Türk Dilli Halklar - Türkiye ile İlişkiler grafiker.com.tr 0 312. 284 16 39 ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ grafiker.com.tr 0 312. 284 16 39 Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında Azerbaycan, Gürcistan ve Ukrayna 9 789751 624918 Orta Asya Cumhuriyetleri 2012 Sovyetler Birliği nin dağılmasının ardından Avrasya coğrafyasında sınırlar yeniden çizilmekte, kimlikler yeniden inşa edilmektedir. Bu süreçte, söz konusu coğrafyada önemli toplumsal, kültürel ve siyasal değişim ve dönüşümler meydana gelmektedir. Avrasya da Yeniden Çizilen Sınırlar, İnşa Edilen Kimlikler projesinin amacı, Sovyetler Birliği nin dağılmasını takip eden yirmi yılda Orta Asya ülkeleri, Azerbaycan, Gürcistan, Ukrayna ve Rusya Federasyonu ndaki siyasal ve toplumsal değişmeleri ulus ve devlet inşa sürecine yoğunlaşarak incelemek; Türk dilli toplulukların bu dönüşümden nasıl etkilendiklerini irdelemek; Türkiye nin bu değişim sürecinde izlediği politikaları ve sonuçlarını değerlendirmek; ayrıca, Türklerin ve Türkiye nin titüler ve titüler olmayan Türk dilli halklar tarafından nasıl algılandığını analiz etmektir. Projenin ikinci kitabı olan Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında Azerbaycan, Gürcistan ve Ukrayna, Türk Dilli Halklar - Türkiye ile İlişkiler başlıklı bu kitapta söz konusu üç ülkedeki siyasal, kültürel, toplumsal ve ekonomik dönüşüm kapsamlı bir şekilde ele alınmakta, sayısal ve/veya sosyolojik açıdan önem arz eden titüler olmayan Türk dilli halkların sosyo-politik durumları incelenmektedir. Ayrıca, Azerbaycan, Gürcistan ve Ukrayna daki Türk ve Türkiye algısı nesnel bir şekilde analiz edilmektedir. 978-975-16-2491-8 Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında Editörler Ayşegül AYDINGÜN - Çiğdem BALIM Türk Dilli Halklar - Türkiye ile İlişkiler CMYK 9 789751 624918 Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında 978-975-16-2491-8 Orta Asya Cumhuriyetleri Projenin birinci kitabı olan Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında Orta Asya Cumhuriyetleri, Türk Dilli Halklar - Türkiye ile İlişkiler başlıklı bu kitapta Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan daki siyasal, kültürel, toplumsal ve ekonomik dönüşüm kapsamlı bir şekilde ele alınmakta, sayısal ve/veya sosyolojik açıdan önem arz eden titüler olmayan Türk dilli halkların sosyo-politik durumları incelenmektedir. Ayrıca, beş Orta Asya ülkesindeki Türk ve Türkiye algısı nesnel bir şekilde analiz edilmektedir. Türk Dilli Halklar - Türkiye ile İlişkiler CMYK Sovyetler Birliği nin dağılmasının ardından Avrasya coğrafyasında sınırlar yeniden çizilmekte, kimlikler yeniden inşa edilmektedir. Bu süreçte, söz konusu coğrafyada önemli toplumsal, kültürel ve siyasal değişim ve dönüşümler meydana gelmektedir. Avrasya da Yeniden Çizilen Sınırlar, İnşa Edilen Kimlikler projesinin amacı, Sovyetler Birliği nin dağılmasını takip eden yirmi yılda Orta Asya ülkeleri, Azerbaycan, Gürcistan, Ukrayna ve Rusya Federasyonu ndaki siyasal ve toplumsal değişmeleri ulus ve devlet inşa sürecine yoğunlaşarak incelemek; Türk dilli toplulukların bu dönüşümden nasıl etkilendiklerini irdelemek; Türkiye nin bu değişim sürecinde izlediği politikaları ve sonuçlarını değerlendirmek; ayrıca, Türklerin ve Türkiye nin titüler ve titüler olmayan Türk dilli halklar tarafından nasıl algılandığını analiz etmektir. Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında Azerbaycan, Gürcistan ve Ukrayna Türk Dilli Halklar - Türkiye ile İlişkiler Editörler İsmail AYDINGÜN - Çiğdem BALIM 2012 ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ
