GIDA GÜVENLİĞİ, VETERİNERLİK VE BİTKİ SAĞLIĞI POLİTİKALARI FASLI Dr.Şebnem GÜRBÜZ Koordinatör Avrupa Birliği Bakanlığı Tarım Balıkçılık Başkanlığı 1
KAPSAM Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikaları Fasıl İçeriği Gelinen Aşama Yapılması Gerekenler 2
AB NİN GIDA GÜVENLİĞİ YAKLAŞIMI Hastalıklarla mücadele ÇİFTLİKTEN ÇATALA Dağıtım Nakliye Ticaret İşleme Hayvan refahı M ilk Hayvansal yan ürün Üretim 3
Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikaları Gıda Güvenliği, Hijyen Mevzuatı Genel gıda kanunu ve hijyen paketi Dikey düzenlemeler (katkı maddeleri, renklendiriciler, yeni gıdalar vb.) GDO Yem için özel kurallar Yem katkıları Yem materyalleri Hayvan Sağlığı Mevzuatı Topluluk İçi ticaret kontrol sistemi Hayvan kayıt ve kimlik sistemi İthalat kontrolleri Hayvan hastalıkları kontrol tedbirleri Hayvan sağlığı-canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin ticareti Hayvan refahı Zootekni (ıslah) mevzuatı Bitki Sağlığı Mevzuatı Zararlı organizmalar Bitki koruma ürünleri-ilaçlar Tohum kalitesi Bitki çeşidi hakları 4
http://ec.europa.eu/food/animal/index_en.htm AB İşleri için Kapasite Oluşturma Projesi 30 Mayıs 2013, 5
http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=77&l=1 AB İşleri için Kapasite Oluşturma Projesi 30 Mayıs 2013, 6
http://eur-lex.europa.eu/rech_menu.do?ihmlang=en AB İşleri için Kapasite Oluşturma Projesi 30 Mayıs 2013, 7
http://www.gkgm.gov.tr/mevzuat/kanun/kanun_liste.ht ml AB İşleri için Kapasite Oluşturma Projesi 30 Mayıs 2013, 8
9
NEREDEYİZ? Tanıtıcı tarama 9-15 Mart 2006 Ayrıntılı tarama 24-28 Nisan 2006 Tarama raporu 8 Şubat 2007 6 Adet açılış kriteri Açılış kriterleri değerlendirme raporu Türkiye müzakere pozisyon belgesi 28 Haziran 2010 AB ortak tutum belgesi Hükümetlerarası konferans 30 Haziran 2010 Kapanış kriterleri 10
AÇILIŞ KRİTERLERİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Açılış Kriteri 1: Türkiye nin AB müktesebatı ile uyumlu gıda, yem ve veterinerlik çerçeve mevzuatını benimsemesi ve başta kontrol kuruluşları olmak üzere sorumlulukları açık biçimde belirleyen hükümleri ortaya koyması, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu (13 Haziran 2010), Tarım ve Köyişleri Bakanlığı-Koruma Kontrol Genel Müdürlüğünün yeniden yapılanması 11
AÇILIŞ KRİTERLERİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Açılış Kriteri 2 : Türkiye nin Komisyona, gıda güvenliği, veterinerlik ve bitki sağlığı politikası alanındaki, ilgili uluslararası standartlar ve Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı tavsiyeleri dâhil olmak üzere, AB müktesebatının uyumlaştırılması, uygulanması ve yürütülmesine temel teşkil edecek detaylı bir strateji sunması. Fasıl 12 kapsamındaki her bir AB mevzuatının uyumlaştırma ve uygulama takvimi ile gerekli idari kapasitenin oluşturulmasına ilişkin strateji, 12
AÇILIŞ KRİTERLERİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR 13
AÇILIŞ KRİTERLERİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Açılış Kriteri 3 : Türkiye nin koyun ve keçi türü hayvanların kimliklendirilmesi ve kaydına ilişkin yeterli bir sistemi uygulamaya başlaması; büyükbaş hayvanların kimliklendirilmesi ve hareketlerinin kontrolü konusundaki sistemdeki zafiyetleri (işletmelerin kaydına, hayvanların ve hayvan hareketlerinin kaydedilmesine ilişkin) gidermeye yönelik uygun tedbirleri almış olduğunu kanıtlaması Katılım öncesi mali yardımları 2008 yılı programlaması altında Koyun ve Keçilerin Küpelenmesi ve Aşılanması projesi, Türkiye deki koyun ve keçilerin kimliklendirilmesi ve kaydı hakkında açıklayıcı not ve büyükbaş hayvan veritabanı hakkında faaliyet planı, 14
