Akran Desteği: Öğrencilerin Sınıf Ortamı Ve Uygulama Alanlarında Birbirleriyle Yardımlaşma Durumlarının Değerlendirilmesi

Akran Desteği: Öğrencilerin Sınıf Ortamı Ve Uygulama Alanlarında Birbirleriyle Yardımlaşma Durumlarının Değerlendirilmesi Türkan ÇALIŞKAN*, Sezgi ÇINAR** ÖZET Giriş ve Amaç: Akran desteği, ilkokuldan üniversiteye kadar bütün öğretim kademelerinde, hastanelerde ve çeşitli kurumlarda benimsenen en popüler müdahalelerden birisidir. Bu araştırma, hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin sınıf ortamı, uygulama alanında birbirleriyle yardımlaşma durumlarını değerlendirmek amacıyla tanımlayıcı olarak yapıldı. Yöntem: Araştırmanın evrenini; Balıkesir Üniversitesi Balıkesir Sağlık Yüksekokulu nda 2008 2009 öğretim yılında kayıtlı 378 öğrenci oluşturdu. Veri toplama aracı olarak öğrencilerin sosyodemografik özelliklerini içeren Öğrenci Tanıtım Formu ve 17 maddeden oluşan Akran Desteği Ölçeği kullanıldı. Üç alt boyuttan (fiziksel, akademik, duygusal) oluşan ölçek, 2007 yılında Kau ve arkadaşları tarafından geliştirilmiş, 2010 yılında Çalışkan ve Çınar tarafından Türkçe geçerlik güvenirliği yapılmıştır. Verilerin analizinde; Student-t Testi, Korelasyon Analizi ve ANOVA Varyans Analizi kullanıldı. Bulgular: Öğrencilerin yaş ortalaması 21.28 ± 2.25 yıl olup, %70.4 ü kadın, %29.6 sı erkektir. Öğrencilerin %53,8 i ebelik bölümünde, %36.2 si hemşirelik bölümünde öğrenim görmektedir. Akran Desteği Ölçeği puanlarının bölümler arasında farklı olmadığı, dördüncü sınıf öğrencilerin fiziksel, duygusal ve toplam yardım puanlarının diğer sınıftakilerden daha yüksek olduğu bulundu. Arkadaş grubu olan öğrencilerin, arkadaş grubu olmayan öğrencilere göre yardım puanları daha yüksek bulundu. Sonuç ve Öneriler: Arkadaş grubunun ve öğrenim yılının Akran Desteği Ölçeğinin yardım puanlarını olumlu yönde etkilediği saptandı. Öğrencilerin bir arkadaş grubuna dahil olmaları için desteklenmesi önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Akran Desteği, Fiziksel Destek, Duygusal Destek, Akademik Destek, Hemşirelik Öğrencileri ABSTRACT Peer Cooperation: Evaluation of the Manners of Students Working Together In the Classroom Area and Practice Areas Objectives: Peer cooperation is one of the most popular response aclapted in hospitals, all educational levels from elementary school to university and various in situations. This research was conducted as complementary in order to evaluate the manners of the students working together mutually either in the classroom area or in practice areas. *Öğr.Gör. Balıkesir Üniversitesi Balıkesir Sağlık Yüksekokulu, BALIKESİR ** Yrd. Doç. Dr. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü, İSTANBUL

Bildiriler 227 Methods: The 378 students who were registered in the academic year of 2008-2009 at Balikesir Higher of Health in Balikesir University formed the universe of the research. AS a means of data collection Peer Cooperation Scale consisting of 17 terms was used together with the Form of Student Introduction indicating the social-demographic features of the students. The scale consists of three subscales, which developed by Kuo et al in 2007 and adapted the Turkish reliability and validity by Çalışkan and Çınar in 2010. Data were analyzed with the Student-t test, correlation analysis and ANOVA analysis