Süer EKER ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ
ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ
ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ
İÇİNDEKİLER Süer EKER ÖN SÖZ ıx İsmail AYDINGÜN Giriş 1 Çiğdem BALIM Ceylan TOKLUOĞLU Azerbaycan 15 Ayşegül AYDINGÜN Gürcistan: De Jure Üniter, De Facto Parçalı 117 Ali ASKER İsmail AYDINGÜN Mitat ÇELİKPALA İsmail AYDINGÜN Ne Doğu Ne Batı, Hem Doğu Hem Batı: Avrasya nın Geçiş Ülkesi Ukrayna 209 Son Yirmi Yılda Türkiye nin Azerbaycan, Gürcistan ve Ukrayna ya Yönelik Dış Politikası ve Bu Ülkelerdeki Faaliyetleri 309 Azerbaycan, Gürcistan ve Ukrayna da Ulus Devlet İnşası ve Türkiye: Genel Bir Değerlendirme 403 İsmail AYDINGÜN Yeni Başlangıçlara Doğru 437 KISALTMALAR 487 DİZİN 491 YAZARLAR 503
ÖN SÖZ Avrasya nın büyük uygarlıkları arasındaki fay hatlarında yer alma yazgısının yarattığı stratejik önem, Orta Asya ve Kafkasya coğrafyalarını, Büyük İskender in Doğu seferlerinden bu yana, bu coğrafyaları çevreleyen güçlerin nüfuz alanı yaratma, egemenlik tesisi mücadelelerinin ve Büyük Oyun un doğrudan nesnesi hâline getirdi. Avrasya da Yeniden Çizilen Sınırlar, İnşa Edilen Kimlikler, böyle bir tarihsel arka planda, 19. yüzyılın ortalarında başlayan Rus-Sovyet siyasal egemenliğinin yaklaşık yüz elli yıl sonra iç ve dış dinamiklerle kendiliğinden sona ermesi gibi tarihsel bir kırılmayı izleyen yirmi yılın değerlendirilmesine odaklanmış araştırma, inceleme ve analize dayalı bir projedir. Proje, içerik bakımından bütüncül ve yoğun üç ana kitaptan oluşmaktadır. Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında Orta Asya Cumhuriyetleri Türk Dilli Halklar, Türkiye ile İlişkiler Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında Azerbaycan, Gürcistan ve Ukrayna Türk Dilli Halklar, Türkiye ile İlişkiler Sovyetler Birliği nin Dağılmasından Yirmi Yıl Sonra Rusya Federasyonu Türk Dilli Halklar, Türkiye ile İlişkiler Kitaplar plan bakımından, ülkelerin kendilerine özgü koşulları dikkate alınmak kaydıyla, birbirleriyle paraleldir, yani bölümler benzer konu başlıklarına odaklanmış içeriklerden oluşmaktadır. Bu projenin, düşünce bakımından mimarı sayın Prof. Dr. Mustafa İsen dir. Sayın Prof. Dr. İsen in önerileri, projenin hayata geçmesindeki temel etkendir. Projenin Amacı ve Özgünlüğü Soğuk Savaş ın sona ermesi, Doğu Bloku nun çökmesi ve Sovyetler Birliği nin dağılmasının ardından Avrasya coğrafyasında siyasi sınırlar yeniden çizilmekte, kimlikler yeniden inşa edilmekte, bu süreçte, söz
x konusu coğrafyalarda önemli siyasal, toplumsal ve kültürel değişim ve dönüşümler meydana gelmektedir. Avrasya da Yeniden Çizilen Sınırlar, İnşa Edilen Kimlikler projesinin amacı; Sovyetler Birliği nin dağılmasını takip eden yirmi yılda Orta Asya ülkeleri, Azerbaycan, Gürcistan, Ukrayna ve Rusya Federasyonu nda deneyimlenen siyasal, toplumsal ve kültürel değişimleri, bu çerçevede kimlik, ulus ve devlet inşa süreçlerini ve Türk dilli toplulukların bu değişimlerden nasıl etkilendiklerini irdelemek; Türkiye nin bütün bu süreçlerde izlediği politikaları ve bu