İÇİNDEKİLER Önsöz... iii İçindekiler... v Giriş...xiii BÖLÜM I ÖĞRETMEN YETİŞTİRME PROGRAMLARINDA TOPLUMA HİZMET UYGULAMALARI... 1 1. Topluma Hizmet Uygulamaları Dersinin Genel İlkeleri... 1 2. Öğretmen Yetiştirme Programlarının Güncelleştirilmesi... 3 3. Öğretmen Yetiştirme Programlarının Uygulanması ile İlgili Esaslar... 5 4. Yükseköğretim Kurumlarının İşlevi... 6 5. Topluma Hizmet Uygulamaları Dersinin Hukuksal Dayanakları... 7 6. Küreselleşmenin Öğretmenlik Mesleğine Etkisi... 9 Kaynakça... 13 BÖLÜM II TOPLUM, HİZMET VE UYGULAMA KAVRAMLARININ TANIMLARI... 15 1. Toplum ve Toplumsal Kavramlar... 15 2. Hizmet... 32 3. Uygulama... 32 Kaynakça... 34 BÖLÜM III TOPLUMA HİZMET UYGULAMALARI AÇISINDAN ÖĞRETMEN YETİŞTİRME PROGRAMLARI VE UYGULAMA ALANLARI... 35 1. Öğretmen Yetiştirme Programları... 35 2. Hedef Gruplar... 37 3. Topluma Hizmet Uygulamalarına İlişkin Kurum ve Kuruluşlar... 38 4. Topluma Hizmet Uygulamaları Dersini Yakından İlgilendiren Konular... 39 5. Türkiye nin Gündemindeki Konular... 40 6. Kent için Önem Taşıyan Konular ve Sektörler... 40 7. Kenti Etkileyen ve Kentten Etkilenen Önemli Gruplar... 41 8. Fakülte ve Eğitim Kurumları Arası İşbirliği... 42 9. Topluma Hizmet Uygulamaları Alanında Edinilen Deneyimler... 42 Kaynakça... 44
BÖLÜM IV TOPLUMA HİZMET UYGULAMALARI DERS PLANI VE DEĞİŞKENLERİ... 45 1. Topluma Hizmet Uygulamaları Ders Planı... 45 2. Topluma Hizmet Uygulamalarının Değişkenleri... 48 2.1 Düzenleme... 48 2.2 Süre... 49 2.3 Süreklilik... 49 2.4 Mekan Boyutu... 50 2.5 Tanımlar... 50 2.6 Altyapı Çalışmaları... 50 2.7 Sosyal Hizmet Uzmanları... 51 2.8 Topluma Hizmet Uygulamaları Dersinden Sorumlu Öğretim Elemanları... 51 2.9 Mali Kaynaklar... 51 Kaynakça... 52 BÖLÜM V TOPLUMA HİZMET UYGULAMALARINDA PROJE GELİŞTİRME... 53 1. Proje Taslağı... 54 2. Proje Başvuru Formu... 54 2.1. Projenin Adı... 54 2.2. Projenin Türü... 54 2.3. Başvuran Kulüp Topluluk... 54 2.4. Projenin Süresi... 54 2.5. Projenin Yapılacağı Yer... 55 2.6. Projeyi Gerçekleştiren Kulüp-Topluluk... 55 2.7. Projeden Sorumlu Gönüllü... 55 2.8. Proje Ortakları... 55 2.9. Proje ile İlgili Toplum Gönüllülerin (TOG) Desteği... 56 2.10. Projeye Katılacak Gönüllüler... 56 2.10.1 Üniversiteli Gönüllüler... 56 2.11. Projenin İçeriği... 57 2.12. Projenin Bütçesi... 58 3. Topluma Hizmet Uygulamaları Dersinin İşlenişi... 59 4. Sempozyum Programları... 60 4.1 Bir Pedagog Olarak Cavit Binbaşıoğlu Sempozyumu... 60 4.2 Uluslararası Konferans... 61 Kaynakça... 62 vi
