KENTSEL KORUMA-YEN YENİLEME KAVRAM VE UYGULAMALARININ GELİŞİ İŞİM M SÜRECS RECİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK MARLIK FAKÜLTES LTESİ ŞEHİR R VE BÖLGE B PLANLAMA BÖLÜMÜB ŞEHİR R YENİLEME KORUMA DERSİ Doç.. Dr. İclal Dinçer
KENTSEL KORUMA VE YENİLEMEN LEMENİN N GELİŞİ İŞİM M SÜRECS RECİ 1950-1960 YENİDEN DEN İNŞA A (Urban Reconstruction) Savaş sonrası tahrip olan kent merkezlerinin yenilenmesi Hızlı sanayileşme - nüfus artışı modernist planlama Kentlerin yerleşik alanlarının nazım m plana dayalı olarak genişletilmesi ve yeniden inşa a edilmesi Kent çeperlerinde yeni banliyölerin lerin geliştirilmesi: toplu konut uygulamaları Sosyal devlet uygulamaları: : merkezi ve yerel yönetimin y etkinliği Ağırlıkla kamu sektörünün n yatırımc mcı olması Konut ve yaşam am standartlarının iyileştirilmesi
İngiltere: Birmingham 1950 ler
KENTSEL KORUMA VE YENİLEMEN LEMENİN N GELİŞİ İŞİM M SÜRECS RECİ 1960 1970 KENSEL YENİDEN DEN GELİŞ İŞTİRME (Urban Redevelopment) KENTSEL SAĞLIKLA LIKLAŞTIRMA (Urban Rehabilitation) Kent merkezlerindeki çökünt ntü alanlarının n temizlenmesi; yıkılıp p yeniden inşa edilmesi Kent merkezlerinde sağlıkla klaştırma rma çalışmalarının n başlamas laması Özel sektörün n konut yatırımındaki payının n artması Bölge planlama düzeyinin gündeme g gelmesi Banliyölerin lerin ve çevre yerleşmelerin melerin büyümesi b planlanması
KENTSEL KORUMA VE YENİLEMEN LEMENİN N GELİŞİ İŞİM M SÜRECS RECİ 1970-1980 KENTSEL SAĞLIKLA LIKLAŞTIRMA (Urban Rehabilitation) KENTSEL YENİLEME LEME (Urban Renewal) KENTSEL YENİDEN CANLANDIRMA (Urban Revitalization) Enerjiye dayalı ekonomik kriz nedeniyle sosyal devlet anlayışı ışının gerilemesi Gayrimenkul Eksenli Kamu-Özel Ortaklıklar klarına dayalı projeler Kent merkezlerindeki köhnemiş alanların yenileme projeleri Kentsel gelişme alanlarında nda toplu konut projeleri Kentsel altyapı projelerinin önem kazanması
İngiltere: 1970 li yıllar York kenti
CHESTER KALE İÇİ TURİST GÜZERGAHI
KENTSEL KORUMA VE YENİLEMEN LEMENİN N GELİŞİ İŞİM M SÜRECS RECİ 1980 1990 KENTSEL SAĞLIKLA LIKLAŞTIRMA (Urban Rehabilitation) KENTSEL YENİDEN GELİŞ İŞTİRME (Urban Redevelopment) KENTSEL YENİLEME (Urban Renewal) KENTSEL YENİDEN CANLANDIRMA (Urban Revitalization) Küreselleşme olgusu-post modernist yaklaşı şımlar- sürdürülebilirlik Gayrimenkul-eksenli, eksenli, kamu-özel sektör r ortaklı kentsel yenileme yaklaşı şımı Çok sayıda gelişme ve yeniden geliştirme planlarının n ortaya çıkması: Öncü (flagship)) projeler Kentsel Gelişim im Şirketleri (Urban Development Corporation UDC) Kamu fonlarını kullanan özel sektörün n ve konuya ilişkin ajansların n proje ortaklıklar kları