politikaların sonuçlarını nesnel biçimde değerlendirmektir. Bu amaç doğrultusunda, bağımsızlıklarının yirminci yılında eski Sovyet cumhuriyetlerinin deneyimlediği sosyolojik ve siyasi dönüşüm irdelenmekte, anılan coğrafyadaki titüler ve titüler olmayan Türk dilli halklar ele alınmakta, ayrıca Türkiye nin bu ülkelerle ilişkileri, söz konusu coğrafyalarda Türkiye nin ve Türk dili ve kültürünün etkisi nesnel bir biçimde analiz edilmektedir. Projede farklı disiplinlerden sosyal bilimciler bir araya gelmiş, bu yolla toplumsal ve siyasal gerçekliğin analizinin daha sağlıklı ve bütüncül bir şekilde yapılmasını mümkün kılacak disiplinler arası yaklaşım benimsenmiştir. Proje sonunda, Türkiye ve bu araştırma kapsamındaki ülkelerle ilişkilerin gelişmesine katkıda bulunacak somut önerilerin ortaya konulması da hedeflenmiş, bazı ülkelerle ilişkilerin nasıl yeniden yapılandırılabileceği, bazıları ile nasıl geliştirileceği hususlarında araştırma sonuçlarına dayalı somut öneriler sunulmuştur. Geçmişte atılan doğru veya yanlış olarak değerlendirilen adımlar göz önünde bulundurulmuş ve öneriler bilgi ve dikkatlere sunulmuştur. Son yirmi yılın sağlıklı bir analizinin, önümüzdeki yıllara ışık tutacağı ve ilişkilerin gelişmesine hizmet edeceği düşünülmektedir. Çalışmanın özgün yanlarından biri de bölüm yazarlarının ele aldıkları ülkelerde yaptıkları saha araştırmalarıdır. Kitaplarda yer alan ülke bölümlerinin tamamında saha araştırmalarının eş zamanlı olarak gerçekleştirilmiş ve bölümlerin paralel yapılar izlenerek yazılmış olması, bu çalışmanın diğer bir önemli özelliğidir. Ülke bölümlerinde metinleri tamamlayacağı, kimi hususları somutlaştıracağı düşünülen görsel unsurlara da yer verilmiş, ele alınan siyasal coğrafyalarla ilgili harita, bayrak ve devlet armaları dışındaki fotoğraflar bizzat proje araştırmacılarının objektifinden çıkmıştır. Haritalarda yer
alan adların yazımında, yerli dillerdeki resmî yazılışı, Rusçadan İngilizceye veya Türkçeye yapılan çevriyazılarda tutarlılığın ve birliğin sağlanması hususunda ortografik ve dil bilimsel güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Bu nedenle kitapta yer alan haritaların işlevi, ilgili ülkelerin siyasi çoğrafyası hakkında genel bir görsel malzeme sunmaktan ibarettir. Proje Süreci 2010 yılın Temmuz ayında, yukarıda söz edildiği üzere, Prof. Dr. Mustafa İsen in önerisiyle, Sovyetler Birliği nin dağılmasının ve Türk cumhuriyetleri nin bağımsızlıklarını kazanmalarının yirminci yılında, yıldönümlerinin yarattığı fırsatlardan yararlanarak projeye konu olan ülkelerin ulus inşa sürecinde kaydettiği gelişmeleri, Türkiye ile ilgili ülkeler ve Türk dilli topluluklar arasındaki ilişki ve etkileşimleri, Ortak Türkçe ideallerinin vardığı (veya varamadığı) noktalar vb. hususları ele alan, sorgulayan, geleceğe dönük yansıtımlar sunan bilimsel bir çalışma yapılmasıyla ilgili bir irade ortaya çıkmıştı. Böylesine kapsamlı ve çözümleyici bir çalışmanın yukarıda belirtildiği gibi, disiplinler arası iş birliğiyle mümkün olabileceği, konunun birbirleriyle iç içe dilbilimsel, tarihsel, toplumsal, siyasal farklı görünümleriyle farklı alan uzmanlarınca ele alınmasının sağlıklı ve bütüncül sonuçlara ulaşmada önemli rol oynayacağı değerlendirilerek proje sürecinin yapılabilirlik (fizibilite) aşaması başlatılmıştır. Ayşegül Aydıngün, İsmail Aydıngün, Süer