SÜS KAPLUMBAĞASI YETİŞTİRİCİLİĞİ Kaplumbağalar, sevimli akıllı ve insana sevinç veren canlılardır. İnsanlara kötü ön yargısı olmayan tek sürüngen hayvan kaplumbağalardır. Aynı Bremen mızıkacıları gibi, birbirinin sırtına üst üste çıkmayı severler. İnsanlara alıştıklarında, başını ve ayaklarını kabuklarının içine çekmezler. Yemini insanların elinden veya kaşıktan severek yemeyi öğrenirler. 509 yılın üzerinde yaşarlar.
Dünyada ve ülkemizde kaplumbağa sevenlerin sayısı her geçen gün büyük bir hızla artmaktadır. Çok sayıda genç, yavru süs kaplumbağaları değişik ülkeler tarafından ithal edilmektedir. Her sene yüzbinlerce kaplumbağa doğadan yakalanıp, çocuklara oyuncak olarak, evcil hayvan satan dükkanlar yoluyla piyasaya verilmektedir.
Kaplumbağalar çocuk oyuncağı değildir. Bu hayvanların çoğu yanlış bakım ve besleme sonucu ölerek çöp kovalarına atılmaktadır. Kaplumbağa satın almak veya çocuğuna bu zevki aşılamak isteyenler, bu canlıları ihmal etmemeli ve uygun şekilde bakmalıdırlar. Bazı ülkelerde ihracattan dolayı populasyonun korunması amacıyla süs kaplumbağası yetiştiriciliği hızla yayılmaktadır. Yetiştiriciliğin diğer bir faydası ise, ithalatla hastalıklı hayvanların ülkeye girişi önlenmekte ve döviz kaybı azalmaktadır.
Ülkemize değişik türde çok sayıda küçük tropikal süs kaplumbağaları ithal edilmektedir bunların sağlıklı ve uzun seneler yaşayabilmeleri için bakımının, beslenmesinin ve hastalıklarının iyi bilinmesi gerekmektedir. Kaplumbağa satın alırken nelere dikkat edilmelidir? Çok küçük genç-yavru süs kaplumbağaları, büyüklerine oranla daha dayanıksız olduklarından satın alınmamalıdır. İngiltere 1963 yılında kabuk uzunluğu 10 cm nin altındaki kaplumbağaların ithalini yasaklamıştır.
Kaplumbağa ithal edenlerin severek küçük kaplumbağa ithal etmemeleri sonucu daha sonra bu ithal yasağı kaldırılmıştır. Satın alınacak kaplumbağanın yeme karşı ilgisi, yemin etrafındaki hareketi veya yüzmesi izlenmelidir. Kaplumbağa yeme ilgi göstermediğinde tedbirli olarak ertesi günde izlenmelidir.
Kaplumbağa yeme karşı hiç tepki göstermiyorsa, bir hastalık işareti varsa, kış uykusunda ise satın alınmamalıdır. Satın alınacak kaplumbağanın gözleri açık olmalı, göz kapaklarında şişlik, ağız ve burunda salya ve köpük olmamalıdır. Kaplumbağa yürürken, karın kabuğunun alt tarafı tabana paralel yürümeli, tek tarafa düşüyor veya yan yatıyor vaziyette olmamalıdır (şekil 1)
Kabuğun sertlik kontrolü yapılmalıdır. Çok genç kaplumbağaların dışında kabuk sert olmalı ve basınç altında çökmemelidir. Kaplumbağanın düşmeden insanların baş ve işaret parmakları arasında kalabilmeside sağlıklı olduğunun belirtisidir.
Cinsiyet ayrımı Kaplumbağalar ayrı cinsiyetlidirler. Cinsel olgunluğa ulaşmadan önce, genç kaplumbağalarda cinsiyet ayrımı yapmak mümkün değildir. Ancak cinsel olgunluğa ulaştıktan sonra cinsiyet ayrımı yapılabilir. Bazı erkek kaplumbağalarda karın kabuğu (Plastron) dişilere nazaran daha iç bükeydir.
Erkeklerde anüs (kloaka) kuyruk üzerinde daha geride kuyruk ucuna yakındır. Genelde erkeğin kuyruğu dişiye nazaran daha kalın ve uzundur. Dişide ise, anüs kuyruğun baş tarafına daha yakındır. Dişinin kuyruğu erkeğe oranla daha kısa ve incedir. Bazı süs kaplumbağalarının erkeklerinde, ön bacaklardaki pençeler uzamıştır.
Terraryum ve çevre şartları Reptilia ve amphibia ların insan kontrolünde tutulduğu ortamlara Terraryum adı verilir. Kaplumbağalar kendi doğal yaşamlarındaki şartların bulunduğu bir yaşama alanına gereksinim duyarlar. Terraryum doğal ortama benzetilmek istendiğinde, toplam alanın %30 dekorasyona ayrılmalıdır.
Düzenleme yaparken kaplumbağanın gıda arayabileceği, saklanabileceği ve dinlenebileceği köşelerin bulunmasına dikkat edilmelidir. Terraryumun üstü açık olmalıdır. Kaplumbağa soğuk havaya ve hava ceryanına bırakılmamalıdır. Küçük bir kaplumbağa belirli bir süre dar bir alanda tutulabilir. Fakat bu onlara eziyettir. Su kaplumbağaları için şekil 5 de görüldüğü gibi bir terraryum düzenlenmeli ve su derinliği ortalama 30 cm olmalıdır.