of variance. Results: The average age of students are in 21.28 ± 2:25, and they consist of 70.4% of. The students are in 53.8% midwifery, 36.2% in nursing school friends. Peer Cooperation Scale scores did not differ between departments and total physical, emotional and helping grades of fourth-grade students were found higher than other classes. The helping scores of the students having a group of friends were determined higher than the students not having group of friends. Conclusion: It was determined that a group of friends and school of year positively affectes the helping scores of Peer Cooperation Scale. Encouragement of the students for their involvement into a group of the friends is advised. Key Words: Peer Cooperation, Physical Support, Emotional Support, Academic Support, Nursing students GİRİŞ ve AMAÇ Akran; bireyin kendi yaş ve konumundaki kişilerdir (Sadıkoğlu 2002). Konumu birbirine yakın olan kişilerin kendilerine benzer durumda olan kişilere destek olmak amacıyla etkileşimlerinin ürünü de akran desteği (akran ilişkisi/akran yardımlaşması) dir (Nazlı 2008). Akran desteği ile bir öğrencinin yardım becerilerini kullanarak diğer öğrencilere, bazen de yetişkinlere yardımcı olması hedeflenir. Akran ilişkileri insan yaşamının her döneminde etkili olmuştur (Bayraktar 2007). Aynı yaş grubunun birbirini etkileme oranı yetişkinlerden daha fazladır (Nazlı 2008). Son yıllarda Akran desteği, ilkokuldan üniversiteye kadar bütün öğretim kademelerinde, hastanelerde ve çeşitli kurumlarda benimsenen en popüler müdahalelerden birisidir (Nazlı 2008). Akranlığın bu olumlu getirisinden yararlanılarak engellilerin eğitiminde, HIV/AIDS ile savaşta, öğrencilerin oryantasyona ilişkin problemlerinin aşılmasında ve öğrenmeyi kolaylaştırmada, bireyler yada gruplar arasında çözülemeyen çatışmaların giderilmesinde etkin şekilde yararlanılmaktadır (www.aids. org.tr;www.meb.gov.tr/yayinlar/isitmeengelliler; www.sabanciuniv.edu.tr www.yoret.org.tr, Erişim tarihi 11 Eylül 2009). Bu araştırma, hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin sınıf ortamı, uygulama alanında birbirleriyle yardımlaşma durumlarını (akran desteğini) değerlendirmek amacıyla tanımlayıcı olarak yapıldı. YÖNTEM Araştırma; Balıkesir Üniversitesi Balıkesir Sağlık Yüksekokulu nda (BA.Ü.SYO) Ekim-Kasım 2008 tarihleri arasında yapıldı. Araştırmanın evrenini BA.Ü.SYO na 2008-2009 eğitim öğretim yılında kayıtlı olan 378 öğrenci oluşturdu. Araştırma süresince 246 öğrenciye ulaşılması planlandı. Ancak öğrencilerin devamsızlıklarını kullanmaları nedeniyle 223 öğrenciye ulaşılabildi (% 90.6). Araştırmanın örneklemini; Ekim-Kasım 2008 tarihleri arasında ulaşılabilen ve araştırmaya katılmayı kabul eden 223 öğrenci oluşturdu. Araştırmanın yapıldığı tarihler arasında birinci sınıf öğrencileri sınıf ortamında birlikte geçirdikleri zaman azlığı ve ders programları gereği hastane ortamında bulunmamaları nedeniyle örnekleme dahil edilmedi. Örneklem grubu belirlenirken halen öğrenimleri devam eden üçüncü ve dördüncü sınıf sağlık memurluğu bölümü öğrencileri, müfredatları aynı olduğu ve Mayıs 1997 de yürürlüğe giren 6283 sayılı hemşirelik yasası gereği ikinci sınıf hemşirelik bölümü öğrencileri ile birleştirilerek hemşirelik bölümü öğrencileri olarak ifade edildi (www.resmi-gazete.org Erişim tarihi 11Eylül 2009).