AÇILIŞ KRİTERLERİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Açılış Kriteri 4 : Türkiye nin canlı hayvanların yurtiçi hareketleri, hareketlerin kaydı ve kesimlerin kontrolü konusunda ayrıntılı değerlendirmeyi Komisyona sunması, Hayvan hareketlerinin kontrolüne ait rapor, Açılış Kriteri 5 : Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı (OIE) tarafından Türkiye nin Trakya bölgesinin aşılama suretiyle şap hastalığından arî bölge olarak tanınması, OIE tarafından Trakya nın şaptan aşılı ari bölge olarak tanındığına dair sertifika, 15
16
AÇILIŞ KRİTERLERİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Açılış Kriteri 6 : Türkiye nin gıda işletmelerinin iyileştirilmesi konusunda geleceğe yönelik Ulusal Program açısından, bütün gıda işletmelerinin AB müktesebatındaki kategorileri esas alan bir sınıflandırmasını Komisyona sunması, Onaya tabi işletmeler (et, süt, su ürünleri ve hayvansal yan ürün) Kayıda tabi işletmeler (hayvansal olmayan gıda işleyen tesisler, satış yerleri, toplu tüketim yerleri) Dünya Bankası Projesi I. Aşama (Gıda işletmelerinin modernizasyonuna ilişkin ihtiyaç analizinin belirlenmesi) 17
GIDA İŞLETMELERİ 18
NEREDEYİZ? Tanıtıcı tarama 9-15 Mart 2006 Ayrıntılı tarama 24-28 Nisan 2006 Tarama raporu 8 Şubat 2007 6 Adet açılış kriteri Açılış kriterleri değerlendirme raporu Türkiye müzakere pozisyon belgesi 28 Haziran 2010 AB ortak tutum belgesi Hükümetlerarası konferans 30 Haziran 2010 Kapanış kriterleri 19
KAPANIŞ KRİTERLERİ VE ÖNÜMÜZDEKİ SÜREÇTE YAPILMASI GEREKENLER Kapanış Kriteri 2 : Türkiye ilgili açılış kriterini karşılamak için verilen taahhütlerinin uygulanması dahil olmak üzere, AB müktesebatına uyumlu hayvan kimliklendirme ve kayıt sistemlerini uygular ve tam işler hale getirir, Açılış kriterini karşılamak için sunulan taahhütlerin yerine getirilmesi, AB ile uyumlu olan ve tamamen işler sistem. Büyükbaş hayvanlar, keçiler ve koyunlar, domuzlar ve atgillerin kimliklendirme ve kayıt sistemlerinin oluşturulması, 20
KAPANIŞ KRİTERLERİ VE ÖNÜMÜZDEKİ SÜREÇTE YAPILMASI GEREKENLER Kapanış Kriteri 3 : Türkiye hayvansal yan ürün işletmeleri de dahil, hayvansal ürün işletmelerinin iyileştirilmesi için onaylanmış bir ulusal program sunar. Bu program, işletmelerin iyileştirilmesi sürecinin Türk makamları tarafından izlenmesi için somut bir planı içermelidir. Sözkonusu ulusal program, süt sektörü ile ilgili olarak uygun olmayan çiğ sütün kullanımına ilişkin bir strateji de içermelidir. Türkiye bu ulusal programın uygulanmasında yeterli ilerlemeyi de göstermelidir. Dahası Türkiye, ulusal program kapsamında yer alan işletmelerin iyileştirilme sürecinin izlenmesi için yeterli beşeri ve mali kaynakları tahsis ettiğini gösterir, 21
KAPANIŞ KRİTERLERİ VE ÖNÜMÜZDEKİ SÜREÇTE YAPILMASI GEREKENLER 6. Açılış Kriteri kapsamında değerlendirilen işletmelerin AB standartlarına yükseltilmesine yönelik bir ulusal program hazırlanacak ve bu program Türk Hükümetinin resmi bir belgesi olacak, Program kapsamında yer alan işletmelerin iyileştirme sürecinin izlenmesi için yeterli beşeri ve mali kaynak tahsisi, Mevzuat uyumu (hijyen paketi ve hayvansal yan ürün mevzuatının ulusal mevzuata aktarılması, uyumlu olmayan işletmelerin bireysel iyileştirme planı sunmasına yönelik yasal düzenleme, işletmelerin geçici onayı veya onayı, cezai müeyyideler, kimin neyi nasıl yapacağı), Her bir işletmeye ait modernizasyon planlarının oluşturulması (bu planlar açılış kriteri için yapılan sınıflandırma çalışması sırasında belirlenen uyumsuzluğu esas almalı, bir zaman çizelgesi oluşturulmalı), AB kriterlerine uygun olmayan çiğ sütün kullanımına ilişkin strateji, 22
