İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ & YAZAR BİYOGRAFİSİ 1- ULUSLARARASI TİCARET VE ÜLKEMİZİN GÜNCEL DURUMU 1-10 2- GÜMRÜK MÜŞAVİRİ UNVANINA GİDEN YOL 11-20 3- DIŞ TİCARET UZMANI UNVANINA GİDEN YOL 21-22 3.1- Uluslararası ticaret yapan firmaların dış ticaret departmanında çalışan Dış Ticaret Uzmanlarının; ithalat işlemlerinde görevleri. 23-25 3.2- Uluslararası ticaret yapan firmaların dış ticaret departmanında çalışan kişilerin; ihracat işlemlerinde görevleri. 26-27 4- ULUSLARARASI TİCARETTE KULLANILAN TESLİM ŞEKİLLERİ 28 ŞEKİL 1 Teslim Şekilleri risk haritası 28 ŞEKİL 2 Teslim Şekilleri genel tablo 28 4.1- EXW (Ex Works işyerinde teslim) yer adı 29 4.2- FCA (Free Carrier taşıyıcıya masrafsız) yer adı 29 4.3- CPT (Carriage Paid To taşıma ödenmiş olarak) varış yerinin adı 30 4.4- CIP (Carriage and Insured Paid To taşıma ve sigorta ödenmiş olarak) varış yerinin adı 30 4.5- DAT (Delivered At Terminal terminalde teslim) 31 4.6- DAP (Delivered At Place belirlenen yerde teslim) varış yerinin adı 31 4.7- DDP (Delivered Duty Paid gümrük vergileri ödenmiş olarak teslim) varış yerinin adı 32 4.8- FAS (Free Alongside Ship gemi doğrultusunda masrafsız) sevk limanının adı 32 4.9- FOB (Free On Board gemide masrafsız) sevk limanının adı 33 4.10- CFR (Cost and Freigh masraflar ve navlun) varış limanının adı 33 4.11- CIF (Cost, Insurance and Freight masraflar, sigorta ve navlun) varış limanının adı 34 5- ULUSLARARASI TİCARETTE KULLANILAN ÖDEME ŞEKİLLERİ 35-36 5.1- Peşin ödeme ( Advance Payment ) 37 5.2- Mal mukabili ödeme ( Cash Against Good = CAG ) 38 5.3- Vesaik mukabili ödeme ( Cash Against Documents = CAD ) 39 5.4- Akreditif ödeme ( Letter of Credit = L/C ) 40 5.5- Kabul kredili ödeme 41 5.6- Konsinye ödeme 42 5.7- Karşılıklı ticaret ( Takas ) 43 6- GÜMRÜK ve DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE KULLANILAN BELGELER 44 6.1- Fatura (Invoice) 44 6.1.1- Ticari fatura (Commercial Invoice) 44 6.1.2- Proforma fatura (Proforma Invoice-p/i) 44 6.1.3- Ayrıntılı fatura (Detail Invoice) 44 6.1.4- e-fatura 45 6.1.5- e-arşiv fatura 45 6.1.6- Faturada bulunması gereken bilgiler 45 6.2- Çeki listesi (Packing List) 46 6.3- Navlun Faturası (Freight Invoice) 47 6.4- Sigorta Poliçesi (Insurance Policy) 48 6.5- Deniz konşimentosu (Bill of Lading) 49 6.5.1- Deniz konşimentosunda bulunması gereken zorunlu unsurlar 49 6.6- Havayolu konşimentosu (Airwaybill) 50 6.7- Karayolu Taşıma Belgesi, Yük Senedi CMR 50 6.7.1- CMR içeriğinde bulunması gereken bilgiler 50 6.8- Demiryolu hamule senedi ( CIM ve CIV Belgeleri ) 50 6.9- TIR Karnesi (TIR Carnett); 51 ŞEKİL-3 TIR Karne örneği 52 6.10- Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin); 53 6.10.1- Menşe Şahadetnamelerinde Bulunması Gerekli Bilgiler 53 ŞEKİL-4 Menşe Şahadetnamesi örneği 54
