AR-.. NOLU RUHSAT SAHASININ JEOTERMAL KAYNAK VE MİNERALLİ SU ARAMA RAPORU

Benzer belgeler
MENDERES GRABENİNDE JEOFİZİK REZİSTİVİTE YÖNTEMİYLE JEOTERMAL ENERJİ ARAMALARI

MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. KONYA İLİ JEOTERMAL ENERJİ POTANSİYELİNİN TURİZM AMAÇLI DEĞERLENDİRİLMESİ ve YATIRIM OLANAKLARI

JEOTERMAL KAYNAKLAR İÇİN İŞLETME/REVİZE İŞLETME PROJESİ FORMATI İLÇE (İL). NUMARALI ARAMA RUHSATINA İLİŞKİN İŞLETME PROJESİ

... NO'LU RUHSATA İLİŞKİN (... DÖNEM) ARAMA FAALİYET RAPORU

Elde edilen jeolojik bilgilerin sahada gözlenmesi ve doğrulanması, yeni bulgularla zenginleştirilmesi çalışmalarını kapsamaktadır.

JEOTERMAL KAYNAKLAR İÇİN ARAMA/REVİZE ARAMA PROJE FORMATI İLÇE (İL) ARAMA/REVİZE ARAMA PROJESİ

Temel Kayaçları ESKİŞEHİR-ALPU KÖMÜR HAVZASININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ GİRİŞ ÇALIŞMA ALANININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ

Yeraltısuları. nedenleri ile tercih edilmektedir.

MADEN ARAMALARINDA DES VE IP YÖNTEMLERİ TANITIM DES UYGULAMA EĞİTİM VERİ İŞLEM VE SERTİFİKA PROGRAMI

DOĞAL MİNERALLİ SULAR İÇİN ARAMA/REVİZE ARAMA PROJE FORMATI İLÇE (İL) ARAMA/REVİZE ARAMA PROJESİ

DOĞAL MİNERALLİ SULAR İÇİN ARAMA FAALİYET RAPOR FORMATI İLÇE (İL)... NUMARALI RUHSATA İLİŞKİN... DÖNEM (*) ARAMA FAALİYET RAPORU

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

JEOTERMAL KAYNAKLAR İÇİN ARAMA FAALİYET RAPOR FORMATI İLÇE (İL)... NUMARALI RUHSATA İLİŞKİN... DÖNEM(*) ARAMA FAALİYET RAPORU

MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel)

BİLGİ DAĞARCIĞI 15 JEOTERMAL ÇALIŞMALARDA UYGU- LANAN DOĞRU AKIM YÖNTEMLERİ

DOĞAL MİNERALLİ SULAR İÇİN İŞLETME / REVİZE İŞLETME PROJESİ FORMATI İLÇE (İL). NUMARALI ARAMA RUHSATINA İLİŞKİN İŞLETME PROJESİ

AFYONKARAHİSAR DİNAR DOMBAYOVA LİNYİT SAHASI

MTA Genel Müdürlüğü nün Ortaya Çıkardığı Yeni Bir Kara Elmas Yöresi KONYA KARAPINAR Kömür Sahası

Zaman Ortamı Yapay Uçlaşma (Time Domain Induced Polarization) Yöntemi

Kaynak Yeri Tespiti ve İyileştirme Çalışmaları. Örnek Proje: Yeraltı Suyunda Kaynak Tespiti ve İyileştirme Çalışmaları

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

Potansiyel. Alan Verileri İle. Hammadde Arama. Endüstriyel. Makale

NOHA İNŞAAT TURİZM MADENCİLİK SAN. TİC. LTD. ŞTİ. KEMALPAŞA (RUHSAT NO ve ) SAHALARININ ONİKS REZERV TESPİT RAPORU

KONYA ĐLĐ JEOTERMAL ENERJĐ POTANSĐYELĐ

SİVAS İLİNİN JEOTERMAL. Fikret KAÇAROĞLU, Tülay EKEMEN Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, SİVAS

JEOTERMAL KAYNAK VE DOĞAL MİNERALLİ SU KAYNAK KORUMA ALANI ETÜT RAPORU FORMATI İLÇE (İL). NUMARALI İŞLETME RUHSATI/RUHSATLARINA İLİŞKİN

TÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ JEOFİZİK MÜHENDİSLERİ ODASI

ÇANKIRI İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

FAALİYETTE BULUNDUĞU İŞLETMELER

JEOLOJİK ETÜT İŞLERİ JEOFİZİK ETÜT İŞLERİ İŞİN ADI ESKİ POZ NO YENİ POZ NO

Ek Form 9 DETAY ARAMA FAALİYET RAPORU. RAPORUN BAŞLIĞI: Başlık raporun konusunu ve içeriğini kısaca, açık ve yeterli bir biçimde ifade edecektir.

