Piyasalarda Bu Yıl 2014 8 Ocak 2014 Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü 1
Piyasalar Şebnem Mermertaş 2
12/31/12 3/31/13 6/29/13 9/27/13 12/26/13 12/31/12 3/29/13 6/26/13 9/26/13 31/12/12 31/03/13 29/06/13 27/09/13 26/12/13 Güle Güle 2013, Hoşgeldin 2014 100,000 BIST-100 90,000 80,000 2013 sonu YBB Değişim Dördüncü Çeyrek 70,000 60,000 BIST-100 67,802-13.3% -9.0% Tahvil 10.1 3.95 1.55 MB faizi 4.50-1.00 0.00 Dolar 2.1304 19.8% 4.6% Euro 2.9344 25.1% 6.7% Sepet 2.5324 22.8% 5.8% YBB: Yılbaşından Beri 10.5 9.5 8.5 7.5 6.5 5.5 4.5 2.30 Tahvil Dolar/TL 1.90 1.50 3
31/12/12 19/02/13 10/04/13 30/05/13 19/07/13 07/09/13 27/10/13 16/12/13 BIST Fiyat Son 31/12/2013 Yılbaşından Beri Yurtdışından negatif ayrışma 31 Ekim 2013- Yılbaşı Performans Fed endişelerinde azalma 28 Ağustos 2013-31 Ekim 2013 Fed endişeleri 16 May 2013-28 Ağu 2013 Not artış beklentisi Yılbaşı - 16 May 2013 BIST 100 67,802-13% -13% 19% -29% 18% BIST 30 82,448-16% -13% 18% -30% 17% Bankacılık Endeksi 121,924-25% -17% 18% -37% 21% Sanayi Endeksi 62,349-4% -11% 23% -21% 12% BIST 100-30 91,465-2% -12% 22% -24% 20% Piyasa Değeri (milyar dolar) BIST 100 199-24% -17% 23% -36% 16% 130 XU100 XUSIN XBANK 120 110 100 90 80 70 4
Global Piyasalarda 2013 2012 2013 Borsalar 57% 53% 30% 13% 14% 6% 29% 25% 23% 15% 18% 7% 15% 14% 24% S&P 500 (ABD) FTSE Dax (İngiltere) (Almanya) CAC (Fransa) Nikkei (Japonya) -16% -13% Bovespa (Brezilya) -5% BIST 100 MSCI EM MSCI World 14 10 Yıllık Faizler (%) 12 10 8 6 4 2 0 Almanya ABD İngiltere İtalya İspanya Macaristan Portekiz Türkiye Brezilya Yunanistan 2012 sonu 2013 sonu 5
Büyüme Büyüme Beklentileri (%) 9 8 2013 7 2014 6 2015 5.35 5.1 5 4.5 4 3.96 3.6 3 2.9 2.48 2.0 2 1.35 1.0 1.2 1 0-0.4 Global Euro Bölgesi Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan -1 Ülkeler Kaynak: IMF 3.53 3.1 2.7 Latin Amerika 7.6 7.3 Çin 7.03 Global PMI Emtia Endeksi (CRB) Sanayi Metalleri Endeksi Kaynak: JP Morgan & Markit Kaynak: Stockcharts.com Kaynak: Stockcharts.com 6
1Ç11 2Ç11 3Ç11 4Ç11 1Ç12 2Ç12 3Ç12 4Ç12 1Ç13 2Ç13 3Ç13 4Ç13T 1Ç14T 2Ç14T 3Ç14T 4Ç14T Feb-01 Dec-01 Oct-02 Aug-03 Jun-04 Apr-05 Feb-06 Dec-06 Oct-07 Aug-08 Jun-09 Apr-10 Feb-11 Dec-11 Oct-12 Aug-13 ABD de gündem Fed olacak. 18 Aralık toplantısının açıklamasından anladığımız Fed in artık her ay tahvil alım tutarını azaltmayı konuşacağı. Aralıktaki sürpriz azaltımla Bernanke nin mayıs 2013 te açıkladığı tahvil azaltım programının hala geçerli olduğunu anladık. Yani 2013 sonunda azaltımın başlaması ve 2014 ortasında tamamen sona erdirilmesi. Bu sürecin yönetimi piyasalar açısından önemli olacak. 2014 teki bu geçiş döneminin faiz artışı beklentilerini güçlendirmeden yönetilmesi Fed in yeni Başkanı Yellen in zor görevi olacak. ABD de borç tavanı sorunu 2014 te gündemimizde olacak. 7 Şubat a kadar geçerli olmak üzere borç tavanı 16,4 trilyon dolardan 17,6 trilyon dolara yükseltilmişti. Son durumda borç tutarı 17,2 trilyon dolara ulaşmış durumda. 8.0 6.0 4.0 2.0 0.0 Büyüme (%) Kaynak: US Department of Commerce, BMO Capital Markets 600 400 200 0-200 -400-600 -800 Bin 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% -25% İstihdam Tarım Dışı İstihdam QE1 QE2 İşsizlik Twist & QE3 07 08 09 10 11 12 13 Kaynak: S&P Case Shiller Konut Fiyatları (Yıllık değişim) ABD 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 7
Brezilya Rusya Hindistan Endonezya Türkiye Güney Afrika Meksika Macaristan Polonya G. Kore Tayland Kanada İngiltere Avrupa ABD Çek Japonya İsviçre 26/11/2007 14/04/2008 1/9/2008 19/01/2009 8/6/2009 26/10/2009 16/03/2010 4/8/2010 22/12/2010 11/5/2011 28/09/2011 15/02/2012 5/7/2012 29/11/2012 23/04/2013 13/09/2013 Faizler 4.5 4 3.5 3 2.5 2 1.5 1 10 yıllık tahvil faizi (%) QE1 QE2 Twist Operation Piyasa etkisi 14 12 10 8 6 4 2 0 10 yıllık faizler Brezilya Türkiye Bernanke'nin 22 Mayıs konuşması Rusya Politika tepkisi 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% Politika Faiz Oranları (2013 başından beri değişim) 10.0% 8.25% 8% 7.5% 6.75% 7.25% 7.75% 5.75% 5.0% 5.75% 4.5% 4.25% 5.5% 2.75% 2.75% 3.5% 2.75%2.5% 2.5% 1.0% 2.3% 0.5% 0.5% 0.3% 0.1% 0.0% 0.0% 0.3% 8
Avrupa krizden çıkıyor. Faiz ve büyüme göstergelerinde normalleşme izleniyor. Avrupa Bankacılık birliği konusunda anlaşma sağlandı. Avrupa Merkez Bankası 2015 ten itibaren bankaların sorumlusu olacak. Batık bankalar için gelecek 10 yılda 55 milyar euro büyüklüğünde fon oluşturulacak. Kasım 2014 te Avrupa Merkez Bankası bankalarla ilgili 1 yıl süren çalışmasının sonuçlarını açıklayacak. Ekonomideki pozitif görünüme rağmen, euronun değer kazanmasını önleme isteği faiz indirimi getirebilir. 40 Almanya ile faiz farkı 35 30 25 20 15 10 İspanya İtalya Portekiz Yunanistan 5 0 2010 2010 2011 2011 2012 2012 2013 2013 9
Haz-13 Tem-13 Ağu-13 Eyl-13 Eki-13 Kas-13 Ara-13 2Ç2012 3Ç2012 4Ç2012 1Ç2013 2Ç2013 3Ç2013 Haz-13 Tem-13 Ağu-13 Eyl-13 Eki-13 Euro Bölgesi 0.4 0.3 0.2 0.1 0-0.1-0.2-0.3-0.4-0.5-0.6 Büyüme (Q/Q-1, %) 12.22 12.2 12.18 12.16 12.14 12.12 12.1 12.08 12.06 12.04 İşsizlik (%) 2.5 2 1.5 1 0.5 Enflasyon (HICP, M/M-12, %) Hedef Avrupa Merkez Bankası ndan sürpriz faiz indirimi getiren veriler 0 10
Euro/dolar Yükseltecek faktörler AB tarafında büyüme beklentilerinde iyileşme Sorunlu ülkelerden İspanya ve İngiltere de toparlanma başladı. Yunanistan yeni yardıma muhtaç olmadığını açıkladı. Süreç yavaş işlese de bankacılık birliği konusunda ilerleme var. 2014 te bankaların incelemesi tamamlanacak. Riskler Fed in tahvil alımlarını 2014 te de kademeli olarak azaltacağını tahmin ediyoruz. Doların güçlenmesi beklenebilir. Ekonomik toparlanmaya rağmen, düşük enflasyon bahane edilerek negatif mevduat faizi gelebilir. Değerli euronun bölgenin ihracatına risk oluşturması nedeniyle euro üzerinde politik baskı Yılın ilk aylarında teknik olarak 1,3850 aşılamazsa 1,34 lere geri çekilme olabilir. 11