228 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Sempozyum Özel Sayısı 2010 Araştırmanın verileri Öğrenci Tanıtım Formu ve 17 maddeden oluşan Akran Desteği Ölçeği ile toplanmıştır. Öğrenci tanıtım formu: Öğrencilerin öğrenim gördükleri sınıf, bölüm, cinsiyet, yaş gibi sosyodemografik özellikleri, üniversite öğrenimleri sırasında birlikte yaşadıkları kişileri, aile yapılarını, ailenin kaçıncı çocuğu olduklarını, sportif faaliyetlerini, bir gruba ait olma durumlarını tanımlayan 10 sorudan oluştu. Akran Desteği Ölçeği (Measuring peer caring behaviors of nursing students): Taiwan lı aynı yaş grubundaki hemşirelik öğrencilerinin birbirleriyle yardımlaşma durumlarını ölçmek amacıyla, Chien- Lin Kuo, Micheal A. Turton, Jane Lee-Hsieh, Hung-Fu Tseng, Chin-Lung Hsu tarafından 2007 yılında geliştirilmiştir. Ölçek toplam 17 maddeden oluşmuş olup fiziksel yardım, akademik yardım ve duygusal yardım olmak üzere üç alt boyutu bulunmaktadır. Ölçeğin genel puanı öğrencilerin birbirleriyle yardımlaşma davranışları puanını vermektedir. Ölçeğin tüm maddeleri olumlu olup derecelendirmesi 4'lü likert şeklindedir. Katılmıyorum (1), Kısmen Katılmıyorum (2), Katılıyorum (3), Tamamıyla Katılıyorum (4) olarak kabul edilmektedir. Ölçeğin tamamı için en düşük puan 17, en yüksek puan 68'dir (Kuo et al. 2007). Ölçeğin Türkiye'de geçerliliği ve güvenirliği Çalışkan ve Çınar (2010) tarafından yapılmıştır. Bu çalışama için, Cronbach alpha katsayısı.93 tür. Literatürde Akran Desteği Ölçeği nin geçerliliğinin sınandığı farklı çalışmalara rastlanmamıştır. Veriler yüz yüze görüşme yöntemiyle araştırmacılar tarafından toplandı. Veri formları çalışmaya katılmaya gönüllü öğrencilere ders öncesinde dağıtılarak hemen cevaplamaları istendi. Öğrencilere gerekli açıklamalar yapıldıktan sonra dağıtılan anketler ortalama 10 dakika içinde tamamlandı ve geri alındı. Akran Desteği Ölçeği nin geçerlik güvenirlik çalışması için yazarı Jane Lee-Hsieh dan yazılı izin alındı. Kuo, ölçeği ve aşamaları hakkındaki gerekli verileri e-posta yolu ile gönderdi. Araştırmanın uygulanabilmesi için; Balıkesir Üniversitesi Balıkesir Sağlık Yüksek Okulu dan, araştırmanın yapılabilmesi için; Marmara Üniversitesi Yerel Etik Kurulundan onay alındı. Ayrıca öğrencilere görüşme öncesi, araştırmanın amacı, araştırmadan sağlanacak yararlılıklar, görüşme için harcayacağı zaman konusunda açıklamalar yapıldı ve sözlü onamları alındı. Araştırma kapsamına alınan hemşirelik ve ebelik bölümü ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıfında okuyan toplam 246 öğrencinin tamamının devamsızlık kullanımı nedeniyle araştırmanın yapıldığı tarihlerde sınıf ortamında bulunmamaları ve ölçeğin dil geçerliliğine ait yapılan çalışmalardan sonra yazışmadan sorumlu yazara üç kez e-mail yoluyla ulaşılmaya çalışılmasına rağmen kendisinden geri bildirim alınamaması, araştırmanın sınırlılıklarını oluşturdu. Verilerin istatistiksel analizi SPSS 11.0 programında Student-t Testi, Korelasyon Analizi ve ANOVA Varyans Analizi ile yapıldı. BULGULAR ve TARTIŞMA Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin yaş ortalaması 21.28 ±2.25 yıl olup, %70.4 ü kadın, %29.6 sı erkektir. Öğrencilerin %36.2 si hemşirelik, %53.8 i ebelik öğrencisi olup %33.6 sı ikinci sınıf, %31.4 ü üçüncü sınıf, %35.0 ı dördüncü sınıfta öğrenim görmektedir. Öğrencilerin % 83.4 ünün aile yapısı çekirdek ailedir. Öğrenimleri süresince %25.1 i kredi yurtlar kurumunda, %18.4 ü ailesi ile birlikte yaşadığını, %88.8 arkadaş grubunun olduğunu ifade etmiştir (Tablo 1).