DENiZLi JEOTERMAL ALANLARINDA JEOFİZİK ÇALIŞMALAR

Kapaklıkuyu, Zopzop ve Sarıçiçek Yaylası Özdirenç-Yapay Uçlaşma Etüdü Raporu

KALINLIK VE DERİNLİK HESAPLAMALARI

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

AKSARAY YÖRESĠNĠN JEOLOJĠK ĠNCELEMESĠ

İNTERNET SİTESİ İÇİN GERÇEK RAPORDAN EKSİLTMELER YAPILARAK YAYINLANMIŞTIR

GİRİŞ. Faylar ve Kıvrımlar. Volkanlar

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Akifer Özellikleri

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Karasu Nehri Vadisinin Morfotektonik Gelişiminde Tiltlenme Etkisi

BOLU İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

MEVZİİ İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU

HASAN PARLAR A AİT İZMİR İLİ KEMALPAŞA İLÇESİ YİĞİTLER KÖYÜ 14 PAFTA 24 ADA 13 PARSELDE AÇILACAK SONDAJ KUYUSUNUN HİDROJEOLOJİK ETÜD RAPORU

KAMP STAJI HAZIRLIK NOTU (SP)

TÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ JEOFİZİK MÜHENDİSLERİ ODASI

YAS ARAMALARINDA VE BÜYÜK YAPILARDA JEOFİZİK REZİSTİVİTE ÇALIŞMALARI. Adem SÖMER Jeofizik Yüksek Mühendisi

2015 YILI İÇME VE KULLANMA SUYU SONDAJ İŞLERİ, JEOTERMAL SONDAJ İŞLERİ, JEOTERMAL KUYU TEST VE ÖLÇÜM İŞLERİ BİRİM FİYAT CETVELLERİ

L31-B-20-C, L31-B-25-B, L31- B-25-C, L32-A-21-A, L32-A-21-B, L32-A-21-D

OYGU MEZARLARIN ÖZDİRENÇ YÖNTEMİ İLE ARAŞTIRILMASI: NAGİDOS VE PATARA ÖRNEKLERİ

KARADENİZ MÜHENDİSLİK

JEOTERMAL SONDAJ TEKNİĞİNİN ESASLARI

TOPOGRAFİK, JEOLOJİK HARİTALAR JEOLOJİK KESİTLER

TOKAT İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR

HAZIRLAYANLAR. Doç. Dr. M. Serkan AKKİRAZ ve Arş. Gör. S. Duygu ÜÇBAŞ

BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ

İNM 106 İnşaat Mühendisleri için Jeoloji

PETMA BEJ MERMER OCAĞI. PETMA MERMER DOĞALTAŞ ve MADENCİLİK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

MAMAK İLÇESİ CENGİZHAN MAHALLESİNDEKİ HEYELAN OLAYININ İNCELENMESİ

AYAŞ İLÇESİ BAŞAYAŞ KÖYÜ ARAZİ İNCELEME GEZİSİ GÖREV RAPORU

Tarih: 14 / 02 / 2009 Sondör: E. B. Sondaj Metodu: Dönel-Yıkamalı Şahmerdan Tipi: Simit Tipi Numune Alıcı: Split Barrel Zemin Sembol

NEOTEKTONİK. Doç.Dr. Yaşar EREN DOĞU ANADOLU SIKIŞMA BÖLGESİ

MADEN SAHALARI TANITIM BÜLTENİ

İÇİNDEKİLER 1 AMAÇ KAPSAM ÖNCEKİ ÇALIŞMALARIN TOPLANMASI HİDROJEOLOJİK HARİTALAR

ĐMAR PLANINA ESAS JEOLOJĐK-JEOTEKNĐK ETÜT RAPORU

508 HİDROLOJİ ÖDEV #1

KARBONATLI KAYAÇLAR İÇERİSİNDEKİ Pb-Zn YATAKLARI

BALIKESİR İLİ ERDEK İLÇESİ ALAATTİN MAHALLESİ NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİKLİĞİ AÇIKLAMA RAPORU

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

MUGLA LETOON ANTİK KENTİ ÖZDİRENÇ UYGULAMALARI

1 PLAN ÖNERİSİNİN KONUSU

1) Hüseyin KURT ) Hüseyin ARKAN ) U. Hüseyin ARSLAN ) Şerif AÇAK ) Mustafa ORUÇ

MANİSA İLİ ALAŞEHİR İLÇESİ KURTULUŞ MAHALLESİ ada 2 parsel- 10 ada 4, 5, 7 parsel -9 ada 12 parsel

YOZGAT İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

DOĞAL MİNERALLİ SULAR İÇİN İŞLETME FAALİYET RAPOR FORMATI İLÇE (İL). NUMARALI İŞLETME RUHSATINA İLİŞKİN DÖNEM(*) İŞLETME FAALİYET RAPORU

AFŞİN-ELBİSTAN HAVZASI REZERV BELİRLEME VE GELİŞTİRME PROJESİ. Dr. Berk BESBELLİ

EĞNER-AKÖREN (ADANA) CİVARI JEOLOJİSİ

Biz Kimiz?

***Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir.

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

JEOTERMAL KAYNAKLAR VE DOĞAL MİNERALLİ SULAR EĞİTİM SEMİNERİ-9

TOPOĞRAFİK HARİTALAR VE KESİTLER


EK-3 NEWMONT-OVACIK ALTIN MADENİ PROJESİ KEMİCE (DÖNEK) DERESİ ÇEVİRME KANALI İÇİN TAŞKIN PİKİ HESAPLAMALARI

10-11 Şubat 2014 DSİ ETLİK EĞİTİM TESİSLERİ ANKARA

JEOLOJİK ETÜT İŞLERİ JEOFİZİK ETÜT İŞLERİ JEOTEKNİK HİZMET İŞLERİ İŞİN ADI ESKİ POZ NO YENİ POZ NO

Horzumalayaka-ALAŞEHİR (MANİSA) 156 ADA 17 PARSEL DOĞAL MİNERALLİ SU ŞİŞELEME TESİSİ NAZIM İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU

HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

2015 YILI SU SONDAJLARI

TÜRKİYE DE SINIRAŞAN YERALTISUYU REZERVLERİ VE KULLANIMI

Transkript:

ANATOLYAM GIDA VE AMBALAJ SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ADINA KAYITLI AR-.. NOLU RUHSAT SAHASININ JEOTERMAL KAYNAK VE MİNERALLİ SU ARAMA RAPORU 1

İÇİNDEKİLER Sayfa No : 1. ÖZ..... 3 2. GİRİŞ... 3 3. ÖNCEKİ İNCELEMELER 5 4. JEOTERMAL JEOLOJİSİ..... 7 5. JEOFİZİK ÇALIŞMALARI...... 8 6. HİDROJEOKİMYA. 13 7. SONUÇ VE ÖNERİLER. 14 8. EKLER... 15 2

1. ÖZ Anadolu levhası ile Pontid levhası arasında uzanan Ilgaz Havzası nda, jeotermal enerji aramalarına yönelik, ayrıntılı jeoloji, jeofizik ve jeokimya incelemeleri yapılmıştır. Bölgede yüzeylenen jeolojik formasyonların kaya türü özelliklerine ve tektonik gelişimine bağlı, örtü kaya, hazne kaya konumlarına göre tasarlanmış bir jeotermal sistem ortaya konmuştur. Ruhsat sahası için tasarlanan jeotermal sistem, jeofizik özdirenç ölçümleri ile doğrulanmış, örtü kaya kalınlığı, hazne kaya derinliği ve düşük özdirenç anomali kesiti belirlenmiştir. Ayrıca, havzada çıkış gösteren mineralli kaynak sularının, çörekçiler köyü benzinliği sondajı içme suyunun ve çavundur sondajı sıcak sularının jeokimyasal analizleri yapılmıştır. Araştırma kapsamına alınan, ruhsat sahası sınırları içinde varlığı belirlenen hazne kaya birimleri ile örtü kaya birimlerinin jeolojik özelliklerinin açıklanması jeotermal yorum için yeterli olacaktır. Ilgaz havzasının temelinde Üst Jura- Alt Kretase yaşlı, karstik boşluklu, kırıklı ve çatlaklı, hazne kaya özelliği gösteren kireçtaşı formasyonu yer almaktadır. Bu birimin üzerine Üst Kretase yerleşim yaşlı, mega kireçtaşı bloklu ofiyolit dilimleri yerleşmiştir. Bu temel birimler, Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı, örtü kaya özellikli, tüf ve aglomera katkılı gölsel çökeller tarafından belirgin bir uyumsuzlukla örtülmüştür. Havzayı kuzeyden sınırlayan Kuzey Anadolu Fay kuşağının ve havzayı güneyden sınırlayan bindirme zonunun denetiminde gelişen havza içi aktif faylar ile açılma çatlaklarının oluşturduğu hidrotermal oluklardan yükselen sıcak suların rezervuarı beslediği öngörülmüştür. Bütün bu araştırmalardan elde edilen bulguların ışığında, koordinatları belirlenen uygun bir lokasyondan, yeterli debi ve sıcaklıkta sıcak su üretimini sağlamak için 400±40 metre derinlikli bir araştırma sondajı yapılması önerilmiştir. 2. GİRİŞ Çankırı G30-b3 paftası içinde yer alan ruhsat sahasının 1:25 000 ölçekli jeoloji haritası yapılmış, harita üzerinde belirlenen 8 uygun noktadan jeofizik özdirenç ölçümleri alınmış, havzada çıkış gösteren kaynak ve sondaj sularının hidrojeokimyasal analizleri yapılmıştır. Bu araştırmaların ayrıntıları sırası geldikçe sergilenecektir. Ilgaz Havzası, kuzeyden Ilgaz Dağları, güneyden Dumanlı Volkanları nın oluşturduğu oldukça sarp bir morfolojinin arasında bulunur. Bölge karasal iklim ile denizel iklimin geçiş kuşağında yer alır. Sahanın yakın güneyinden geçen Devrez Çayı dört mevsim farklı debide su taşır. Bahar ve kış mevsiminin yoğun yağışları ile beslenen yan dereler Devrez Çayı na ulaşır. Havza içine kurulmuş olan yerleşim yerlerinde tarımsal üretim yapılır, dağlık kesimlerde hayvancılık gelişmiştir. Gerede- Merzifon karayolu havza içinden geçmektedir. 3

