10 Soruyla Yeni Sermaye Piyasası Kanunu 08.03.2013 www.gsghukuk.com
Yaklaşık 30 yıldır yürürlükte kalmış olan 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ( Eski Kanun ) 30 Aralık 2012 tarihinde yerini aynı adı taşıyan 6362 sayılı Kanun a ( Yeni Kanun ) bıraktı. Yeni Kanun getirdiği değişiklikler yanında birçok yeni ve uluslararası gelişmeyi izleyen düzenlemeyi de barındırıyor. 1- Yeni Kanun ile yeni sermaye piyasası araçları geliyor mu? Yeni Kanun sermaye piyasası aracının tanımını genişletiyor. Buna göre menkul kıymetlerin yanı sıra türev ürünler ile içeriği kanunda düzenlenmemekle birlikte yatırım sözleşmeleri de sermaye piyasası aracı olarak kabul ediliyor. Hangi türev ürünlerin sermaye piyasası aracı kabul edileceğine ilişkin detaylar ayrıca belirtiliyor. Kaldıraçlı (foreks) işlemler türev ürün kapsamında değerlendiriliyor. Düzenleyici Etki: Tezgahüstü türev ürünler de kural olarak- Kanun kapsamında. Bu uluslararası kriz sonrası tezgahüstü türev ürünlerin de finansal regülasyona tabi tutulması akımının bir yansıması. (Hangi türev sözleşmelerin kapsam dışında olacağını ise Sermaye Piyasası Kurulu nun belirlemesi gerekiyor.) Merkezi karşı taraf, merkezi saklama ve veri depolama kuruluşlarının da Kanunla düzenlenmesi bunun bir sonucu olarak görülebilir. 2- İzahnamenin onaylanması nedir? Kayda alma sistemi terk mi edildi? İzahnameler hangi süre ile geçerli olacak? Yeni Kanun a göre sermaye piyasası araçlarının halka arz edilebilmesi veya borsada işlem görebilmesi için izahname hazırlanması zorunlu. Hazırlanan bu izahnamenin SPK tarafından onaylanması gerekiyor. Ancak doğal olarak bu onay SPK nın bir garantisi anlamına gelmiyor. Böylece, özellikle AB düzenlemeleri paralelinde 1992 yılında uygulanmaya başlanan sermaye piyasası araçlarının kayda alınması sistemi yerini izahnamenin onaylanması sistemine bırakılıyor. SPK nın onay süresi ilk halka arzlarda 20 iş günü, diğerlerinde ise 10 işgünü olarak belirlenmiş durumda. Onaylanan bu izahnameler 12 ay süreyle geçerli olacak ve bu süre içinde yapılacak ihraçlarda kullanılabilecek Halka arz edilmeksizin yapılacak ihraçlarda ise izahname yerine ihraç belgelerinin düzenlenmesi öngörülmüştür. Düzenleyici Etki: İzahname onay sistemi şirketler açısında prosedürlerin daha net ve öngörülebilir olması imkânını getirmiştir. Ayrıca, 12 ay geçerli olmaları da ihraççıların bu süre içinde farklı araçları da aynı izahname ile ihraç edebilmeleri ve dolayısıyla zaman ve maliyet avantajı sunabilecek. 2
3- İzahnameden, finansal raporlardan ve diğer kamuyu aydınlatma belgelerinden sorumluluğa ilişkin düzenlemeler neler öngörüyor? Yeni Kanun çeşitli maddelerinde izahnameden, finansal raporlardan ve diğer kamuyu aydınlatma belgelerinden sorumluluğa ilişkin düzenlemeler getiriyor. Bu düzenlemelerle, sorumluluk esası genişletilerek ihraççılar ile birlikte halka arz edenlerin, ihraççının yönetim kurulu üyelerinin, ihraca aracılık eden yatırım kuruluşlarının ve varsa garantörün izahnamede yer alan yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgilerden kaynaklanan zararlardan müteselsilen sorumlu olacağı; izahnamede yer alan raporları hazırlayan kuruluşların ise Kanun çerçevesinde sorumluluğunun bulunduğu belirtiliyor. Ayrıca, finansal tablo ve raporların Kurulca belirlenen finansal raporlama standartlarına uygun olarak hazırlanmasından, sunulmasından ve gerçeğe uygunluğu ile doğruluğundan yönetim kurulunun sorumlu olduğu hüküm altına alınıyor. Bu kapsamda fiil ile zarar arasındaki illiyet bağının ispatı açısından yatırımcılar için kolaylaştırıcı düzenlemeler getirilmiş, muhtemel sorumluların savunma karineleri düzenleniyor. Piyasalarda öngörülebilirliğin sağlanması amacıyla tazminat talepleri kısa (6 aylık) bir zamanaşımı süresine tabi