TÜRKİYE ORMANLARI VE ORMANCILIĞI
1-ORMAN KAYNAKLARI VE NİTELİKLERİ Türkiye ormanlarının tamamına yakını devletin hüküm ve tasarrufu altında olup Orman Genel Müdürlüğü tarafından sürdürülebilirlik ilkesi esas alınarak idare edilmektedir. 6831 sayılı Orman Kanunu nun 26. maddesinde yer alan Devlet ormanlarından yapılacak istihsal, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca tespit olunacak esaslar dairesinde ve amenajman planlarına göre Devlet tarafından yapılır hükmünün bir uygulaması olarak ülke ormanlarının tamamı orman amenajman planları ile işletilmektedir. Bu planlar Orman Genel Müdürlüğü Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı tarafından belli dönemlerle orman işletme şefliği bazında yapılmaktadır. İlk orman amenajman planı 1917 yılında yapılmış ve bu plan ile birlikte Türk ormancılığında planlı döneme geçilmiştir. Türkiye nin Ulusal Ekonomisi yönünden olduğu kadar ormancılık sektörü için de 1963 yılı önemli bir yıl olmuştur. 1963-1972 yılları arası dönemde kalkınma planlarında ormancılık sektörü için tespit edilen hedeflere ulaşılması amacı ile Türkiye deki bütün ormanların amenajman planları, 10 yıllık bir sürede tamamlanmıştır. Böylece ormancılık sektörü tüm Türkiye yi planlayan ilk sektör olmuştur.
Önemli Tanımlar Orman, oldukça geniş bir alanda kendine özgü bir iklim oluşturabilen, belirli yükseklik, yapı ve sıklıktaki ağaçların, ağaççık, çalı ve otsu bitkiler, yosun, eğrelti ve mantarlar, toprağın altında ve üstünde yaşayan mikroorganizmalar ve çeşitli böcek ve hayvanlarla orman toprağının birlikte oluşturduğu hayat birliğidir (Aytuğ, 1976). Orman alanı, üzerinde orman ağacı bulunan alanın ha ölçü birimine göre büyüklüğüdür (ORMANSU, 2010). Orman formu, Aktüel durumdaki orman yapısı veya niteliğini ifade eder. Normal orman, ağaçların tepe çatılarının %11-100 oranlarda alanı örttüğü ormanlardır. Bozuk orman, ağaçların tepe çatılarının %10 dan az oranda alanı örttüğü ormanlardır. Koru ormanı, tohum orijinli yetişmiş veya yetiştirilecek ormandır (Çoğunlukla uzun idare süreli yüksek boylu ağaçların olması hedeflenen kuruluş yapısı). Baltalık ormanı, kök veya kütük sürgün kökenli tıraşlama ormanıdır (Çoğunlukla kısa idare süreli ince sürgün kökenli ağaçların olması hedeflenen kuruluş yapısı). Ağaç serveti, ormanın ölçüldüğü anda yaşayan ve üretim yapan, belirli bir göğüs çapının üstündeki gövdelerin hacimleri toplamıdır (Eraslan, 1982). Göğüs çapı 8 cm ve üzeri gövdelerin m3 cinsinden dikili kabuklu silindirik gövde hacimleri toplamıdır. Yıllık cari artım, orman servetinin yıl sonundaki cari artım miktarıdır. Dikili kabuklu gövde hacmi, ağacın kütükten tepeye kadar olan kabuklu gövde hacmidir. Eta, Faydalanmayı düzenleyen amenajman metotlarına dayanılmak suretiyle kararlaştırılan ve ilk amenajman planı süresinde ormandan alınması uygun ve mümkün olan periyodik veya yıllık hasılattır (Eraslan, 1982). Amenajman, bir orman işletmesini veya onun ayrıldığı alt işletme ünitelerini tespit edilen amaçlara göre planlayan ve planın uygulanmasını izleyen bir ormancılık bilim dalıdır.
Türkiye de Arazi Kullanımı 2012 yılı itibarıyla yapılan tespitlere göre ormanlar ülke yüz ölçümünün %27,6 sını kaplamaktadır. Bu değere orman içi açıklıklar dâhil değildir.
Ülke Ormanlarının Durumu Türkiye ormanlarının tamamına yakını devletin hüküm ve tasarrufu altında olup Orman Genel Müdürlüğü tarafından idare edilmektedir. Özel mülkiyete ait orman alanı tüm ormanlık alanın binde birinden daha azdır (yaklaşık 18 bin ha). Türkiye ormanları, en küçük işletme birimi olan orman işletme şeflikleri bazında 10-20 yıllık dönüş süreleri ile hazırlanan orman amenajman planları ile işletilmektedir. Amenajman planlama çalışmaları sırasında ormanlarda deneme alanlarında yapılan alan, servet, artım, ağaç türü, verimlilik ve kapalılık durumlarını içeren envanter çalışmaları yapılmakta, bu veriler sayısal ortamda değerlendirilerek amenajman planlarına işlenmekte ve ormanların aktüel durumu ortaya konulmaktadır.
Ülke Ormanlarının Durumu (1963-1972) Ülkede orman envanter çalışmalarına 1963 yılında başlanmış ve 1963-1972 yılları arası dönemde tüm ülkenin orman amenajman planları yapılarak elde edilen orman envanteri verileri, 1980 yılında yayımlanmıştır.