ÇALIŞMA ALANI Şekil-1. Çalışma alanına ait yer bulduru haritası. 4

3. ÖNCEKİ İNCELEMELER Bölgede, Maden Arama Genel Müdürlüğü ve üniversiteler tarafından çok sayıda araştırma yapılmış, yıkıcı deprem üreten Kuzey Anadolu Fay kuşağının tektonik özellikleri ortaya konmuştur. Fay kuşağı boyunca sıralı jeotermal enerji sahaları keşfedilmiştir. Bu alanlarda açılan sondaj kuyularından ekonomiye önemli ölçüde katma değer kazandıran sıcak su üretimi sağlanmıştır. Sıcak su üretimine bağlı termal turizm yatırımları başlatılmıştır. Bölgede inceleme yapan araştırmacıların özet yorumları alt bölümde sıralanmıştır. TOKAY M. 1973, Gerede ile Ilgaz arasında izlenen Kuzey Anadolu Fay zonunun tektonik özelliklerini araştırmış, ana kırığın Pliyosen başında harekete geçtiğini vurgulamıştır. YILMAZ Y. 1981, Anadolu ve Pontid kıtaları arasında gelişen okyanusun Jura-Kretase döneminde varlığını sürdürdüğü, Üst Kretasede kapanma sürecine girdiğini, buna bağlı olarak gelişen dalmabatma sonucu melanj prizmasının oluştuğunu vurgulamıştır. Eosende gerçekleşen kıta kıta çarpışması sırasında oluşan dağlararası havzalarda depolanan genç çökellerin temel birimleri belirgin bir uyumsuzluk ile örttüğünü açıklamıştır. BARKA A. 1984, Ilgaz ile Erbaa arasındaki havzaların genç tektonik gelişim sürecini incelemiş, Kargı havzasının çek-ayır, Ilgaz havzasının ise dağlararası havza olduğunu yazmıştır. ÜNLÜ MR.-ÖZGÜR R. 1987, Kuzey Anadolu Fay Kuşağı jeotermal enerji arama projesinde Bolu, Seben, Mudurnu, Sarıot alanlarını incelemişler, araştırma sondajı yapılmasını önermişlerdir. ÖZGÜR R.-ÖZBAYRAK H. 1988, Kuzey Anadolu Fay Kuşağı jeotermal enerji aramaları projesinde Kurşunlu, Atkaracalar ve Eskipazar alanlarını incelemişler, Çavundur alanında belirledikleri uygun bir noktadan araştırma sondajı yapılmasını önermişlerdir. UZEL F.- DİDİK S. 1988, Çavundur sondajı kuyu bitirme raporunda, ilk ölçümlere göre 54 C derecede ve 47 lt/sn debide sıcak su üretiminin sağlandığını ancak, üretimde boruların kabuklaşma ile kapandığını belirtmişlerdir. ÖZGÜR R. 1999, Kuzey Anadolu Fay Kuşağında ve yakın çevresinde yer alan Dereköy, Aktaş, Salur, Çamlıdere, Peçenek alanlarını incelemiş, bu alanlarda jeofizik özdirenç etüdünün sonucuna göre araştırma sondajı yapılmasını önermiştir. ÖZGÜR R. 2012, Akyazı Jeotermal alanında yapılan Emsey-1 sondajı kuyu bitirme raporunda, ilk ölçümlere göre, kuyudan 43 C derecede ve 33 lt/sn pompa debisi değerinde sıcak su üretiminin sağlandığını belirtmiş, araştırma yapılan diğer alanlarında umutlu olduğunu vurgulamıştır. ECEMİŞ O.-YILMAZ E. 2012, Akyazı Jeotermal alanlarında uyguladıkları derin elektrik sondajı (DES) özdirenç ölçümlerinde sahanın en sıcak dört noktasını belirlemişler, bu lokasyonlardan üretim sondajları yapılmasını önermişlerdir. 5

Şekil-2. Çalışma alanına ait uydu fotoğrafı. Şekil-3. DES noktalarına ait uydu fotoğrafı. 6