Eker, Eyüp Bacanlı ve Mustafa Durmuş tan oluşan ilk çekirdek kadroyla, ilgili ülkelere yönelik çalışmaları yapacak ekibi oluşturmak üzere proje yürütücülüğü, üç koordinatör-editörlük, Türkiye ile ilgili ülkeler arasındaki ilişkileri analizi edecek bir koordinatörlük şeklinde yapılanmaya gidilmiştir. Ayşegül Aydıngün ün Orta Asya, İsmail Aydıngün ün Azerbaycan, Gürcistan ve Ukrayna, Eyüp Bacanlı nın Rusya Federasyonu ve Mustafa Durmuş un Türkiye koordinatörlüklerinden oluşan görev dağılımında koordinatörlerin çalışma ekibini kendilerinin belirlemesi ilkesi benimsenmiştir. Koordinatörlerin proje ekibini belirlemelerinin ardından Ayşegül Aydıngün, İsmail Aydıngün, Süer Eker ve Eyüp Bacanlı dan oluşan kadro uzun bir çalışma sürecini müteakip Taslak Proje Önerisi ni hazırlamıştır. Projenin adı, projenin süresi, projenin gerekçesi, proje ile ilgili genel bilgiler, proje ekibi, zamana bağlı iş planları ve çalıştaylar, çalıştayların gerekçesi, saha çalışmaları, saha çalışmalarının gerekçesi, iş zaman çizelgesi, görev ve sorumluluklar, bütçe vb. başlıklardan oluşan Taslak Proje
Önerisi nde projenin başlangıcı ile bitimi arasındaki bütün süreçler ve kritik noktalar ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Projenin hayata geçirilebilmesindeki en önemli hususlardan biri kurumsal desteğin sağlanması olduğundan proje içeriği ile kurumların görev ve misyonları arasındaki yakınlıktan hareketle yapılacak iki çalıştayın organizasyonu için Türk Dil Kurumu Başkanlığına, saha çalışması için TİKA veya Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığına, proje sonucunda yayımlanması planlanan kitapların yayımı için de Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığına başvurulması uygun görülmüştür. Bu maksatla, ilgili kurumlarla irtibata geçilerek kurum başkanlıklarına proje ile ilgili brifing verilmiş, brifingin ardından yukarıda anılan üç kuruma destek talebi için resmen başvurulmuştur. Kurumların, ilgili birimlerinin Proje başvurusuna yönelik yaptıkları inceleme ve değerlendirmelerin olumlu sonuçlanmasıyla proje süreci resmen başlamıştır. Her üç kurumun da müteakip süreçlerde sağladığı katkılar, gerek faaliyetlerin planlanması gerekse bölüm yazarlarının son gelişmeleri sahada bizzat müşahede etmek suretiyle projenin bilim dünyasına özgün bir Türkiye katkısı olarak sunulması bakımından son derece önemli olmuştur. Projenin ana aşamaları; bölüm yazarlarının katılımıyla plan ve içeriğin tartışıldığı Birinci Çalıştay, yazılan ilk taslakların değerlendirildiği ve alan çalışmasıyla ilgili stratejilerin tartışıldığı İkinci Çalıştay ve saha çalışmalarıdır. Ekiplerin kurulması, Birinci Çalıştay ile ekip üyelerinin tanışması, hedeflerin belirlenmesi, planlamaların yapılması ve yol haritasının çizilmesinin ardından ilk taslak bölümlerin hazırlanması ve İkinci Çalıştay da sunulmasıyla süreç fiilen başlamıştır. Proje çalışmalarında ekip üyeleri arasında düşüncelerin, önerilerin paylaşımını ve eşgüdümünü sağlamak maksadıyla internet grubu da dâhil olmak üzere, elektronik iletişim ağı tesis edilmiştir. Proje Ekibi Ele aldıkları ülkelerle önemli akademik çalışmaları bulunan, lisansüstü tezler yöneten, formasyonları ve çalışmaları itibarıyla disiplinler arası yaklaşımı benimsemiş olan proje ekibi; Dilbilim, Kamu Yönetimi, Siyaset Bilimi, Sosyoloji, Tarih, Türkoloji, Uluslararası İlişkiler gibi farklı disiplinlerden ve bölge uzmanlarından oluşmaktadır. Çalışmalarda, proje konularını tek bir disiplinin bakış açısından ele almak yerine, farklı disiplinlerin bakış açılarının zenginleştirdiği, harmanlandığı bir tür farklılıkta