Bildiriler 229 Tablo 1: Öğrencilerin Sosyo - Demografik Özellikleri (N=223) Aile Yapısı n (%) Çekirdek Aile 186 (83.4) Kalabalık Aile 37 (16.6) Kardeş Sayısı Kardeşi yok 101 (45.3) 2 Kardeş 55 (24.7) 3 Kardeş 32 (14.4) 4 ve üzeri Kardeş 36 (15.6) Üniversite öğretimi sırasında ikamet yerleri Ailesi ile birlikte yaşama 41 (18.4) Akrabasının yanında kalma 6 (2.7) Sınıf arkadaşlarıyla evde yaşama 27 (12.1) Farklı bölümden arkadaşlarıyla evde yaşama 50 (22.4) Kredi yurtlar kurumunda kalma 56 (25.1) Özel yurtta kalma 37 (16.6) Yalnız yaşama 6 (2.7) Arkadaş grubu Var 198 (88.8) Yok 25 (11.2) Öğrencilerin %30.9 nu herhangi bir hobisi olmadığını ifade ederken, %27.8 i müzik ile uğraştığını, %13.0 ı süs eşyası yaptığını, %5.8 i halk oyunu oynadığını, %2.7 si sinemaya gittiğini, %31.8 i bir sportif faaliyeti olmadığını, %17.0 voleybol oynadığını, %14.8 i futbol oynadığını, %7.6 sı masa tenisi oynadığını, %5.8 i satranç oynadığını ifade etmiştir (Tablo 2).

230 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Sempozyum Özel Sayısı 2010 Tablo 2: Öğrencilerin Sportif Faaliyetleri (N=223) Sportif Faaliyetleri n (%) Yok 71 (31.8) Futbol oynama 33 (14.8) Basketbol oynama 7 (3.1) Voleybol oynama 38 (17.0) Dağcılık 3 (1.3) Masa tenisi 17 (7.6) Judo 2 (0.9) Satranç 13 (5.8) Futbol, basketbol ve voleybol oynam 5 (2.2) Futbol ve basketbol oynam 7 (3.1) Futbol ve voleybol oynama 7 (3.1) Basketbol ve voleybol oynama 3 (1.3) Tenis 3 (1.3) Tekvando 5 (2.2) Yüzme 4 (1.8) Yüzme ve voleybol oynama 2 (0.9) Judo, satranç ve voleybol oynama 1 (0.4) Paten yapma 1 (0.4) Aerobik egzersizleri 1 (0.4) Not: Birden fazla sportif faaliyet işaretlenmiştir. Akran Desteği Ölçeğinin üç alt boyutu fiziksel yardım, akademik yardım ve duygusal yardımdır. Fiziksel Yardım, sınıf arkadaşlarının yaşadıkları problemleri fark etmeleri, birbirlerine yardım ve önerilerde bulunmalarıdır. Aralarında bir problem yaşandığında grubun dışında bırakmak yerine problemin çözümüne yönelik yapıcı davranışlar sergileyebilme kabiliyetleridir. Akademik Yardım, sınıf arkadaşlarının birbirleriyle akademik bilgilerini paylaşmalarıdır. Performansını arttırmak isteyenler birbirleriyle akademik bilgilerini paylaşırılar. Duygusal Yardım, sınıf arkadaşlarının birbirlerini dinlemeleri, paylaşımları ve birbirlerine destek olmalarıdır. Akran grubu için dostluğun önemini de belirtir (Kuo et al. 2007). Akran Desteği Ölçeğinin alt boyut puanlarının 2-3 arasında değiştiği saptandı. (Tablo 3).

