Sahra Alt Afrika da Açl n Azalt lmas : ktisadi Kalk nmaya ve Yoksullu un Azalt lmas na Destek Olacak Sa lam Bir Yat r m Dr. Florence CHENOWETH BM Dünya Tar m Örgütü Liaison Ofisi Direktörü Çeviren: Umut ELMAS Baz Tan mlar G da Teminat, bütün insanlar için aktif ve sa l kl bir hayat n öncülleri olan perhiz gereksinimleri ve g da tercihlerini karfl layacak; yeterli, güvenli ve besin de eri yüksek g da için fiziksel, sosyal ve ekonomik eriflime sahip olmakt r. Aile g da güvenli i, bu kavram n aile düzeyinde yani bu kayg n n merkezinde olan aile fertlerindeki uygulamas d r. G da Emniyetsizli i, g dan n fiziksel yetersizli i, yeterli g daya eriflimde sosyal ve ekonomik yoksunluk ya da yeteri kadar g da alamaman n bir sonucu olan iyi beslenmemeden ötürü ortaya ç kar. G da emniyetsizli i içindeki insanlar, g da al m asgari kalori ihtiyac n n alt nda olan bireylerdir. Bu bireyler, ayn zamanda dengesiz diyet, enfeksiyon ya da hastal ktan dolay, vücudun etkili g da al m ndaki yetersizli inden kaynaklanan enerji ve besleyici madde noksanl klar n n neden oldu u fiziksel semptomlar gösterirler. Maruz Kalma Durumu, insanlar g da emniyetsizli i riskine sokan, etkenlerin tamam n ifade eder. Bireylerin, ev halk n n ya da gruplar n bu duruma maruz kalma derecesi, onlar n risk etkenlerine aç k olmalar ve gerilimli durumlar n üstesinden gelmeleri veya onlara dayanma yetenekleriyle belirlenir. Açl Hesaplamak Dünya genelindeki açl n fark na onlarca y l önce fark na var lm flt r. Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü (FAO) açl k ve yetersiz beslenmeyle
440 Sahra Alt Afrika / Sub-Saharan Africa mücadele etmek amac yla, 1995 y l nda kurulmufltur. Bu dönemin bafl nda FA- O, söz konusu duruma dikkat çekmek ve açl a karfl mücadelede baflar sa lamak için maddi destek toplamak ve bunlar açl ktan muzdarip milyonlarca kimseye- en temel insani haklar n - vermek amac yla, Açl ktan Kurtulufl Kampanyas isimli ilk küresel kampanyas n bafllatm flt r. Son k rk y ldan bu yana yeryüzündeki herkesi besleyecek bollu u olan bir dünyada, milyonlarca insan halen aç olarak yat yor ve bundan dolay hayat n kaybediyor. Yak n zamanlarda yay nlanan 2006 Dünya G da Emniyetsizli i Durum raporuna göre; FA- O nun 1996 Roma Dünya G da Zirvesi nden on y l sonra, dünyadaki yeterli beslenemeyen insanlar n say s, hala son derece yüksektir 1. Ziraat ve k rsal kalk nmada kat edilen ilerlemeye ra men, 850 milyondan daha fazla insan hala aç ve yoksuldur. En büyük amac m z, Dünya G da Zirvesi ile birinci BM Milenyum Kalk nma Hedefi nde belirtilen, 2015 y l itibariyle Dünya genelindeki açl k ve yoksullu un yar ya düflürülmesidir. Açl k ve afl r yoksullu a dair yeni e ilimlere bakt m zda görüyoruz ki; yoksullu un önlenmesi için, 1977 2006 ilk BM on y ll k raporunun bildiriminden sonra, Milenyum Bildirisi nin benimsendi i 6 y ldan beri, yoksullu u azaltma hedeflerini baflarmadaki ilerleme biraz kar fl kt r. Dünya n n baz kesimleri, (Asya gibi) Milenyum Kalk nma Hedefi ni baflarmak için ayn do rultuda ilerlerken veya hali haz rdaki gayeye ulaflm flken (Çin), di er kesimleri 2015 itibariyle, yoksullu u yar ya düflürme çabas nda büyük bir baflar s zl k riskiyle karfl karfl yad r (Sahra alt Afrika ülkeleri gibi). BM tahminlerine göre, yoksulluk içinde yaflayan insan say s n n 2015 itibariyle 1.22 milyardan, 735 milyona düflece i tahmin edilmektedir. Böylece, küresel anlamda yoksullu un azalt lmas hedefleri karfl lanm fl olabilir, fakat birçok ülke bireysel anlamda bu hedeflere gelecek on y l içinde ulaflamayacakt r. Rakamlar, açl n azalt lmas hedeflerinin de erlendirilmesinde, pek iç aç c de