birlik modeli uygulanmıştır. Proje esas olarak Türk bilim insanlarının inceleme ve araştırmalarına dayalıdır. Bununla birlikte ekipte Amerika Birleşik Devletleri, Azerbaycan, İngiltere, Kazakistan, Kırgızistan ve Rusya da çeşitli üniversitelerde görev yapan yerli ve yabancı akademisyenler de bulunmaktadır. Ulusal ve uluslararası duyarlıkların bilgisi ve bilinciyle yürütülen proje çalışmalarında temel hususlar, kişisel değerlendirmelerden ve duygusal yaklaşımlardan kaçınma, bilimsel yol ve yöntemlerin sınırları içinde yalnızca gerçekliğin Türkiye odaklı nesnel bilgisini ortaya koyabilme endişesi olmuştur. Araştırmacıları sınırlandıran veya yönlendiren irade, bilimsel etiktir. Okuyucuya ilk bakışta bu temel ilkeyle çelişebileceği sanısına yol açabilecek söylemlerin ise, dikkatli bir bakışla, yazarın değil, ele alınan konunun anlaşılmasına, değerlendirilmesine katkı sağlayacak üçüncü kişilere ait tırnak içi alıntılar olduğu görülecektir. Proje ekibini bu projeye bağlayan yegâne bağ, bu projeden yegâne beklenti ise, araştırmacıların uzun yıllara dayalı birikimleri temelinde, masa başı çalışmalarını saha çalışmalarıyla birleştirerek yaptıkları değerlendirmeleri, analizleri ve geleceğe yönelik kestirimleri konuya ve ilgili siyasalkültürel coğrafyalara ilgili duyanlarla paylaşma dileğidir. Çalıştaylar Proje kapsamında, Batı daki örneklerde olduğu gibi, yayınların kalitesine büyük katkı sağlayacağı düşünülen iki çalıştay yapılması planlanmıştır. Çalıştaylardan önce katılımcılara ortak bir zeminde tartışma imkânı sağlamak üzere Ayşegül Aydıngün ve İsmail Aydıngün öncülüğünde Birinci Çalıştay Kılavuzu ile İkinci Çalıştay Kılavuzu ve Alan Araştırması Kılavuzu hazırlanmıştır. Bu kılavuzlar çerçevesinde gerçekleştirilen çalıştaylar, proje ekibinde bulunan farklı disiplinlerden uzmanların, yayıma hazırlanacak kitaplarda yer alacak konulara yönelik beyin fırtınası yapmalarını, fikir alışverişinde bulunmalarını ve bölüm içeriklerinin ayrıntılı biçimde tartışılmasını ve yayıma hazırlanan kitaplarda teorik yaklaşım, yöntem, terminoloji, dil ve içerik bütünlüğü sağlanmasını mümkün kılmıştır. Çalıştaylara davet edilen katılımcılardan da öncelikle ele aldıkları bölümlerle ve diğer bölümlerle ilgili görüşme ve tartışmalara hazır olmaları, projenin hedeflerine ulaşmasına, bölümler arasındaki iç-dış tutarlılık ve eşgüdümün sağlanmasına bilimsel ve düşünsel katkıda bulunmaları, bu maksatla çalıştay oturumlarının tamamına iştirak
edilmesi talep edilmiştir. Birinci Çalıştay 26-27 Şubat 2011 tarihlerinde, İkinci Çalıştay ise 28-29 Mayıs 2011 tarihlerinde Türk Dil Kurumu Başkanlığının desteği ve destekleyici kurum temsilcilerinin de katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Sayın Prof. Dr. Mustafa İsen her iki çalıştaya da bizzat katılmışlardır. Birinci Çalıştay kapsamında alınan kararlar doğrultusunda tüm araştırmacılar taslak metinlerini iki aydan kısa bir süre içinde hazırlamış ve kitap editörlerine göndermişlerdir. Ardından, metinler ilgili kitabın tüm yazarlarına gönderilmiş ve yazarların kendi yazdıkları bölümler dışındaki