30-40 litrelik bir cam akvaryum akvaryumun üzerine konulduğu masa kaplumbağaların üzerine kolayca çıkıp dinlenebilmesi ve güneşlenebilmesi için belli boyutlarda mantardan yapılma ada şeklinde bir platform ultra viyole lamba
floresan lambası (ışık için) su sıcaklığı 26-27 C de tutulabilecek otomatik ısıtıcı hava pompası Filtre yeni satın alınan kaplumbağalar, hazırlanan terraryuma yerleştirilmeden önce 1 litre suya 1 çay kaşığı tuz ilave edilmiş 28 C lik ılık suda banyo yaptırılmalıdır. Daha sonra hareketli ve sağlıklı görünüyorsa terraryuma yerleştirilmelidir.
Besleme kaplumbağalara, doğanın sunduğu çeşitli besinleri sürekli olarak sağlamak mümkün değildir. Yem olarak küçük balıklar kılçıklarıyla, büyük tatlısu balıklarının dilimlenmiş filetoları, sinek-böcek ve larvaları, havuç, muz, domates, çilek, marul, lahana, çiçekler ve peynir verilebilir. Memeli hayvanların eti verilmemelidir. Yağmur solucanları fazla miktarda kalsiyum içerdiğinden yem olarak tavsiye edilebilir.
Ayrıca kuşlara kalsiyum için verilen mürekkep balığının kemiği, suda yüzer şekilde bırakıldığında, kaplumbağa bu kemiği severek yerken, kalsiyum ihtiyacını bu yolla karşılamış olur. Hazır kuru kedi-köpek mamalarıda vitamin, kalsiyum ve mineral madde bakımından zengin olduğundan kaplumbağalara verilebilir. Akvaryumcularda çeşitli firmaların su kaplumbağaları için hazırlanmış hazır yemlerde bulunmaktadır. Kaplumbağalar haftada 5-6 kez beslenmeli, aktif beslenme periyodunda günde 2 defa yemlenmelidir.
Kaplumbağalar için tavsiye edilen belli bir besin miktarı yoktur. Ancak hayvan sürekli kontrol edilmelidir. İyi beslenen kaplumbağanın budu yuvarlaktır ve dokununca sert olduğu hissedilir. Normalin altında beslenenlerde ise kaslardan sonra kemik hissedilir. Uzun süre tek yönlü besleme, ölümle sonuçlanabilir. Genel kural olarak su kaplumbağları su içinde beslenmelidir.
Üreme kaplumbağalarda üreme için, öncelikle yeterli bir alana, cinsi olgunluğa ulaşmış dişi ve erkek bireylere gereksinim vardır. Kaplumbağalarda cinsel olgunluk yaşının 7-8 yıl olduğu belirtilmiştir. Uygun yaşta dişi ve erkek kaplumbağalar yan yana getirildiklerinde, agresif olmayan çiftler ergeç çiftleşecek ve zamanı geldiğinde dişi yumurtalarını bırakacaktır. Çiftleşmeyi desteklemek amacıyla eşler bir iki ay birbirinden ayrı tutulmalıdır.
Çiftleşme ilkbaharda genellikle Nisan ayı ortası-mayıs sonu arasında gerçekleşir. Çiftler biraraya konularak su sıcaklığı 28 C ye gün uzunluğu 12 saatte çıkarılır. İlkbahar yağmurları gibi arasıra duşla su püskürtülür. Çifteler kara alanına çıkışı sağlayan rampada karşılaşır ve çiftleşirler.
Çiftleşme erkeklerin dişiye uzun süre kur yapmaları ile başlar. Erkek dişinin arka tarafından kabuğunun üzerine çıkar ve ön ayaklarının pençeleriyle dişinin kabuğunun kenarındaki plakalardan sıkıca tutunur. Erkek dişinin üzerine yarım vaziyette çıkmış iken, erkek ve dişinin kloaka delikleri karşı karşıya gelir ve çiftleşme 5-10 dakika devam eder. Başarılı bir çiftleşme sonucu dişi sekiz kadar bazen daha fazla yumurta meydana gelir.
Kaplumbağalar yumurtalarını sakladıklarından, akvaryumun kenarına kaplumbağaların kolayca tırmanabilecekleri içi kum dolu bir kap asılmalıdır. Şekil 6 Yumurtalar bırakıldıktan sonra onların orijinal pozisyonda durmasına dikkat edilmeli ve ters çevrilmemelidir. Yumurtaların üst tarafı kalemle işaretlenmeli, numara verilmeli ve yumurtanın bırakıldığı tarih yazılmalıdır. Yumurtlama yerinden düzgün şekilde alınan yumurtalar, içi suyla dolu ve yosunla sıkıştırılmış plastik kutunun içinde, işaretli kısım üstte olacak şekilde 2/3 oranında gömülür.
Kuluçkalıkta sıcaklık 28 C ve nem % 80-100 olmalıdır. Yavrular yumurtadan 3-4 ay içerisinde çıkarlar. Yavrular yumurta sarısını tüketinceye kadar inkübatörde kalırlar. Daha sonra büyütme farklı terraryumlarda yapılır. Yumurta kesesi çekildikten 2-3 gün sonra yavru kaplumbağalar taze bitki ve taze balıkla beslenirler.
Yemler kaplumbağanın ağız büyüklüğüne göre kıyılmalıdır. Kabuk gelişimini desteklemek amacıyla, yemlerine kalsiyum, vitamin ve mineral ilave edilmemelidir. Terraryumlarda beslenen yavru süs kaplumbağalarında uygun olmayan bakım vitamin noksanlığında, göz hastalığı ve raşitizm görülür. Hava ceryanı ve soğuk suda tutulmamalıdırlar. Kaplumbağaların sağlıklı ve canlı kalabilmesi için, çok az dikkat yeterlidir.