AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI FASIL 4: SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI

Transkript

1 AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI FASIL 4: SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI Ekim

2 SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI 1. Faslın Kapsamı 2. AB Müktesebatı 3. Ulusal Mevzuat 4. Müzakere Sürecinde Gelinen Aşama 5. Yapılması Gereken Çalışmalar 6. Fasıldaki AB Projeleri 2

3 FASLIN KAPSAMI Kurucu Antlaşmadaki 4 temel serbestiden biri: Malların Serbest Dolaşımı Kişilerin Serbest Dolaşımı Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Sermayenin Serbest Dolaşımı 3

4 SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI AB nin İşleyişi Hakkında Antlaşma nın 26. maddesi: İç Pazar, Antlaşmaların hükümlerine uygun olarak, içinde malların, kişilerin, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımının sağlandığı, iç sınırların olmadığı bir alanı kapsar. 4

5 FASLIN KAPSAMI Fasıl 3 alt bölümden oluşmaktadır: Sermaye Hareketleri ve Ödemeler Ödeme Sistemleri Karapara Aklama ile Mücadele 5

6 FASIL KAPSAMINDAKİ AB MÜKTESEBATI Sermaye Hareketleri ve Ödemeler AB nin İşleyişi Hakkında Antlaşma nın maddeleri Protokol ve Deklarasyonlar Katılım Anlaşmaları (Geçiş önlemleri ve diğer tedbirler) Sermaye hareketleri konusunda 24 Haziran 1988 tarih ve 88/361/EEC sayılı Direktif Orta Vadeli Mali Yardımlara İlişkin 332/2002 sayılı Tüzük Nakit Kontrollerine İlişkin 1889/2005 sayılı Tüzük Avrupa Birliği Adalet Divanı İçtihatları 6

7 AB MÜKTESEBATI Sermaye Hareketleri ve Ödemeler AB nin İşleyişi Hakkında Antlaşma nın 63. maddesinde, üye devletler arasındaki ve üye devletlerle üçüncü ülkeler arasındaki sermaye hareketlerine ve ödemelere uygulanan tüm kısıtlamaların, bazı istisnalar haricinde, kaldırılması öngörülmektedir. 7

8 AB MÜKTESEBATI Sermaye Hareketleri Doğrudan yabancı yatırımlar Gayrimenkul yatırımları Sermaye piyasasında yapılan menkul kıymet işlemleri Para piyasasında işlem gören menkul kıymet ve diğer enstrümanlara ilişkin işlemler Finans kurumlarındaki cari ve vadeli hesaplarla ilgili işlemler Toplulukta oturan birinin taraf olduğu ticari işlemlere ya da hizmet edinimine ilişkin krediler Finansal borç ve krediler Teminat mektupları, diğer garantiler ve rehin hakları Sigorta sözleşmelerinin uygulanmasına ilişkin transferler Kişisel sermaye hareketleri Finansal varlıkların fiziki olarak ithali ve ihracı Diğer sermaye hareketleri 8

9 AB MÜKTESEBATI Kaynak: Avrupa Komisyonu 9

10 FASLIN KAPSAMINDAKİ AB MÜKTESEBATI Ödeme Sistemleri Yürürlükte Olan AB Müktesebatı: Tüzük (EC) No 924/2009 Sınır ötesi Ödemeler Karar 2009/72/EC Ödeme Sistemleri Piyasa Uzman Grubu (PSMEG) Direktif 2007/64/EC İç Pazar da Ödeme Hizmetleri Tüzük (EC) No 1781/2006 Para Transferlerinde Gönderici Bilgileri Direktif 2000/46/EC Elektronik Para Kurumları Direktif 2000/28/EC Kredi Kurumları Direktif 98/26/EC Ödeme ve Menkul Kıymet Sistemlerinde Mutabakat Kesinliği Yürürlükte Olmayan AB Müktesebatı: Tüzük (EC) No 2560/2001 Euro ile Yapılacak Sınır Ötesi Ödemeler Tavsiye 97/489/EC Elektronik Ödeme Araçları ile Yapılan İşlemler Direktif 97/5/EC Sınır Ötesi Kredi Transferleri 10