N'03 E'03 O'04 H'04 E'04 M'05 A'05 A'05 M'06 E'06 Ş'07 T'07 K'07 N'08 A'08 O'09 H'09 E'09 M'10 T'10 A'10 M'11 E'11 Ş'12 H'12 K'12 N'13 A'13 Altın Finansal piyasalardaki değişimin habercisi: Altın düşüyor Nedeni ABD ekonomisinde toparlanma sinyallerine bağlı olarak faiz artışı ve doların değerlenmesi beklentilerinin güçlenmesi. Altın tahtını dolara kaptırıyor! Merkez bankaları 2009 da altın alımına başladılar. Gelişmekte olan ülkeler kaynaklı olmak üzere 2009-3Ç13 arası toplam 1900 ton aldılar. Ancak 2013 te aldıkları miktar 2012 ye göre yarı yarıya azaldı. Son 2 yıllık dönemde Türkiye zorunlu karşılıkları altın olarak kabul ettiği için altın rezervlerini artıran nadir ülkelerden oldu. 2012 de 164 ton, 2013 te ilk çeyreğinde 130 ton artış oldu. Altın talebinin %72 sini oluşturan tüketici ve yatırımcılar düşüşleri alım fırsatı olarak görüyor. En büyük ithalatçı ülkeler Hindistan, Çin, Ortadoğu ve Türkiye. Hindistan ın altın ithalatını kısıtlayıcı önlemler alması, talepte düşüş yarattı. 30 25 20 15 10 5 Ortalama : 12.2 Altın/Petrol 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 1300 Altın ($/ons) Altın Üretim Maliyeti ($/ons) Altın fiyatı 1100 900 700 500 2200 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 12
Petrol 18 16 Petrolün altın fiyatı 14 12 10 8 6 Ortalama : 9 4 2 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Petrol (yıllık ortalama, $/varil) 120 100 80 60 40 27.7 38.6 55.2 65.7 72.8 98.3 62.7 80.4 110.8 111.6 108.6 20 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 13
Büyüme 12.4% Çeyreklere Göre Büyüme (%) 15% Büyümeye Katkılar Dış Talep Stok Yatırım Devlet Harcamaları Özel Tüketim 9.3% 8.7% 10% 5.3% 4.5% 4.4% 4.6% 3.1% 2.8% 3.0% 1.5% 1.4% 5% 0% I II III IV I II III IV I II III IV T 2011 2012 2013-5% -10% 2008 2009 2010 2011 2012 2013/9A Sektörlere Göre Büyüme ( 2011 2012 1Ç13 2Ç13 3Ç13 9A13 2013T Tarım 6.2 3.1 4.5 5.6 2.9 3.8 3.5 Madencilik 3.9 0.8-4.5-3.3-2.5-3.3-3.9 İmalat sanayi 10.0 1.8 1.9 3.7 4.9 3.5 3.4 Elektrik, gaz, buhar 8.8 3.5-3.0 2.7 1.0 0.4 1.1 İnşaat Sanayi 11.5 0.6 5.9 7.6 8.7 7.4 7.7 Ticaret 11.2 0.0 2.9 5.1 5.5 4.5 4.5 Ulaştırma 10.5 3.1 2.4 3.4 3.0 3.0 3.0 Mali kuruluşlar 9.6 3.2 6.5 8.5 11.0 8.7 7.3 GSYİH 8.8 2.2 3.0 4.5 4.4 4.0 4.1 Büyümenin itici gücü 14
Sektörler Elektrik Üretimi (Yıllık % Değişim) Otomotiv Üretimi (Yıllık % Değişim) 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% 10% 6% 5% 5.4% 1% -0.4% 1Ç 2Ç 3Ç 4ÇT -5% -4% 5% 4% 3% 3.1% 3.0% 2.8% GSYH 4.5% 4.4% 4.6% 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% 17% 8% 3% -1% -8% -9% -11% -13% 1Ç 2Ç 3Ç 4ÇT 12% 10% 8% 6% 4% 2% Beyaz Eşya Üretimi (Yıllık % Değişim) 11% 8% 7% 5% 3% 4% 1% 2% 1% 0% 1.5% 1.4% 1Ç 2Ç 3Ç 4ÇT 4% 4% 3% 3% 2% 2% Sanayi Üretimi (Yıllık % Değişim) 4% 3.5% 3% 2.8% 2.7% 1% 2% 0% -2% -4% 1Ç 2Ç 3Ç 4ÇT -2% 1% 1% 0% 0.3% 1Ç 2Ç 3Ç 4ÇT 15
Büyüme- 4Ç Beklenti 40% Tüketici Krediler (yıllık değişim) Toplam (kur etkisinden arındırılmış) 30% 20% 10% 0% Eylül 2012 den beri ekonomide genişleme işareti veren PMI kasımda Mart 2011 den beri en yüksek seviyede. Son çeyrekte ekonomik aktivitedeki artışın göstergesi olarak alınabilir. Kredi artış hızı 2012 tedbirleri öncesi seviyelerine ulaştı. Son durumda tüketici kredileri %28, toplam krediler kur etkisinden arındırılmış olarak %26 arttı. İç tüketimin büyümeye desteğini ispatlayan bir görünüm var. 1Ç 2Ç 3Ç 4Ç Yıllık 2012 3,1 2,8 1,5 1,4 2,2 2013 3,0 4,5 4,4 4,6 4,1 Kaynak: TÜİK, TSKB Araştırma 16
Büyüme- 2014 Beklenti 2014 Büyüme açısından zor bir yıl olacak. Büyümeyi destekleyen iç ve dış görünüm bozuldu. Pozitifler Avrupa da toparlanma ve TL deki değer kaybı Türkiye nin ihracatı açısından çok pozitif. İç piyasada beklediğimiz daralma ithalatı düşürürken, ihracatın artması, büyüme kompozisyonunda dış talebin pozitif katkısını getirebilir. Negatifler Siyasi belirsizlik Merkez Bankası nın tüketici kredileri büyüme hızını %28 den %15 e çekme hedefi Bankacılık sektörünün 2013 teki büyümeyi göstermesi beklenmiyor. Sanayi sektör temsilcileri kur ve faiz artışının olumsuz etkisini beklediklerini açıkladılar. Otomotiv üretiminde %5 düşüş bekleniyor Siyasi belirsizlik büyümenin lokomotifi olan inşaat sektörünü olumsuz etkiler Büyüme Tahminleri 2013 2014 Fitch 3.7 3.2 IMF 3.8 3.5 OECD 3.6 3.8 IIF 4.2 2.5 OVP 3.6 4.0 17
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013/10 2013T J-08 A-08 J-08 O-08 J-09 A-09 J-09 O-09 J-10 A-10 J-10 O-10 J-11 A-11 J-11 O-11 J-12 A-12 J-12 O-12 J-13 N-13 J-13 O-13 J-14 N-14 J-14 O-14 Dış Ticaret Açığı (milyar $, yıllık) Dış Ticaret & Cari Açık -120-100 -80-60 Tahminlerimiz -40-20 Enerji Hariç Dış Açık 0 Kaynak: TÜİK Cari Açık / GSYİH 2.6% 3.9% 4.4% 6.0% 5.8% 5.5% 2.0% 6.2% 9.7% 7.4% 7.6% 6.2% mn $ 2013/10 2012 Cari işlemler -51.9-48.5 Finans Hesabı 60.5 67.7 Hisse senetleri 0.3 6.3 Tahvil&Bono 19.6 31.9 Bankalar 26.3 16.4 Diğer sektörler 6.4 5.0 Net Hata & Noksan 3.8 4.0 Genel Denge 12.5 22.8 Kaynak: TÜİK, Merkez Bankası, TSKB Ekonomik Araştırmalar 18
Bütçe & Cari Açık 60 40 20 0 41.95 Bütçe dengesi (mlr TL) Cari açık (mlr $) -20-40 -60-80 -31.84-13.71-17.07-12.17-37.78-40.44-52.21-39.60-45.45-17.44-75.09-28.79-48.51-16.70-64.28-100 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kasım* * Son bir yıllık dönem Kaynak: OVP -33.00-55.00 2014T 19
