2017/54 1
Тurkic Weekly 2016 3 (54) (16-22 Aralık) Turkic Weekly, Türk dünyasında yer alan haftanın en önemli gelişmelerini değerlendirmektedir. Turkic Weekly, Türk dili konuşan ülkelerde cereyan eden güncel meseleler hakkında güvenilir bilgi ve objektif analiz sunmaktadır. Тurkic Weekly analitik bülteni Uluslararası Türk Akademisi tarafından hazırlanmıştır.
DAVOS-2017: TEMEL MESELELER VE SONUÇLARI 17-20 Ocak 2017 tarihlerinde İsviçre nin Davos kentinde 47. Dünya Ekonomik Forumu gerçekleşti. Bu yıl Forum düzenleyicileri küresel ekonomi ve politikanın güncel meselelerini değerlendirmek üzere birçok devletlerin liderlerini toplantıya davet etti. Ancak Forum a ABD, Rusya, Almanya, Fransa, İtalya, İspanya ve birçok diğer etkili ülkelerin devlet başkanları iştirak etmediler. Organizasyon Komitesi açıklamasına toplantıya dünyanın 70 ülkesinden üç binden aşkın katılımcı gelmiştir. Onların arasında 30 devlet başkanı ve binden fazla şirket ve banka yöneticileri bulunmaktaydı. Bu Forum un temel konusu Sorumlu liderlik oldu. Değerlendirilmesi düşünülen esas konular Davos toplantısından evvel Forum un Global Risks Report adlı raporunda yayınlanmıştı. Özellikle, çevre sorunları ve küresel iklim değişikliği en güncel konular arasındaydı. İkinci konu dünyadaki sosyal ve maddi kutuplaşma ve sosyal çatışmaların şiddetleşmesi riskleri. Üçüncü konu teknolojinin gelişimi ile ilgili riskler. Davos Forumunda genellikle ekonomik meselelerin ele alınmasına rağmen katılımcılar güvenlik sorunlarını da değerlendirdi. Müzakerelerde katılımcılar Orta Doğu daki kritik gelişmeler, özellikle Suriye savaşı, ABD nin yeni Devlet Başkanı Donald Trump ın olası politikaları ve dünyaya etkileri, Brezit ve sonuçları, terörizme karşı mücadele, Rusya nın bugünü ve geleceği gibi konulara vurgu yapmıştır. Davos un son iki toplantısında Ukrayna krizi daha önceki durumla kıyasla güncelliğini biraz yitirmiş olmasına rağmen Ukrayna tarafından tekrar gündeme taşınmaya çalışılmıştır. Uluslararası Para Fonu (IMF) Yönetici Başkanı Christine Lagarde ekonomik meselelerin yanısıra Çin ekonomisindeki değişikliklerin ve merkez bankaları para politikalarının 2016 yılında küresel ekonominin gelişimi için tüm dünyaya tehdit oluşturduğunu açıkladı. Toplantı esnasında Çin Devlet Başkanı Xi Jingping P.Poroşenko dâhil olmak üzere Davos a gelen diğer heyet başkanları ile görüşmeler gerçekleştirdi. 3
TÜRKİYE ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİNE GİDİYOR Geçtiğimiz hafta TBMM de Anayasa reformu paketinin kabul edilmesi konusu yeniden değerlendirildi. Anadolu Ajansı na göre Türkiye Meclisinde birinci ve ikinci turlarda cumhurbaşkanlık yönetim modeline geçişi sağlayabilecek paketi kabul etmiştir. İktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) son birkaç yıl içinde yukarıda anılan Anayasa değişikliğinin yapılmasını önermektedir. Bilindiği üzere, Ankara ülkenin 1923 yılı kurulmasından beri yürürlükte olan parlamento yönetiminden cumhurbaşkanlık sistemine geçişi gerçekleştirmeyi planlamaktadır. Anayasa ya değişikliklerin yapılması Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) tarafından teklif edilmiştir. Yapılması istenen değişiklikler Cumhurbaşkanın yetkilerini genişletecektir. Şöyle ki, referandumda kabul edilmesi durumunda cumhurbaşkanı kararname çıkarabilir, bakanları tayin edebilir, Anayasa değişikliği konusunu referanduma sunabilir. Bununla birlikte Devlet Başkanı yürürlükteki kanunca da öngörüldüğü gibi partideki üyeliğini devam ettirebilecektir. Birinci oturuma katılan 550 milletvekilinin 481 i Anayasa değişikliği için oy vermiştir. 