BÖLÜM VI TOPLUMSAL SORUMLULUĞA YÖNELİK KONULAR VE TARTIŞMALAR... 63 1. Topluma Hizmet Uygulamaları ve Bireyin Topluma Karşı Sorumluluğu... 64 2. Topluma Hizmet Uygulamaları ve Eğitim... 67 2.1 Eğitimi Yeniden Düşünürken... 67 2.2 Çağdaş Eğitim... 69 2.3 Fırsat Eşitliği... 72 2.4 Eğitimde Toplumsal Sorumluluk... 74 2.5 Öğrencilerin Ödüllendirilmesi... 76 2.5.1 Yarışmada Birinci Olan Projeler... 77 2.5.2 Mikrodalga ile Plastik Mayın Tespiti... 78 2.6 İlköğretim ve Ortaöğretimde Tekrar Eden Sorunlar... 79 2.7 Yükseköğrenim... 81 2.8 Topluma Hizmet Uygulamaları ve Köy Enstitüleri... 81 2.9 Topluma Hizmet Kurumu Olarak Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı... 84 2.10 Sonuç Bildirgesi... 85 2.11 Köy Enstitüsü ve Çağdaş Eğitim Vakfının Bazı Etkinlikleri... 87 3. Kültürel Değişim ve Topluma Hizmet Uygulamaları... 91 3.1 Kültürel Değişimin İnsan Yaşamına Etkisi... 91 3.2 Tüketimin Çocuklara Etkisi... 95 3.3 Topluma Hizmet Uygulamalarında Kültür Gönüllülerinin Önemi... 97 3.4 Toplum Hizmet Uygulamalarında Müziğin Önemi... 98 3.5 Film Festivalleri... 100 3.6 Topluma Hizmet Uygulamalarında Bilinçli Tüketim Alışkanlığı Kazandırmak... 103 3.7 Kültürel Değişim ve Dil... 107 3.8 Edebiyat, Sanat ve Çevre Gönüllülüğü Topluma Hizmet Uygulamaları ile Desteklenmesi... 110 3.9 Ankara Gölbaşı nda Doğa Bilincini Destekleyen Topluma Hizmet Uygulamaları... 113 3.10 Göç ve Topluma Hizmet Uygulamaları... 117 3.11 Okumaya Süreklilik Kazandırmanın Erdemleri... 120 3.12 Okuma Alışkanlığı... 124 3.13 Okuma Salonları... 126 4. Çalışan Çocuklar, Gençlik ve Topluma Hizmet Uygulamaları... 127 4.1 Çalışan Çocuklar... 127 4.2 Aile Bütçesine Katkıda Bulunmak... 128 4.3 Çocuk Kimliğini Yitirmesi... 129 4.4 Batman da Çocuk Olmak... 130 4.5 Gençlik Konusunun Topluma Hizmet Uygulamalarındaki Önemi... 132 vii
4.6 Gençliğin Toplumsal Güvensizliği... 133 4.7 Gençlik Politikası... 134 4.8 Topluma Hizmet Uygulamalarında Bir Beklenti: Velim Olur musun?... 137 5. Çevre Sorunlarının Topluma Hizmet Uygulamalarındaki Yeri... 138 5.1 Küresel Isınma... 138 5.2 İş Dünyasının Kyoto Protokolüne Yaklaşımı... 140 5.3 Atık Sorunu... 143 5.4 Kağıt Toplayıcılar ve Brezilya... 144 5.5 Avcılar da Geri Dönüşüm Uygulaması... 145 5.6 İstanbul da Geri Dönüşüm...145 5.7 Atık Sorunu... 146 5.8 Güneş Enerjisi... 147 5.9 Su Sorunu... 150 5.10 Önce Çevre Sonra Kâr... 152 5.11 Sürdürülebilir Kalkınma... 155 5.12 Çevreye Yatırım, Yaşama Yatırım... 156 5.13 Ambalaj Atıklarının Geri Kazanılması... 157 5.14 Topluma Hizmet Uygulamalarında Örnek Bir Sivil Toplum Örgütü: Tema Vakfı... 