Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi Şu anki sunumun yapılmasına imkan tanıyan bu proje, 692188 sayılı anlaşma kapsamındaki AB Horizon 2020 Araştırma ve Yenilik Programı'ndan fon desteği almıştır. Bu sunum sadece yazarın görüşlerini yansıtmaktadır. Avrupa Komisyonu nun yetkisi altındaki Araştırma Yürütme Ajansı sunumun içeriğindeki bilgilerin kullanımından sorumlu değildir.
Ödev (Ass) 3.2 Ana ödev (2) 2
Korunma Çeşitleri Dünya Bankası tarafından 2002 yılında yapılan tanım Birincil Korunma: İkincil korunma : Üçüncül Korunma: Duyarlı ya da duyarlı olması muhtemel bir popülasyonda aşılama gibi belli tedbirlerle hastalık oluşumunun önlenmesidir Erken tanı ve doğru tedavi ile hastalık süresini ve şiddetini azaltmaya yönelik çalışmalardır Mortalite oranlarını ve sakatlık derecelerini sınırlandırmaya ve hastalık/yaralanma sonrasında fonksiyonların geri kazanımını ve rehabilitasyonu arttırmaya yönelik çalışmalardır 3
Korunma çeşitleri İş ve Sağlık Enstitüsü, Toronto, atwork yayını, Sayı 80, Bahar 2015 baskısı Birincil korunma Hastalığı henüz ortaya çıkmadan önce önlemeyi amaçlar. Bunun için de risk maruziyetleri önlenir, sağlıksız davranışlar değiştirilir ve maruziyet yaşanması halinde hastalık direnci arttırılır. İkincil korunma Halihazırda ortaya çıkmış bir hastalığın etkisini azaltmayı amaçlar. İlerlemesini durdurmak için hastalık ya da yaralanma en kısa zamanda tespit ve tedavi edilmelidir. Tekrarlamasını önleyecek kişisel stratejiler teşvik edilir ve uzun süreli sorunların önlenmesi için insanların eski sağlığına ve işlevine kavuşmasını sağlayacak programlar uygulanır. Üçüncül korunma Kalıcı etkilere sahip devam etmekte olan bir hastalığın etkisini azaltmayı amaçlar. İşlev kabiliyetini, yaşam kalitesini ve yaşama beklentisini mümkün olduğunca iyileştirmek için uzun süreli sağlık sorunları ile başa çıkmaları konusunda kişilere yardım edilir. 4
Birincil korunmaya ilişkin örnekler Tehlikeli ürünlerin (asbest gibi) kullanımını yasaklayan ya da kontrol eden yasa ve yaptırımlar veya emniyetli ve sağlıklı uygulamaların zorunlu hale getirilmesi (emniyet kemeri ve bisiklet kaskı kullanımı gibi) Sağlıklı ve güvenli alışkanlıklar kazandırmaya yönelik eğitim (sağlıklı beslenme, düzenli spor, sigara içmeme gibi) Bulaşıcı hastalıklara karşı aşı 5
İkincil korunmaya ilişkin örnekler Hastalığın erken evrede teşhisi için düzenli muayene ve tarama testleri (meme kanseri tespiti için mamogram gibi) Yeni kalp krizlerini veya felç vakalarını önlemek için her gün düşük dozda aspirin alınması ve/veya diyet ve egzersiz programları uygulanması Sağlığı bozulan işçilerin işlerine güvenli bir şekilde dönebilmesi için işin uygun şekilde değiştirilmesi 6
Üçüncül korunmaya örnekler Kalp hastaları ya da felçli hastalar için rehabilitasyon programları, kronik hastalıkları tedavi programları (diyabet, romatizma, depresyon gibi) Üyelerinin birbiriyle iyi yaşama konusunda stratejiler paylaştıkları destek grupları İyileştikten sonra işçileri yeni işleri için eğitmeye yönelik mesleki rehabilitasyon programları 7
Tanı koyma, sürveyans ve araştırma birer müdahale midir????? 8
İyi bir özet nasıl yazılır? Özet yazamaya başlamadan önce: Orijinal makaleyi okuyunuz ve aşağıdakileri işaretleyiniz o konu cümlesi o kilit noktalar / anahtar kelimeler / cümlecikler o sonuç cümlesi Çıkardığınız özet aşağıdakileri içermelidir : o kaynak (yazar-adı/soyadı, unvanı, makalenin yayın tarihi, cilt numarası, yayın yeri, yayıncısı, URL, vs) o orijinal makalenin ana fikri (tefsir ederek) o destekleyici temel noktalar (anahat biçiminde) o destekleyici temel açıklamalar (nedenler ya da etkiler) Kendi anlatiminizla yaziniz (kendi kelimelerinizi ve cümle yapisini kullanininiz) 9