Bildiriler 231 Tablo 3: Akran Desteği Ölçeği Alt Boyutları, Toplam Puan ve Aritmetik Ortalamaları (N=223) Ort.±SS (Min-Max.) X Fiziksel Yardım 27.20±6.11.00-36.0 3.02 Akademik Yardım 11.52 ±3.10.00-16.0 2.88 Duygusal Yardım 11.83±3.10.00-16.0 2.95 Toplam 50.56±11.37.00-68.0 2.97 En yüksek puan fiziksel yardım alt boyutuna aittir. Akademik ve duygusal yardım alt boyutlarının puanları birbirlerine yakındır. Öğrenim görülen sınıflara göre Akran Desteği Ölçeği puanları Tablo 4 de gösterildi. Öğrenim görülen sınıflara göre akademik yardım puanları farklı bulunmazken (p> 0.05), fiziksel, duygusal ve toplam yardım puanları farklılık gösterdi (p< 0.05), (Tablo 4). Dördüncü sınıfta okuyan öğrencilerin fiziksel, duygusal ve toplam yardım puanları diğer sınıflardaki öğrencilerden daha yüksekti. Tablo 4: Sınıflara Göre Akran Desteği Ölçeği Alt Boyutları ve Toplam Puan Ortalamaları Arasındaki Farklar (N=223) 2. sınıf 3. sınıf 4. sınıf Anlamlılık Ort.±SS Ort.±SS Ort.±SS F p Fiziksel Yardım 27,60±6.16 25,60±7.3 28,29±4.3 3.91 0.02* Akademik Yardım 11.92±3.03 10.85±3.59 11.75±2.57 2.48 0.08 Duygusal Yardım 12.00±3.03 11.07±3.66 12.37±2.46 3.49 0.03* Toplam 51.52±11.42 47.53±13.76 52.42±7.95 3.92 0.02* Not: * p< 0.05 Kahriman ın (2006) yaptığı çalışmada yaş ilerledikçe arkadaş desteğinin arttığı belirlenmiştir. Procidano ve Heller in (1983) çalışmalarında da arkadaş desteğinin yaşla birlikte arttığı belirlenmiştir. Genç yaş grubu yardımlaşmaya açıktır, yardım ihtiyacı içindeki arkadaşına yardım etmektedir. Yapılan literatür çalışmasında üniversite öğrencilerinin fiziksel yardımlaşmalarını araştıran çalışmalara rastlanmamıştır. Arkadaş grubu olmasına göre Akran Desteği Ölçeği puanları Tablo 5 de gösterildi. Araştırma kapsamındaki öğrencilerin %88.8 sinin bir arkadaş grubu vardı. Arkadaş grubu olan öğrencilerin arkadaş grubu olmayan öğrencilere göre fiziksel, akademik, duygusal ve toplam yardım puanlarının anlamlı olarak daha yüksek olduğu bulundu (p<0.05, p<0.05, p< 0.01, p< 0.01).

232 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Sempozyum Özel Sayısı 2010 Tablo 5: Arkadaş Grubuna Göre Akran Desteği Ölçeği Alt Boyutları ve Toplam Puan Ortalamaları Arasındaki Farklar (N=223) Arkadaş Grubu Var Yok Anlamlılık Ort.±SS Ort.±SS t p Fiziksel Yardım 27.67±5.42 22.76±9.01 2.71 0.01* Akademik Yardım 11.76±2.88 9.60±4.06 2.58 0.01* Duygusal Yardım 12.17±2.77 9.16±4.20 3.48 0.002** Toplam 51.70±9.98 41.52±16.79 2.96 0.006** Not: * p< 0.05, ** p< 0.01 Hemşirelik eğitiminin amaçlarından biri kendine değer veren, benlik saygısı yüksek, kişiler arası ilişkilerinde atılgan davranış gösteren meslek üyeleri yetiştirmektir (Begley and Glacken 2004). Hemşireler, rolü gereği hastalarla, meslektaşlarıyla ve diğer sağlık çalışanlarıyla etkileşim içindedir (Küçük, Buzlu ve Can 2008). Öğrencilerin eğitimlerinin bu özelliklerinin yanı sıra sağlık ile ilgili alanlarda eğitim alan diğer öğrenciler gibi özellikle uygulama alanlarında grup halinde bulunmaları, aldıkları mesleki eğitimin bir parçası olan ekip hizmeti, sürekli birey ve toplumla çalışmaları arkadaş grubu oluşturmalarında etkili olmuş olabilir. Üniversite öğrenimine yeni başlayan pek çok öğrenci ilk yıllarda ailesinden, alıştığı çevreden ve arkadaş grubundan ayrılma, maddi zorluklar gibi pek çok problemi de göğüslemek zorundadır (Pınar, Pınar, Yıldız ve Dalgıç 2001). Hemşirelik öğrencileri diğer üniversite öğrencilerinden farklı olarak