6.11- A.TR Dolaşım Belgesi (A.TR Movement Certificate) 55 ŞEKİL-5 A.TR Dolaşım Belgesi örneği 56 6.11.1- A.TR Dolaşım Belgesinin düzenlenmesi 57 6.11.2- A.TR dolaşım belgesi düzenlenen ve düzenleyen ülkeler 58 6.12- EUR.1 Dolaşım Sertifikası (EUR.1 Movement Certificate) 59 ŞEKİL-6 EUR.1 Dolaşım Belgesi örneği 60 6.12.1- EUR.1 Dolaşım Belgesi düzenlenmesi 61 6.12.2- EUR.1 Dolaşım Belgesi düzenlenen ülkeler 62 6.13- EUR-MED Dolaşım Sertifikası (EUR-MED Movement Certificate) 63 6.13.1- EUR-MED Dolaşım Belgesi düzenlenen ülkeler 63 ŞEKİL-7 EUR-MED Dolaşım Belgesi örneği 64 6.13.2- EUR-MED Dolaşım Belgesinin doldurulması 65 6.13.3- EUR-MED Dolaşım Belgesinin onayı için istenen belgeler 65 6.14- Tedarikçi Beyanı (Suppliers' Declaration) 66 ŞEKİL-8 Tedarikçi Beyanı örneği 67 6.15- Form A Menşe Belgesi 68 6.15.1- Form A Menşe Belgesi düzenlenen ülkeler 68-69 ŞEKİL-9 FORM A Belgesi örneği 70 6.15.2- Form. A Menşe Şahadetnamesinin doldurulması 71 6.16- ATA Karnesi (ATA Carnet) 72 6.17- Bitki Sağlık Sertifikası (Phytosanitary Certificate) 72 6.18- Sağlık Sertifikası (Health Certificate) 72 6.19- Analiz Raporu Certificate of Analysis 72 6.20- Gözetim Belgesi 73 6.21- Radyasyon Analiz Belgesi (Radiation Certificate) 73 6.22- Helal Belgesi Halal Certificate 73 6.23- Koşer Belgesi Kosher Certificate 73 6.24- İmalatçı Analiz Belgesi (Manufacturer's Analysis Certificate) 73 6.25- Gemi Ölçü Raporu (Ullage Report) 74 6.26- Nakliyeci Makbuzu (FCR/Forwarder's Receipt) 74 6.27- Ekspertiz Raporu 74 6.28- Veteriner Sertifikası (Veterinary Certificate) 74 6.29- Cites Belgesi (Cites) 74 6.30- Kontrol Belgesi (Certificate of Inspection) 75 6.31- Boykot/Kara Liste Sertifikası (Boycot/Black List Certificate) 75 6.32- Kota Belgesi 75 7- KONTEYNER TİP VE ÖLÇÜLERİ 76 8- KARAYOLU YÜK TAŞITLARI ÖLÇÜLERİ 77-78 9- GÜMRÜK MEVZUATINA GİRİŞ 79-83 10- GÜMRÜK REJİMLERİ 84 10.1- Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi 84 10.2- Transit Rejimi 85 10.3- Gümrük Antrepo Rejimi 86 10.4- Dahilde İşleme Rejimi 87-88 10.5- Geçici İthalat Rejimi 88 10.6- Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi 88-89 10.7- Hariçte İşleme Rejimi 89 10.8- İhracat Rejimi 89 11- TÜRKİYE AVRUPA BİRLİĞİ ARASINDA GÜMRÜK BİRLİĞİ 90 TÜRKİYE İLE DİĞER ÜLKELERLE MENŞEYE DAYALI YAPILAN 12-91-92 SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI 12.1- Ülkemizin Serbest Ticaret Anlaşması olduğu ülkeler 93
13- TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE AVRUPA KÖMÜR VE ÇELİK TOPLULUĞU ANLAŞMASI (AKÇT ) 94 14- PAN AVRUPA AKDENİZ MENŞE KÜMÜLASYONU SİSTEMİ (PAAMK) 94 15- BATI BALKAN MENŞE KÜMÜLASYONU SİSTEMİ 94 16- MENŞE VE MENŞE KURALLARI 95 17- GÜMRÜK TARİFESİ 96 TÜRK GÜMRÜK TARİFE CETVELİNDE EŞYALARIN 18- SINIFLANDIRILMASI VE GÜMRÜK TARİFE İSTATİSTİK POZİSYON NUMARASININ TESPİT EDİLMESİ 97-99 19- GÜMRÜK MEVZUATINDA KARŞILAŞILAN CEZALAR 100 19.1- Gümrük mevzuatında hafif ceza sınıfında değerlendirilebilecek mükelleflerle ilgili olan cezalar 100-102 19.1.1- Usulsüzlük cezası aşağıdaki hallerde iki katı olarak uygulanır. 102 19.1.2- Usulsüzlük cezası aşağıdaki hallerde dört katı olarak uygulanır. 102 19.2-19.3-19.1.3- Usulsüzlük cezası aşağıdaki hallerde altı katı olarak uygulanır. 103 19.1.4- Usulsüzlük cezası aşağıdaki hallerde sekiz katı olarak uygulanır. 103 Gümrük mevzuatında orta ceza sınıfında değerlendirilebilecek mükelleflerle ilgili olan cezalar 104 Gümrük mevzuatında ağır ceza sınıfında değerlendirilebilecek mükelleflerle ilgili olan cezalar. 105 Serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulan eşyaya ilişkin olarak, 19.3.1- yapılan beyan ile muayene ve denetleme veya teslimden sonra 105 kontrol sonucunda ceza tespiti 19.3.2- İhracat rejimine tabi tutulan eşyaya ilişkin olarak, yapılan beyan ile muayene ve denetleme veya kontrol sonucunda ceza tespiti 106-107 20- KAÇAKÇILIK FİİLLERİ 108-109 21- İTHALAT SATINALMA VE DIŞ TİCARET SÜRECİ İLE SÜREÇ İÇİNDE GÖRÜLEN RİSK VE MALİYET KALEMLERİ 110-111 21.1- Ürün kalite onayı: Yüklemesi yapılan eşya, daha önce numunesini incelediğiniz ve gerçekte almak istediğiniz eşya mıdır? Özellikleri ve kriterleri 112 birebir uygun mudur? 21.2- Düzenlenecek evraklar: Fatura (Invoice) + Çeki Listesi (Packing List) + Konşimento (Bill of Lading) + Analiz sertifikaları + Kalite belgeleri + yurtdışı ihracat beyannamesi, çıkış özet beyan ve diğer belgeler gümrük mevzuatımıza 113 uygun mu? 21.3- Ambalaj ve paketleme şekli: Eşyanın hasar görmemesi için ürüne uygun ambalaj malzemeleri ve paketleme kullanıldı mı? 114 21.4- Yüklenecek konteyner adedi: Konteynerlerin iç hacimlerini en iyi şekilde kullanabilecek şekilde organizasyon yapıldı mı? Ürünler konteyner içinde 114 hareket etmeyecek ve birbirlerine temas edecek şekilde yüklendi mi? 21.5- Üretici firma deposu Gümrüklü liman arası nakliye, gümrükleme ve yükleme liman maliyet ve riskler: Organizasyon