ildir. Asl na bak l rsa, 1990 92 deki yeterli ölçüde beslenemeyen insan say s n 2015 itibariyle yar ya indirme konusunda Dünya G da Zirvesi nin hedefinin gerçekleflmesine dair hiçbir ilerleme kaydedilmemifltir. G da üretiminde ise kayda de er bir baflar olmufltur ve bugün herkesi besleyecek oranda g da üretilmektedir. Buna ra men dünyada 852 milyon insan, yeterli ölçüde beslenememektedir. Bu rakam n 815 milyonu geliflmekte olan ülkelerde yaflamaktad r. Yetersiz beslenenlerin yar s ndan daha fazlas, yani %61 i Asya ve Pasifik ülkelerinde yer al rken, bunun %25 i ise Sahra alt Afrika ülkelerinde bulunmaktad r. Yetersiz beslenenlerin nüfustaki en yüksek oran yine Sahra alt Afrika ülkelerindedir. FAO ise bu oran %33 olarak tahmin etmektedir. Bu durum Asya ve Pasifik için tahmin edilen yetersiz beslenenlerin %16 l k oran n n iki kat d r ve gerek Latin Amerika, gerekse Kara-
Sahra Alt Afrika da Tar m ve Kalk nma Yard mlar 441 yipler, Yak n Do u ile Kuzey Afrika bölgeleri için ise varsay lan oran %10 dur. Kronik g da emniyetsizli i içindeki insanlar n ço unlu u, kifli bafl na düflen gelirin çok düflük oldu u ülkelerde yaflamaktad r. Bu gelir düflüklü ü, az geliflmifl ülkeler kategorisinin belirleyici özelliklerinden biridir. FAO, mevcut veriler fl nda, 36 Az Geliflmifl Ülke halk n n yaklafl k %40 n n her gece aç yatmakta oldu unu tahmin etmektedir. Bu bireyler, e itim, ifl, aktif ve sa l kl bir yaflam f rsat ndan yoksun b rak lmakta ve ekonomik geliflme için ailelerinin, topluluklar n n ve ülkelerinin f rsatlar talan edilmektedir. Açl k, geliflen ekonomileri yoksulluk k s r döngüsüyle tuza a düflürmektedir. Yoksulluk, fertler ve dünya baz nda büyük bir sorundur. G da temini, yoksulluk ve g daya eriflim aras ndaki iliflki hakk nda düflündü ümüzde, tablonun aç k seçik iki taraf olu unu görüyoruz. Öncelikle bir ulusun baflar l flekilde ulusal g da güvenli ini temin edecek program ve politikalar uygulamaya koyabilece ini biliyoruz, bu durum g da üretiminin yükseltilmesi, yeterli erzak depolanmas ve nakit ticaretle temin edilebilir. Bunun yan s ra, tablonun öteki taraf nda flöyle bir durum vard r: e er insanlar kendileri için gerekli miktarda g day elde etmede afl r derecede yoksullarsa, bu yoksulluk onlar n açl k ve yetersiz beslenmelerinin ana nedeni olarak göze çarpacakt r. Yoksullar n g daya eriflimlerini artt rmak için, kamu ve özel sektörün yard mlar yla yap lan hususi çabalar haricinde; açl k, yoksullar aras nda devam edecektir. Bu türden hususi çabalar, çiftlik istihdam temin etme, yoksullar n ev ürünlerini art rmas na yard mc olma ve g da transferi programlar n onlara yönlendirme fleklinde olabilir. Açl k-yoksulluk ba na, yak n zamanlarda Açl ve Afl r Yoksullu u Azaltma: Tutarl Bir Strateji isimli bir makalede dikkat çekilmifltir. 2 Bu çal flma ortaklafla bir flekilde FAO, IFAD, UN-Habitat ve WFP taraf ndan haz rlanm fl ve 15 16 Kas m 2006 da New York da yoksullu u önlemeye yönelik uluslararas bir forumda sunulmufltur. Yoksulluk, açl n ana sebebi iken, açl k ta yoksullu un önemli bir nedeni olabilmektedir. Geliflmekte olan ülkelerdeki yoksulluk, ço unlukla k rsal bir fenomendir. Yoksullar n ço u k rsal alanda yaflamaya e ilimlidirler ve bundan dolay, k rsal alanlardaki yoksulluk oranlar, kentsel alanlardakinden daima daha yüksektir. Afla daki grafik, Sahra alt Afrika ülkelerine yönelik bu ikili iliflkiyi gözler önüne sermektedir. K rsal alanlardaki yoksullar, geçimlerini do rudan zirai veya ziraatla yak ndan ilgili faaliyetlerle temin ederler. K rsal kesimlerde aile üyelerinin zirai faaliyetlere kat lma oran baz ülkelerde %90 n üzerindedir.