bölümleri de incelemeleri mümkün kılınmıştır. Bölüm yazarlarının katılımıyla gerçekleştirilen İkinci Çalıştay kapsamında, bölümler arası uyum ve tutarlılığın sağlanması amacıyla söz konusu taslak metinlerin değerlendirmesi yapılmıştır. Farklı disiplinlerden akademisyenleri bir araya getiren bu projede kavramların kullanımı, kuramsal yaklaşımın ve yöntemin belirlenmesi büyük önem taşıdığından, yayıma hazırlanacak kitaplarda fikrî bütünlük ve tutarlılık sağlanması; kavram, kuram ve yöntem bakımından temel bazı hususlarda ortak bir yaklaşımı gerekli kılmıştır. İkinci Çalıştay da da bu konunun önemi üzerinde durulmuş ve taslak kitap metinleri bu konu dikkate alınarak tartışılmıştır. Ayrıca, kitapların giriş ve sonuç bölümlerinde hangi hususların vurgulanması gerektiği konusunda editörler görüşlerini tartışmaya açmışlardır. İkinci Çalıştay da da, başta saha araştırmasının planlanması ve yöntemi olmak üzere, diğer konular üzerinde yoğunlaşılarak metinlerin son hâllerinin biçimlenmesine katkı sağlayacak yol haritası kesinleştirilmiştir. Çalıştayların ardından görüşülen bütün hususlar ve alınan kararlar rapor hâline getirilmiş, ön okumaları tamamlanan metinler projeyi destekleyen kurumların bilgi ve değerlendirmesine sunulmuştur. Saha Araştırmaları Projenin amaçlarından biri de Sovyetler Birliği nin dağılmasının yirminci yılında, geçen yirmi yılın genel bir değerlendirmesini yaparken bu dönemin Türk dilli halklara nasıl yansıdığını tespit etmek, Türkiye ile eski Sovyet Cumhuriyetleri arasındaki ilişkilerin bir analizini yapmak ve bu ülkelerdeki Türkiye algısını incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, proje kapsamındaki ülkelerde Türkiye nin dış politikasının ve bölgedeki faaliyetlerinin ilgili ülkelerin resmî söyleminde, aydın çevrelerinde ve titüler olmayan Türk dilli halklar nezdinde nasıl algılandığının incelenmesi ve o
bölgelerdeki Türk dilli halklarla ilgili son verilerin elde edilmesini mümkün kılacak saha araştırmalarının planlanması projenin kritik aşamalarından biri olmuştur. Bu denli kapsamlı bir projenin kısa bir sürede gerçekleştirilebilmesi için öncelikli olarak var olan bilgi birikiminin kullanılması fikri benimsenmiş ve bu amaçla araştırma kapsamındaki ülkeleri tanıyan, bu ülkelerdeki toplumsal ve siyasal gelişmeleri analiz edebilecek nitelikte uzman akademisyenler proje ekibine dâhil edilmiştir. Bununla birlikte, bazı bilgilerin güncellenmesi, kontrol edilmesi, eksiklerin giderilmesi vb. amaçlarla proje yer alan araştırmacıların belirli sürelerle araştırma yapmak üzere bölge ülkelerine gitmelerinin uygun olacağı değerlendirilmiştir. Yayıma hazırlanacak kitapların uluslararası standartlara uygun bir şekilde hazırlanmasının koşullarından biri, bölüm yazarlarının eksik verileri tamamlamak ve gerekli mülakatları yapmak üzere yürütecekleri kısa dönemli saha araştırmalarının nesnellik ve yöntem açısından bilimsel ölçütlere uygun ve bir bütünlük içerisinde gerçekleştirilmesidir. Bilindiği gibi, farklı sosyal bilim gelenekleri de mülakat yöntemi çeşitlerini farklı tanımlayabilmektedir. Bu proje kapsamında sosyal bilimlerde özellikle 1990 lardan sonra daha yaygın bir şekilde kullanılmaya başlayan uzman mülakatları ve seçkin mülakatları yapılması görüşü benimsenmiştir. Ayrıca, saha araştırmalarında kimlerle mülakat yapılacağı, hangi soruların