kılınıyor. Düzenleyici Etki: Yeni Kanun, Kamuyu Aydınlatma Belgelerinden sorumluluk ihraççılar, bunların yöneticileri, bu belgeler kapsamında rapor hazırlayan kişi ve kurumlar açısından önemli sorumluluk düzenlemeleri getiriyor. Bu nedenle, tüm piyasa aktörlerinin bu belgelerin hazırlanmasında ciddi ve özenli davranmaları gerekecek. Sorumluluk hukukunun detaylı düzenlenmesi yatırımcı aktivizmini canlandırıcı bir etki doğurabilir. Yeni Kanun, Kamuyu Aydınlatma Belgelerini tek tek sayıyor ve bu belgelerdeki bilgilerden dolayı müteselsil sorumluluk getiriyor. Kamuyu Aydınlatma Belgeleri arasında izahname, pay alım tekliflerinde hazırlanan bilgi formu, özel durum açıklaması, birleşme ve bölünme işlemlerinde hazırlanacak duyuru metinleri, borsada işlem görme duyurusu, finansal raporlar ve SPK nın öngöreceği diğer belgeler yer alıyor. 3
4- Pay alım teklifi zorunluluğuna ilişkin önemli yenilikler neler? 5- Halka açık şirketlerde imtiyazlara ilişkin yenilikler nedir? Yeni Kanun da öncekine paralel şekilde, uygulamada zorunlu çağrı olarak bilinen, pay alım teklifi zorunluluğunu düzenliyor. Bununla birlikte, Yeni Kanun mevcut tebliğdeki düzenlemelere paralel olarak daha açık, net ve detaylı hükümler içeriyor. Buna göre yönetim kontrolü sağlayan payların ya da oy haklarının edinilmesi çağrı yükümlülüğü doğuracak. Yeni Kanun un getirdiği en önemli yeniliklerden birisi ise pay alım teklifinde bulunma yükümlülüğü doğanların sahip olduğu oy haklarının kendiliğinden donması ve genel kurul nisaplarında dikkate alınmaması. Bir diğer önemli düzenleme de bu teklif yükümlülüğüne uymayanlar hakkında teklife konu payların toplam bedeline kadar para cezası verilebilecek olması. Düzenleyici Etki: Geçmiş uygulamada zorunlu çağrı kurumu etkin bir yaptırım mekanizmasına sahip değildi. Zira, bu yükümlülüğe uymayanlar hakkında caydırıcı olmayan miktarlarda idari para cezası verilebilmekteydi. Yeni Kanun ise hem oy haklarının donmasını hem de ceza miktarını yükseltiyor. Bundan böyle şirket satın almalarında pay alım teklifi zorunluluğunun doğup doğmayacağını büyük bir özenle dikkate almak gerekecek. Yeni Kanun, ortaklıkların ilk defa yapacakları halka arzlarda mevcut tüm imtiyazların şeffaf ve anlaşılabilir bir şekilde kamuya duyurulmasını zorunlu tutuyor. Yeni Kanun un getirdiği en önemli yeniliklerden birisi, üst üste beş yıl dönem zararı eden halka açık ortaklıklarda, oy hakkına ve yönetim kurulunda temsil edilmeye ilişkin imtiyazların SPK kararı ile kalkacağı. İmtiyazlı paylar kamu kurum ve kuruluşlarına ait ise bu düzenleme uygulama alanı bulmuyor. Düzenleyici Etki: Özellikle yönetim imtiyazı ile halka açılan şirketler açısından halka açık şirketlerin yönetimlerinin daha etkin ve rekabetçi bir anlayışla yönetilmesini teşvik edebilecek bu düzenleme finansal raporlama ve muhasebe uygulamaları açısından piyasa aktörlerinin dikkatli olmalarını gerektirecek. 4
6- Kurumsal yatırımcılara ilişkin olarak Yeni Kanun neler öngörmekte? 7- Yatırım hizmetleri nelerdir? Hangi kuruluşlar bu faaliyetleri yapabilecekler? Yeni Kanun kurumsal yatırımcıları AB düzenlemelerine uygun olarak kolektif yatırım kuruluşları olarak niteliyor. Yatırım ortaklıklarının ve fonlarının portföylerine alabilecekleri kıymetlerin daha esnek bir şekilde belirlenebilmesine imkan sağlıyor. Sermaye net aktif değerine eşit olan değişken sermayeli yatırım ortaklıkları ilk defa hukuk sistemimizde yerini alıyor. Yeni Kanun un getirdiği en önemli değişikliklerden birisi de yatırım fonu kurucularının sadece portföy yönetim şirketleri olabileceği. Ayrıca Yeni Kanun fon içtüzüklerinin noter onaylı olması şartını da kaldırıyor. Yeni Kanun ile kolektif yatırım kuruluşlarının ilişkili taraflarla olan işlemleri de örtülü kazanç aktarımı yasağı kapsamına alınıyor. Kanun un yayımı tarihinden önce kurulmuş olan yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları, yeni ikincil mevzuatın yürürlüğe giriş tarihinden itibaren bir yıl içinde, iç tüzüklerini veya esas sözleşmelerini, yapı ve organizasyonlarını ilgili düzenlemelere uygun hale getirmek üzere SPK ya başvurmak zorunda. Düzenleyici Etki: Yeni Kanun ile kurumsal yatırım sektörü daha profesyonel, sofistike ve rekabetçi bir yapı kazanabilecek. Sadece portföy yönetim şirketlerinin fon kurucusu olabilmesi portföy yönetim sektöründe bir canlılık doğuracak. Öte yandan, mevcut kurumların yeni düzenlemelere uyumu gerekeceğinden, yatırım fonu ve ortaklıklarının sayısı dikkate alındığında sektörü yoğun bir dönem beklediği söylenebilir. Yeni Kanun ile AB nin MiFID düzenlemeleri doğrultusunda yatırım hizmetleri bir sermaye piyasası faaliyet olarak sayılıyor ve bunları yatırım kuruluşlarının gerçekleştirebileceği hüküm altına alınıyor. Yatırım hizmet ve faaliyetlerinin SPK nın iznine tabi olması için düzenli uğraş, ticari veya mesleki faaliyet olarak icra edilmesi şartı getiriliyor. Çok taraflı alım satım sistemlerinin işletilmesi, saklamacılık gibi faaliyetler de ayrıca düzenleniyor. Eski Kanun da sermaye piyasası faaliyeti olarak sayılan alım satıma aracılık ve halka arza aracılık faaliyetleri birden çok faaliyete ayrılmak suretiyle Yeni Kanun da da yer alıyor. Yeni Kanun ayrıca yan hizmetler olarak belirlenen faaliyetlerin de yatırım kuruluşları tarafından sunulabilmesine imkân tanıyor. Yeni Kanun ile hangi yatırım hizmetlerin bankalarca verilebileceği belirleniyor ve SPK ya araç bazında bu yetkilerin kapsamına ilişkin düzenleme yapma yetkisi veriliyor. Düzenleyici Etki: Bankaların ve aracı kurumların sunacakları yatırım hizmetlerinin çerçevesi ikincil düzenlemeler ile netlik kazanacak. Yeni düzenlemeler ve SPK nın izleyeceği politikalarla aracılık sektörünün yeni bir yapılanma sürecine girmesi beklenebilir. 5
8- İlişkili taraf işlemleri ve örtülü kazanç aktarımı yasağına ilişkin düzenlemeler neler? Yeni Kanun, ilişkili taraf işlemleri ile ilgili olarak detaylı düzenlemeler getirerek, örtülü kazanç aktarımı yasağı kapsamına halka açık şirketlerin yanı sıra kolektif yatırım kuruluşları ile iştirak ve bağlı ortaklıkları da dahil ediyor. Kanun, bu şirketlerin ilişki taraflarla emsallerine uygunluk, piyasa teamülleri, ticari hayatın basiret ve dürüstlük ilkelerine aykırı olarak farklı fiyat, ücret, bedel veya şartlar içeren anlaşmalar veya ticari uygulamalar yapmak veya işlem hacmi üretmek gibi işlemlerde bulunmak suretiyle kârlarını veya malvarlıklarını azaltmalarını veya bunların artmasını engellemelerini yasaklıyor. Ayrıca, şirketlerin basiretli ve dürüst bir tacir olarak veya piyasa teamülleri uyarınca kârlarını ya da malvarlıklarını korumak veya artırmak için yapmaları beklenen faaliyetleri yapmayarak ilişkili tarafların kârlarının ya da malvarlıklarının artmasını sağlamaları da yasaklanıyor. Kanun a göre ilişkili taraflarla olan işlemlere ilişkin belgeler en az sekiz yıl süreyle saklanmak zorunda. Aktarılan kazancın kanuni faizi ile birlikte ilgili şirkete iadesi gerekiyor. Örtülü kazanç aktarımı yasağına aykırı eylemler Kanun a göre Türk Ceza Kanunu anlamında güveni kötüye kullanma suçunun nitelikli halini oluşturuyor. Düzenleyici Etki: Halka açık şirketler, kolektif yatırım kuruluşları ve bunların iştirak ve bağlı ortaklıklarının ilişkili taraflarla yaptıkları işlemlerden kaynaklanabilecek riskler artmıştır. Şirketler sermaye piyasası hukuku açısından da ilişkili taraf işlemlerine dair politikalarını oluşturmalı. 