Borçlar Türkiye Dış Borç Verileri (mlr $) 2009 2010 2011 2012 Haz-13 Eyl-13 Toplam Dış Borç Stoku 269.4 292.0 304.2 338.8 367.1 372.7 Kısa Vade 49.0 77.4 82.0 100.6 125.0 125.2 Uzun Vade 220.3 214.6 222.2 238.2 242.1 247.5 Dış Borç/GSYH 44% 40% 39% 43.1% 44.8% 45.3% Özel Sektör Dış Borç Stoku 172.6 191.5 200.7 227.6 252.1 255.3 Kısa Vade 43.7 71.6 73.6 88.5 108.7 107.6 Uzun Vade 128.9 119.9 127.0 139.1 143.4 147.6 Bankacılık Dış Borç Stoku 54.2 81.2 90.2 115.2 139.3 144.1 Kamu 4.7 6.0 10.0 17.3 22.6 24.0 Kısa Vade 3.6 4.3 7.0 11.0 15.4 16.6 Uzun Vade 1.1 1.7 3.0 6.2 7.2 7.4 Özel 49.5 75.1 80.2 97.9 116.7 120.1 Kısa Vade 21.6 46.6 45.6 57.2 70.4 71.5 Uzun Vade 27.9 28.5 34.6 40.8 46.3 48.6 50 40 30 20 10 Özel Şirketler Dış Borç Stoku 123.1 116.0 120.9 129.7 135.4 135.2 Kısa Vade 22.1 25.0 29.1 31.4 38.3 36.1 Uzun Vade 101.0 91.0 91.8 98.3 97.1 99.1 Kaynak: Hazine Toplam Dış Borç/GSYH (%) Türkiye nin toplam yurtdışı borcu 373 milyar dolar. 45.3 24.7 Toplam 373 milyar dolarlık dış borcun 255 milyar dolarlık kısmı özel sektöre ait. Kamu sektörüne ait olan kısım 118 milyar dolar. Merkezi yönetimin dış borcu 84 milyar dolar. 0 Türkiye Gelişmekte olan Ülkeler 20
Kırılgan Beşli & Türkiye 80 70 67 68 60 50 40 30 20 10 0 43 36 35 26 Kamu Borcu/GSYH 7.4 6.1 4.4 3.4 3.4 Cari açık/gsyh 1 Türkiye G. Afrika Hindistan Endonezya Brezilya Gelişmekte olan Ülkeler 21
Enflasyon 12 Enflasyon (%) 10 8 Tahminlerimiz 6 4 2 0 Oca '11 Nis Tem Eki Oca Nis Tem Eki Oca '13 Nis Tem Eki Oca '14 TÜFE Çekirdek (H) MB Tahmini (yılsonu) Doğalgaz zammı Nis Tem Eki Kaynak: TÜİK, TCMB, TSKB Enflasyon: Çok bilinmeyenli denklem Dünyadaki toparlanmanın emtia fiyatlarına etkisi, vergi ayarlamaları, gıda fiyatları, kur etkisi, enerji zamları. 22
Merkez Bankası 1 Hızlanan Enflasyon Politika Faizi Faiz Dışı Araçlar Politika Faizi Faiz Dışı Araçlar Fiyat İstikrarı Hedef Yavaşlayan Enflasyon Politika Faizi Faiz Dışı Araçlar Politika Faizi Faiz Dışı Araçlar Yavaşlayan Kredi Büyümesi Finansal İstikrar Hızlanan Kredi Büyümesi Kaynak: TCMB, 18 Aralık 2010 23
7/19/2012 8/10/2012 9/6/2012 9/28/2012 22.10.12 16.11.12 10.12.12 02.01.13 24.01.13 15.02.13 11.03.13 02.04.13 25.04.13 20.05.13 11.06.13 03.07.13 25.07.13 20.08.13 12.09.13 04.10.13 04.11.13 26.11.13 18.12.13 Merkez Bankası 2 Araçlar Zorunlu karşılıklar Ne yapıldı? Sabit kaldı Rezerv opsiyon mekanizması Döviz katsayıları yükseltildi Politika faizi Faiz koridoru TL likiditesi Döviz likiditesi Yükseltildi Kuzeye genişletildi Sıkılaştırıldı Bollaştırıldı Merkez Bankası nın 2014 Politika Çerçevesi 1- Sıkı para politikası uygulanacak. Düşük TL likiditesi & yüksek faiz 2- Politika hedefi ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti olacak, bunun %6,75 olması için likidite kompozisyonunda gerekli ayarlamalar yapılacak. 3- Ocak sonuna kadar en az 6 milyar dolarlık döviz satışı yapılacak. Şubattan itibaren Rezerv opsiyonlarının etkisi izlenerek döviz satışları azaltılabilir. 3-2014 te tüketici kredileri büyüme hızı %15 e çekilecek. Büyümede yeni bir dengelenme yılı mı? 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 Ağırlıklı fonlama maliyeti (%) Kaynak: Merkez Bankası Politika Faizleri TCMB O/N Borç Verme 7.75 7.17 Politika faizi (%) 4.5 24
1985-2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Hedef* 2015 Hedef* 2016 Hedef* Özelleştirme Özelleştirme Gelirleri (mn $) 12,478 7,357 8,2228,096 6,297 120 536 187 1,282 4,258 2,275 3,085 3,018 1,358 4,500 3,700 2,000 *OVP 2005 8,222 Türk Telekom 6,550 Eti Alüminyum 305 Hilton Oteli 256 Diğer 1,112 2006 8,096 Tüpraş 4,140 Erdemir 2,770 Başak Sigorta 268 Diğer 918 2008 6,297 Petkim 2,040 Tekel Sigara 1,720 Türk Telekom 1,911 Diğer 626 2013 12,478 Seyitömer Termik Santralı 2248 Aras Edas 129 Gediz Edas 1,231 Boğaziçi Edas 1,960 Akdeniz Edas 546 EÜAŞ santralleri 183 Dicle 387 Başkent Doğalgaz 1,162 Hamitabat 105 Vangölü 118 Anadolu Yakası EDAS 1,227 Kangal Termik Santralı 985 Toroslar EDAS 1,725 Diğer 472 25
Beklenen Özelleştirmeler Şirket Beklenen Tahsilat (mn dolar) Salıpazarı Liman Sahası 702 Diğer 328 Toplam 1,030 Projeler Satılacak kısım Açıklama THY 49% Danışman atandı. Blok satış ya da halka arz çalışmaları devam ediyor. İgdaş 100% Çalışmalar ÖİB tarafından sürdürülüyor. Telekom Vakıfbank Ziraat Bankası %6.68 hisse ikincil halka arz ikincil halka arz ilk halka arz ÖİB'nin %30 hissesi var. Yarısının halka arz edilmesi planlanıyor. Öger Grubu halka arzda %10 hisse alabileceğini açıkladı. Halka arzın 31.12.2013'e kadar tamamlanması planlanmıştı. Halka açıklığının %25'ten %49'a yükseltilmesi hedefleniyor. 2013'ün ikinci yarısında planlanıyor. Göksu Elektrik Dağıtım %100 hisse satışı (27 yıl işletme hakkı) İhale bekleniyor Milli Piyango 10 yıllık lisans süresi satışı 10 yıllık lisans devri ihalesi 2009'da iptal edildi. Yeni ihalede teklifler 13 Şubat 2014'te verilecek. İzmir Kruvaziyer Limanı 46 yıllık işletme hakkı Teklif verme tarihi 7 Eylül 2012'den 21 Eylül'e ertelendi. İhaleye tek teklif geldiği için iptal edildi. İzmir Yük Limanı işletme hakkı devri İmar planı çalışmaları devam ediyor. Köprü ve otoyollar Derince Limanı Şirketleştirilerek halka arz edilecek 36 yıllık işletme hakkı 25 yıllık işletme hakkı devri için 17 Aralık'ta yapılan ihaleyi Koç Holding-Uem- Gözde kazandı. İhale iptal edildi. 30 yıllık işletme hakkına sahip olan bir şirket kurulması için yasal düzenleme TBMM'de 2007'deki ihaleyi Türkerler kazandı. İmtiyaz sözleşmesi onay ile imar problemleri nedeniyle iptal edildi. Son teklifler 16 Ocak 2014'te verilecek. 26
Halka Arzlar 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 Halka arz adedi Halka Arzlar (mn TL) 9 2 1 22 25 16 9 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Şirket Tarih Halka Arz Şekli Toplam Hasılat (mn TL) Yabancı Payı (%) 2013 Halk Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. 13-15.02.2013 Sermaye Artırımı 250 9.2 Servet Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. 16-17.04.2013 Sermaye Artırımı ve Ortak Satışı 35 - Pegasus Hava Taşımacılığı A.Ş. 18-19.04.2013 Sermaye Artırımı ve Ortak Satışı 649 70.0 Royal Halı İplik Tekstil Mobilya San. Ve Tic. A.Ş. 24-26.04.2013 Sermaye Artırımı ve Ortak Satışı 77 20.0 Odaş Elektrik 13-14.05.2013 Sermaye Artırımı 60 45.0 Panora Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. 15-17/05/2013 Ortak Satışı 102 0.0 Akyürek Tüketim 30-31/05/2013 Sermaye Artırımı ve Ortak Satışı 43 5.0 Verusa Holding 11/12/2013 Sermaye Artırımı ve Ortak Satışı 79 67.8 San-el Mühendislik 25-27.11.2013 Sermaye Artırımı ve Ortak Satışı 13 0.1 Toplam 1,309 18.0 27