yöneltilmesi gerektiği gibi konularla ilgili Ayşegül Aydıngün ve İsmail Aydıngün tarafından hazırlanan Saha Çalışması Kılavuzu nda araştırmacılar için kuramsal ve uygulamaya yönelik bilgiler sunulmuştur. Haziran ve Temmuz 2011 tarihleri arasında farklı dönemlerde birinci ve ikinci kitabın ülke bölümlerinin yazarları Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Ukrayna da çalışmalarını gerçekleştirmişlerdir. Araştırmacılarının çoğunun ele aldıkları ülkeler üzerinde uzun yıllardır çalışıyor olmaları ve bu ülkeleri araştırma inceleme amaçlı birçok defa ziyaret etmiş bulunmaları kendilerine büyük kolaylıklar sağlamıştır. Alan araştırmasından elde edilen verilerin çözümlenmesi, değerlendirilmesi ve değerlendirmelerin metinlere ithal edilmesiyle araştırmanın telif aşaması 1 Ağustos 2011 tarihi itibarıyla büyük ölçüde tamamlanmıştır. Sonraki aşamada ise metinlerin editörler tarafından yayıma hazırlanma süreci başlamıştır.
Metinlerin Edisyonu ve Yayıma Hazırlık Süreci Proje sonunda yayımlanacak kitapların, akademisyenlerden akademisyen adaylarına, aydınlardan konuya ilgi duyan yurttaşlara uzanan geniş bir kitleye hitap etmesi hedeflendiğinden açık, anlaşılır bir dil ve üslup kullanılmaya çalışılmış, metinlerin oluşturulmasında, Türk Dil Kurumunun Yazım Kılavuzu ndaki ilkeler ve Türkçe Sözlük esas alınmıştır. Yazarların fiilen Şubat 2011-Ağustos 2011 tarihleri arasında kaleme aldıkları metinler, 1 Eylül 2011 den itibaren editörlere gönderilmiş ve bu tarihten itibaren tüm yazıların ikişer editör tarafından bölüm yazarları ile iş birliği içinde ikinci edisyonları yapılmıştır. Bu arada, Atatürk Kültür Merkezi, Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü ve Stratejik Araştırmalar Merkezi işbirliği ile, Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül ün himayelerinde 5-6 Ekim 2011 tarihinde düzenlenen Bağımsızlıklarının 20. yılında Türk Cumhuriyetleri: Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan konulu uluslararası toplantıda projenin kamuoyuna yönelik ilk tanıtım faaliyeti gerçekleştirilmiştir. İkinci edisyonları yapılan yazılar bu kez Düzelti Kurulu tarafından ayrıntılı biçimde gözden geçirilmiş, yapılan düzeltmeler ve öneriler editör değerlendirmesine sunulmuştur. Editörler, Düzelti Kurulunun düzeltme ve önerileri çerçevesinde değerlendirmelerini yaparak metinlere son şekillerini vermişlerdir. Son şekilleri verilen metinler Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığına gönderildikten sonra Başkanlık tarafından belirlenen iki anonim hakem tarafından incelenmiş ve inceleme sonuçları resmî yazıyla Proje Yöneticiliğine gönderilmiştir. Proje Yöneticiliği ve editörler hakem raporları doğrultusunda uygun olarak değerlendirdikleri değişiklik ve düzenlemeleri yapmışlar, hakem raporlarında katılmadıkları hususları gerekçesiyle birlikte Başkanlığa bildirmişlerdir. Hakem raporlarıyla ilgili süreçlerin tamamlanmasından itibaren hazırlanan birinci ve ikinci kitap taslakları yayımlanmak üzere Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığına teslim edilmiştir. Teşekkür Avrasya da Yeniden Çizilen Sınırlar, İnşa Edilen Kimlikler adlı projenin başlaması ve tamamlanması sayın Prof. Dr. Mustafa İsen in öneri, heyecan, arzu ve iradesinin bir neticesidir. Proje ekibi sayın Prof. İsen den güç ve cesaret almışlardır, kendilerine şükran borçluyuz.