9- İdari para cezalarına ilişkin yenilikler neler? Sermaye piyasası suçlarının kapsamı değişti mi? İdari para cezalarının miktarı, önemli bir oranda artırılarak, 20.000-250.000 TL aralığı olarak belirlendi. Ayrıca zorunlu pay alım teklifine uyulmaması, piyasa bozucu eylemler gibi çeşitli hususlar içinde daha yüksek miktarlar getirildi. İdari para cezalarında sorumlu kişilerin kimler olduğuna, savunma hakkında ilişkin düzenlemeler yapılmış, idari para cezası kararlarına karşı idari yargıya gidileceği öngörülmüştür. Yeni Kanun, sermaye piyasası suçlarına ilişkin yeni bir sistematik geliştirmiş. İçeriden örenenlerin ticareti (Insider trading) suçu bilgi suistimali, manipülasyon suçu ise piyasa dolandırıcılığı olarak adlandırılıyor. Bu suçlar büyük ölçüde Eski Kanun a benzer şekilde AB Düzenlemeleri doğrultusunda düzenlenmiş ve ceza miktarlarını korumuş. Yeni Kanun daki önemli bir yenilik ise, örtülü kazanç aktarımı yasağına aykırı eylemlerin Türk Ceza Kanunu ndaki güveni kötüye kullanma suçunun nitelikli halini oluşturacağına dair düzenleme. Ayrıca, Yeni Kanun la birlikte sermaye piyasası suçlarına ilişkin olarak bir ihtisas mahkemesi belirlenmesi öngörülmekte. 6
Yeni Kanun daki önemli bir yenilik ise, örtülü kazanç aktarımı yasağına aykırı eylemlerin Türk Ceza Kanunu ndaki güveni kötüye kullanma suçunun nitelikli halini oluşturacağına dair düzenleme. Ayrıca, Yeni Kanun la birlikte sermaye piyasası suçlarına ilişkin olarak bir ihtisas mahkemesi belirlenmesi öngörülmekte. Düzenleyici Etki: İdari para cezası miktarlarının artması önemli bir risk faktörüdür. Ayrıca zorunlu pay alım teklifleri, piyasa bozucu eylemlere ilişkin yeni düzenlemeler ağır yükümlülükler getirmektedir. İhtisas mahkemesi oluşumu ise sermaye piyasası mevzuatının daha etkin bir şekilde uygulanması sonucunu doğurabilir. 10- İkincil düzenlemeler ne zaman yürürlüğe girecek? Mevcut tebliğler ne kadar daha uygulanacak? Yeni Kanun un geçici maddelerinde bu konuda çeşitli geçiş dönemi hükümleri getiriliyor. Buna göre, Yeni Kanun un uygulanmasına ilişkin düzenlemeler, Kanun un yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde yürürlüğe konulacak. Bu düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar, mevcut düzenlemelerin Yeni Kanun a aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilecek. Bununla birlikte, kolektif yatırım kuruluşları, yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile yan hizmetlerin sunulmasına ilişkin usul ve esasların yürürlüğe konması için 6 aylık bir süre getirilmiş. Kısa süre önce SPK, bazı Tebliğ Taslaklarını kamuoyunun görüşüne sundu. 7
Finans Hukuku ekibimiz Umurcan Gago Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı Şirket Ortağı T: +90 (212) 326 6472 umurcan.gago@gsghukuk.com Bekir Emre Haykır Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı Avukat T: +90 (212) 326 6813 emre.haykir@gsghukuk.com Pınar Karamahmutoğlu Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı Avukat T: +90 (212) 326 6060 pinar.karamahmutoglu@gsghukuk.com
GSG Hukuk Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı ("GSG Hukuk") pek çok farklı sektörde faaliyet gösteren yerli ve yabancı sermayeli müşterilerine kuruluşlarından itibaren tüm hukuki işlemlerine yönelik hizmet vermektedir. GSG Hukuk, 29 avukat barındıran 43 kişilik deneyimli ekibiyle gerek genel hukuk gerekse vergi ve gümrük uyuşmazlığı alanındaki tecrübesini aynı çatı altında toplamıştır. GSG Hukuk olarak müşterilerimiz için oluşturduğumuz ekiplerde ilgili sektörde yetiştirdiğimiz deneyim sahibi ve uzmanlaşmış avukatlar bulundurmak önceliklerimiz arasındadır. Söz konusu yaklaşımla çeşitli sektörlere geniş bir yelpazede hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti sunmaktayız. 2013 Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı. Tüm hakları saklıdır. Bu dokümanda GSG Avukatlık Ortaklığı veya GSG Hukuk ibaresi, Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı nı ifade etmektedir.