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012/10 2013/10 Yabancı Doğrudan Yatırımlar 25 20 15 10 Yabancı Doğrudan Yatırımlar (mlr $) 22.0 20.2 19.5 10.0 8.4 9.0 15.7 11.2 9.2 5 1.0 3.4 1.1 1.8 2.8 0 Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 28
Ara-08 Nis-09 Tem-09 Eki-09 Oca-10 Nis-10 Tem-10 Eki-10 Oca-11 May-11 Ağu-11 Kas-11 Şub-12 May-12 Ağu-12 Ara-12 Mar-13 Haz-13 Eyl-13 Oca-08 May-08 Eyl-08 Oca-09 May-09 Eyl-09 Oca-10 May-10 Eyl-10 Oca-11 May-11 Eylül-11 Ocak-12 Mayıs-12 Eylül-12 Ocak-13 Mayıs-13 Eylül-13 Yabancı portföy yatırımları Yabancı Portföyü (milyar $) Mevduat Hisse Bono Toplam 2012 sonu 15 46 34 95 2012 sonu 21 79 54 153 Değişim 6 33 19 58 Değer değişiminden arındırılmış değişim - 6 16 22 2013 sonu 24 62 48 134 Değişim 3-17 -5-19 Değer değişiminden arındırılmış değişim - 1 4 5 Kaynak: TCMB, MKK, BDDK TCMB verilerine göre haziran-aralık döneminde hissede 266mn dolarlık, bonoda 3,6 milyar dolarlık satış yaptılar. BIST'te Yabancı Payı (%) 70 68 66 64 62.38 62 60 58 Bonoda Yabancı Payı 30% 25% 25.3% 20% 15% 10% 5% 0% 29
BIST 5 3 b 1 2 4 a C? BIST-100 de Mayıs 2013 te başlayan düşüş trendinin 2014 yılının ilk çeyreğinde devam edeceğini tahmin ediyoruz. Endeksin 63.000 de tutunamaması halinde 2014 te ulaşabileceği alt seviyenin 50.000-55.000 aralığını olacağını hesaplıyoruz. Yılın ikinci yarısının başında beklediğimiz muhtemel tepki alımları, yeniden düşüşle izlenebilir. Endekste toparlanmanın son çeyrekte gerçekleşebileceğini, endeksin 2014 ü primle kapatacağını hesaplıyoruz. 2014 sonu kapanış tahminimiz 75.000 seviyesinde bulunuyor. 30
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 T BIST Getiriler BIST'te Yıllık Getiriler (%) 80 97 46 34 59 42 25 53 15? -38-25 -2-52 -22-13 31
Ocak '06 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '07 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '08 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '09 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '10 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '11 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '12 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '13 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım BIST te Yabancı İşlemleri Net Yabancı Alışı & İMKB-100 60,000 800 50,000 300 40,000 (200) 30,000 20,000 (700) (1,200) Net alım/satım BIST-100 (ay sonu kapanış, $) 10,000 0 32
F/K F/K (T) 20 18 16 14 12 10 8 6 F/K (Sınai) F/K (100) F/K (Banka) 13.73 11.67 8.45 4 2 0 33
Kur farkları ve Hisseler Merkez Bankası nın Finansal İstikrar Raporuna göre reel sektörün açık pozisyonu 2012 sonuna göre 24 milyar dolar artışla Ağustos 2013 sonunda 165 milyar dolar oldu. BIST te işlem gören firmaların bankalar hariç toplam açık pozisyonu eylül sonunda 54 milyar lira seviyesinde. Dolar/TL nin son çeyrekte %5 yükselişle 2,13 te kapanmasının 4. çeyrekte firmalara 3,3 milyar lira kur farkı yükü getireceğini hesaplıyoruz. Toplam yıllık karlar Eylül 2013 sonuna göre yılsonunda %22 düşüş gösterebilir. Yabancı Para Pozisyonu (mlr TL) TTKOM -7.72 ENKAI 1.44 KCHOL -6.86 PGSUS 1.22 TUPRS -6.68 TAVHL 0.54 THYAO -4.03 DOHOL 0.50 AEFES -3.04 ECILC 0.46 MGROS -2.39 ALARK 0.36 AKENR -1.57 BSHEV 0.34 IZMDC -1.48 SAHOL 0.29 FROTO -1.47 ARCLK 0.25 ZOREN -1.46 UCAK 0.25 34
Hisse önerileri Bağfaş: Gübre sektöründe ithal hammadde bağımlılığı, kurların yükseldiği bu dönemde karlılığını olumsuz etkileyecek bir faktördür. Maliyet artışına karşılık iç talepteki zayıflık fiyat artışlarını önleyecektir. Şirketin 2013 ü zararla kapatmasını bekliyoruz. Ancak şirketin 2015 te kapasitesi 550.000 tondan 1,2mn tona yükselecek ve artan kapasite için bugünden güçlü ihracat bağlantıları kurdu. Yılbaşından beri %40, endekse göre %28 gerileyerek piyasa değeri 140mn dolara geriledi. Garanti Bankası: Faizdeki yükseliş, mevzuat değişiklikleri kar marjlarında toparlanma beklentisini öteledi. Hisse yılbaşından beri %28, endekse göre %14 gerilemiş durumda. Endeksteki yükseliş durumunda portföylerde bulundurulması gereken bir hisse olarak görüyoruz. Ereğli Demir Çelik: 2008 krizinden en büyük yarayı alan sektörde 2013 ün son çeyreğinde global bazda iyileşme işaretleri aldık. Yurtiçinde üretim hala ekside olsa da, İsdemir de yaz aylarında yaşanan grev de bu düşüşte etkili. Şirket 2012 de yüksek maliyetli stokların eritilmesiyle karında ciddi düşüş yaşamıştı. Bu yıl eski karlılığından hala uzakta olsa da baz etkisiyle ciddi bir artış bekliyoruz. Dolar bazında bilanço hazırlaması nedeniyle kurlardaki yükselişten olumsuz etkilenmiyor. F/K oranı 8,09 ile çok cazip seviyede. Sabancı Holding: Banka dışı şirketlerinin karlılığının iyileşmesinin etkisiyle 9 aylık dönemde net karında %31 artış sağladı. Şirket yoğun bir birleşme&satın alma dönemini geride bıraktı. Ayedaş, Toroslar EDAŞ devralındı. Diasa Şok a devredildi. Carrefoursa da payını %38 den %51 e yükseltti. Gelecek dönemde elektrik dağıtımının entegrasyonu ve Carrefoursa da değişim sürecine odaklanacak. Grubun ku riski yaratan tek borcu Enerjisa nin Ayedaş ve Aydaş alımından gelen 1,3 milyar euro. Önümüzdeki dönemde Avivasa nın halka arzı, lastik ve çimentoda artan karlılık, Enerjisa da kapasitenin 2017 de 5000MW a yükseltilmesi izlenecek. Analistler Carrefoursa da açıklanan yeniden yapılanma programlarını dikkatlice izliyor olacağız. Holding hissesi 8 F/K ile ne net aktif değerine göre %16 iskontolu işlem görüyor. 35