162 5.14.1 TEMA Vakfının Hedefleri... 163 5.14.2 TEMA Vakfının Amaçları... 164 5.14.3 TEMA Hareketini Destekleme Olanakları... 165 5.14.4 TEMA Vakfı nın Bugüne Kadar Gerçekleştirdiği Fidan Dikimi... 166 5.14.5 TEMA Vakfı'ndan 10 Milyar Meşe Projesi... 166 5.14.6 Meşe ağacının faydaları...... 167 5.14.7 Turizmcilerle İşbirliği...... 167 5.15 Ekolojik Tarım... 168 5.15.1 Gıda Güvenliği ve Köylüler Önem Kazanıyor... 171 5.15.2 Biyolojik Çeşitlilik Yok Oluyor... 174 Kaynakça... 176 BÖLÜM VII TOPLUMA HİZMET ALANINDA ÖRNEK UYGULAMALAR... 179 1. Altındağ Toplum Merkezinde Topluma Hizmet Uygulamaları...180 1.1 Altındağ İlçesine Genel Bir Bakış...181 1.2 Proje Uygulaması İçin Altındağ İlçesi ve Altındağ Toplum Merkezinin Seçilme Nedeni... 181 1.3 Altındağ Toplum Merkezinin Kuruluş Evresi...182 1.4 Toplum Merkezinde Uygulanan Bazı Projeler...182 1.5 Toplum Merkezlerinin Gerekliliği...183 viii
1.6 Projenin Tanıtımına Yönelik Çalışmalar...184 1.7 Sektörler Arası İşbirliğini Sağlamaya Yönelik Çalışmalar...185 2. Beykent Eğitim Kurumlarında Topluma Hizmet Uygulamaları...187 2.1 Satranç Kulübü...188 2.2 Matematik Kulübü...188 2.3 Bilgisayar Kulübü...188 2.4 Teknoloji ve Tasarım Kulübü... 188 2.5 Fen ve Teknoloji Kulübü...188 2.6 Çevre Gezi ve İnceleme Kulübü... 189 2.7 Basketbol Kulübü...189 2.8 Tiyatro Kulübü...189 2.9 Kültür, Edebiyat Yayın ve İletişim Kulübü... 189 2.10 Müzik Kulübü... 189 2.11 Soysal Dayanışma ve Yardımlaşma Kulübü... 189 3. Rotaract ta Toplum Hizmet Uygulamaları...190 3.1 Toplum Hizmetlerinin Amaçları ve İlkeleri...190 3.2 Toplum Hizmetleri Komiteleri...192 3.3 İşlevsel Okur Yazarlık...193 3.4 Yaşlılık Sorunları...193 3.5 Bağımlılıklarla Savaş...194 3.6 Kent Güvenliği ( Kent Barışı)...194 3.7 Çevre Koruma...195 3.8 Mamak Çöplüğü...196 4. Üsküdar Kaymakamlığı İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü... 198 4.1 Sosyal ve Kültürel Etkinlikler...198 4.1.1 Sosyal Etkinlikler...198 4.1.2 İlkeler...199 4.1.3 Esaslar...200 4.1.4 Sosyal Etkinlikler Kurulu...201 4.1.5 Gönüllü Velilerin Belirlenmesi...201 4.1.6 Öğrenci Kulüplerinin Çalışma Esasları...201 5. ODTÜ-Köprü...203 6. Eti ve Çekül...204 7. Çankaya Belediyesinin Topluma Hizmet Uygulamaları...206 8. Sabancı Üniversitesinin Kendini Keşfet Projesi...207 9. Atatürkçü Düşünce Topluluğunun Toplumsal Hizmet Etkinlikleri... 209 10. Leuphana Lüneburg Üniversitesinde Bazı Topluma Hizmet Uygulamaları (Almanya)...211 Kaynakça...212 ix