11 AB MÜKTESEBATI Ödeme Sistemleri AB üyesi ülkelerde, Euro ya kadar ki ödemelerde, ödemenin yurtiçine veya sınır ötesine yapılıyor olmasına bakılmaksızın ödemeye ilişkin alınacak masrafların eşit olması gerekmektedir. Bu kural her türlü elektronik ödeme şekli için geçerlidir. Kredi transferleri gibi bazı ödeme biçimlerinde IBAN kullanımı zorunludur. Euro Alanı dışındaki ülkeler kendi para birimleri veya Euro ile yapılan ödemeler için eşit tutarda masraf belirleyebilirler. 11

12 Karapara Aklama ile Mücadele FASLIN KAPSAMINDAKİ AB MÜKTESEBATI Finansal sistemin aklama ve terörizmin finansmanı amacıyla kullanılmasının önlenmesine ilişkin 26 Ekim 2005 tarih ve 2005/60/EC sayılı Direktif. 2005/60/EC sayılı Direktif in uygulanmasına ilişkin 1 Ağustos 2006 tarih ve 2006/70/EC sayılı Direktif. Adli ve polis işbirliğine ilişkin 3 Aralık 1998 tarih ve 98/699/JHA sayılı Ortak Eylem, 26 Haziran 2001 tarih ve 2001/500/JHA sayılı Konsey Çerçeve Kararı ile Europol ün görev alanına aklama ile mücadeleyi ekleyen 30 Kasım 2000 tarihli Protokol. Üye ülke Mali İstihbarat Birimleri arasında işbirliği yapılmasına yönelik 17 Ekim 2000 tarih ve 2000/642/JHA sayılı Konsey Kararı. Suç Gelirlerinin Aklanması, Aranması, Zapt Edilmesi ve Müsadere Edilmesi Hakkında 141 no lu Avrupa Konseyi Sözleşmesi (Bu Sözleşmenin kapsamı genişletilerek hazırlanan Terörizmin Finansmanı ve Suçtan Elde Edilen Gelirlerin Aklanması, Aranması, El konması ve Müsaderesi Hakkındaki 198 no lu Avrupa Konseyi Sözleşmesi). Üye ülke Varlıkların Geri Alınması Ofisleri arasında işbirliğine ilişkin 6 Aralık 2007 tarih ve 2007/845/JHA sayılı Konsey Kararı. 12

13 AB MÜKTESEBATI Karapara Aklama İle Mücadele Karapara aklamanın suç olarak düzenlenmesi Aklama ile mücadelede yükümlü grupları ve yükümlülükler Aklama ile mücadelede önleyici tedbirler ve işbirliği 13

14 ULUSAL MEVZUAT ve KURUMLAR Sermayenin Serbest Dolaşımı alanında politika yapıcı temel kuruluşlar Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Sermaye Piyasası Kurulu ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumudur. Yabancıların gayrimenkul edinimi konusunda Genel Kurmay Başkanlığı, Adalet Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği, Hazine Müsteşarlığı gibi kurumlar mevzuatın uygulanmasından sorumlu ana kuruluşlardır. Karapara aklama ile mücadele konusunda ise Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı, Türkiye nin mali istihbarat birimi olarak mevzuat ve uygulamalardan sorumludur. 14

15 ULUSAL MEVZUAT ve KURUMLAR Temel Türk Mevzuatı 4785 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu ve ikincil mevzuatı, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ve ikincil mevzuatı, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ve ikincil mevzuatı, Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ikincil mevzuatı. Ayrıca, yabancıların gayrimenkul edinimi konusundaki başlıca düzenlemeler, Tapu Kanunu, Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu, Turizmi Teşvik Kanunu, Endüstri Bölgeleri Kanunu ve Petrol Kanunu dur. 15