442 Sahra Alt Afrika / Sub-Saharan Africa Dünya da Devletlerin G da Güvenli i (SOFI) 2006
Sahra Alt Afrika da Tar m ve Kalk nma Yard mlar 443 Sahra Alt Afrika Önceden belirtildi i gibi, Sahra alt Afrika kronik aç dan muzdarip insanlar n en yüksek oranda-insanlar n 3 de 1 i- bulundu u bölgedir. Bu ise 200 milyon insan demektir. Öyle ki, bu rakam n %60 silahl çat flmalardan etkilenen ülkelerde bulunmaktad r. Bu ülkelerin ço u bol mineral kaynaklar na sahip ülkelerdir. Bu bölge, geliflmekte olan ülkelerdeki yetersiz beslenenlerin %25 lik bölümünün %13 ünü içermektedir. Bölgedeki 14 ülkede yaflayan nüfusun %35 i ya da daha fazlas, 2001 2003 aras nda kronik bir flekilde yetersiz beslenmekten muzdaripti. Bölge, s kça g da krizleri ve k tl klara girmeye devam etmektedir. Öyle ki, bu kriz ve k tl klar; kurakl k, sel, afet, ekonomik çalkant veya silahl çat flmalardan ötürü, çok kolay bir flekilde bafllamaktad r. Buras, FAO nun tahminlerine göre, e er bar fl temin etmek, yönetimi gelifltirmek ve hali haz rdaki gidiflat tersine çevirmek için gerekli olan ekonomik kalk nmay baflarabilmek amac yla baz zorlay c tedbirler al nmazsa, açl n gelecek yirmi y l içerisinde daha da kötüleflece i tek bölgedir. 3 Sahra Alt Afrika da Kentsel ve K rsal Yoksulluk
444 Sahra Alt Afrika / Sub-Saharan Africa
Sahra Alt Afrika da Tar m ve Kalk nma Yard mlar 445 Sahra alt Afrika da açl k yayg n olarak devam etmektedir. 1990 1992 ve 2001 2003 aras nda yetersiz beslenen insanlar n say s 169 milyondan 206 milyona yükselmifltir. Mevcut verilere göre 39 ülkenin yaln zca 15 i yetersiz beslenme oran n azaltabilmifltir. Yaklafl k % 205 lik oranla bölgenin nüfusu aç insanlar n say s ndan daha fazla artmaktad r. Bu da yetersiz beslenme yayg nl n n %35 ten %32 ye inmesi yönünde bir sonuç vermifltir. Bu oran 29 ülkede düflüfl gösterirken, 10 ülkede ise art fl göstermifltir. Bölgedeki açl azaltma çabalar, do al ve insanlar n neden oldu u, 1990 l y llar boyunca ortaya ç kan silahl çat flmalar ve HIV/AIDS in yay lmas n n da dâhil oldu u felaketlerden dolay güçleflmifltir. Gerçekten WFS den bu yana yetersiz beslenen insanlar n say s ndaki art fl, temel olarak 5 savafl y k nt s ülkede ortaya ç km flt r. Bu ülkeler; Burundi, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Eritre, Liberya ve Sierra-Leone dir. Bu birleflik ülkeler, bölgedeki toplam 37 milyonluk art fl n 29 milyonunu kapsamaktad r. Özellikle yetersiz beslenen insanlar n say s n n 12 milyondan 36 milyona yükselip, 3 kat art fl n ortaya ç kt Demokratik Kongo Cumhuriyeti ndeki g da emniyetsizli inin kötüleflmesi üzüntü verici olmakla birlikte, bu yayg nl k, nüfusun %31 inden %72 sine yükselmifltir. Silahl çat flma, Sahra alt Afrika bölgesinin, WFS nin hedeflerinde ilerleme olmay fl n n en önemli nedenidir. Bölgedeki açl n devam ediflinin, WFS nin hedefine ilerleyen her ülkeyi gösteren fiekil 27 de alt çizilmifltir. Hali haz rda bu hedefe ulaflan Gana n n yan s ra yaln zca Gabon yetersiz beslenen insan say s n %25 veya daha fazla oranda azaltm flt r. (öyle ki bu hedefin yar s d r.) Yetersiz beslenenlerin say s n azaltan di er ülkeler; Angola, Benin, Kongo, Etiyopya, Gine, Lesotho, Malavi, Moritanya, Mozambik ve Namibya d r. Nijerya ve Fildifli Sahili nde ise oldukça düflük bir oranda azalma görülürken, yayg nl k oran da azalm flt r.