KAPANIŞ KRİTERLERİ VE ÖNÜMÜZDEKİ SÜREÇTE YAPILMASI GEREKENLER Kapanış Kriteri 4 : Türkiye AB üye devletleri ile yeterli işbirliğini temin ederek hayvan hastalıklarının bildirimine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirir, AB de ihbarı mecburi hayvan hastalıkları için surveylans ve kontrol önlemleri ile müktesebatta öngörüldüğü gibi başlıca epizootik hastalıklar için acil eylem planlarını uygular, önceden oluşturulmuş detaylı bir eradikasyon planın uygulanması suretiyle Şap Hastalığına ilişkin AB müktesebatını tam olarak uygular. 23
KAPANIŞ KRİTERLERİ VE ÖNÜMÜZDEKİ SÜREÇTE YAPILMASI GEREKENLER Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü ne (OIE) ilişkin uluslararası yükümlülüklerine ek olarak, AB ye, Hayvan Hastalığı İhbar Sistemi (ADNS) vasıtasıyla da bildirimde bulunacak, Bazı hastalıklar için acil eylem planları Eradikasyon planları, Özellikle şap hastalığına ilişkin eradikasyon planının aşama aşama uygulamaya geçirilmesi ve bu konudaki AB mevzuatının tam uygulanması, 24
KAPANIŞ KRİTERLERİ VE ÖNÜMÜZDEKİ SÜREÇTE YAPILMASI GEREKENLER Kapanış Kriteri 5 : Türkiye Nakledilebilir Süngerimsi Beyin Hastalığı(TSE) kontrolüne yönelik olarak yem yasağı, spesifik risk materyallerinin ((SRM) kontrolü, TSE testlerini içeren etkili bir sistemi uyumlaştırır ve uygular. Yem yasağını uygulamalı, (İşlenmiş hayvansal proteinin çiftlik hayvanlarında kullanımı yasaklanmalı) SRM (Kafatası, beyin, omurilik, ileum, göz, tonsil gibi) ler belirlenmeli ve yem ve gıda zincirine girmemeli, TSE (Sığırların Süngerimsi Beyin Hastalığı BSE Deli Dana, Scrapi) için test gerekliliğini yerine getirmeli, 25
KAPANIŞ KRİTERLERİ VE ÖNÜMÜZDEKİ SÜREÇTE YAPILMASI GEREKENLER Kapanış Kriteri 6 : Türkiye hayvan refahına ilişkin AB mevzuatını uyumlaştırır ve bu mevzuatın en geç katılım tarihi itibariyle etkin olarak uygulanabilmesi için sektörün yeterli bir süre öncesinde farkında ve hazır olduğunu temin eder. Mevzuat uyumu Çiftlikte yetiştirilirken hayvan refahı 98/58/EC çiftlik hayvanlarının korunması, 1999/74/EC yumurtacı tavukların korunması, 2007/43/EC etçi tavukların korunması, 2008/119/EC buzağıların korunması, 2008/120/EC domuzların korunması, Nakil esnasında hayvan refahı 1/2005/EC nakil esnasında hayvanların korunması, 1255/97/EC bekleme noktası ve yol haritası Kesim anında hayvan refahı 1099/2009/EC kesim anında hayvanların korunması 26
KAPANIŞ KRİTERLERİ VE ÖNÜMÜZDEKİ SÜREÇTE YAPILMASI GEREKENLER Kapanış Kriteri 7 : Türkiye ilgili tüm resmi kontrollere yönelik AB ne tamamıyla uyumlu bir sistemin uygulanması başta olmak üzere, özellikle fonksiyonel sınır kontrol noktaları ve bu sistemin finansmanını da içerecek şekilde, müktesebata uygun olarak ilgili idari yapıları kurmaya ve geliştirmeye devam eder AB ile tam uyumlu, ithalatta yapılan kontroller de dahil tüm resmi kontroller, Kontrollerin finansmanı, Müktesebatı uygulaması için gerekli idari kapasite ve alt yapı, 27
YERELDE YAPILMASI GEREKENLER Hayvan kimliklendirme ve kayıt sistemleri Gıda işletmeleri Kayıt- onay Çiğ süt IPARD Hayvan hastalıkları ile mücadele Yem yasağı Hayvan refahı 28
BÖLGESEL EĞİTİM PROGRAMI (RTP) AB İşleri için Kapasite Oluşturma Projesi 30 Mayıs 2013, 29
TEŞEKKÜR EDERİM sgurbuz@ab.gov.tr 30