LDDC The London Docklands Development Corporation Bir kentsel gelişim im şirketi olarak UDC Urban Development Corporation 1980 tarihli Yerel Yönetim Y Planlama ve Arazi Yasası kapsamında 2.Haziran1981 tarihinde kuruluyor. Amaç: : Londra nın n doğusunda usunda yer alan tersanelerin kapanması ile ortaya çıkan ekonomik fiziksel ve sosyal çökünt ntünün n ortadan kaldırılmas lması UDA The London Docklands Urban Development Area UDA Thames nehri boyunca uzanan yaklaşı şık k 11km.lik ve 2200 Ha.lık bir bölge b Üç ilçenin sınırlars rları içine ine giriyor: Southwark, Tower Hamlets, Newham; London London s East End
LDDC The London Docklands Development Corporation İngiltere: Docklands, 1980 li yıllar
İngiltere: 1990 ların sonu: Londra - Millenium Dom
KENTSEL KORUMA VE YENİLEMEN LEMENİN N GELİŞİ İŞİM M SÜRECS RECİ 2000 ler : Urban Urban Regeneration KENTSEL YENİDEN OLUŞUM UM / YENİDEN GELİŞ İŞTİRME / KENTSEL YENİDEN ÜRETİM M = KENTSEL DÖNÜŞÜMD Politika ve uygulamalarda daha geniş kapsamlı bakış açıları: sosyal eşitsizlikleri e yoksulluğu u gidermeyi hedefleyen toplumsal dönüşüm d m projeleri Tarihi miras ve koruma anlayışı ışının n güçg üçlenmesi Kültür r eksenli projeler Sosyo-ekonomik ve mekansal açıdan a bütünleb nleşmiş stratejik planlama yaklaşı şımlarının ön n plana çıkması 1980 lerden daha gösterig sterişsiz siz projeler Kentsel Yenileme Ortaklıklar kları (Urban Regeneration Companies URC s): Kamu-özel sektör r arasında daha dengeli rol paylaşı şımı
Urban White Paper Kentsel Beyaz Sayfa / Kitap Kasım m 2000 de İngiliz Hükümeti H Kentsel Beyaz Sayfa /Kitap adıyla 12 adet URCs (Kentsel Yenileme Ortaklığı ığı) ) programı hazırl rlıyor. Sheffield, East Manchester ve Liverpool kentleri ilk pilot uygulama alanı olarak seçiliyor. Bu uygulamanın n temelini; Lord Rogers tarafından Haziran 1999 da hazırlanan (Urban Task Force) Kentsel Görev G Gücü G ü belgesi oluşturuyor. "TowardsTowards an Urban Renaissance Kentsel Yenileme Ortaklığı stratejik bir kentsel yenileme çerçevesi evesi veya bir master plan geliştirerek; - Kamu sektörünün görevlerini tanımlamal mlamalı, - Özel zel sektör r yatırımc mcılarını cesaretlendirmeli, - Yerel şirketlerin bölgede lgede yatırımc mcı olmasının n yolunu açmala malı, - Alanın özelliklerine dayalı kentsel tasarım m kodları geliştirmeli, - Kentsel yenileme konularındaki ndaki iyi örnekleri paylaşarak arak merkezi yönetiminy politikalarını etkilemelidir.