446 Sahra Alt Afrika / Sub-Saharan Africa Afrika da Ziraat Yat r m : Açl ve Yoksullu u Azaltmak ve Ekonomik Geliflime Öncülük Etmek çin Maddi Yat r m 16 Ekim 2006 da FAO nun 61. y ldönümüne ve 26. Dünya G da Günü kutlamalar damgas n vurmufltur. G da Güvenli i çin Ziraat Yat r m temas yla kamuoyunun ve medyan n dikkatlerini dünya açl n n üstesinden gelmede ziraat yat r m n n önemine çekmek için önemli bir kilometre tafl olarak hizmet görmüfltür. FAO Genel Direktörü nün dünya çap ndaki mesaj, dikkatleri dünyan n en önemli endüstrisi ve geliflmekte olan ülkelerin ço unda temel istihdam kayna- olan ziraat yat r m n n önemine çekmifltir. Bu mesajda flunlar yer almakta idi: 4 Açl k ve yoksullu u azaltmak için gerekli olan önemli yat r mlar yaparsak, dünyan n çok daha zengin ve huzurlu bir yer olmas mümkündür. Bu mesajda, ziraat yat r m n art rma çabas n n özellikle Afrika da çok önemli oldu- u gerçe ine dikkat çekiliyordu. Bu bölgedeki hükümetler de kendi kaynaklar n ziraata yat rman n önemini kabul etmifllerdir. Temmuz 2003 teki Maputo Deklarasyon unda, Afrika Devlet Baflkanlar, befl y l içerisindeki ulusal bütçelerinin %10 unu ziraat ve k rsal kalk nmaya tahsis etmek için hükümetlerini yönlendirmifller ve bu sayede hali haz rdaki kaynak seviyesi ikiye katlanm flt r. Afrika da yap sal al flt rma programlar n n sonucunda yap lan hükümetin bütçe kesintileri herhangi bir sektörden çok ziraat etkilemifltir. FAO grafikleri detayl de erlendirmenin yap ld 7 ülkede hükümet bütçelerinin ziraat pay 1990 1991 de %5 civar ndan, 2001 de %3,5 e düflmüfltür. Bu ise yukar da bahsedilen ve Maputo Deklarasyonu nda belirtilen %10 luk hedefin çok alt ndayd. Kamu yat r mlar aç s ndan ziraattaki etki ve sektörde ihtiyac hissedilen kamu mallar n temin eden kamu müesseselerinin kapasitesi önemliydi. Bu durum, d fl yard mlar n ziraat alan na yönelmesi ve ayn zamanda k rsal kalk nmadaki düflüfl gerçe iyle daha kötü bir duruma gelmifltir. Son zamanlarda ziraat için borç vermede önemli bir canlanma olmufltur. 2005 teki G 8 kararlar yla güçlendirilen borç aff programlar ulusal kaynaklar n sektörde yat - r ma dönüflmesine neden olmufltur. Fakat hala yap lmas gereken çok fley vard r ve yeni faaliyetler memnuniyetle karfl lanmaktad r. Ziraat alan ndaki kamu yat r m hacmindeki art fl önemli bir gereksinimdir. Söz konusu art fl böylesi bir yard m daha etkili hale getirmek için son derece önemlidir. Kalk nma yard m art fl nda kamu yat r m ve borç yard m da önemli unsurlard r. Ayn önemin özel sektör yat r m na da verilmesi gerekmektedir. Ticari çiftçiler, tüccarlar, mal sa layan firmalar, tar m makineleri ve uluslararas zirai faaliyetlerin tamam, k rsaldaki insanlar n tar m ürünlerinden pazar ve ticaretten kar elde etmelerine yard mc olan küresel bir yat r m siste-
