KELEBEK VE DALGIÇ 60. Cannes Festivali nde En İyi Yönetmen ödülüne layık görülen Julian Schnabel in gerçekten de çok iyi bir iş çıkardığı Kelebek ve Dalgıç filmi esasen gerçek bir hayat hikâyesini konu alıyor. Fransız ELLE dergisinin editörü Jean Dominigue Bauby nin, Kelebek ve Dalgıç Giysisi adlı romanından uyarlanan 2007 yapımı biyografi- dram türündeki filmin başrolünde Bauby yi, Mathieu Amalric adlı Fransız aktör oynuyor. 1995 yılında henüz daha 43 yaşındayken aniden geçirdiği bir beyin kanaması sonrası 20 gün komaya giren Jean, gözünü açtığında locked-in sendromu adında nadir rastlanan bir nöbet geçirdiğini öğrendi. Her şeyi hatırlıyordu ve zihinsel işlevleri gayet normaldi fakat sol gözü dışında bütün vücudu felçti. Nefes alma ve beslenme ihtiyacını makinelersiz yapamıyordu. Tüm hayatı ansızın gerçekleşen bir nöbetle değişmişti
Filmin en güzel yanı, sahnelerin neredeyse tamamının Jean ın sol gözünden gördükleriyle aktarılması. Yaklaşık 40 dakika boyunca Jean Dominigue in yüzüne dair hiçbir görüntünün gösterilmemesi, zaman ilerledikçe daha da çok merak edilmesine sebep oluyor. En iyi doktorlar onunla ilgileniyordu ve iyileşmesi için titizlikle bakılıyordu ama iç sesi ölmek istediğini haykırıyordu. Hemşireler ayna tuttuğunda görüntüsünden utanıyordu çünkü eski yakışıklı halinden eser yoktu. Başarısız bir evlilik ve bir o kadar da başarılı bir kariyer Felç kaldıktan sonra sahip olduğu tek şey iç sesi ve gözüydü. Konuşamadığından sadece geçmişi ve hayalleri vardı. Geçmişe baktığında pişmanlık duydu. Çocuklarıyla daha çok vakit geçirmediği için kendisini suçluyordu. Her gün ziyaretine gelen eski eşine, zamanında haksızlık ettiğini düşünüyordu. Konuşma terapistinin ona inancı ve yardımıyla, Fransızca da kullanılma sıklığı en fazla olan harfler sırasıyla okunduğunda ve kafasındaki kelime sırasındaki doğru kelime geldiğinde göz kırpıyordu ve bir sonraki harf için terapist en baştan tekrar okuyordu. Film, Bauby nin bakış açısından çekildiği için sorulara cevap vermek için gözünü kırptığında, kısa bir süreliğine perde de kararıyordu. Her gün rüyalarında bir dalgıç ve bir kelebek görüyordu. Bir hayli eski ve sünger avcılarınınkini andıran dalgıç giysinin içinde tıpkı şu an olduğu gibi bedeni hapsolmuştu ve denizin karanlığına doğru batıyor, batıyor ve batıyordu Bağırıp, çırpınsa bile kimse onu duyamazdı. Kozasından çıkmaya çalışan kelebek ise ruhundaki özgürlüğü simgeliyordu. Bedeninin en ufak noktasını bile hareket ettiremezken rüyalarında kelebek olup göğe, en yükseğe uçuyordu ve ruhunun her zerresini hissediyordu. Tek silahı olan hayalleri sayesinde içindeki insanın kaybolmasına izin vermiyordu