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Siyasi riskteki artışla yeni yıla rekor seviyelerde giren dolar/tl de yıl içinde ciddi bir dalgalanma bekliyoruz. Yaşanan yükselişin benzeri Ağustos 2013 te izlenmişti. Dolar/TL 1,97 zirvesini aştıktan sonra %6 primle 2,08 e ulaşmış ve bu seviyeden kar realizasyonuyla karşılaşmıştı. Aynı analizi uygularsak 2,20 lira seviyesine ulaşıyoruz. Siyasi riskler nedeniyle tepe noktayı tahmin etmek güç olsa da yıl içinde 2,08 ve altının tekrar görülmesi ihtimali çok yüksek. Tahvil faizinin son iki yılın en yüksek seviyeye çıkmasında dolar/tl nin ani ve hızlı yükselişi ile hisselerden daha fazla görülen yabancı çıkışları oldu. Hazinenin iç borç geri ödemeleri geçen yıldan çok farklı bir görüntü sergilemiyor. Ancak enflasyon beklentileri ÖTV artışları ve kur etkisinin gecikmeli olarak yansıması ihtimaliyle bozuldu. Bozulan enflasyon görünümü Merkez Bankası nın %7,75 olan borç verme faizini artırması yönünde baskı oluşturabilir. Tahvil faizinin 2014 te aşağı yönlü seyrinin sınırlı kalabileceğini, 8,80-11.0 bandında seyir izleyeceğini tahmin ediyoruz. Alternatif Piyasalar Beklentiler 35 30 25 20 15 10 5 0 Merkezi Yönetim İç Borç Geri Ödemeleri (mlr TL) 2013 2014 Kaynak: Hazine 36
Makroekonomik göstergeler 2013 Tahmin 2014 Tahmin Dönem Değer Önceki Dönem Değer TSKB OVP TSKB OVP Büyüme Büyüme 2013-3Ç/2012-3Ç 4.40% 2013-2Ç/2012-2Ç 4.50% 4.1% 3.6% 3.5% 4.0% GSYİH (mlr $) 2013/3Ç - yıllık 821 2013/2Ç - yıllık 782 785 823 902 867 Kişi Başına gelir ($) 2013/3Ç - yıllık 10,869 2013/2Ç - yıllık 10,345 10,818 11,277 Enflasyon TÜFE (aylık) Aralık 0.46% Kasım 0.01% 1.3% (Oca) TÜFE (yıllık) Aralık 7.40% Kasım 7.32% 8.0% 5.3% Dış Ticaret İhracat (aylık, mlr $) Kasım 14.3 Ekim 12.1 İthalat (aylık, mlr $) Kasım 21.4 Ekim 19.5 İhracat (yıllık, mlr $) Kasım 151.3 Ekim 151.0 150 154 170 167 İthalat (yıllık, mlr $) Kasım 248.3 Ekim 247.9 250 252 266 262 Dış Ticaret Açığı (aylık, mlr $) Kasım 7.2 Ekim -7.4 Dış Ticaret Açığı (yıllık, mlr $) Kasım 97.0 Ekim -96.9 100 98 96 96 Cari Açık Cari açık (aylık, mlr $) Ekim 2.9 Eylül 3.4 Cari açık (yıllık, mlr $) Ekim 60.9 Eylül 59.1 65-58.8 63-55.5 Cari açık/gsyih Ekim 7.4% Eylül 7.2% 8.3% 7.1% 7.0% 6.4% Bütçe Bütçe dengesi (aylık, mlr TL) Kasım 6.4 Ekim -3.2 Bütçe dengesi (yıllık, mlr TL) Kasım -16.7 Ekim -17.7-34.0-19.4-35.0-33.2 Bütçe dengesi/gsyih Kasım -1.2% Ekim -1.2% -2.2% -1.2% -1.9% Faiz MB haftalık repo faizi Aralık 4.50% Kasım 4.50% Ağırlıklı fonlama maliyeti (aylık ortalama) Aralık 6.84% Kasım 6.51% İç Borçlanmanın ağırlıklı ortalama maliyeti Kasım 8.9% Ekim 8.5% Reel Efektif Döviz Kuru Aralık 106.85 Kasım 109.38 Borç Merkezi Yönetim Borç Stoku (Brüt, mlr TL) Kasım 577.8 Ekim 574.9 Borç stoku / GSYİH Kasım 38% Ekim 38% 35.0% 33.0% Sanayi (Önceki yılın aynı ayına göre değişim) Sanayi üretimi Ekim -0.5% Eylül 6.4% Elektrik üretimi Kasım 4.8% Ekim 3.3% Otomotiv üretimi Kasım 12.0% Ekim -3.0% Beyaz Eşya Üretimi Kasım 4.8% Ekim -2.0% İşsizlik İşsizlik Eylül 9.9% Ağustos 9.8% 9.5% 9.4% 37
Önemli tarihler TCMB toplantısı 21 Ocak, 18 Şubat, 18 Mart, 24 Nisan, 22 Mayıs, 24 Haziran, 17 Temmuz, 27 Ağustos, 25 Eylül, 23 Ekim, 20 Kasım, 24 Aralık Fed toplantısı 29 Ocak, 19 Mart, 30 Nisan, 18 Haziran, 30 Temmuz, 17 Eylül, 29 Ekim, 17 Aralık Avrupa MB toplantısı 9 Ocak, 6 Şubat, 6 Mart, 3 Nisan, 8 Mayıs, 5 Haziran, 3 Temmuz, 7 Ağustos, 4 Eylül, 2 Ekim, 6 Kasım, 4 Aralık Japonya MB toplantısı 22 Ocak, 18 Şubat, 11 Mart, 8 Nisan, 30 Nisan, 21 Mayıs, 13 Haziran Seçimler Nisan Macaristan Parlamento seçimleri, Mayıs Hindistan genel seçimler, 22 Mayıs Avrupa Parlamentosu, 9 Temmuz Endonezya cumhurbaşkanlığı seçimleri, 5 Ekim Brezilya Başkanlık seçimi, 4 Kasım ABD Temsilciler Meclisi seçimi, 30 Mart Türkiye'de yerel seçimler, En geç 28 Ağustos Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı seçimleri, 2014 Mısır'da Başkanlık seçimleri ABD istihdam raporu 10 Ocak, 7 Şubat, 7 Mart, 4 Nisan, 2 Mayıs, 6 Haziran, 3 Temmuz, 1 Ağustos, 5 Eylül, 3 Ağustos, 7 Kasım, 5 Aralık 38
Bankacılık Sibel Alpsal 39
Bankacılık Sektörü Bilanço Gelişimi 27.12.2013 Yılbaşından beri değişim Son 1 ayda değişim (milyar TL) Nominal Kur etkisinden arınd. Nominal Kur etkisinden arınd. Aktifler (T) (*) 1,720 25.5% 15.8% 4.3% 1.0% Nakit, Bankalar 84 17.1% 3.0% 11.6% 9.0% Menkul değerler 287 5.3% 1.7% 1.2% -0.6% Krediler 1,058 32.3% 25.1% 3.8% 3.5% Brüt sorunlu krediler 29 24.7% 24.1% 0.5% 0.3% Mevduat 1,015 24.2% 14.9% 5.3% 3.0% Repodan Sağ. Fonlar 112 34.1% 22.6% -4.4% -3.7% Bankalara borçlar 234 53.4% 26.3% 10.0% 5.6% Özsermaye (**) 220 16.6% 16.6% 0.39% 1.12% (*) Aktif büyüklüğü tahmin edilmiştir. (**) Özsermaye: yasal özkaynak tutarı, uzun vadeli tahvil ihraçları ve sermaye benzeri kredileri kapsamaktadır. Kaynak: BDDK haftalık bülten, 27 Aralık 2013 40
Bankacılık Sektörü Bilanço Gelişimi aylık bazda Aktifteki aylık değişim (Aylık bazda kur etkisinden arındırılmış, milyar TL) Pasifdeki aylık değişim (Aylık bazda kur etkisinden arındırılmış, milyar TL) 50 40 30 20 10 0-10 -20 13.4-5.8-6.8 8.8 6.8 0.7 24.2 3.3 0.8 18.6 6.3 19.9 17.7 6.4 8.2 4.3-5.2 3.3 3.8 2.9 14.9 4.2 31.0 6.7 50 40 30 20 10 0-10 -20 6.9-17.1 10.6 6.5 10.0 2.2 14.8 3.6 2.9 3.4 2.3 17.9 13.8 14.2 13.3 16.9-17.3-20.2 7.7 6.9 5.2 8.1 2.4 5.2 12.3 6.7 22.6-9.5-30 Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık -30 Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Y.İçi Nakit ve Ben. Varlıklar Menkul Değ. Plasmanlar YP Krediler Y.Dışı Bank. Alacaklar TP Krediler Takipteki Alacaklar (Net) TP Mevduat Y.İçi Bankalara Borçlar MB'den borçlanma Özkaynak YP Mevduat Y.Dışı Bankalara Borçlar MB dışı Repodan Sağ. Fonlar 41