Sahra Alt Afrika da Tar m ve Kalk nma Yard mlar 447 mine katk sa lam flt r. Ayr ca dikkat edilmelidir ki; küçük çiftçilerin ziraat için en büyük yat r mc lar oldu u gerçe i önemlidir. Kamu ve özel sektörler aras ndaki iflbirli i, üreticileri, ziraat ifliyle ilgilenen küçük çiftçiler, kooperatifler ve hükümetleri kazançl teflebbüslerde bulunmak için bir araya getirmenin yeni ve yarat c yöntemlerini gösterme aç - s ndan önemlidir. Asl nda sosyo-politik durumlar dengeli bir hale sokmas, arazi ve sudan faydalanman n hukuki çerçevesini oluflturmas, düzenleme ve standartlar tatbik etmesi, özel yat r m için iyi bir ortam oluflturmas ve temel k rsal alt yap y sa lamas için hükümetlere özel sorumluluk verecektir. Geleneksel bilgide, her türlü baflar l sektörün temeli, özel yat r m n sürekli olmas d r. Bu geliflmifl dünya ve geliflmekte olan dünya- Sahra alt Afrika da dahil- içinde do rudur. Belki de daha az bilinen fley, süre gelen zirai kalk nmada kamu sektörünün tamamlay c rolü kaç n lmazd r. T pk fiziksel alt yap dan insani ve kurumsal görev binas na kadar de iflen bir alandaki kamu mallar na yat r mda oldu u gibi, uygun politika ve çevre çok önemlidir. Baflar l bir ziraat sektörü için somut olmayan fakat oldukça önemli olan bir unsur, k rsal kalk nma ziraat ve g da güvenli ine uzun vadeli siyasi ba l - l kt r. FAO, Afrika daki ülkelere, liderlerinin siyasal iradelerini ziraat ve g da güvenli i için güncel kamu yat r mlar na çevirmelerini sa layacak stratejiler ve programlar haz rlama çabas ndad r. Bu süreç, FAO nun geliflmekte olan 150 ülkeye 2010 a kadar uzun vadeli ulusal stratejilerini uygulamalar için yard m etti i 1996 Dünya G da Zirvesi nden sonra bafllam flt r. 2002 y l nda, FAO bu stratejileri 2015 e kadar güncelleyip sürdürmeye bafllam flt r. Bu süreç, Afrika da oldukça ileri düzeydedir. FAO, Afrika daki 49 ülkeyi, NEPAD k tasal zirai kalk nma vizyonunu parasal fon sa layabilecek uygulanabilir ulusal programlara dönüfltürmeleri için desteklemektedir. Bu süreçte ilk ad m Ulusal Orta Vadeli Yat r m Programlar (NMTIPs) formülasyonudur. Bu programlar belirlenecek güncel yat r m projeleri için bir flemsiye veya çerçeve olarak görev göreceklerdir. Ziraat sektöründe ihtiyaç duyulan en üst öncelikler yat r mlar temsil etmeyi amaç edinen ve bunlar d fl finansman için çekici hale getirecek bir biçimde sunan bankalarca muteber yat r m proje profillerinin ilk tespiti NMTIPs ye ba l d r. NEPAD ziraat program çerçevesindeki bankalarca muteber projeler henüz birkaç ülke için gelifltirilebilmifltir. Bireysel ülke seviyesinde, g da teminat na yap lan yat mlar, ihtiyaç sahiplerini beslemede baflar n n mihenk tafl d r. Bunun yan s ra, komflu ülkeler aras nda ortak hareketten elde edilen kazançlar, bölgesel gruplar n profilini giderek yükseltmifltir. Bu yönelimi onaylayan FAO, bölgesel ekonomi örgütlerini bankalarca muteber projeler formülasyonunun da dahil oldu u kendi G da Güvenli i Bölgesel Programlar n haz rlamalar için yard mda bulunmufltur.