(Urban Regeneration Companies - URCs) Kentsel Yenileme Ortakları-KYO Kentsel Yenileme Ortakları (KYO) - kendi konularındaki ndaki yerel uzmanlar - yerel yetkililer - yatırımc mcılar - engelli gruplar başta ta olmak üzere çoğunluk temsilcileri KYO içindei inde - ulusal ölçekteki katılım m ve finans: English Partnership (The National Regeneration Agency) - bölge ölçeğindeki indeki katılım m ve finans: Bölgesel Kalkınma Ajansları (Regional Development Agency) - yerel ölçekteki katılım m ve finans: Yerel yönetimlery netimler İşlevi Çökünt ntü alanlarının n yenilenmesinde yönlendirici y rol ve görev g üstlenmek Bölgeye yeni yatırımlar mları çekmek Bölgedeki tehditlere kapsamlı yaklaşı şımlar geliştirmek, fırsatlarf rsatları öne çıkarmak
Kentsel Yenileme Alanlarında nda Kentsel Yenileme Ortaklıklar klarının Uyması Önerilen Kriterler Kentsel Yenileme Ortaklıklar kları Bölgesel ve yerel önceliklere katkıda bulunmalıdır Alanın öncelikli olan sosyal ve ekonomik gereksinimleri ile gelişim im fırsatlarını bütünleştirmelidir Partnerlere özellikle Bölgesel Kalkınma Ajansı ve Yerel Yönetime net taahhütlerde tlerde bulunmalıdır Diğer katılımc mcılarla ve topluluklarla birlikte yapacağı yenileme /geliştirme hedeflerini nasıl l gerçekle ekleştireceğiniini ortaya koymalıdır Temel stratejisi kişilerin ilerin kaynaklarını geliştirmek tirmek olmalıdır. Mekandaki düzenlemelerin d ve sistemin dağı ğıtımını net olarak yapmalıdır.
English Partnerships (THE NATIONAL REGENERATION AGENCY) Kaliteli, sürds rdürülebilir büyümeyi b desteklemek için i in Merkezi Yönetim tarafından desteklenen ulusal ölçekteki kentsel yenileme ajansıdır Stratejik bölgelerde b kendi çalışma programlarını geliştirirler Eylem alanları brownfield arazilerdir Kamu arazilerinin kullanım m oranları ne kadar yükselirse y Yönetimin hedeflerini destekleme oranları da artar. Kamu ve özel zel sektör r ortaklıklar kları ile çalışırlar Tasarım, inşaat ve çevresel sürds rdürülebilirlik açılara larından yüksek y standartlar ararlar Zor problemlerle baş etmede yaratıcı yöntemler tasarlar ve teşvik ederler
Liverpool Vision: URC- Kentsel Yenileme Ortaklığı "Liverpool Kent Merkezini fiziksel ve ekonomik olarak ticari yatırımlar, konut gelişimi, boş vakitleri değerlendirme ve turistik yatırımlar için cezbedici hale getirmek
Liverpool Vision unda Eşikler: ikler: Kamu imajı Mülkiyetin değeri eri Çevre kalitesi Temel ulaşı şım m konuları Eylem Alanları: Yedi adet (harita üzerinde işaretli) i aretli) Pier Head, Commercial District (Business Exchange), Castle Street / Live-work District, Cultural Quarter / Lime Street Station, Retail Core, Kings Waterfront, Hope Street Quarter Desteklenecek konular: 2008 yılıy Avrupa KültK ltür r Başkentli kentliğini ini gerçekle ekleştirmek Hareketliliği i güçg üçlendirmek Kamu alanının n gözetilmesi g Topluluk sözles zleşmelerine melerine uyulması İş alanlarının n gelişimini imini desteklemek Kentteki grupların n dayanıkl klılığını artırmak rmak
KENTSEL DÖNÜŞÜMD - KENTSEL YENİDEN ÜRETİM Urban Regeneration Başar arının Önkoşulları Kentsel dönüşüm d m sürecinin s arkasında mutlaka yasal bir dayanak ve kentsel politikanın bulunması Kentsel dönüşüm d m sürecinin s ülke-bölge-kent bütünü-b mahalle ölçeklerinin tümünüt kapsaması ve tutarlı bir yaklaşı şımla ele alınmas nması Kentsel dönüşüm d m bölgesinin b geleceği i konusunda etkin roller üstlenen kamu, özel kesim ve sivil halk temsilcilerinin özgün n bir ortaklık k modeli çerçevesinde evesinde toplanması Program ve projesi olan bütün n aktörlerin uygun bir rol ile sürece dahil edilmesi Çözüm m ortaklığı içinde inde yer alan bütün b n aktörlerin arasında güç dengesinin oluşturulmas turulması