KREDİLERİ 44.000 g 760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ 14.000 191 İNDİRİLECEK KDV 1.400 101 ALINAN ÇEKLER 15.400 h 100 KASA 8.500 653 KOMİSYON GİDERLERİ 500 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 1.000 121 ALACAK SENETLERİ 10.000 7