448 Sahra Alt Afrika / Sub-Saharan Africa FAO nun yat r m için kamu finansman n harekete geçirme çabalar n n en önemli ö esi, zirai ve k rsal kalk nma sahas nda çok tarafl kalk nma bankalar n n faizlerini teflvik etmesidir. 2002 den itibaren zirai kalk nma fonuna dair yap lan bölgesel toplant lar, Afrika Kalk nma Bankas ve slami Kalk nma Bankas n n iflbirli iyle Afrika da gerçeklefltirilmifltir. Afrika n n açl ktan kurtulmas herhangi bir teknolojik ilerlemeye ba l de- ildir. K sa vadede Afrikal küçük ölçekli çiftçilerin eriflimindeki küçük ölçekli toprak sulama, biçme, toprak koruma ve ya fl miktar n kesen ve topraktaki nem miktar n yükselten, ya murlu mevsimlerde daha uygun olup k sa sürede yetiflen ürün çeflitlerinin ekilmesi uygulamalar n n dahil oldu u topraklara odaklanmak gereklidir. Su kontrol ve yönetimi bölgedeki herhangi bir ziraat program için temel bir unsurdur. Suyun olmad yerde, en iyi tohum ve gübre dahi de ersizdir. Halen açl n en yayg n oldu u Afrika k tas toprak sulamas için yenilenebilir su rezervlerinin, Asya daki %17 siyle k yasland nda yaln zca %4 ünü kullanmaktad r. (Sahra alt Afrika içinse bu oran %1,6 n n alt ndad r.) Afrika n n ifllenebilir topraklar n n yaln zca %7 si sulan rken buna karfl n Asya dakilerin %37 si sulanmaktad r. Sulama ürünlerin miktar, ya fllarla beslenen ürünlerinkinden 3 kat daha fazlad r. Fakat Afrika n n ifllenebilir topraklar n n %93 ü üzerindeki zirai faaliyet, afl r derecede istikrars z olan ya fllara ba l d r. Dolay s yla bu faaliyet ciddi flekilde kurakl k riskine maruz kalmaktad r. Acil g da ihtiyaçlar n n %80 i suya, özellikle de suyun tazyikine ba l - d r. Tahmin edilmektedir ki; 16 milyon hektar n üzeri için yeni su denetimi olmaks z n WFS nin hedefine ulaflmas mümkün de ildir ve 4 milyon hektar n kalite yükseltimi tüm Afrika ülkelerine da t lm flt r. Hektar bafl, ortalama 2500 dolar maliyetle sulanan alan, h zl bir flekilde ikiye katlayarak %14 e ç - kartmak mümkündür. Su kontrol ve yönetim program n n, k rsal altyap n n di er bölgelerini de kapsayan yat r m ünitesiyle eksiklerinin giderilmesi gerekir. Ço u geliflmekte olan ülkenin k rsal altyap lar n gelifltirmek için yapt klar yat r mlar n çok olumlu kazançlar olmufltur. Bunun yan s ra geliflmekte olan ülkelerin ço u hala ziraat sektörlerinin uluslararas pazarlarda oldu u gibi iç piyasada da rekabet kabiliyetini azaltan altyap engeliyle yüzleflmektedir. K rsal yollar n infla ve bak m, giderek kentleflen bir dünyada zirai verim, üretimi ve da t m kolaylaflt ran önemli unsurlard r. Ayr ca geliflmekte olan ülkeler, yeterli altyap olmaks z n pazar eriflimlerini gelifltirmeyi amaçlayan ziraat ticaretinde çok uluslu görüflmelerde ortaya ç kan f rsatlar kaç racaklard r. Üretim sonras ifllemler, geliflmekte olan ülkelerdeki ziraat sektörünün ekonomik de erinin %55 inden daha fazlas n ; geliflmifl ülkelerdekinin ise
Sahra Alt Afrika da Tar m ve Kalk nma Yard mlar 449 %80 ine yak n izah etmektedir. Fakat ürün sonras faaliyetlerde çok az kalk nma deste i tedarik edilmektedir. Mahsul sonras faaliyetlerdeki yat r m n ço u, t pk ulusal g da teminat için, gerekli kalite ve güvenlikte kapsaml g - da teminat nda oldu u gibi uluslararas bitki ve hayvan sa l k standartlar n karfl lamas da önemlidir. Bunlar ihraç pazarlar na eriflimi geniflletmede ayn derecede önemlidir. Geliflmekte olan ülkeler g da güvenli i, kalitesi ve g da zincirinin tümüyle uluslararas standartlara uygunlu un yüksek standartlar n temin edecek daha güçlü kurumsal kapasitelere zorunlu bir yat r m yapma ihtiyac yla da yüzleflirler. Uluslararas Bitki Koruma Kongresi ve Codex Beslenme Komisyonu gibi standart koyucu topluluklara ev sahipli i