risksiz şekilde yapıldı mı? 115 21.6- Uluslararası navlun (nakliye) : En uygun fiyat araştırıldı mı? 115 21.7- Eşyaların varış deposuna kadarki risk için sigorta maliyeti: Geniş kapsamlı risk sigorta poliçesi düzenlendi mi? 116 21.8- Varış liman boşaltma, ardiye, tespit ve terminal masrafları: maliyetler ve diğer unsurlar dikkatle organize edildi mi? 116 21.9- Gümrükleme maliyetleri, Ticaret politika önlemleri, İthalat izinleri, Gümrük Vergileri ve ek mali yükler: Kontrol edildi mi? 116 21.10- Varış limanı-firma depo arasındaki nakliye: Risksiz şekilde organizasyon yapıldı mı? 117 21.11- Yurtdışı ödemeleri, banka masrafları ve işlemlerin muhasebeleştirme süreci doğru yapıldı mı? 117 22- BAŞARILI BİR SATIN ALMACININ ÖZELLİKLERİ 118 23- İTHAL EDİLECEK EŞYALARA AİT MEVZUAT GEREĞİ ALINACAK 119-121 TAREKS İZİNLERİ VE ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE CE İŞARETİ TANIMLARI 23.1- Tareks uygulamaları (Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi) 121 23.2- Uygulamaya Giriş 121-123 23.3- Sisteme Giriş 123-125 23.4- Tanımlar ve Bilgiler 125
24-23.4.1- Tareks 125 23.4.2- Amaç 125 23.4.3- Sonuç 125 23.4.4- CE işareti nedir 126-127 23.4.5- CE işareti neden önemlidir? 127 23.4.6- CE işareti olmazsa ne olur? 127 23.4.7- Hangi ürünlerde bu işaret bulunmalıdır? 127 23.4.8- CE işaretinin ürüne konulmasının yolları nelerdir? 128 23.4.9- CE işareti ürüne nasıl iliştirilir? 128-129 23.4.10- Onaylanmış Kuruluş (Notified Body) nedir? Fonksiyonu nedir? 129 23.4.11- Türkiye de onaylanmış kuruluş bulunmakta mıdır? 129 23.4.12- İmalatçının her ürün için mutlaka onaylanmış kuruluşa başvurması gerekli midir? 129 23.4.13- Ülkemizde her ürün grubuyla ilgili onaylanmış kuruluş olacak mıdır? 130 23.4.14- İmalatçılarımızın ne yapması gerekmektedir? 130 23.4.15- Her yeni yaklaşım direktifi ürüne CE İşareti konulması gerektirir mi? 130 23.4.16- Ürün Güvenliği Nedir? 130 23.4.17- Yasal Mevzuat 130 23.4.18- Üreticinin Sorumluluğu? 131 23.4.19- Dağıtıcıların sorumluluğu? 131 23.4.20- Piyasa Gözetimi ve Denetimi Nedir? 131-132 23.4.21- Piyasa Gözetimi ve Denetimi neden önemlidir? 132 ZİRAİ KARATİNA MEVZUATINA TABİ İTHALAT EŞYASI İÇİN UYGUNLUK BELGESİ ALIM SÜRECİ 133 24.1- Karayolu sevkiyatlarda uygunluk belge alım süreci 133-134 24.2- Denizyolu sevkiyatlarda uygunluk belge alım süreci 134-135 24.3- Havayolu sevkiyatlarda uygunluk belge alım süreci 135-136 24.4- Sistem üzerinden Başvuru 136-137 24.5- ŞEKİL-10 Sevkiyat Bildirim Formu 138 24.6- İthalat Başvuru Formu 139 25- GIDA VE GIDA İLE TEMAS EDEN ÜRÜNLERİN