Feb-08 May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Nov-13 Feb-08 May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Nov-13 Feb-08 May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Nov-13 Krediler Toplam krediler, kur etkisinden arındırılmış (2007 bazlı), son 1 yıllık değişim 50.0% 40.0% 19/09/2008 31/12/2010 30.0% %25.65 20.0% 14/05/2010 03/06/2011 29/06/2012 10.0% 02/11/2012 0.0% -10.0% 25/09/2009 Toplam Kurumsal krediler, kur etkisinden arındırılmış (2007 bazlı), son 1 yıllık değişim Tüketici kredileri, kur etkisinden arındırılmış (2007 bazlı), son 1 yıllık değişim 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0% 19/09/2008 14/05/2010 03/2011 31/05/2013 16/03/2012 02/11/2012 26.0% 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 14/05/2010 31/12/2010 BDDK kararı 17/06/2011 29/06/2012 02/11/2012 27.8% -10.0% 25/09/2009 0.0% 25/09/2009 42
Feb-08 May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Nov-13 H1 H4 H7 H10 H13 H16 H19 H22 H25 H28 H31 H34 H37 H40 H43 H46 H49 H52 Feb-08 May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Nov-13 Feb-08 May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Nov-13 Kurumsal Krediler 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0% -10.0% -20.0% Diğer Kurumsal krediler, kur etkisinden arındırılmış (2007 bazlı), son 1 yıllık değişim 19/09/2008 14/05/2010 25/09/2009 03/2011 16/03/2012 02/11/2012 03/05/2013 21.14% 60.0% 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0% -10.0% -20.0% Diğer Kurumsal krediler, kur etkisinden arındırılmış (2007 bazlı), son 1 yıllık değişim TP YP- kur etkisinden arındırılmış 16/03/2012 17/05/2013, 4.39% 30.2% 10.0% 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0% Spot, taksitli ticari, katılım krediler, kur etkisinden arındırılmış (2007 bazlı), son 1 yıllık değişim 19/09/2008 14/05/2010 25/09/2009 03/2011 02/11/2012 05/04/2013 20/09/2013, 35.6% 30.9% 60,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0-10,000 Spot, taksitli ticari, katılım krediler gelişimi 2012-2013 YBB fark (milyon TL) TP 2012 YP 2012 TP 2013 YP 2013 5/4/2013 20/09/2013 (*) Diğer kurumsal krediler; spot, taksitli ticari ve kurumsal kredi kartları ile mali sektör hariç kurumsal kredileri göstermektedir. 43
Jun-08 Sep-08 Dec-08 Mar-09 Jun-09 Sep-09 Dec-09 Mar-10 Jun-10 Sep-10 Dec-10 Mar-11 Jun-11 Sep-11 Dec-11 Mar-12 Jun-12 Sep-12 Dec-12 Mar-13 Jun-13 Sep-13 Kurumsal Krediler - KOBİ kredileri Kasım 2012 den beri, not artışı sonrasında Kasım 2013 itibarıyla KOBİ kredilerindeki artış %46. KOBİ hariç kurumsal kredilerde artış hızı Kasım 2012 - Mart 2013 döneminde düşük kalırken, Nisan ayından beri yaşanan %13 büyüme ile Kasım 2012 den beri izlenen artış %14 e yükseldi. KOBİ hariç kurumsal kredilerde TP kredi artışı Mart ayından beri ivmelenirken, YP kredi artışı Mayıs-Haziran aylarında izlendi. Ağustos ayından beri ise nette KOBİ hariç kurumsal kredilerde artış KOBİ kredilerindeki artışın beşte biri seviyesinde kaldı. KOBİ kredilerinde YP payı son 1 yılda %16.2-17.2 bandında dalgalanırken, Ekim ayında YP KOBİ kredilerinde %8.5 artış görülmesi ile YP payı da %18.2 ye yükseldi. Kurumsal kredilerin gelişimi (kur etkisinden arındırılmış, 2007 bazlı, milyon TL) 250,000 230,000 210,000 190,000 170,000 150,000 130,000 110,000 90,000 70,000 Fitch not artışı ile risk ağırlıklı aktif yaratma potansiyeli oluşması - Kasım 2012 sonrası Basel II'ye geçiş sonrası, Temmuz - Ekim 2012 KOBİ Kredileri (sol e.) KOBİ hariç Kurumsal (sağ e.) 2012 Apr-13 Jul-13 490,000 440,000 390,000 340,000 290,000 240,000 190,000 140,000 Kaynak: BDDK aylık bülten, Ekim 2013 44
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Kurumsal Krediler - sektör bazında Ekim 2013 itibarıyla 2013 yılında kurumsal krediler nominal bazda %24 artarken, Enerji kredilerinde nominal artış %44, kur etkisinden arındırılmış artış %27. Sektörel bazda kredilerde 2013 yılı farkı (milyar TL) 2013 yılı değişimi nominal (%) 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 İnşaat Elektrik, Gaz ve Su Kaynakları Ürt. Dağt. San. 37.1% 44.2% Toptan Ticaret ve Komisyonculuk Perakende Ticaret ve Kişisel Ürünler Tekstil ve Tekstil Ürünleri San. Metal Ana San. ve İşlenmiş Maden Ürt. San. Gıda, Meşrubat ve Tütün San. Oteller 29.1% Motorlu Araçlar ve Yakıtlarının Perakende Satışı Emlak Komisyonculuğu 88.0% Kaynak: BDDK aylık bülten, Ekim 2013 45
Banka grubu bazında kredi büyümesi 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Toplam krediler - Q4 değişimi Sektör Kamu Özel Yabancı KYB Katılım 8% 6% 7% KYB, 7% 6% 6% 4.3% 4.7% 4.4% Toplam krediler Kurumsal krediler Diğer Kurumsal 27 Aralık verileri ile dördüncü çeyrekte toplam kredilerde %4.3, tüketici kredilerinde %4.6, kurumsal kredilerde de %4.7 artış görüldü. Toplam kredi artışının %82 si %4.8 artan TP krediler, %18 i ise %2.8 artan YP krediler kaynaklıdır. YP kredi artışının %38 i %12 artış görülen kalkınma ve yatırım bankaları, %33 ü ise %9.7 artışla kamu bankaları kaynaklıdır. Kamu bankaları TP kredilerde de stok payı %28 iken TP kredi artışının %41 ini %7.2 artışla sağlayarak öne çıkmaktadır. Kamu bankalarında dördüncü çeyrekte Kasım ayından itibaren TP mevduat artışı da dikkat çekmiştir. TP krediler - Q4 değişimi YP krediler - Q4 değişimi Sektör Kamu Özel Yabancı KYB Katılım Sektör Kamu Özel Yabancı KYB Katılım 15% 10% 5% 0% -5% -10% 7.2% 4.8% 0% 9.5% 10.3% 5.9% 6.2% -1% 20% 15% 10% 5% 0% 12.0% 12.0% 9.7% 9.7% 3.9% 3.9% 2.8% 2.8% 2.5% KYB, 14.4% 8.6% -15% -5% -20% KYB, -16% Toplam krediler Kurumsal krediler Diğer Kurumsal -10% -7% -7% Toplam krediler Kurumsal krediler Diğer Kurumsal 46