yapan UN/FA- O nun haz rlad ulusal yasama ve laboratuar yenilik tasla ile ö reterek yapma kapasitesi alan ndaki devam eden destek önemlidir. Giderek küreselleflen dünyada hem geliflmekte olan hem de geliflmifl ülkelerdeki g da teminat ve güvenli i üzerinde y k c etkileri oldu undan dolay çiftlik hayvanlar yla ürünlerde görülebilecek veba ve hastal klar n yay l m n engellemek için tedbirler almak çok önemlidir. Düzen sa layan ve denetleyen sistemler, bitki ve hayvan sa l ndan sorumlu ulusal müesseselerin görevini yapmada önemli yat r mlara gereksinim duymaktad r. S n r afl r vebay ve hastal klar küresel çabalarla kontrol etme konusunda FAO nun sa lad, süre giden katalist kaynakl ve düzenleme, S n r afl r Hayvan, Bitki Veba ve Hastal klar Acil Önlem Sistemi ile (EMPRES) çok önemlidir. En önemlisi, bu sistem bafl gösteren hastal k ve vebalar n g da malzemeleri üzerindeki bozucu etkilerini asgariye indirmek için erken uyar ve karfl l k vermeye yatk nd r. ndirimsiz sat fl sorunu, Afrika daki zirai kalk nma için önemlidir. Öyle ki devam eden çok tarafl ticari görüflmelere efl partnerler olarak kat lan ülkelerin kapasitesini güçlendirmeyi amaçlayan yard m ihtiyac da önemli bir husustur. Bu alanda baz yard mlar hala FAO taraf ndan temin edilmektedir. Ziraat sektörü, Doha Kalk nma Gündemi nin merkezinde oldukça ticari görüflmeler için teknik yard m talebi de yo unlaflm flt r. FAO yard m n n as l amac ; üye ülkelerin, zirai ticareti artt rmalar, ekonomik kalk nman n sa lanmas, yoksullu- un azalt lmas ve g da teminat na olan pozitif katk y yükseltecek politikalar analiz etme, ard ndan formülize ve müzakere ederek kapasitelerini yükseltmek olmufltur. Bölgedeki ülkelerin böylesi bir yard ma fazlas yla ihtiyaçlar bulunmaktad r. Di er bütün geliflmekte olan ülkelerde oldu u gibi, Afrika ülkelerindeki çiftçilerin kendi aralar nda açl a maruz kalan gruplar n taleplerini karfl lamak için üretimlerini artt rmalar na izin verme, yeterli ve besleyici g dan n hem elde edimini hem de ona eriflimi destekleyen iyi yönetime ve bir çevre politikas na gereksinim duyacakt r. Ayr ca uluslararas ziraat mallar n n ticari anlamda de ifl tokuflunda, t pk k rsal ve zirai kalk nma için ulusal bütçeden ayr lan
450 Sahra Alt Afrika / Sub-Saharan Africa yeterli seviyedeki harcamay yans tan sorumlu ulusal politikalarda oldu u gibi dengeli bir hareket alan na gereksinim duyacakt r. Buraya kadar yorumlar m n ço u Afrika da açl, yoksullu u sona erdirecek ve ekonomik geliflmeyi destekleyecek olan kamu sektörü üzerinde yo unlaflm flt r. Fakat önemli bir hususta geliflmekte olan ülkelerin ziraat sektöründeki gerekli kaynaklar sa lamak ve yat r mlardaki düflüflü tersine çevirmek için özel sektörün tamamlay c hareketine ihtiyac oldu udur. Dünyan n 2050 y l itibariyle 9 milyar insan beslemesi gerekecek, bu anlamda hali haz rdaki g da üretiminin %60 oran nda yükselmesi zorunlu olacakt r. Bu hem bir sorun, hem de bir f rsatt r. Geliflmekte olan ülkelerdeki çiftçilerin, dünyada açl n ço unlukla devam etti i bölgelerdeki g da temini için gerekli g da üretim seviyelerini elde etmeleri için kazançlar n tekrar ziraata yat rmalar gereklidir. Çok uluslu flirketlerinde dahil oldu u daha genifl özel sektör de ayn teminat vermelidir. Afrika da fakir ve aç insanlar için yard m ça r s, yard m artt rmak için de ildir. Deste in yard m olmad hususu iyi bilinmelidir. Afrika n n yoksul ve aç insanlar sadaka de il, fakat karfl l kl yarar olan yat r mlar beklemektedirler. Öyle ki bu yat r mlar onlar g da aray - fl içerisinde ailelerini arkalar nda b rakarak, topraklar n nadasa terk ederek, büyük flehirlere ya da geliflmifl ülkelere göç etme çaresizli inin zincirlerinden