İşletme Finansının Temelleri Bölüm 4 Tahvil Değerleme İşlenecek Konular Tahvil Piyasası Faiz Oranları ve Tahvil Fiyatları Cari Getiri ve Vadeye Kadar Getiri Tahvil Getiri Oranları Getiri Eğrisi Şirket Tahvilleri ve İflas Riski Tahviller Terminoloji Tahvil -İhraç edenin tahvil sahiplerine belli ödemeler yapmasını gerektiren menkul kıymet. Kupon Tahvil sahiplerine yapılan tahvil ödemeleri. Nominal Değer (İtibari veya Yüz değeri) Tahvilin vadesi dolduğunda yapılan ödeme Kupon Oranı Nominal değerin bir yüzdesi olarak yıllık faiz ödemesi. Uyarı Kupon oranı, bugünkü değer hesaplamalarında kullanılan iskonto oranı değildir..kupon oranı sadece tahvilin ne kadar nakit akımı yaratacağını anlatır. Bir tahvilin fiyatı, tahvilin yarattığı nakit akımlarının (örneğin kupon ödemeleri ve yüz değeri) piyasa faiz oranı ile iskonto edilmesiyle hesaplanan bugünkü değeridir. kpn kpn ( )... kpn + BD = + + + yüz 1 2 (1 + r) (1 + r) (1 + r) t 1
Tahvilin Nakit Akımları Örnek Kupon ödemesi 5% ve nominal değeri $1,000 olan 3 yıl vadeli tahvilin fiyatı nedir? Faiz oranı 2.15% dir. Örnek Kupon ödemesi 5% ve nominal değeri $1,000 olan 3 yıl vadeli tahvilin fiyatı nedir? Faiz oranı 2.15% dir. 50 50 1050 BD = + + (1.0215) (1.0215) (1.0215) BD = $1, 081.95 1 2 3 2
Örneğin devamı Soru: Kupon ödemeleri yıllık değil de altı aylık olsa idi, hesaplamalar nasıl değişirdi? Örneğin devamı Tahvilin fiyatı, yıllık piyasa faiz oranı 2.15% iken ve kupon ödemeleri altı ayda bir yapılıyorsa ne olur? 25 25 25 1,025 BD = + +... + + (1.01075) (1.01075) (1.01075) (1.01075) BD = $1,082.37 1 2 5 6 Örneğin devamı Soru: Kupon ödemeleri yıllık değil de altı aylık olsa idi, hesaplamalar nasıl değişirdi? Zaman Periyodu Kupon ödemelerini yılda bir kez yerine iki kez yapmak, BD formülünde indirgenecek nakit akımlarının sayısını 2 katına çıkardı. İskonto Oranı Artık zaman periyodu 6 ay olduğu için iskonto oranı da yıllık orandan 6 aylık orana değiştirildi. 3
Örneğin devamı Eğer faiz oranı 5% olsaydı, tahvilin fiyatı ne olurdu? 50 50 1050 BD = + + (1.050) (1.050) (1.050) BD = $1, 000 1 2 3 Örneğin devamı Eğer faiz oranı 8% olsaydı, tahvilin fiyatı ne olurdu? 50 50 1050 BD = + + (1.080) (1.080) (1.080) BD = $922.69 1 2 3 Faiz Oranı Riski 5% kupon ödemeli tahvilin fiyatı faiz oranı arttıkça azalmaktadır. 1.200 1.100 Tahvil Fiyatı ($) 1.000 900 800 700 0 2 4 6 8 10 12 14 16 Faiz Oranı (%) 4
Faiz Oranı Riski 3.000 Tahvil Fiyatı 2.500 2.000 1.500 1.000 30 yıllık tahvil Faiz oranı, kupon oranı olan 5% e eşit olduğunda, her iki tahvilin değeri de nominal değerlerine eşittir. 1.180 1.173 1.167 1.160 1.154 1.147 1.141 1.134 1.128 1.122 1.115 1.109 1.103 1.097 1.091 1.085 1.079 1.073 1.067 1.061 1.056 1.050 1.044 1.038 1.033 1.027 1.022 1.016 1.011 1.005 1.000 99598 98497 97496 964958 953948 94493 93492 92491 915910 905 901 500-3 yıllık tahvil Vadeye Kadar Getiri Tahvil Getirisi Cari Getiri Yıllık kupon ödemesi bölü tahvil fiyatı. Vadeye Kadar Getiri Tahvilin faiz ve anapara ödemelerinin bugünkü değerini tahvilin fiyatına eşitleyen faiz oranı Tahvil Getirisi Vadeye Kadar Getirinin Hesaplanması(VKG=r) Bir tahvilin fiyatı ve kupon oranı verildiğinde, vadeye kadar getiri aşağıdaki eşitliğin r için çözülmesiyle elde edilir: kpn kpn ( )... kpn + BD = + + + yüz 1 2 (1 + r) (1 + r) (1 + r) t 5
Tahvil Getirisi Örnek Kupon ödemesi 5% ve nominal değeri $1,000 olan 3 yıl vadeli tahvilin vadeye kadar getirisi nedir? Tahvilin piyasa değeri $1,081.95 50 50 1,050 BD = + + (1 + r) (1 + r) (1 + r) BD = $1,081.95 1 2 3 VKG = 2.15% Tahvil Getirisi Getiri oranı Yatırılan dolar başına her dönemin kazancı. Getiri oranı = Getiri oranı = toplam gelir yatırım kupon geliri + fiyat değişimi yatırım Faiz Oranı Riski 1.400 1.300 Primli Tahvilin Fiyat Patikası 1.200 Tahvil Fiyatı 1.100 1.000 900 İskontolu Tahvilin Fiyat Patikası 800 700 Bugün Vade 600 0 5 10 15 20 25 30 Vadeye Kadar Getiri 6