Feb-08 May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Nov-13 Dec-08 Mar-09 Jun-09 Sep-09 Dec-09 Mar-10 Jun-10 Sep-10 Dec-10 Mar-11 Jun-11 Sep-11 Dec-11 Mar-12 Jun-12 Sep-12 Dec-12 Mar-13 Jun-13 Sep-13 Dec-08 Feb-09 Apr-09 Jun-09 Aug-09 Oct-09 Dec-09 Feb-10 Apr-10 Jun-10 Aug-10 Oct-10 Dec-10 Feb-11 Apr-11 Jun-11 Aug-11 Oct-11 Dec-11 Feb-12 Apr-12 Jun-12 Aug-12 Oct-12 Dec-12 Feb-13 Apr-13 Jun-13 Aug-13 Oct-13 Konut kredileri 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 Konut kredileri (milyar TL) Yıllık bileşik büyüme oranı - %28 Konut kredisi faiz oranları (%) (sağ eksen) %11 17/06/2011 BDDK ihtiyaç kredileri kararı %12 27/01/2012 Ek sıkılaştırma nın sonu + alternatif ZK tesis imkanları %33 14/09/2012 %15 %25 30.00 25.00 20.00 15.00 10.00 14/06/2013 5.00 0.00 Merkez Bankası nın politikalarındaki değişim ile kredi faizlerine Temmuz ayından itibaren izlenen artış konut kredilerinde bileşik büyüme oranını %33 den %15 e çekmiştir. 50.0% 45.0% 40.0% 35.0% 30.0% 25.0% 20.0% 15.0% 10.0% 5.0% 0.0% Konut kredileri, kur etkisinden arındırılmış (2007 bazlı), son 1 yıllık değişim 14/05/2010 25/09/2009 31/12/2010 BDDK kararı 17/06/2011 29/06/2012 02/11/2012 13/09/2013, 31.4% 28.2% 18,000 16,000 14,000 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0 Kullandırılan konut kredileri (milyon TL, çeyrek dönem bazında) 47
Dec-10 Feb-11 Apr-11 Jun-11 Aug-11 Oct-11 Dec-11 Feb-12 Apr-12 Jun-12 Aug-12 Oct-12 Dec-12 Feb-13 Apr-13 Jun-13 Aug-13 Oct-13 Jul-12 Aug-12 Sep-12 Oct-12 Nov-12 Dec-12 Jan-13 Feb-13 Mar-13 Apr-13 May-13 Jun-13 Jul-13 Aug-13 Sep-13 Oct-13 Nov-13 Dec-13 Kredi faiz oranları ve kredi mevduat spreadi 24.0 20.0 16.0 12.0 Tüketici Kredilerine Uygulanan Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları (%) 17/06/2011 21/10/2011 İhtiyaç Taşıt Konut 13/01/2012, 20.14 28/06/2013 04/10/2013 17.00 15.00 13.00 11.00 9.00 7.00 Ticari TL cinsi Ticari kredi faizleri (%) Tüzel Kisi KMH ve Kurumsal Kredi Kartlari Haric Mayıs - Ağustos: 500 baz puan artış, 13 Eylül'den beri 150 baz puan düşüş %9.48 8.0 5.00 Çeyrek dönem bazında kredi - mevduat spread ortalamaları Ticari (Tüzel Kisi KMH ve Kurumsal KK Haric) İhtiyaç Konut 9.00 8.00 7.00 6.00 5.00 4.00 3.00 2.00 1.00 0.00 5.98 2.98 2.05 4Q2012 1Q2013 2Q2013 3Q2013 4Q2013 48
2007/12 2008/03 2008/06 2008/09 2008/12 2009/03 2009/06 2009/09 2009/12 2010/03 2010/06 2010/09 2010/12 2011/03 2011/06 2011/09 2011/12 2012/03 2012/06 2012/09 2012/12 2013/03 2013/06 2013/09 2007/12 2008/03 2008/06 2008/09 2008/12 2009/03 2009/06 2009/09 2009/12 2010/03 2010/06 2010/09 2010/12 2011/03 2011/06 2011/09 2011/12 2012/03 2012/06 2012/09 2012/12 2013/03 2013/06 2013/09 2007/12 2008/03 2008/06 2008/09 2008/12 2009/03 2009/06 2009/09 2009/12 2010/03 2010/06 2010/09 2010/12 2011/03 2011/06 2011/09 2011/12 2012/03 2012/06 2012/09 2012/12 2013/03 2013/06 2013/09 2007/12 2008/04 2008/08 2008/12 2009/04 2009/08 2009/12 2010/04 2010/08 2010/12 2011/04 2011/08 2011/12 2012/04 2012/08 2012/12 2013/04 2013/08 Bankacılık sektörü kar marjları Yıllık bazda kar marjı bileşenleri Kredilerden alınan faizler / krediler Mevduatta verilen faizler / Mevduat Kredi - Mevduat spreadi 20% 15% 10% 5% 0% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% Yıllık bazda kar marjı gelişimi Toplam faiz getirisi Toplam kaynak maliyeti Spread (sağ eksen) 8% 2013/05 7% 6% 5% 4% 3% 2% 90.0% 85.0% Yıllıklandırılmış Faiz dışı gelir / faiz dışı gider 2011/03, 81.1% Yıllık bazda sorunlu kredi maliyeti Toplam Karşılık giderleri / krediler Özel Karşılık giderleri / krediler 80.0% 75.0% 70.0% 2013/07, 73.0% 3.0% 2.5% 2.0% 1.5% 2012/08 2013/08 65.0% 60.0% 2012/10, 64.8% 1.0% 0.5% 0.0% 49
Mevduat Temmuz Ağustos aylarında YP mevduatta gözlenen artış Eylül ayında, Merkez Bankası Başkanı Başçı nın Ağustos sonunda yaptığı kur yorumu sonrasında hız kesti. Ekim Kasım aylarında da tasarruf mevduatı ağırlıklı YP mevduat artışı görüldü. Aralık ayında ise tasarruf ve katılım fonları kaynaklı YP mevduat çözüldü. 28 Haziran dan beri sektörün toplam TP mevduat artışı %6.2 iken, toplam YP mevduat artışı %13, yaklaşık 18.4 milyar USD oldu. Bu artışın %49 u ticari, %42 si tasarruf mevduatı ve katılım fonları kaynaklıdır. Aynı dönemde YP kredi kullandırımının yavaşlaması ile bankalar yeniden ROM mekanizmasında döviz biriktirme yoluna gitmiştir. Ekim 2013 verileri ile finansal kesim dışı firmaların kısa vadeli net döviz açık pozisyonu yurtiçi bankalarda biriktirdikleri mevduat etkisinde 8 milyar USD daralırken, kısa + uzun vade net döviz açık pozisyonu ağırlıkla yurtiçi bankalardan kullanılan krediler etkisinde 2.6 milyar USD büyüdü. Finansal kesim dışı firmaların yurtiçi bankalardaki mevduatın 7.9 milyar USD, %20 artarken, kullandıkları döviz ve dövize endeksli kredileri de 9.5 milyar USD arttı. 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0-2,000 Aylık YP mevduat artışı (milyon USD) Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ticari mevduat Tasarruf Bankalar mevduatı 8,285 5,536 2,577 968 3,968-463 -809-822 Katılım fonları Toplam 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0 28 Haziran'dan beri YP mevduat artışı (milyon USD ve artış oranı) 18.7% 9,019 15.0% 7,385 11.3% 2,090 3.0% 307 Ticari mevduat Tasarruf mevduatı Bankalar mevduatı Katılım fonları 20.0% 18.0% 16.0% 14.0% 12.0% 10.0% 8.0% 6.0% 4.0% 2.0% 0.0% 50