kurtaracakt r. Graham Hancock un Lord of Poverty 5 (Yoksullu un Efendisi) isimli kitab ndaki tezinde dikkat çekti i farkl yard m, makro ekonomik terminolojide birkaç hofla giden küçük devlet hariç, herkesi memnun etmenin çok nadir oldu udur. Mikro finansman gibi do rudan yat r m, yoksullar için yat r m f rsatlar sa lama ve mali anlamda üstlenilebilecek farkl kredi biçimleri, birkaç y l içerisinde büyük farkl l klar yapabilir. Afrika ülkelerindeki zirai kalk nmaya yap lan yat r m milyonlarca insan n tüketim biçimlerini, yaflam standartlar n yükseltecek ve bu insanlar gelecekte g da yard m alan kimseler olman n aksine, ticari partnerler olabileceklerdir. Sahip olunanlarla, olunmayanlar aras ndaki bofllu u geniflletmeden küresel ekonomideki geliflimi mahmuzlamak en uygun yoldur. G da teminat bar fl, huzur ve güvenlik için esast r. G da emniyetsizli iyle çat flma ise ayn yerlerde bulunurlar. Bunlar genel risk faktörlerinin iki sonucudur. G da emniyetsizli iyle yak ndan iliflkili olan az geliflmifllik ve yoksulluk, ülkeleri çat flmaya daha e ilimli k lar. Dolay s yla açl a en çok maruz kalan kimseler için g da emniyetini temin için yap lan yat r m asl nda küresel ekonomik geliflmede oldukça önemli olan, bar fl ve istikrar ad na önemli bir yat r md r. Aç kimselere ümit vermek, onlara gelecekten, bizim ortak gelece imizden pay vermektir. Bizim ortak refah m z n ve emniyetimizin, istikrarl ve sürekli olmas için, açl a en çok maruz olan da kapsay c olmas gereklidir.
Sahra Alt Afrika da Tar m ve Kalk nma Yard mlar 451 Kaynaklar: Reducing hunger and extreme poverty: towards a coherent strategy. International forum on the eradication of poverty, 15-16 November 2006, New York. Paper jointly prepared by FAO, IFAD, UN-Habitat and WFP. The State of Food Insecurity in the World 2006: Eradicating world hunger taking stock ten years after the World Food Summit. Published in 2006 by the Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, Italy. FAO Regional Office for Africa 2006. Food security and agricultural development in sub-saharan Africa Building a case for more public support http://www.fao/tc/tca Investing in Agriculture for Food Security. Message of the FAO Director- General on the World Food Day 2006. http://www.fao.org/wfd/2006/dgmessage.asp Aid is not help in his book Lords of Poverty, The Power, Prestige, and Corruption of the International Aid Business. (Graham Hancock) Macmillan London Limited Great Britain 1989, the Atlantic Monthly Press New York, 1989. Notlar 1 The State of Food Insecurity in the World 2006: Eradicating World Hunger- taking stock ten years after the World Food Summit.(2006 da Dünya daki G da Emniyetsizli- inin Durumu: Dünyadan açl söküp atmak- Dünya G da Zirvesi nden 10 y l sonra durum de erlendirmesi.). 2006 da talya, Roma da Birleflmifl Milletler G da ve Ziraat Örgütü taraf ndan bas ld. 2 Reducing hunger and extreme poverty: towards a coherent strategy.(açl ve Afl r Yoksullu u Azaltma: Tutarl Bir Strateji). Bu çal flma ortaklafla bir flekilde FAO, IFAD, UN-Habitat ve WFP taraf ndan haz rland. 15 16 Kas m 2006, New York. 3 FAO, Afrika Bölge Ofisi 2006. Sahra alt Afrika da g da güvenli i ve zirai kalk nma- daha genel bir destek oluflturma durumu, http://www.fao/tc/tca 4 Investing in Agriculture for Food Security ( G da Temini için Ziraat Yat r m ) FAO Genel Direktörünün 2006 Dünya G da Gününde mesaj.http://www.fao.org/wfd/2006/dgmessage.asp 5 Destek yard m de ildir. Bu ifade Graham Hancock un Lords of Poverty,The Power,Prestige,and Corruption of the nternational Aid Business (Graham Hancock) Macmillan London Limited Great Britain 1989,the Atlantic Monthly Pres New York,1989.