Vestibüler Sistem ve Vertigo Prof. Dr. Onur Çelik www.onurcelik.com
Vestibuler sistem Periferik Otolitik yapılar Utrikulus Sakkulus Semisirküler kanallar Vestibüler ganglion Vestibüler sinir
Vestibuler sistem Santral Vestibüler nukleuslar Sekonder nöronlar ve santral bağlantıları
Vertigo epidemiyoloji İnsanların % 40 ı yaşamlarının bir döneminde baş dönmesi yakınması ile doktora başvuruyor 1. basamak tedavi kuruluşlarına baş vuranların %2.5 i ABD de 8 milyon kişi / yıl Türkiye de 2 milyon kişi / yıl Manisa da 36.000 kişi / yıl (İl nüfusu: 1.265.914)
Vertigo epidemiyoloji Öykü bazlı değerlendirmede hastaların % 27 si baş dönmesi tanımlamaktadır Kadınlarda daha sık Yaşlanmayla artış göstermektedir 65 yaş üstünde 4. en sık yakınma 85 yaş üstünde en sık yakınma
Vertigo epidemiyoloji KBB polikliniklerine başvuran hastaların % 5 i Nöroloji polikliniklerine başvuranların % 15 i Acil servise başvuranların % 26 sı
Vertigo epidemiyoloji İç Hast/Pratisyen (% 70) Diğer (% 30) İç Hast/Pratisyen KBB/Nöroloji (% 4)
Vertigo Periferik vertigo Santral vertigo BPPV Vestibüler nörinit Meniere hastalığı Labirentit Perilenfatik fistül SP köşe ve posterior fossa tümörleri Travma Demiyelinizan hastalıklar Serebrovasküler hastalıklar Epilepsi
Vertigo nistagmus Periferik Santral Rotatuar-horizontal Rotatuar, horizontal, vertikal Hızlı fazı sağlam tarafa Hızlı fazı lezyon tarafına Sağlam tarafa bakıldığında Lezyon tarafına bakıldığında Latansı vardır Latansı yoktur Yorulur Yorulmaz Yönü sabittir Yön değiştirebilir Kısa sürelidir Süreklidir Fiksasyonla inhibe olur Fiksasyondan etkilenmez
Vertigo etyoloji N= 4536 Periferik vestibüler % 41 Santral vestibüler % 10 Psikiyatrik / Hipervent. % 14 Non-vestib / Non-psikiyatrik % 26 Bilinmeyen % 14 PV Psik. Bilinmeyen SV Non-V/P
Vertigo hastaya yaklaşım VERTİGO Tanı Tedavi ÖYKÜ Muayene Laboratuar Medikal Cerrahi Rehabilitasyon
Vertigo hastaya yaklaşım Öykü Semptomun tanımlanması (niteliğinin analizi) Baş dönmesinin süresi Artıran ve azaltan faktörler Eşlik eden yakınmalar Aile öyküsü (migren vb. hastalıklar için) İlaç kullanımı (ototoksik, antihipertansif)
Vertigo semptomun tanımlanması Yakınmanın Niteliği Çevrenin hareket illüzyonu (sıklıkla rotatuar) Baş Dönmesi Grubu Periferik vertigo Bir tarafa itilme hissi / Hafif dengesizlik Santral vestibüler dengesizlik Genel dengesizlik (Yürüyüş sırasında şiddetlenir) Santral vestibüler dengesizlik Stressörlerle birlikte beliren dengesizlik hissi Psikojenik dengesizlik Başta ağırlık hissi ve baygınlık (± bilinç yitimi) Senkop ve benzeri Kusma, bulantı ve terlemeyle belirgin denge bozukluğu Fizyolojik dengesizlik (taşıt tutması)
Vertigo süresi Saniyeler BPPV Dakikalar Vertebrobaziler yetersizlik, servikal vertigo, vestibüler migren Saatlar Meniere, perilenfatik fistülün akut dönemi Günler, Haftalar Akut labirentit, vestibüler nörinit, labirent konküzyon, labirenter enfarktüs Aylar Vestibüler Schwannoma, ototoksisite, multipl skleroz, serebellar enfarktüs
Vertigo eşlik eden yakınmalar-işitme kaybı Konjenital nedenler Akkiz nedenler Mondini displazisi Post travmatik perilenf fistülleri Geniş koklear akuadukt Otoskleroz Geniş vestibuler akuadukt Tümörler (vestibüler schwannoma) Waardenburg's sendromu Enfeksiyöz nedenler (labirentit, Sy) Cogan s sendromu Ototoksisite İnternal kulak kanalı darlığı İmmünolojik nedenler Serebello pontin köşe İdiyopatik (Meniere hastalığı) kolesteatoması Kemik erozyonu (kolesteatoma, orta kulak tümörleri)
Vertigo eşlik eden yakınmalar-işitme kaybı yok BPPV Vestibüler nörinit Vestibülopatiler Rekürren Familiyal Bilateral idiopatik
Vertigo eşlik eden yakınmalar-işitme kaybı ve tinnitus İlerleyici ve asimetrik SNİK İpsilateral tinnitus İlerleyici denge bozukluğu
Vertigo eşlik eden yakınmalar-işitme kaybı ve tinnitus ve ossilopsia Ossilopsia varlığı Gerçek vertigonun yokluğu Bilateral ve simetrik SNİK Tinnitus İlaç kullanım öyküsü
Vertigo psikolojik sorunlar Belirtilerin olumsuz değerlendirilmesi Vertigoda kötüleşme ve yineleme Anksiyetede artma Etkinliklerde kısıtlanma Kötü prognoz