10 13 16 19 22 25 28 3/21/2013 Getiri Eğrisi Faiz Oranlarının Vade Yapısı- Vadeye kadar geçecek zaman ile vadeye kadar getiri arasındaki ilişki. Getiri Eğrisi- Vade yapısının grafiği. Getiri Eğrisi Getiri % 6 5 4 3 2 1 0 1 4 7 Vade (yıl) Şirket Tahvilleri Kuponsuz tahviller Değişken faizli tahviller Hisse senedine çevrilebilir tahviller 7
Geri Ödememe Riski Kredi (geri ödememe) riski: Tahvili ihraç eden tarafın kupon veya anapara ödemelerini yapamamasıdır. Ödememe primi: Ödenmeme riski taşımayan bir tahvil ile daha riskli bir tahvilin taahhüt edilen getirileri arasındaki fark Yatırım Notu: Moody s tarafından Baa veya daha yüksek; S&P tarafından BBB veya daha yüksek tahvil notlarını ifade eder. Riskli Tahviller: Baa veya BBB den daha düşük nota sahip tahviller Geri Ödememe Riski Standard Moody' s & Poor's Güvenilirlik Aaa AAA En yüksek not; faiz ve anaparayı geri ödeme kabiliyeti çok kuvvetli Aa AA Faiz ve anaparanın geri ödenme ihtimali çok kuvvetli A A Geri ödeme kabiliyeti güçlü; fakat ekonomik koşullardaki değişikliklere hassas Baa BBB Geri ödeme kabiliyeti yeterli; değişikliklere hassasiyet daha fazla Ba BB Geri ödeme kabiliyeti hakkında önemli ölçüde belirsizlik hali B B Sürdürülebilir dönemler boyunca geri ödeme yapılmasının şüpheli olması durumu Caa CCC Bu kategorideki tahviller zaten geri ödeme yapmamışlardır Ca CC veya yapmamak üzeredirler C C Geri ödeme ihtimali yok denecek kadar az Geri Ödememe Riski 12 Tahvil Getirisi % 10 8 6 4 2 0 1980 1983 Riskli tahvil Baa notlu tahvil 1986 1989 1992 1995 1998 Aaa notlu tahvil 2001 2004 2007 8
4.1. Altı yıl vadeli bir Circular File tahvili, sahibine yıllık $90 faiz ödemekte ve $950 a satılmaktadır. Tahvilin kupon oranı, cari getirisi ve vadeye kadar getirisi nedir? Kupon oranı = $90/$1,000 = 0.090 = 9.0% Cari getiri = $90/$950 = 0.0947 = 9.47% VKG yi hesaplamak için deneme-yanılma metodu kullanılarak aşağıdaki denklemde r çözülür: 1 1 $1,000 $950 = $90 6 6 r r(1 r) + + (1 + r) 4.3. Bir General Motors tahvili 7% faiz oranı sağlamaktadır, vade bitimine 9 yıl vardır ve 9% VKG oranı ile satılmaktadır. a. Tahvil sahipleri her yıl ne kadar faiz ödemesi alır? b. Tahvil hangi fiyata satılır? c. VKG %7 ye düşerse tahvil fiyatı ne olur? a. $1,000 nominal değerli ve 7% kupon ödemeli bir tahvil yılda $70=1,000x0.07 faiz ödemesi yapar. b.. BD = $70 $880.095 9 + = 9 0.09 0.09 ( 1.09 ) ( 1.09 ) 4.3. Bir General Motors tahvili 7% faiz oranı sağlamaktadır, vade bitimine 9 yıl vardır ve 9% VKG oranı ile satılmaktadır. c. VKG %7 ye düşerse tahvil fiyatı ne olur? BD = $70 $1,000 9 + = 9 0.07 0.07 ( 1.07 ) ( 1.07 ) 9
4.7.a. Birkaç yıl önce, Castles in the Sand, Inc., nominal değerinden ve 8% lik VKG oranıyla tahvil ihraç etmişti. Şimdi, tahvilin vadesine 8 yıl kala, şirket sıkıntıya düşmüş ve tahvilin vadeye kadar getirisi 12% ye yükselmiştir. Tahvilin fiyatı ne olmuştur? Kupon oranı 8% olmalıdır çünkü tahvil 8% VKG ile nominal değeri üzerinden ihraç edilmiştir. Öyleyse tahvilin fiyatı: BD = $80 $801.294 8 + = 8 0.12 0.12 ( 1.12 ) ( 1.12 ) 4.10. 8% kuponlu 10 yıl vadeli bir tahvili VKG 9% iken satın alıyorsunuz. Bir yıl sonra VKG 10% oluyor. Yıllık getiri oranınız nedir? BD0 = $80 $935.82 10 + = 10 0.09 0.09 ( 1.09 ) ( 1.09 ) BD1 = $80 $884.82 9 + = 9 0.10 0.10 ( 1.10) ( 1.10) 80 + (884.82 935.82) Getiri Oranı = = 0.031 = 3.1% 935.82 4.11. Aa dereceli uzun vadeli tahviller 8.5% luk VKG sağlamaktadır. A dereceli tahvil 8.8% lik VKG ile satılmaktadır. Eğer 10 yıl vadeli 8% kuponlu tahvilin derecesi Moody s tarafından Aa dan A ya düşürülürse bunun tahvil fiyatına muhtemel etkisi ne olur? İlk fiyat = $80 $967.19 10 + = 10 0.085 0.085 ( 1.085 ) ( 1.085 ) Yeni fiyat = $80 $948.20 10 + = 10 0.088 0.088 ( 1.088 ) ( 1.088 ) 10