4. JEOTERMAL JEOLOJİSİ Çalışma alanı ve yakın çevresinde, Üst Jura döneminden günümüze uzanan süreçte denizel ve karasal formasyonlar ile volkanik birimler oluşmuştur. Bu araştırma kapsamında, Üst Jura- Alt Kretase yaşlı, hazne kaya özellikli kireçtaşı birimi ile Üst Miyosen- Pliyosen yaşlı, örtü kaya özellikli gölsel çökeller ayrıntılı olarak incelenmiştir. Ayrıca, Üst Miyosen- Pliyosen yaşlı, ısıtıcı varlığını işaret eden volkanik birimler ile akarsu alüvyonlarına da değinilmiştir. 4.1 Dumlupınar Formasyonu (JKd) Ruhsat sahasının kuzey kesiminde yüzeylenen kireçtaşı ve kumlu kireçtaşından oluşan Dumlupınar formasyonu, sarımsı gri, pembemsi beyaz renkli, karstik boşluklu, kırıklı ve çatlaklı yapıdadır. Çardak Köyü ile Yozgat Köyü arasında izlenen birimin tabanı bölgede yüzeylenmez. Ortaçal tepeden alınan örnekte saptanan radiolaria fosiline göre birime Üst Jura yaşı verilmiştir. Textularidea ve Globigerina Sp fosil bulgularına göre verilen Alt Kretase yaşı ise Jura yaşlı kireçtaşları üzerinde yer alan merceksi, gri renkli kireçtaşı ile ilişkilidir. Bu birim derin deniz ortamında çökelmiştir. Kaotik karışım gösteren bu kaya topluluğu, kıta yamacı kaymaları sonucu yığışım karmaşığı biçimini kazanmış, bu yüzden Üst Jura- Alt Kretase yaşı verilmiştir. Dumlupınar formasyonunun, jeotermal sisteminin rezervuar kayası olduğu tasarlanmış, bu öngörü, özdirenç ölçümleri bulguları ile doğrulanmıştır. Temeli oluşturan bu birim, ruhsat sahasında 350-400 m. derinliktedir. 4.2 Ilgaz Formasyonu (Tı) Ilgaz havzasında geniş yayılım gösteren gölsel çökellerin alt ve üst düzeyleri ile yanal uzanımlarında farklılıklar gözlenir. Havza ortalarında linyit ve tüf içerikli kiltaşı katmanları egemendir. Ilgaz formasyonu, taban çakıltaşı, kumtaşı ve eski yelpaze sistemi üzerine gelen ince taneli, kil boyutlu gölsel çökellerden oluşur. Alt seviyelerinde bordo, sarımsı kırmızımsı renkli çakıltaşı, kumtaşı ve çamurtaşı depoları izlenir. Üst seviyelere doğru grimsi yeşil renkli kiltaşı katmanlarına geçilir. Birim içersinde kesin bir yaş verebilecek bulguya rastlanmamıştır. Havza içindeki stratigrafik konumuna göre bu birime Üst Miyosen- Pliyosen yaşı verilmiştir (Barka 1984). Güney bölgesinde yüzeylenen volkanitlerle geçişli ve katkılıdır. Birim, Ilgaz havzası geneli için tasarlanan jeotermal sistemin 400 metre kalınlığa ulaşan örtü kaya özelliğini gösterir. 4.3 Aglomera (Tma) Çalışma alanını güneyden ve doğudan sınırlayan birim, bloklu ve bloksuz tüf akmaları şeklinde depolanmıştır. Tüf hamuru içinde yer alan volkanik bloklar altere olmuş andezit ve bazalt lavlarından ibarettir. Gölsel ortamda depolanan tüfler, yeşilimsi gri renkli kiltaşı katmanları arasında sarımsı beyaz, yeşilimsi beyaz renkli kaolinit ve bentonit killerine dönüşmüştür. Volkanik ürünlerin gölsel çökellerin altında ve yer yer arasında olmasına bağlı olarak, birime Üst Miyosen- Pliyosen yaşı uygun görülmüştür. 7