18 maddeden oluşan paketin değerlendirilmesi 9 Ocak günü başlamış olup, milletvekilleri arasında şiddetli tartışmalara, hatta kavgalara neden olmuştur. Uzmanlara göre, Anayasa değişikliği paketinin 330 dan fazla milletvekilinin oy vermesi ile birlikte Türkiye Parlamentosu nda nihai olarak kabul edilmesi ile referanduma çıkarılacaktır. TBMM de yapılan ikinci tur sonucunda da yeni Anayasa paketi kabul edilmiştir. Anayasa ya yapılan temel değişiklikler şunlardır: Parlamentodaki milletvekilleri sayısı 550 den 600 e kadar artırılacaktır. Bunun yanısıra Türkiye vatandaşlarının 18 yaştan itibaren milletvekilliğine aday olabilmesi önerilmektedir. Şimdiye kadar yaş sınırlaması 25 yaş idi. Parlamento seçimleri süresi şimdiki dört yıldan beş yıla uzatılması öngörülmektedir. Bunun yanısıra yeni Anayasaya göre seçilen cumhurbaşkanı parti üyesi olabilecektir. Şu ana kadar Türkiye cumhurbaşkanı görevine başladıktan sonra parti üyesi olamıyordu. 4
KAZAKİSTAN DEVLET BAŞKANI BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ Nİ ZİYARET ETTİ Geçen hafta başında Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev Birleşik Arap Emirliklerine ziyaret gerçekleştirdi. Ziyaret esnasında Nazarbayev Birleşik Arap Emirlikleri Devlet Başkanı ile görüşerek, Geleceğin Enerjisi Küresel Zirvesine katıldı. Abu Dhabi Veliaht Prensi, Birleşik Arap Emirlikleri Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkan Yardımcısı Şeyh Muhammed ben Zaid Al-Nahyan ile iki devletin ticari, ekonomik, yatırım, kültürel alanlarındaki işbirliği konularını değerlendirdi. Bunun yanısıra, uluslararası gündemdeki meseleler de ele alındı. Görüşme sonucunda belgeler paketi imzalanmıştır. Geleceğin Enerjisi Zirvesinde N.Nazarbayev toplantının enerji ve enerji güvenliğindeki temiz teknolojilerin geliştirilmesi alanında siyasetçiler, akademisiyenler ve uzmanların küresel diyalogunun önemli parçası olduğunu açıkladı. Kazakistan Devlet Başkanı çağdaş şartlarda hiçbir ülkenin şimdi gelişelim, sonra çevreyi düşünelim formülü ile yaşayamayacağını vurgulayarak, dünyada güvenli enerji ve çevre durumunu sağlamanın zaruretine dikkat çekmiştir. Zirve çerçevesinde Kazakistan Devlet Başkanı enerji geleceği alanındaki uluslararası Zyed Future Energy Prize ödül törenine katıldı. Anılan ödül 2008 yılından bu yana her yıl Abu Dhabi Sürdürülebilir Kalkınma Haftası çerçevesinde Enerjinin Geleceği Küresel Zirvesinde Emirliklerin Veliaht Prensi Şeyh Muhammed Al-Nahayan tarafından takdim edilir. 5 alanda verilen ödüller Birleşik Arap Emirlikleri liderlerinin katılımı ile yabancı ülkeler devlet başkanları tarafından takdim edilir. Bu yıl anılan ödülleri takdim etme şerefi Nursultan Nazarbayev e verilmiştir. 5