16 ULUSAL MEVZUAT ve KURUMLAR 4785 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Doğrudan yabancı yatırımlara ilişkin esaslar (Madde 3) Yabancı yatırımcılar tarafından Türkiye de doğrudan yabancı yatırım yapılması serbesttir. Yabancı yatırımcılar yerli yatırımcılarla eşit muameleye tabidirler. Doğrudan yabancı yatırımlar, yürürlükteki mevzuat gereğince; kamu yararı gerektirmedikçe ve karşılıkları ödenmedikçe kamulaştırılamaz veya devletleştirilemez. Milli veya milletlerarası tahkim ya da diğer uyuşmazlık çözüm yollarına başvurulabilinir. 16

17 ULUSAL MEVZUAT ve KURUMLAR Dışarıya Doğrudan Yatırımlar Dışarıdan Doğrudan Yabancı Yatırımlar Havacılık Yer Hizmetleri Radyo ve Televizyon Yayıncılığı Enerji (Elektrik, petrol) Mali Şirketler (Sigorta sektörü, sermaye piyasaları, bankacılık sektörü) Altın Hisse Uygulaması Gayrimenkul Edinimi 17

18 ULUSAL MEVZUAT ve KURUMLAR Türkiye de Ülkelere Göre DYY Girişi (milyon ABD doları) Ülkeler Avrupa Birliği Almanya Fransa Hollanda İngiltere İtalya Diğer Avrupa Ülkeleri Diğer Avrupa Ülkeleri (AB hariç) Afrika Ülkeleri ABD Kanada Orta - Güney Amerika ve Karayipler Asya Ülkeleri Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri Körfez Arap Ülkeleri Diğer Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri Diğer Asya Ülkeleri Diğer Ülkeler Toplam Kaynak: TCMB 18

19 ULUSAL MEVZUAT ve KURUMLAR Yabancıların Gayrimenkul Edinimi Yabancı gerçek kişiler tarafından gayrimenkul edinilmesi Yabancı şirketler (başka ülkelerde kurulmuş olan şirketler) tarafından gayrimenkul edinilmesi Yabancı sermayeli şirketler (Türkiye de kurulmuş) tarafından gayrimenkul edinilmesi 19

20 ULUSAL MEVZUAT ve KURUMLAR Kaynak: YOİKK 20

21 MÜZAKERE SÜRECİNDE GELİNEN AŞAMA Tanıtıcı Tarama: 25 Kasım 2005 Ayrıntılı Tarama: 22 Aralık 2005 Tarama Sonu Raporu: 14 Şubat 2007 Açılış Kriteri: 18 Aralık 2008 tarihinde müzakerelere açılmış olup fasla dair iki adet teknik açılış kriteri getirilmiştir. Sermaye hareketleri ve ödemeler alanındaki müktesebatın benimsenmesine ilişkin strateji ve eylem planının Komisyona sunulması. Karaparanın aklanmasının önlenmesine ilişkin eylem planının Komisyona sunulması. 21

22 MÜZAKERE SÜRECİNDE GELİNEN AŞAMA Faslın 4 adet Kapanış Kriterleri bulunmaktadır: 1- Strateji ve Eylem Planında belirtildiği gibi, sermaye hareketleri ve ödemeler alanında, AB müktesebatına uyuma ilişkin önemli gelişme gösterilmesi. 2- AB üyesi ülkelerdeki gerçek veya tüzel kişilerin taşınmaz mal edinimine ilişkin olarak, somut önlemleri ve malların yabancılar tarafından ediniminin aşamalı olarak AB müktesebatı çerçevesinde serbestleştirilmesine yönelik zaman çizelgesini de içeren bir Eylem Planı sunulması. 3- Müsadereyi de içerecek şekilde suç gelirlerinin aklanmasına ilişkin olarak, AB müktesebatına ve Mali Eylem Görev Gücü tavsiyelerine uyumda ilerleme kaydedilmesi. 4- Türkiye nin, izleme kayıtlarını sunarak, müsadereyi de içerecek şekilde suç gelirlerinin aklanmasına ilişkin tüm alanlardaki ilgili mevzuatı gereği gibi uygulayacak ve yürütecek yeterli idari kapasiteye sahip olduğunu göstermesi. 22