Dumanlıdağ volkanları, jeolojik geçmişte gölsel ortama ürün vermiş, havza kenarına aglomera akmaları aktarılmış, tüfitler gölsel ortamda yer yer tabakalı yapı kazanmışlar, altere olup killeşmişlerdir. Aglomera birimi, jeotermal sistemin ısı kaynağını oluşturan magma odalarını işaret etmektedir. 4.4 Eski Alüvyonlar (Qe) Ilgaz formasyonun üst seviyelerinde, aşınmadan korunmuş düzlüklerinde alüvyon yelpazesi ve taşkın ovası özelliği gösteren taraça dolguları, Pleistosen yaşlı akarsu alüvyonları olarak haritalanmıştır. 4.5 Yamaç Molozları (Qym) Çörekçiler Köyü çevresinde yükselen aglomera konisinin ve volkanik domların yamaçlarından aktarılmış iri bloklu yığışımlar, jeoloji haritasında yamaç molozu simgesiyle işaretlenmiştir. 4.6 Akarsu Alüvyonları (Qa) Devrez Çayı vadi tabanında depolanmış akarsu alüvyonları yaygındır. Ana akarsuya birleşen dik eğimli yan vadilerin önlerinde polijenik bloklar içeren alüvyon yelpazeleri, Devrez Çayı vadisine kadar ulaşır. 5. JEOFİZİK ÇALIŞMALARI 5.1 Özdirenç Yöntemi Çankırı ili Ilgaz ilçesi Çörekçiler köyü mevkiinde sıcak su olanaklarını araştırmak amacıyla, özdirenç yöntemi ile uygulamalar yapılmıştır. Düşey Elektrik Sondaj (DES) ölçüleri çalışma sahasında daha önceden yapılan jeoloji çalışmaları sonucunda belirlenmiş noktalarda alınmıştır. Jeofizik etüt çalışmaları, yaklaşık 10 km 2 lik bir alan içinde yapılmıştır. Jeofizik elektrik arazi uygulamaları kapsamında yapılan özdirenç-düşey elektrik sondaj (DES) ölçüleri, Schlumberger elektrot dizilimi ile alınmıştır. Potansiyel fonksiyonunun gradient değerinin ölçüldüğü bu sistemde, hem istenen etkin penetrasyon derinliği sağlanmakta ve hem de akifer olabilecek birimlerin elektrik parametrelere yaptığı etkiler daha iyi saptanabilmektedir. Arazi uygulamaları esnasında, elektrot açılımlarının doğrultuları, genel olarak topoğrafyanın uygun olduğu yönlere göre seçilmiştir. 8

Şekil-4. Schlumberger elektrot dizilimi Araştırmalar esnasında yapılan özdirenç-düşey elektrik sondaj (DES) çalışmalarında kuramsal derinlik (AB/2) 600 m. olacak şekilde araştırılmıştır. Düşey elektrik sondaj (DES) çalışmalarında Schlumberger elektrot dizilimi kullanılmıştır (Şekil- 4). Yukarıdaki şekilde gösterilen elektrot diziliminde doğrusal bir hat üzerinde merkez noktasına göre simetrik dizilmiş dört elektrot kullanılır. A ve B akım elektrotları, M ve N ise potansiyel elektrotlarıdır. V a K. I (1) K 2 AB MN 4MN 2 (2) Hesaplamalarda aşağıdaki bağıntılar kullanılmıştır. a : Görünür özdirenç (ohm. m) V I K AB/2 MN/2 : Ölçülen pot farkı (mv) : Yere uygulanan akım (ma) : Elektrot dizilim kat sayısı (m) : Akım elektrotları yarı açıklığı (m) : Pot elektrotları yarı açıklığı (m) A ve B noktalarından yere verilen akımın (I) oluşturduğu elektrik alanın potansiyel gradienti M ve N elektrotları ile ölçülür. 9

Arazideki jeofizik-elektrik uygulama ve değerlendirme lokasyonlarının koordinatları aşağıdaki çizelgede verilmiştir. ÇANKIRI - ILGAZ - ÇÖREKÇİLER JEOTERMAL SAHASI DÜŞEY ELEKTRİK SONDAJI ÖLÇÜM NOKTALARINA AİT KOORDİNATLAR ( 36T EUR50 ) Nokta Adı Doğu Kuzey Yükseklik I-01 535945 4522859 952 I-02 536441 4522783 939 I-03 535877 4523364 971 I-04 536444 4523641 957 CAVUNDUR 515004 4520326 1227 I-05 535541 4522749 946 I-06 535747 4523552 984 I-07 535545 4523810 988 SONDAJ LOKASYONU P-1 PROFİLİ P-2 PROFİLİ Şekil-5. DES ölçüm noktalarına ait lokasyon haritası, profiller ve sondaj lokasyonu 10

5.2. Kullanılan Aletler Sahada jeofizik-elektrik yöntemlerle yapılan araştırmalarda, özdirenç ölçüleri yerli yapım RVA-1 cihazı ile alınmıştır. Bu cihaz doğal gerilimi 500 mv kapasitesinde dengeleme hassasiyetine sahiptir. Alıcı cihazın duyarlılığı 0.01 mv olup, iç güç kaynağı 2 adet 9 V luk pille sağlanmaktadır. Jeneratör variak redresör (doğrultmaç) verici sistemi oluşturmaktadır. Akım kaynağı olarak 3 KVA gücünde 50 Hz. frekanslı 200 230 ACV çıkışlı motor jeneratörden yararlanılmıştır. Jeneratörden alınan alternatif akım (AC) variak yardımı ile maksimum 1000 DCV a kadar yere uygulanıp, bir doğrultmaç ile doğru akıma (DC) çevrilmektedir ( Şekil-6). Arazi uygulamalarında; akım elektrotu olarak paslanmaz çelikten yapılmış çubuk elektrotlar, potansiyel elektrotu olarak ise bakır sülfat içerikli polarize olmayan elektrotlar kullanılmıştır. Ölçümler için izoleli bakır kablolar, haberleşme için el telsizleri kullanılmıştır. DES noktalarının kot ve koordinatları GPS ile ölçülmüştür. Şekil-6. Çalışmalarda kullanılan özdirenç ekipmanı 11