KIZGIZİSTAN VE ÖZBEKİSTAN SINIR SORUNLARINI DEĞERLENDİRDİ 18 Ocak tarihinde Bişkek te Kırgız Cumhuriyeti Devlet Başkanı Almazbek Atambayev Özbekistan Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı, ülkenin kültür, eğitim, sağlık ve sosyal koruma meselelerinden sorumlu Adham İkramov ile görüşme gerçekleştirdi. Görüşmenin ana konusu sınır sorunları ile ilgili idi. Bilindiği gibi, Özbekistan ve Kırgızistan liderleri Özbekistan Cumhuriyeti ndeki iktidara yeni devlet başkanının gelmesinden bu yana ortak sınır meselelerini ve sorunlu bölgeleri yoğun şekilde değerlendirmeye başladı. Anılan alandaki çalışmaların canlandırılması hakkındaki ilk anlaşma Kırgızistan Devlet Başkanı Almazbek Atambayev ve Özbekistan Devlet Başkanı Şevket Mirziyayaev arasında yapılmıştı. Bunun yanısıra görüşmede Kırgız-Özbek karşılıklı etkileşiminin öncelik arz eden alanlarındaki güncel işbirliği meseleleri ele alınmıştır. Geçen yılın sonlarında iki ülkenin Hükümet heyetleri birkaç görüşme gerçekleştirmişti. Taraflar son 25 yıl içinde ilk defa görüşme masasına oturarak, sınırların demarkasyonuna dair yapıcı diyalogu başlattı. Uzun süre boyunca Özbekistan Cumhuriyeti nin Namangan, Andican ve Fergana eyaletleri ile Kırgız Cumhuriyeti nin Celal-Abad, Oş ve Batken illerinin kesiştiği 50 den fazla sınır bölgelerine ilişkin tartışmalar süregelmiştir. Uzmanlar tartışılan bölgeler konusunun çözümünde olumlu gelişmelerin yer aldığını kaydetmekteler. Görüşmelerin dostluk atmosteri içerisinde yapıldığı ve tarafların anılan meselelerin ninai çözümlerini bulmaya niyetli oldukları açıklanmıştır. 6
ÖZBEKİSTAN STRATEJİSİNİ DEĞİŞTİRİYOR Yeni devlet başkanının seçilmesi ile Özbekistan kalkınma stratejisine belirli değişikler yapmaya devam etmektedir. Bu bağlamda Devlet Başkanı Ş.Mirziyayev ekibinin iç politikada bazı reformlar gerçekleştirmek istediğine dikkat edilmesi gerekir. Geçen hafta Özbekistan yönetimi Özbekistan Cumhuriyeti nin Kalkınmasına ilişkin Eylemler Stratijisi ne (Özbekçe ve Rusça) dair Devlet Başkanı Kararnamesini yayınladı. Özbek basınına göre 2017-2021 yılları için hazırlanan Strateji nin amacı gerçekleştirilen reformların verimliliğini yükseltmek, devlet ve toplumun çokyönlü ve hızlı kalkınması için gerekli şartları sağlamak, hayatın tüm alanlarını liberalleştirmek ve ülkenin modernleşmesinin öncelikli meselelerini hayata geçirmektir. Kalkınma Stratejisi aşağıdaki beş öncelikli alanları içermektedir: devletin inşası ve toplumsal yapının geliştirilmesi; kanunun üstünlüğünün sağlanması ve mahkeme ile hukuk sisteminin reforme edilmesi; rekabet gücünün artırılması ve açıklığının sağlanmasına yönelik ekonominin kalkınması ve liberalleştirilmesi; güvenliğin, uluslararası uyum ve dini toleransın sağlanması, dengeli, karşılıklı verimli ve yapıcı dış politikanın gerçekleştirilmesi. Plana göre 2017-2021 yılları için Özbekistan Cumhuriyeti kalkınmasının beş öncelikli alanlarında Eylemler Stratejisi ni hayata geçirecek olan Ulusal Komisyon un kurulması önerilmektedir. Ayrıca bunların dışındaki diğer öncelikli sektörlerdeki çalışmaların da hayata geçirilmesi planlanmaktadır. Anılan strateji beş etapta gerçekleştirilecek olup, seçilen çalışma alanlarına uygun şekilde yıllık Devlet Programlarının onaylanması öngörülmektedir. 7