BÖLÜM VIII UYGULAMALI EĞİTİM BİLİMLERİ IŞIĞINDA TOPLUMA HİZMET ETKİNLİKLERİ.213 1. Tuzluçayır İlköğretim Okulu...214 1.1 Etkinliklerle İlgili Genel Düşünceler...214 1.2 Etkinliğin Hazırlanması...215 1.2.1 Konu: Bosch Dokuztaş Oyunu ile Hoş Zaman Geçirerek Ankara Kentini Tanımak...215 1.2.2 Hedefler... 216 1.2.3 Etkinlik Akış Şeması...216 1.2.4 Yazı Tahtası Metinleri...220 1.2.5 Bosch Dokuztaş Oyunu Tablası ve Kentimiz... 221 2. Dr. Binnaz Ege - Dr. Rıdvan Ege Anadolu Lisesi...223 2.1 Fiziki Olanaklar... 223 2.2 Eğitim Aracı... 223 2.3 Uygulayıcıların Bilgi ve Becerileri...223 2.4 Etkinliğin Hedefi...223 2.5 Etkinlik Konusu...223 2.6 Süre...223 2.7 Katılımcıların Dil Düzeyi...224 2.8 Katılımcı Sayısı... 224 2.9 Etkinlik Yeri...224 2.10 Eğitim Aracı... 224 2.11 Diller...224 2.12 Uygulama... 224 2.13 Değerlendirme...224 2.13.1 Etkinliğin, Bir Oyunda İzlenen Hedeflere Göre Değerlendirilmesi...224 2.13.2 Etkinliğin, HABA nın Yayınında Yer Alan Başlıklar Işığında Değerlendirilmesi...225 2.13.3 Etkinliğin, Gözlemlere Dayanarak Değerlendirilmesi...225 2.14 Sonuç ve Öneriler...226 2.15 Ek: Öğretmen Yaprağı... 226 2.15.1 Oyun Etkinlik Akış Şeması... 226 2.16 Sarkaç Oyunu Sözcük Listesi...227 3. Altındağ Toplum Merkezinde Topluma Hizmet Uygulamaları...228 3.1 Etkinliğin Uygulanışı... 229 4. Doğan Çağlar Ortopedik Engelliler İlköğretim Okulu ve Meslek Lisesinde Topluma Hizmet Uygulamaları...230 4.1 BOSCH Dokuztaş Oyunu İle Hoş Zaman Geçirme Etkinliği...230 4.1.1 Etkinlik ile İlgili Genel Düşünceler...230 4.1.2 Etkinliğin Hazırlanması...231 4.1.3 Hedefler... 232 4.1.4 Etkinlik Akış Şeması...232 4.1.5 BOSCH Dokuztaş Oyunu Tablasının Üretimi ve Pazarlanması... 234 4.1.6 Etkinlikle İlgili Açıklama...235 4.2 Doğan Çağlar Ortopedik Engelliler İlköğretim Okulu ve Meslek Lisesinde Uygulanan Bir Etkinlik Protokolü...236 x
4.2.1 Fiziki ortam...236 4.3 BOSCH Teknoloji Eğitimi Kapsamında Bedensel Engellilerle Ankara'da Bir Gezi...241 4.3.1 Organizasyon...241 4.3.1.1 Buluşma Yeri ve Tarihinin Belirlenmesi... 241 4.3.1.2 Araç Organizasyonu...242 4.3.1.3 Personel Organizasyonu...242 4.3.2 Öğrenci Seçimi...243 4.3.3 Gezinin Derste Planlanması...243 4.3.4 Gezi Güzergahı...243 4.3.5 Geziden Sonra Yapılması Düşünülen Çalışmalar...244 4.3.6 İş - Eğitimi Dersi Çerçevesinde Yürütülecek Çalışmalar İçin Bir Öneri...245 4.4 Katılımcı Gözlemleri...246 4.5 Bir Gezinin Anatomisi...248 4.6 Dokuztaş Oyunu ve Ankara Gezisinden İzlenimler...251 4.7 Dokuztaş Oyunu ve Ankara Gezisinin Düşündürdükleri...252 4.8 Bugün Bayram...252 Kaynakça...254 BÖLÜM IX TOPLUMA HİZMET UYGULAMALARI ÇALIŞMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ VE BİR DİL ETÜT MERKEZİNİN TASARLANMASI...255 1. Topluma Hizmet Uygulamaları Çalışmasının Değerlendirilmesi... 