23 YAPILMASI GEREKENLER 1. Yabancıların taşınmaz edinmesini düzenleyen yasal çerçeve, AB nin İşleyişi Hakkında Antlaşma nın 63. maddesi ile uyumlu değildir ve yabancıların taşınmaz edinimi konusunda AB müktesebatına uygun kademeli bir serbestleştirmenin öngörüldüğü bir eylem planı hazırlanması gerekmektedir. 2. Fasla ilişkin Strateji Belgesi nde belirtilen AB kaynaklı doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki kısıtlamalar ile sektörel kısıtlamaların kaldırılmasına yönelik yasal düzenlemelerin öngörüldüğü tarihler itibarıyla gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 3. Yeni ödemeler sistemine ilişkin AB müktesebatı ile uyumlu yasal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. 4. Aklama ve terörün finansmanı ile mücadele konusundaki mevzuatın AB müktesebatı ve Mali Eylem Görev Gücü (MEGG) tavsiyelerine tam uyumlu hale getirilmesi ve özellikle MEGG nezdinde devam etmekte olan takip sürecinde giderilmesi talep edilen eksikliklere ilişkin yasal ve kurumsal düzenlemelerin tamamlanması gerekmektedir. 23

24 FASILDAKİ AB PROJELERİ Proje Adı Kaynağı ve program yılı Somut çıktılar Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülen proje eşleştirme (twinning), teknik yardım ve mal alım bileşenlerinden oluşmakta olup, proje bütçesi Euro dur. Karapara Aklama ile Mücadele Kapasitesinin Güçlendirilmesi AB, 2002 Proje; 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Önlenmesi Hakkında Kanunun yürürlüğe girmesi, ikincil mevzuatın oluşturulması, yoğun eğitim faaliyetleri ve ŞİB (Şüpheli İşlem Bildirimi) sisteminin güçlendirilmesi gibi önemli birçok faaliyetin tamamlayıcı bir unsuru olmuştur yılında ise mevcut modüllerin iyileştirmesi ve yeni uygulamaların geliştirilmesi çalışmaları devam etmektedir. Karapara Aklama, Suçun Mali Kaynakları ve Terörün Finansmanı İle Mücadelenin Güçlendirilmesi AB, 2003 İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen proje eşleştirme (twinning) ve mal alım bileşenlerinden oluşmakta olup, proje bütçesi Euro dur. 24

25 FASILDAKİ DİĞER PROJELER TÜBİTAK tarafından desteklenen ve Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Taşınmaz Geliştirme Anabilim Dalı nın yürütücü kuruluş olduğu projenin amacı, yabancılar konusunda büyük önem arz eden yabancıların taşınmaz ediniminin bütün yönleri ile ele alınarak, uygulamada karşılaşılan ve gelecek yıllarda oluşması olasılığı yüksek önemli sorunlara çözüm üretmektir. Türkiye de Yabancıların Taşınmaz Edinimi ve Etkilerinin Değerlendirilmesi Projesi TR (TÜBİTAK), 2011 Proje, şu alt bileşenlerden oluşmaktadır: Bazı ülkelerde yabancılar ve Türk vatandaşlarının taşınmaz ediniminin analizi, Türkiye de yabancı gerçek ve tüzel kişilerin taşımaz ediniminin tarihsel gelişimi ve seçilmiş ülke örnekleri ile karşılaştırmalı analizi, Türkiye de yabancıların taşınmaz ediniminin etkilerinin değerlendirilmesi (etki değerlendirme ve norm analizi çalışması), İdarenin izleme ve değerlendirme altyapısının geliştirilmesi, Türkiye de yabancıların taşınmaz edinimine yönelik ulusal strateji modelinin geliştirilmesi. Proje sonuçları, karar organları ve paydaşlar için yol gösterici olacak, toplumsal fayda sağlayıcı ve uygulayıcı kuruluşlar için de eyleme yönelik çıktılar ortaya koyacak ve ulusal norm bilgilerinin tarafsız bir araştırma ekibi tarafından ortaya konulmasına olanak verecektir. 25

26 AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI TEŞEKKÜRLER Ayşe YALOVA GÖKÇE AB İşleri Uzmanı Ekonomik ve Mali Politikalar Başkanlığı 26