İTHALAT İŞLEMLERİ 140 25.1- Süreç 141 25.2- Örnek deklarasyon içeriği 142 25.3- Örnek içerik belgesi 143 25.4- ŞEKİL-11 Örnek Sağlık sertifikası 144 26- İTHALAT GÜMRÜK BEYANINDA MASRAF VE GİDERLERİN BEYANI 145 26.1- CIF Kıymeti oluşturan unsurlar 145-147 26.2- KDV Matrahını oluşturan unsurlar 147-148 26.3- İthal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatından ayırt edilebilmeleri koşuluyla gümrük Kıymetine dahil edilmeyen giderler 26.4- KDV' den istisna kapsamına giren hizmetler 150 26.5- KDV istisna kapsamına girmeyip vergiye tabi olan hizmetler 151 26.6- Malın maliyet bedeli 152 27- İTHALAT 153 27.1- İthalat gümrükleme ön süreç 154-157 27.2- Denizyolu İthalat işlemleri 158-163 27.3- Karayolu İthalat işlemleri 164-167 27.4- Havayolu İthalat işlemleri 168-171 27.5- İthalat işlemleri için değerlendirme ve sonuç 172 28- İHRACAT PAZARLAMA SÜRECİ 173-175 149
29- İHRACAT 176-178 29.1- İhracat Gümrükleme ön süreç 179-181 29.2- Denizyolu ihracat işlemleri 182-184 29.3- Karayolu ihracat işlemleri 185-187 29.4- Havayolu ihracat işlemleri 188-190 29.5- İhracat işlemleri için değerlendirme ve sonuç 191 GERÇEK VEYA TÜZEL KİŞİYE POSTA VEYA HIZLI KARGO 30- TAŞIMACILIĞI KAPSAMINDA GELEN DEĞERİ 30 EURO VE DAHA 192-194 DÜŞÜK TUTARDA OLAN EŞYANIN İTHAL İŞLEMLERİ 31- POSTA VEYA HIZLI KARGO TAŞIMACILIĞI KAPSAMINDA NUMUNE OLARAK GELEN EŞYANIN İTHAL İŞLEMLERİ 195-197 GERÇEK KİŞİYE POSTA VEYA HIZLI KARGO TAŞIMACILIĞI 32- KAPSAMINDA DEĞERİ 1500 EURO VEYA ALTINDA BİR TUTARDA 198-200 GELEN EŞYANIN İTHAL İŞLEMLERİ 33- TÜRKİYE GÜMRÜK BÖLGESİNDEN GEÇİCİ OLARAK ÇIKAN GERÇEK KİŞİLERİN POSTA YOLUYLA VEYA HIZLI KARGO TAŞIMACILIĞI YETKİSİ OLAN FİRMALARLA GERİ GETİRDİĞİ KİŞİSEL İŞLEMLERİ 201-202 33.1- Kişisel eşya listesi 203-204 34- ANTREPO REJİM BEYANI 205-207 35-36- 37-38- 39-40- 34.1- Antrepo rejimine tabi eşyanın başkasına devri 208-209 34.2- Göndericisi veya temsilcisi tarafından Türkiye ye getirilen alıcısı belli olmayan eşyanın antrepo rejimine tabi tutulması 34.3- Göndericisi veya temsilcisi tarafından Türkiye ye getirilen alıcısı belli olmayan antrepo rejimine tabi eşyanın ithal işlemleri 210 GEÇİCİ DEPOLAMA YERLERİNDE BULUNAN EŞYALARIN BAŞKASINA DEVİR İŞLEMLERİ 211-212 İHRAÇ EDİLEN EŞYANIN GERİ GELMESİ DURUMUNDA YAPILACAK İŞLEMLER 213-216 TRT BANDROL ALIMI VE BANDROL BEDELLERİNİN GÜMRÜK BEYANNAMESİNDE BEYANI 217 37.1- Bandrol alımı için istenen belgeler 217 37.2- Bandrolsüz satışı yapılan cihazlar hakkında 218 37.3- Bandrole tabi cihazlar ve bandrol oranları listesi 219-220 İTHALATTA LABORATUVAR TAHLİLİNE TABİ TUTULACAK EŞYALAR VE LABORATUVAR SÜRECİ 221-222 38.1- İthal eşyasının laboratuvar tahliline tabi tutulma süreci 222-223 DAHİLDE İŞLEME REJİMİ İKİNCİL İŞLEM GÖRMÜŞ ÜRÜNLERİN GÜMRÜK İDARESİNE BEYANI 224 39.1- İkincil işlem görmüş ürünlere ait serbest dolaşıma giriş beyanname verilme süreci 225 39.2- Serbest dolaşım giriş beyannamesi hazırlanırken dikkat edilecek hususlar 226-227 SERBEST DOLAŞIMA GİRİŞ BEYANNAMESİNDE KÜLTÜR FONU BEYANI 228 40.1- Kültür fonu kesintisi yapılacak eşya listesi 229-230 41- İHRACAT İŞLEMLERİNDE E- FATURA KULLANIMI 231 41.1- Uygulamayı kullanarak fatura düzenlemek isteyen mükellefler; 231 41.2- İhracat faturalarının elektronik ortamda işleyişi için gerekli 4 farklı rol. 231 41.2.1- İhracat faturasını düzenleyen 231-232 41.2.2- Gümrük ve Ticaret Bakanlığı 232 41.2.3- Merkez 232-233 41.2.4- Alıcı Kurum 233 41.3- İhracat e-fatura uygulaması hakkında önemli bilgiler 233-237 42- YOLCU BERABERİ EŞYA İÇİN E-FATURA KULLANIMI 238 42.1- Yolcu beraberi eşya faturasının iş akışı ve roller 238 ŞEKİL 12- Yolcu Beraber eşya kapsamında roller ve işleyiş 238 42.1.1- Fatura düzenleyen 239-240 210
42.1.2- Gümrük ve Ticaret Bakanlığı 240 42.1.3- Merkez 241 42.1.4- Yetkili Aracı Kurum 241 42.1.5- Türkiye de ikamet etmeyen yolcu 241 42.2- Yolcu beraberi eşya için e-fatura kullanımı için önemli bilgiler. 242 43- GEÇİCİ İTHALAT EŞYASININ SERBEST DOLAŞIMA GİRİŞİ 243 43.1- Kısmı muafiyet kapsamında geçici ithali yapılan eşyanın serbest dolaşıma giriş işlemleri 243-244 43.2- Tam muafiyet kapsamında geçici ithali yapılan eşyanın serbest dolaşıma giriş işlemleri 244 44- KULLANILMIŞ EŞYANIN İTHALAT İŞLEMLERİ 245 44.1- Ekonomi Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü ne yapılacak yazılı başvuruda sunulacak belgeler 246 45- YETKİLENDİRİLMİŞ YÜKÜMLÜ SERTİFİKASI (AEO) 247 45.1- Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasının sağladığı kolaylıklar; 247 45.1.1- Beyanın Kontrol Türüne İlişkin Kolaylıklar 247 45.1.2- Emniyet ve Güvenliğe İlişkin Kolaylıklar 247 45.1.3- Basitleştirilmiş Usullere İlişkin Kolaylıklar 248 46- YATIRIM TEŞVİK SİSTEMİ, DESTEKLER VE YATIRIM TEŞVİK BELGESİ 249-250 47- SERBEST BÖLGELER 251 48- TEKSTİL, HAZIR EŞYA ve HAZIR GİYİM İTHALAT SÜRECİ 252-254 49- ISPM 15 AHŞAP AMBALAJ MALZEMELERİ HAKKINDA ULUSLARARASI STANDART UYGULAMALARI 255-256 50- TAM BEYANLI YAYGIN BASİTLEŞTİRİLMİŞ USUL (SUPALAN) 257-258 51- ONAYLANMIŞ KİŞİ STATÜ BELGESİ (OKSB) 259 52- GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ HİZMET SÖZLEŞMESİ ÖRNEĞİ 260-265 SON SÖZ 266-267 KAYNAKÇA 268