255 2. Bir Dil Etüt Merkezinin Tasarlanması... 260 2.1 Etüt Eğitim Merkezi... 261 2.2 Etüt Eğitim Merkezinin Amacı... 261 2.3 Yöntem... 261 2.4 Etüt Eğitim Merkezinin Resmileştirilmesi... 261 2.5 Etüt Eğitim Merkezinin Zaman Çizelgesi ve Programı... 262 2.6 Etüt Eğitim Merkezinin Zaman Çizelgesi... 263 2.7 Etüt Eğitim Merkezine Kayıt... 263 2.8 Etüt Eğitim Merkezinde Ulaşım... 263 2.9 Etüt Eğitim Merkezinin Mali Kaynakları... 263 2.10 Topluma Hizmet Uygulamaları Dersinin Etüt Eğitim Merkezinde İşleyişi... 264 2.11 İnceleme... 264 2.12 Planlama... 264 2.13 Uygulama... 264 2.14 Etüt Eğitim Merkezinde Sunulan Hizmetlerin Değerlendirilmesi... 264 Kaynakça... 264 xi
EKLER İLKÖĞRETİM VE ORTA ÖĞRETİM KURUMLARINDA SOSYAL ETKİNLİKLER...265 1. Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Ve Orta Öğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği...265 Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar...265 Kulüpler ve Çalışma Esasları...269 Toplum Hizmeti ve Çalışma Esasları...269 Sosyal Etkinlikler ile İlgili Görevler...271 Diğer Sosyal Etkinlikler...273 Törenler...277 Bayramlar, Belirli Gün ve Haftalar...278 Çeşitli Hükümler...279 Son Hükümler...279 2. Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğrenci Etüt Eğitim Merkezleri Yönetmeliği... 280 Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar...280 Kurum Personelinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları...281 Etkinlik Alanları ve Kurumun İşleyişi...284 Çeşitli ve Son Hükümler...286 EK-1 : Öğrenci Kulüpleri Çizelgesi...288 EK-2 : Belirli Gün ve Haftalar Çizelgesi...289 EK-3 : Sosyal Etkinlikler Yıllık Çalışma Planı...291 EK-4 : Sosyal Etkinlikler Proje Öneri Formu...292 EK-5 : Sosyal Etkinlikler Proje Sonuç Raporu...293 EK-6 : Sosyal Etkinlikler Proje Uygulama Takvimi...294 EK-7 : Sosyal Etkinlikler Öğrenci Değerlendirme Formu...295 EK-8 : Sosyal Etkinlikler Danışman Öğretmen Değerlendirme Formu...296 EK-9 : Gönüllü Veliler Hangi İşleri Yapabilir...297 EK-10 : Gönüllü Veli Başvuru Formu...298 EK-11 : Veli İzin Belgesi...299 EK-12 : Okul Gezileri Çerçeve Sözleşmesi...299 EK-13 :..İlköğretim Okulu/Lisesi Müdürlüğüne...302 EK:14 : Başarı Sertifikası...303 3. Öğretmen Adayının Topluma Hizmet Uygulamaları Dersi Çerçevesinde Hazırladığı Dosyayı Değerlendirme...304 xii