Dec-06 May-07 Oct-07 Mar-08 Aug-08 Jan-09 Jun-09 Nov-09 Apr-10 Sep-10 Feb-11 Jul-11 Dec-11 May-12 Oct-12 Mar-13 Aug-13 Jan-13 Feb-13 Mar-13 Apr-13 May-13 Jun-13 Jul-13 Aug-13 Sep-13 Oct-13 Nov-13 2013 yılı Özsermaye Özsermaye gelişimi aylık bazda ve 2013 yılı toplam (milyon TL) 25,000 5.0% 20,000 15,000 10,000 5,000 0 1,812 3.1% 2.5% 3,712 2,716 4.0% 3.0% 2.0% 1.0% 0.0% Menkul Değerler Değer Artış Fonu Sabit Kıymet Yeniden Değerleme Fonu Yedek Akçeler+ Dönem karı + Geçmiş yıl kar/zararı -5,000-2,245-1,813-3,724-2,042-1.0% Ödenmiş Sermaye -10,000-15,000-8,302-2.5% -1.3% -2.0% -10,717-3.0% Aylık özsermaye değişimi (sağ eksen) 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Alım Satım Amaçlı AFS HTM 2008 yılında tanınan bir seferlik transfer imkanı 13/09/2013 %80'den %70'e %17'den %27'ye Yılbaşından beri sektörün aktif toplamı %21 artarken, özsermaye artışı %6.5 seviyesinde kalmıştır. 2013 yılında özsermaye gelişiminde aylık bazda Mart ayından itibaren menkul değerler değer artış fonundaki erime etkili olmaktadır. Aylık bazda en yüksek kayıp Haziran ayında 8.3 milyar TL ile görülmüş olup, Kasım 2013 itibarıyla menkul değerler değer artış fonunda yılbaşından beri %71, 10.7 milyar TL lik gerilme izlendi. Eylül ayından itibaren sektörün değer değişimi özsermaye ile ilişkilendirilen satılmaya hazır menkul değer portföyünde gerilmeye karşılık VKET portföyün büyümes ile serbest portföy dağılımı değişmektedir. 51
30/04 14/05 28/05 11/06 25/06 09/07 23/07 06/08 20/08 03/09 17/09 01/10 15/10 29/10 12/11 26/11 10/12 24/12 07/01 30/04 14/05 28/05 11/06 25/06 09/07 23/07 06/08 20/08 03/09 17/09 01/10 15/10 29/10 12/11 26/11 10/12 24/12 07/01 Merkez Bankası politikaları 1 Haftalık repo (%4.5) Ağr.Ort. Fonlama mal. Dönemsel Ağr.Ort. Fon. mal. O/N Üst bant >>> Haz - 5 Eylül arası ~ 250 bps artış >>> 6 Eylül - 21 Ekim ~ 60 bps gevşeme >>> 21 Ekim - 16 Aralık ~ 75 bps sıkılaştırma Haftalık repo (%4.5) Ağr.Ort. Fonlama mal. Dönemsel Ağr.Ort. Fon. mal. O/N Üst bant 8.00 7.50 7.00 6.50 6.00 5.50 5.00 4.50 4.00 3.50 3.00 05/06/2013 20/05/2013 24/07/2013 20/08/2013 06/09/2013 7.15 7.00 8.00 7.50 7.00 6.50 6.00 5.50 5.00 4.50 4.00 3.50 3.00 BIST repo BIST repo aylık ortalama 7.75 7.00 Ağırlıklı ortalama MB fonlama faizi (%) 2013 Q1 5.57 2013 Q2 5.07 2013 Q3 6.11 2013 Q4 6.49 Ağırlıklı ortalama MB fonlama faizi (%) 05/2013 4.81 06/2013 5.01 07/2013 5.30 08/2013 6.59 09/2013 6.37 10/2013 6.20 11/2013 6.50 12/2013 6.83 52
May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Nov-13 Merkez Bankası politikaları 2 120,000 110,000 100,000 90,000 80,000 70,000 60,000 Merkez Bankası Brüt Döviz Rezervleri (milyon USD) (-) 11/2008 - YP karşılık indirimi - 2.5 milyar (+) Döviz alım ihaleleri, Ağustos 2009 - Temmuz 2011, toplam 25.6 milyar USD (+) YP zorunlu karşılık artışları, Nisan 2010 - Nisan 2011, yaklaşık 4.5 milyar USD (-) Döviz satışları, Ağustos 2011-24 Ocak 2012, toplam 16.1 milyar USD (müdahaleler dahil) (-) YP zorunlu karşılık indirimi, Ağustos - Ekim 2011, yaklaşık 2.8 milyar USD ********************************* (+) TP karşılıkların döviz cinsinden tutulması, Eylül 2011'den itibaren, Nisan 2013 itibarıyla 32.7 milyar USD (+) YP ZK artışı, Ocak 2013-..., 3.7 milyar USD ********************************* (-) net ROM çekisi, Mayıs - Haz, tahminen 8.8 milyar USD çekiş (-) Döviz satışları, Haz - Aralık 2013 toplam 16.4 milyar USD (+) ihracat reeskont kredileri, 9.2 milyar USD (+) net ROM kullanımı, Temmuz başından beri tahminen +9 milyar USD geri yatırıldı. 53
TSKB Ekonomik Araştırmalar research@tskb.com.tr MECLISI MEBUSAN CAD. NO 81 FINDIKLI ISTANBUL 34427, TÜRKİYE (90) 212 334 50 50 faks: (90) 212 334 52 34 Ekonomik Araştırmalar 2014 Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. her hakkı mahfuzdur. Bu doküman Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin yatırım bankacılığı faaliyetleri kapsamında, kişisel kullanıma yönelik olarak ve bilgi için hazırlanmıştır. Bu dokümana dayalı herhangi bir işlem yapılması tarafımızdan öngörülen bir husus değildir. Belirtilen görüşler sadece bizim güncel görüşlerimizdir. Bu raporda yer alan bilgileri makul bir esasa dayalı olarak güncelleştirirken, bu konuda mevzuat, uygunluk veya diğer başka nedenlerle amaca uygunluk tam olarak sağlanamamış olabilir. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. ve/veya bağlı kuruluşları veya çalışanları, burada belirtilen senetleri ihraç edenlere ait menkul kıymetlerle ilgili olarak bir pozisyon almış olabilir veya alabilir; menkul kıymetler üzerinde opsiyonları olabilir veya ilgili diğer bir yatırıma girebilir; bu menkul kıymetleri ihraç eden firmalara danışmanlık yapmış, hisselerinin halka arzına aracılık veya yüklenim taahhüdünde bulunmuş olabilir. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. ve/veya bağlı kuruluşları bu raporda belirtilen herhangi bir şirket için yatırım bankacılığı da dahil olmak üzere önemli tavsiyeler veya yatırım hizmetleri sağlıyor veya sağlamış olabilir. Bu raporun ilgili olduğu yatırım fiyatı veya değeri, direkt veya dolaylı olarak, yatırımcıların menfaatlerine ters düşebilir. Döviz kurlarındaki herhangi bir değişmenin yatırımın değeri veya fiyatı veya bu yatırımdan sağlanan gelir üzerinde olumsuz bir etkisi olabilir. Geçmişteki performans her zaman gelecekteki performansın kılavuzu olacak demek değildir. Yatırım geliri dalgalanma gösterebilir. Bu rapor kamuya açık bilgilere dayalıdır. Doğru veya tamam olmayan hiçbir beyan yapılmamıştır. Bu rapor söz konusu menkul kıymetlerin alınması veya satılması için bir teklif, yorum ya da yatırım tavsiyesi değildir veya bu menkul kıymetlerin alınıp satılmasına yönelik bir teklif için de bir istek veya zorlama değildir. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. ve kendisiyle bağlantılı olan diğerleri bahsedilen şirketlerin menkul kıymetleriyle ilgili pozisyon alabilirler veya bu menkul kıymetlerle ilgili işlem yapabilirler, ayrıca bu şirketler için yatırım bankacılığı hizmetleri de verebilirler. Herhangi bir yatırım kararı yatırımcının tamamıyla kendi kişisel seçimine dayanmalıdır. Bu rapordaki bilgiler herhangi bir yatırım tavsiyesi olmayıp, raporda yer alan firmalara yatırım yapılmasından ötürü Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. hiç bir sorumluluk kabul etmez.