Ülke Ormanlarının Durumu (1973-2004) 1973 yılından sonra yenilenen planlardaki bilgilerin güncellenmesi 1999 yılında ikinci defa yapılmıştır. Buna göre 1999 yılında orman varlığı 20,8 milyon ha olarak tespit edilmiştir. 2004 yılı sonu değerlendirme sonuçlarına göre ise genel ormanlık alanın 21,2 milyon ha büyüklüğe ulaştığı görülmüştür. Bu dönemde ormanlık alan ülke genel toplam alanının %27,2'sini oluşturmuştur.
Ülke Ormanlarının Durumu 2012 2005-2012 yılları arasında yenilenen orman amenajman planlarının ENVANİS veri tabanında güncellenmesi sonucu elde edilen verilere göre ülke ormanları 21,7 milyon ha olarak tespit edilmiştir. Bu ormanlık alan miktarı ülke genel alan toplamının %27,6 sı kadardır.
T Ü R K İ Y E D E Toplam Orman Alanı : 21,2 Milyon Ha. Koru: 15,4 Milyon Ha. % 78 Baltalık: 5,8 Milyon Ha. % 27 Toplam Serveti: 1.3 Milyar M3 Koru: 1,2 Milyar M3 % 93 Baltalık: 0,1 Milyar Ster % 7 Ormanların Üretim Yapılabilir Alan: 9,6 Milyon Ha. Yıllık Artım : 36,3 Milyon M3 Üretim Yapılabilir Alanlardaki Yıllık Artım : 26,8 Milyon M3 Yıllık Eta : 16,3 Milyon M3 Koru: 8,0 Milyon Ha. % 83 Baltalık: 1,6 Milyon Ha. % 17 Koru: 31,4 Milyon M3 % 86 Baltalık: 6,5 Milyon Ster % 14 Koru: 23,0 Milyon M3 % 86 Baltalık: 5,1 Milyon Ster % 14 Koru: 11,3 Milyon M3 Baltalık: 6,7 Milyon Ster % 69 % 31
TÜRKİYE DE ODUN ARZ TALEP DURUMU OGM YILLIK ODUN ÜRETİMİ 16 17 Milyon M 3 ENDÜSTRİYEL ODUN ÜRETİMİ 11 11,5 Milyon M 3 YAKACAK ODUN ÜRETİMİ 5 5,5 Milyon M 3 ÖZEL SEKTÖR YILLIK ODUN ÜRETİMİ 4,5 5,0 Milyon M 3 TÜRKİYE YILLIK ODUN TÜKETİMİ 26 27 Milyon M 3 ENDÜSTRİYEL ODUN ÜRETİMİ 3 3,5 Milyon M 3 YAKACAK ODUN ÜRETİMİ 1,5 2 Milyon M 3 ENDÜSTRİYEL ODUN TÜKETİMİ 16 17 Milyon M 3 YAKACAK ODUN TÜKETİMİ 10 11 Milyon M 3 İTHALAT YILLIK YUVARLAK ODUN 2,0 2,5 Milyon M 3 ENDÜSTRİYEL ODUN İTHALATI 2 2,2 Milyon M 3 YAKMAYA MAHSUS ODUN 0,2 0,5 Milyon M 3
TÜRKİYE DE ODUN TALEP VE KARŞILANMA DURUMU YUVARLAK ODUN TÜKETİMİ 26 27 Milyon M3 Endüstriyel Odun Yakacak Odun 16-17 Mil. M 3 10-11 Mil. M 3 OGM ÜRETİMİ 11-11,5 ÖZEL SEKTÖR 3,0-3,5 İTHALAT 2,0-2,5 OGM ÜRETİMİ 5-5,5 ÖZEL SEKTÖR 1,5-2,0 KAYIT DIŞI KUL. 3-3,5
ÜRETİM DURUMU Ormanlarımızın potansiyeli ve piyasa talebi esas alınarak endüstriyel odun üretiminde 14,7 Milyon m 3 e ulaşılmıştır.
Odun Dış Ticareti (1999-2009)
Odun Dışı Orman Ürünleri
Yuvarlak Odun ile ODOÜ İhracat Karşılaştırması
Orman Ürünleri Endüstrisinde Hammadde Talebi Karşılanma Olanakları 1-Ormanların verim gücünün artırılması 2-Üretim işlerinde rasyonalizasyonun sağlanması 3-Odun kullanımında tasarruf sağlanması 4-Odun yerine ikame maddeleri kullanmak
Orman Ürünleri Endüstrisinin Günümüzdeki Durumu ODUN İŞLEYEN ENDÜSTRİLER 1-Yuvarlak odun işleyen endüstri kolları *Kereste endüstrisi *Kaplama endüstrisi *Kontrplak endüstrisi 2-Yuvarlak odunu veya yarı işlenmiş odunu işleyen endüstri kolları *Parke endüstrisi *Mobilya endüstrisi *Ahşap yapı (prefabrik ev) endüstrisi 3-Yakacak odun ve artıkları işleyen endüstri kolları *Yonga levha endüstrisi *Liv levha endüstrisi *Kağıt endüstrisi ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİNİ İŞLEYEN ENDÜSTRİ