Jean Dominigue nin nesneleri, insanları nasıl ve ne şekilde gördüğü kusursuzca yansıtılıyor ve etrafındaki insanlarla konuşamaması filmi sıkıcı hale getirmesinden ziyade, Jean ın iç sesinin seyirciyle buluşması, yaşadıklarına rağmen hala espri yapabiliyor olması filmi eğlenceli bir hâle getiriyor. Her gün çalıştığı konuşma terapistine, bir kitap yazmak istediğini ifade ediyor. Konuşma terapistinin yardımıyla bulunan sabırlı bir asistan sayesinde Jean yılmadan tek gözünü kırparak kitabını yazdırmaya başlıyor. Tahmini olarak bir kelimenin yazılma süresi 2 dakikayı buluyor ama en sonunda kitap bitiyor. Günlük hayatta zamanımızı çaldığına inandığımız işler, dersler ve diğer zorlu gerekliliklerden çabucak pes edip bırakmamıza rağmen, Bauby kendinden vazgeçmiyor ve çalıştırabildiği tek kasını acı çekip yorulmasına rağmen yılmadan kullanıyor. Filmin gerçek olması verilen duyguyu daha yoğun yansıtmasına neden oluyor. Hayallerinden, tutkularından, işlerinden, başarısızlıklarından kolaylıkla vazgeçen insanları utandıracak bir tema var filmde. Yarın başımıza ne geleceğini bilemeyiz ve her an son nefesimizi verebiliriz ya da vücut fonksiyonlarımızı yerine getiremeyebiliriz ama sanki sonsuza kadar yaşayacakmışçasına elimizdeki fırsatları çöpe atıyoruz. Jean gibi, kendimize acımak yerine imkânsız gibi görünen şeylerin üstüne daha da çok giderek başarının tatmin edici hissiyle hayata devam etmeliyiz. İçimi istila eden acıyı anlatmaya sözcükler yetmez der bir sahnede Bauby. Belki de hiç tekrar ayağa kalkamayacağını, çocuklarıyla eskisi gibi vakit geçiremeyeceğini, konuşamayacağını düşünür. Kadınlarla arası hep iyi olmuştur ve terapisti, asistanı ve eski eşi hakkındaki düşünceleriyle daha da anlaşılır hale gelir kadınlara duyduğu sevgi Sevdiği kadına tekrar dokunamayacak olması ve hissettiği sevgiyi sözleriyle, temaslarıyla gösterememesi onu mahveder. Yorgun ve yenik düşmüş bedeninin ağırlığından hayalleri sayesinde uzaklaşır. Bir hayalinde asistanıyla birlikte yemek
yerler ki bu kitabı yazmaya yardım ettiği için ona minnetini simgeliyor olabilir. Bir diğer hayalinde ise Ortaçağ da yaşayan soylu bir kadın vardır ve bu da sanıyorum ki eski eşiyle ve ailesiyle olan mutlu hayatını temsil ediyor. Hayatın ne zaman zorlaşacağı tahmin edilmez. Her şey yolunda giderken ansızın kötü günlerle karşı karşıya kalırız. Yaşanılan zor günlerde morali yüksek tutmak belki de en zor şeylerden biridir kimisi için Fakat sorunların üstesinden gelebilmek için sakin kalıp ve güçlü olup, üzerine gitmeliyiz. Günlük hayatta birçok engelle karşılaşan insan vardır. Öncelikle bunu hatırlatmalıyız kendimize. Sahip olduğumuz şeylerle yetinip, elimizdekilerin kıymetini bilmeliyiz. Sadece kişinin kendisi değildir sıkıntıyı omzuna yüklemiş olan Aslında dünyanın birçok yerinde sağlık, ilişki, ekonomik gibi problemleri yaşayan bireyler vardır ama gözümüzle göremediğimiz için hissettiğimiz hislerin sadece bize mahsus olduğunu düşünürüz Bauby gibi sakin kalıp, hâlinden şikâyet etmeden hayata çabalayarak devam etmek, pes etmeyişin bir göstergesidir ve yaşanılan durumun kötülüğünü düşünmektense, yeni çözüm yolları arayarak hayata devam edilmesi gerektiğini kendilerine hatırlatmalıdır insanlar Jean Dominigue in kendisiyle yüzleşmesi ve sorgulamaları devam ederken, bedensel anlamda bir gelişme söz konusu olmamıştır. Hayatı tamamıyla değişmiş olan Bauby, 9 Mart 1997 de hayata veda etmiştir ama arkasında gösterdiği güçle herkese örnek olabilecek nitelikte bir kitap ve filme konu olmuş duygu yoğunluğu yüksek bir hayat hikâyesi ve film bırakmıştır.