5.3. Verilerin Değerlendirilmesi Jeofizik özdirenç-düşey elektrik sondaj (DES) verilerini içeren ve yer altı elektrosu olarak da tanımlanan özdirenç-des eğrileri, öncelikle tabaka abaklarıyla modellemeler yapılarak değerlendirilmiştir. Bu matematiksel değerlendirmelerde önceki çalışmalardan bilinen stratigrafik istiften yararlanarak, tüm özdirenç-des eğrilerinin değerlendirilmesi yapılmıştır. Böylelikle her lokasyonda yüzeyden derine doğru tüm tabaka ve katman istiflenmeleri ile elektriki temel derinlikleri saptanmaya çalışılmıştır. Jeofizik verilerden tüm sahaya yönelik değerlendirme ve yorumlamalara ulaşabilmek için de; ölçüm sonucu elde edilen görünür özdirenç verileri kullanılarak tektonik yapıya uygun oluşturulan profil boyunca düşey yönde görünür özdirenç kesiti ve tabaka modeli hazırlanmıştır. Hazırlanan kesit Ekler bölümünde sunulmuştur (Ek-13). 5.3.1. Özdirenç Profili Yorumlaması Görünür eşözdirenç ve elektrik yapı kesiti, ölçülen DES eğrilerinin değerlendirilmesiyle hazırlanmıştır. Görünür eşözdirenç kesitleri, seçilen profil boyunca ölçülen DES eğrilerinin düşey yönde dağılımlarını görmek için hazırlanmaktadır. Elektrik yapı kesitleri ise, seçilen profil boyunca DES eğrilerinin ayrı ayrı değerlendirilmesi sonucu, birimlerin gerçek rezistivite ve kalınlıklarının bulunmasıyla hazırlanmaktadır. Profiller, sahanın genel tektonik yapısına ve DES noktalarının konumlarına uygun şekilde oluşturulduğundan, havzanın yeraltı yapısını net bir şekilde yansıtmaktadır. P-1 profili, yaklaşık kuzeybatı güneydoğu yönünde, I-07, I-06, ve I-03 noktalarından geçecek şekilde oluşturulmuştur (Ek-15). Uzunluğu yaklaşık 550 m olan bu profilin görünür eşözdirenç kesiti incelendiğinde yataya yakın tabaka sınırları göze çarpmaktadır. I-06 noktasında düşük özdirenç gösteren birimlerin Dumlupınar Formasyonunu temsil eden rezervuar niteliğe sahip kireçtaşları olduğu düşünülmektedir. 12

6. HİDROJEOKİMYA Ilgaz havzasının kuzeyinde yüzeylenen Jura- Kretase yaşlı kireçtaşları, yer altı sularının beslenme alanıdır. Havza rezervuarını besleyen meteorik sular hidrolik basıncın yeterli olduğu yeraltından soğuk su ve mineralli kaynak suları şeklinde yüzeye çıkış gösterirler. Ilgaz formasyonuna ilişkin örtü birimi altında bulunan rezervuarda depolanan yer altı suları, diri fayların ve açılma çatlaklarının oluşturduğu hidrotermal oluklar boyunca ısınırlar. Havzayı güneyden sınırlayan lav domları ve volkan konileri ile aglomeralar içinde dolaşan ve yer altına ulaşan yüzey suları, mineralce zenginleşip bindirme zonu boyunca sıralı kaynaklardan çıkış gösterirler. Jeotermal sistemin ısı kaynağı, güney bölgede yaygın olarak yükselen Dumanlıdağ Volkanizmasına ilişkin lav domlarını ve volkan konilerini besleyen mağma odalarıdır ( Koçak 1973, Barka 1984, Özgür 1988). Pliyosen sonuna dek etkinliğini sürdürmüş olan volkanizmayı besleyen magma ocaklarının ısı enerjisini koruduğu, Çavundur sıcak su sondaj kuyusunda kanıtlanmıştır. Çavundur jeotermal alanında, Maden Arama Genel Müdürlüğü tarafından 1988 yılında açılan 270 metre derinlikli sondaj kuyusu umut verici olmuştur. Kuyubaşı testinden elde edilen ilk ölçüm değerlerine göre 54 C derece ve 47 lt/sn debide sıcak akışkan üretilmiştir. Sondaj çamuru sıcaklıklarında derine inildikçe lineer bir artış izlenmiş, termik logunun sıcaklık eğrisi kuyu tabanında en yüksek değere ulaşmıştır. Sağlanan bu bilgilerin ışığında havzada yapılması önerilen daha derin sondaj kuyularından, daha yüksek sıcaklıkta ve debide sıcak su üretimi beklenmektedir. Ilgaz havzasında, rezervuar sıcaklığını belirlemek için önemli görülen 9 adet sıcak su, mineralli su ve soğuk su numunesinin jeokimyasal analizleri yapılmıştır. Çörekçiler Köyü petrol istasyonunda açılan sondaj kuyusundan üretilen içme suyu örneğinin 1502 µs/cm iletkenlik değeri göstermesi umut verici olmuştur. Kaynak Adı ph İletkenlik Ca Mg HCO3 CO3 SO4 Cl SiO2 Çavundur sondajı 7.63 9000 32 19 6832 1 105 800 41 Çörekçi sondajı 7.12 1502 Al = 7 Fe = 29 nitelikli içme suyu 0.5 - Çörekçiler maden suyu 7.45 800 100 56 476 1 12 10 18 Çörekçiler çeşmesi 7.26 260 76 12 127 1 38 17 15 Hacımuslu maden suyu 7.41 600 64 15 397 1 72 5 12 Kazancıköy maden suyu 7.26 1100 264 58 1007 1 32 10 24 Çavundur maden suyu 7.18 8800 100 24 6710 1 102 800 40 Kükürtlü su 7.55 900 192 15 702 1 23 10 10 Yunus maden suyu 7.26 260 76 12 275 1 106 17 15 Şekil-7. Ilgaz havzası sıcak su, maden suyu ve soğuk su kaynaklarının kimyasal analizleri 13