TRUMP IN YEMİN TÖRENİ GERÇEKLEŞTİ 20 Ocak 2017 tarihinde ABD Devlet Başkanı Donald Trump ın yemin tören gerçekleşti. Tören için gelen katılımcılara hitap eden Donald Trump ve Yardımcısı Mike Pence yemin ederek, resmen görevlerine başladılar. ABD basınlarına göre yemin töreninin açılışını Missuri Eyaleti Senatörü, cumhuriyetçi Roy Blunt yaptı. devamında Missuri Üniversitesi korosu eserler icra etti. New York Eyaleti Senatörü, demokrat Chuck Schumer in ardından sahneye ABD Yüksek Mahkemesi Başkanı Clarence Thomas çıktı. Thomas seçilmiş olan Cumhurbaşkan Yardımcısı Mike Pence ye sahneye kadar eşlik etti. Resmen göreve başladıktan Sonra Trump ABD Cumhurbaşkanı olarak ilk konuşmasını yaptı. Trump kendisinden önceki Cumhurbaşkanı Barack Obama ve eşi Michelle Obama ya iktidarın başarılı transferi için teşekkür etti. Bugün bizler sadece iktidar transferi yapmıyoruz, aynı zamanda yetkileri sizlere, halka iade ediyoruz, diye açıkladı. Trump ın yemin töreninden önce Washington da düzensizlikler başladı. Bazı protesocular mağazalar ve kafelerin vitrinlerini kırarak, sandıkları ve otomatik satış makinelerini devirmeye başladı. Gösteriye katılanlara karşı polisler tarafından gözyaşı gazı kullanıldı. Protestolar ülkenin birçok şehirlerde düzenlenmiştir. Washington da ABD Cumhurbaşkanı Donald Trump ın yemin törenine itiraz eden protestocular mağaza vitrinlerini kırarak, araçlara zarar verdiler. Orada da polis göstericilere karşı gözyaşı gazı kullanmak zorunda kaldı. Basına gore New York te yapılan gösterilere ünlü Holliwood sanatçıları da katılmıştır. Protesto için sokaklara çıkanlar arasında Belediye Başkanı Bill De Blasio, sanatçılar Robert De Niro, Alex Baldwin ve Mark Ruffalo, Julianne Moore, Marisa Tomei ve Shailene Woodley, film yapımcı Michael Moore katılmıştır. İlk konuşmayı yapan Robert De Niro Trump ın tüm ülke ve bu şehir için kötü bir örnek olduğunu açıkladı. Uzmanlara göre ABD toplumu ikiye ayrılmıştır. Trump ı destekleyen taraf zaferi kutlarken, diğer taraf büyük şehirlerde sokaklara çıkarak, bazen barışçı olmayan protesto eylemlerini düzenlemiştir. Göstericiler arasındaki en popüler slogan Benim Cumhurbaşkanım değil söylemi oldu. Bu arada ABD Cumhurbaşkanı D.Trump Devlet Başkanı olarak ilk kararnamelerini imzalamış bulunmaktadır. Trump ın seçimler öncesi söylemlerine uygun şekilde hareket ettiği görülmektedir. Washington daki yemin töreninden sonra Trump kendisi için en önemli önceliğin Amerika olduğunu açıkladı. Trump dış politika meseleleri dâhil tüm kararlarını bu prensipten hareketle alacaktır. Uluslararası konulara da değinen Trump tüm dünyayı İslam terörizmine karşı mücadelede birleştireceğini söylemekle kalmayıp, bu anlamda eski birliklerin reforme edilerek, yeni işbirliklerin inşa edilmesi gerektiğini açıkladı. 8
Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları tarafından 2010 yılında kurulan Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı, Türk dünyasının dillerini, kültürünü ve kadim çağlardan günümüze kadarki tarihini titizlikle ve kapsamlı bir şekilde inceleyen ve benzer konulardaki bilimsel araştırmaların koordinasyonunu üstlenen uluslararası örgüttür. Uluslararası Türk Akademisi, Türk dünyasının araştırma ve eğitim merkezleri arasındaki bilimsel işbirliğini teşvik etmektedir. www.twesco.org 57-49-86 57 Tauelsizdik caddesi, Barış ve Uyum Sarayı Astana, 010000 Kazakistan @intturkicacadem https://www.facebook.com/intturkicacadem