okudukları bölüme sayısal puanla gelmiş olmaları, ilk yıllarda aldıkları derslerin eğitimleri süresince aldıkları derslerden çok farklı Latince kelimeler içermesi ve ezber gerektirmesi gibi zorlukları da yaşamaktadır. İçinde bulundukları bu yeni durum onları birbirlerine daha çok destek olmaya iter. Üniversite öğrenimlerini aileleriyle birlikte yaşayan öğrenciler hem bahsedilen problemlerde ailelerinden destek almaları hem de yurt ortamında kalan ya da aynı evi paylaşan bir grup gence göre arkadaş grubu paylaşımının içinde bulunma şanslarının daha az olması, yurt ortamındaki öğrencilerin akademik yardım puanlarının aileleriyle yaşayan öğrencilerden yüksek olmasının bir sebebi olabilir. Yapılan çok sayıda araştırma da öğrencinin arkadaşlarından sağladığı destek düzeyi ile akademik başarısı arasında pozitif yönde bir ilişki olduğunu göstermektedir (Yıldırım 1997; Öz 1998). Kahriman ın (2006) çalışmasında arkadaş grubuna sahip olma ile sosyal destek arasında anlamlı bir fark olduğu bildirilmiştir. Arkadaş grubu olan öğrencilerin fikirlerini, duygularını, ideolojilerini ve sorunlarını, rahatlıkla paylaşabildikleri zor durumda olan gence ihtiyacı olan yardımın grup üyeleri tarafından sağlandığı ve grubun genç için önemli yardımlaşma kaynağı olduğu söylenebilir. Köknel (1999) arkadaş grubu içinde olmanın, konuşmanın, dertleşmenin, tartışmanın, birlikte çalışmanın, eğlenmenin gençlerde bir yanda davranış ve tutum gelişmesine yol açarken, öte yandan bireysel sorunların çözümünde endişe kaygı, gerilim sıkıntı ve tedirginliğin azalmasında önemli bir rol oynadığını vurgulamıştır. Arkadaş grubu olan öğrencilerin arkadaş grubu olmayana öğrencilere göre duygusal yardım puanlarının anlamlı düzeyde yüksek olmasının bir sebebi de paylaşıma açık bireyler olmaları olabilir. Akran Desteği Ölçeği nde yaş, öğrenim görülen bölüm, cinsiyet, öğrencilerin öğrenimleri süresince ikamet ettikleri yer, aile tipleri, kardeş sayıları, sportif faaliyetleri ve hobilerinin olmasının fiziksel yardım, akademik yardım, duygusal yardım, toplam yardım alt boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0.05).

Bildiriler 233 Ülkemizde, üniversite gençliğinin büyük çoğunluğu boş zamanlarını, gazete, kitap, dergi okuyarak, sinema ve tiyatroya giderek, radyo dinleyerek, televizyon izleyerek, kahvehaneye giderek, spor müsabakalarını izleyerek arkadaşlarıyla amaçsızca dolaşarak ya da sohbet ederek geçirmektedirler. Ciddi yayınları izleyen, konferansa giden, çeşitli kulüp ya da organizasyonlarda yer alan, resim yapan, müzik aleti çalan, spor yapan, tiyatro ve sanatın diğer dallarıyla aktif olarak ilgilenen üniversite öğrencilerinin azınlıkta olduğunu yapılan araştırmalar ortaya koymuştur (Kır 2007). Süzer Pamukkale Üniversitesi öğrencilerinde yaptığı çalışmada üniversite öğrencilerinin boş zamanlarını arkadaş gruplarıyla beraber geçirdiğini saptamıştır (Süzer 1996). Çalışma kapsamındaki öğrencilerin sportif faaliyetlerinin sosyal etkinlik kapsamında olup düzenli spor yapma şekline dönüşmemiş olması, öğrencilerin yardım puanlarında fark yaratmamasının bir sebebi olabilir. Sonuç olarak Akran Desteği Ölçeği nin üç alt boyutu ve toplam yardım puanı arkadaş grubu varlığında ve öğrencilerin birlikte oldukları eğitim süresi arttığında anlamlı düzeyde farklılık göstermiştir. Akran grubunun birbirleriyle etkileşim gücü sağlık eğitimine yeni başlayan hemşirelik öğrencilerinin teorik dersler ve klinik