Yaklaşık bir yıl süren proje faaliyetleri boyunca Proje Tanıtım Broşürü nden, Çalıştay ve Alan Araştırması Kılavuzlarından kitapların yayıma hazırlanmasına değin bütün süreçlerde çalışmaları fedakârlık derecesine ulaşan koordinatör ve editörler sayın Ayşegül Aydıngün e ve İsmail Aydıngün e, dizinin birinci ve ikinci kitabının yayıma hazırlanma sürecine büyük bir ciddiyet ve gönül bağıyla katkıda bulunan sayın Çiğdem Balım a, büyük bir olgunluk ve vukufla kitap bölümlerini hazırlayan değerli bilim insanları sayın Ali Asker e, Ceylan Tokluoğlu na, Mitat Çelikpala ya, Türkiye nin faaliyetleri ile ilgili bölümlerin yazar kadrosunun koordinasyonunu sağlayan Mustafa Durmuş a, bir yıllık mesaisinin neredeyse tamamını projenin idari işlemlerinin yanı sıra redaksiyon çalışmalarına ayıran Bilge Gökter e, teknik redaksiyona önemli katkıları münasebetiyle Safiye Olgun a ve Türker Yüksel e proje yürütücüsü olarak teşekkür ediyorum. Projeye değer ve önem atfeden, hayat geçirilmesine değerli katkılar sunan T.C. Başbakanlık Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Başkanı sayın Kemal Yurtnaç a, Daire Başkanı sayın Ramazan Çokçevik e, uzmanlar Gürkan Polat a ve Sevilay Şahin e, dönemin Türk Dil Kurumu Başkanı sayın Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın a, projenin yayım sürecindeki cesaret verici, yapıcı yaklaşımları münasebetiyle Atatürk Kültür Merkezi Başkanı sayın Prof. Dr. Osman Horata ya çok şey borçluyuz. Kitaplardaki amblem, bayrak ve haritalar konusunda yardımcı olan sayın Ali Bulut a ve üç kurumun her düzeydeki personeline de teşekkürlerimizi ifade etmek isteriz. Bütün yazılarını bilimsel denetimden geçiren, notları ve değerlendirmeleriyle çalışmalara önemli katkılar sağlayan anonim hakemlere de şükranlarımızı sunarız. Türkiye ile Türk dilinin konuşulduğu ülkelerin birbirlerini daha yakından tanımalarını, geçmişin hataları ve savap larıyla muhasebesinin yapılarak hareket noktasını nesnel bilgiden alan yaklaşımıyla yakın geçmişe ve yakın geleceğe ışık tutması ümit edilen kitaplarımızın bundan sonraki dönemlerde yaptıklarımızı tamamlayacak, geliştirecek nitelikli çalışmalara vesile olmasını dileriz. Saha çalışmaları ve araştırmaları sürecinde gönüllerini ve zihinlerini bize açan Ukrayna dan Tacikistan a değin bütün ülkelerdeki yerli dostlara ve bu ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarına da çok şeyler borçlu olduğumuzu da vurgulamak isteriz. Proje Ekibi Adına Süer EKER