7. SONUÇ ve ÖNERİLER 1- Ruhsat sahasının ve çevresinin 1:25000 ölçekli jeoloji haritası yapılmıştır. 2- Jeotermal alan içinde 8 ayrı noktadan jeofizik özdirenç ölçümleri alınmıştır. 3- Ilgaz havzasında çıkış gösteren sıcak su ve soğuk su sondaj suları ile mineralli kaynak sularının kimyasal analizleri yapılmıştır. 4- Kuzey Anadolu Fay kuşağına bağlı olarak gelişen aktif fayların tektonik gelişimi ortaya konmuştur. 5- Bölgede yapılan araştırmalardan sağlanan bilgiler ışığında, jeolojik formasyonların örtü kaya, hazne kaya özellikleri incelenmiş, ruhsat sahasının jeotermal sistemi tasarlanmıştır. 6- Tasarlanan jeotermal sistem kapsamında belirlenen uygun bir lokasyondan (I-06 DES noktası) 400±40 m derinlikli bir jeotermal enerji araştırma sondajı yapılması önerilmiştir. I-06 DES noktasına ait koordinat değeri aşağıdaki gibidir (36T EUR50): Nokta Adı Doğu Kuzey Yükseklik m. Sondaj Derinliği (m) I-06 535747 4523552 984 400 ± 40 Ogün ECEMİŞ Jeofizik Müh H. Erol YILMAZ Jeoloji Müh 14

EKLER 15

EK-1 JEOLOJİ HARİTASI 16

EK-2 PLANI JEOTERMAL ARAŞTIRMA SONDAJI MUHTEMEL LOGU VE KUYU DONANIM 17

EK-3 I-01 DES NOKTASINA AİT ÖZDİRENÇ EĞRİSİ VE BİLGİSAYAR MODELLEMESİ 18

EK-4 I-02 DES NOKTASINA AİT ÖZDİRENÇ EĞRİSİ VE BİLGİSAYAR MODELLEMESİ 19

EK-5 I-03 DES NOKTASINA AİT ÖZDİRENÇ EĞRİSİ VE BİLGİSAYAR MODELLEMESİ 20

EK-6 ÇAVUNDUR DES NOKTASINA AİT ÖZDİRENÇ EĞRİSİ VE BİLGİSAYAR MODELLEMESİ 21

EK-7 I-04 DES NOKTASINA AİT ÖZDİRENÇ EĞRİSİ VE BİLGİSAYAR MODELLEMESİ 22

EK-8 I-05 DES NOKTASINA AİT ÖZDİRENÇ EĞRİSİ VE BİLGİSAYAR MODELLEMESİ 23

EK-9 I-06 DES NOKTASINA AİT ÖZDİRENÇ EĞRİSİ VE BİLGİSAYAR MODELLEMESİ 24

EK-10 I-07 DES NOKTASINA AİT ÖZDİRENÇ EĞRİSİ VE BİLGİSAYAR MODELLEMESİ 25

EK-11 P-1 PROFİLİ GÖRÜNÜR ÖZDİRENÇ KESİTİ VE TABAKA MODELİ 26

EK-12 P-2 PROFİLİ GÖRÜNÜR ÖZDİRENÇ KESİTİ VE TABAKA MODELİ 27

EK-13 SAHANIN KUZEY ANADOLU FAYINA GÖRE KONUMU KUZEY ANADOLU FAYI SONDAJ LOKASYONU - + 28