uygulamada oryantasyona ilişkin problemlerinin aşılmasında, öğrenmelerini kolaylaştırmada, bireysel ya da gruplar arası çözümleyemedikleri çatışmaların giderilmesinde kullanılabilir. Çalışma aynı grupla öğrenime başladıkları birinci yıldan itibaren son sınıfa gelene dek dört yıl ard arda uygulanarak birlikte geçirilen sürenin fazlalığının yardımlaşma davranışı üzerindeki olumlu etkileri daha net gözlenebilir. Akran desteğinin gruplar arasındaki olumlu etkisi hastane uygulamaları planlanırken büyük sınıflar ve küçük sınıfların rotasyon planlarının birlikte yapılmasında da kullanılabilir. KAYNAKLAR Begley MG, Glacken M. (2004). Irish nursing students changing levels of assertives during their preregistration programme. Nurse Educatıon Today. (24):501-510. Bayraktar F.(2007). Olumlu ergen gelişiminde ebeveyn/ akran ilişkilerinin önemi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 14 (3):157-166. Çalışkan T, Çınar S, (2010). Akran Desteği: Öğrencilerin sınıf ortamı ve uygulama alanlarında birbirleriyle yardımlaşma durumlarını değerlendirilme. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Bitirme Projesi. Kahriman İ. (2006). Karadeniz Teknik Üniversitesi Trabzon Sağlık Yüksekokulu aileden ve arkadaşlarından algıladıkları sosyal destek ile anksiyete düzeyi arasındaki ilişki. Hemşirelik Forumu Dergisi, 2(2):78-86. Kır İ.(2007). Yüksek öğretim gençliğinin boş zaman etkinlikleri: KSÜ örneği. F.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2):307-328. Kou C.L, Turton M. A, Lee-Hsieh J, Tseng H.F, Hsu C.L. (2007). Measuring peer caring behaviors of nursing students: Scale development. International Journal of Nursing Studies, (44):105 114. Köknel Ö. (1999). Ergenlik Dönemi. Ana-Baba Okulu. 2.Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 485. Küçük L, Buzlu S, Can G. (2008). Hemşirelik öğrencilerinde bir davranış biçimi olarak atılganlık düzeyi. İ.Ü.F.N.Hem. Dergisi, 16(62):90-96. Nazlı S. (2008). Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programları. 3. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 94-98. Öz F. (1998). Son sınıf hemşirelik öğrencilerinin empatik eğilimleri, empatik becerileri ile akademik başarıları arasındaki ilişki. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2(2):32-38. Pınar G, Pınar T, Yıldız A, Dalgıç N. (2001). Hacettepe Üniversitesi merkez kampüs öğrencilerinin öğrenci sağlık merkezinden yararlanma durumları. Sağlık ve Toplum Dergisi, 11(3):61-64.

234 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Sempozyum Özel Sayısı 2010 Procidona ME, Heler K. (1983). Measures of perceived social support from friends and from family. Three validation studies, American Journal Of Community Psychology, 11(1):1-24. Sadıkoğlu G. (2002). Akran İlişkileri ve Sorunları. Aile Psikolojisi ve Eğitimi. Dursun G. Ed, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 58-63. Süzer M. (1996). Üniversite öğrencilerinin boş zamanlarını değerlendirme alışkanlıkları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergileri, (8):31-36. Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazete. 6283 Sayılı Hemşirelik Yasası. 25 Ekim 2009. Sayı: 26510, Başbakanlık Basımevi, Ankara. Yıldırım İ. (1997). Algılanan sosyal destek ölçeğinin geliştirilmesi güvenirliği ve geçerliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (13):81-87. İletişim Adresi: Türkan Çalışkan Tel: 0 532 3078305 e-mail:turkanc@balikesir.edu.tr