AYLIK SAĞLIK VE YAŞAM DERGİSİ / SAYI 12 / ARALIK 2012 Röportaj: Prof. Dr. Vural KAVUNCU Hayatın İçinden: Seksenler in Rukiye si: Özlem TÜRKAD Portre: Dünyagöz Yönetim Kurulu Başkanı: Eray KAPICIOĞLU Kurumlarımız: Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi: ALO 184 SABİM Kampus: MEDİPOL ÜNİVERSİTESİ Burada Hayat Var! Gezelim Görelim: Çikolata ve Dantel Şehri: BRÜJ
YAYIN DANIŞMA KURULUMUZ AYLIK SAĞLIK VE YAŞAM DERGİSİ Yıl: 1 Sayı: 12 ARALIK 2012 EsasMedya Ltd. Şti. adına Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü M. Esat GÜZELGÖZ Yayın Koordinatörü Ayşe GÜZELGÖZ Editör Hande AYDEMİR Hukuk Danışmanı Av. Bekir EREN Kurumsal İletişim ve Reklam M. Suat GÜZELGÖZ Görsel Yönetmen Mustafa HORUŞ Grafik Tasarım EsasMedya Tasarım Yayın İdare Merkezi Aşağı Öveçler 1328. Sokak 15/3 Çankaya / Ankara Tel : 0312 472 44 63 Faks: 0312 472 44 83 www.saglikveinsandergisi.com dergi@saglikveinsandergisi.com Yayın Türü Yaygın Süreli Basım Yeri İmaj İç ve Dış Ticaret A.Ş. Macun Mah. 3. cad. No: 2 (A Girişi) İstanbul Yolu 6. km. Yenimahalle / ANKARA Tel : 0312 397 91 40 Basım Tarihi Aralık 2012, ANKARA Prof. Dr. Ahmet SERPER Bülent AKARCALI Prof. Dr. Cevdet ERDÖL Prof. Dr. Elif DAĞLI Esra KAZANCIBAŞI ÖZTEKİN Prof. Dr. Hasan Fevzi BATIREL Prof. Dr. Haydar SUR Prof. Dr. İskender PALA Prof. Dr. Metin DOĞAN Prof. Dr. Murat TUNCER Prof. Dr. Mustafa SOLAK Prof. Dr. Necdet ÜNÜVAR Prof. Dr. Nesrin DİLBAZ Osman GÜZELGÖZ Öznur ÇALIK Prof. Dr. Sabahattin AYDIN Prof. Dr. Sait EĞRİLMEZ Hacettepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dekanı Eski Sağlık ve Sosyal Güvenlik Bakanı Eski Turizm Bakanı TBBM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşleri Komisyonu Başkanı Ankara Milletvekili Sağlık Enstitüsü Derneği Başkanı Sağlık Editörü / Yazar / Yayıncı Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Uşak Üniversitesi Öğretim Üyesi Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulu Üyesi Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Rektörü Hacettepe Üniversitesi Rektörü Afyon Kocatepe Üniversitesi Rektörü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Üyesi Adana Milletvekili Üsküdar Üniversitesi Öğretim Üyesi Sağlık Bakanlığı İletişim Koordinatörü TBMM Nüfus ve Kalkınma Grubu Başkanı Malatya Milletvekili Medipol Üniversitesi Rektörü Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları ABD Öğretim Üyesi Kaynak gösterilmeden yazılar iktibas edilemez, alıntı yapılamaz. Yazılar yayınlansın, yayınlanmasın yazarlarına iade edilmez. Yazılarda kısaltma yapılabilir. Hukuki sorumluluk yazarlarına aittir. EsasMedya - 2012 ISSN: 2146-829X Prof. Dr. Tevfik ÖZLÜ Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Başhekimi, Hasta Hakları ve Sağlıklı Yaşam Derneği (HAKSAY) Başkanı Doç. Dr. Tuncay DELİBAŞI Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Klinik Şefi / Uluslararası Sağlık Federasyonu (USAF) Genel Başkanı Prof. Dr. Yunus SÖYLET İstanbul Üniversitesi Rektörü Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Üyesi Üniversite Hastaneleri Birliği Derneği Başkanı ÜCRETSİZDİR. Destek ve katkıları için SAĞLIK BAKANLIĞI na teşekkür ederiz. /saglikinsandrg /saglikveinsandergisi www.saglikveinsandergisi.com
1. Yaşımızda Kocaman Bir Çocuk Olduk! SAĞLIK, ülkemizin her bireyini yakından ilgilendiren özel bir alan. Bu alanla ilgili değişim ve gelişmeleri hepimiz yakından izliyor ve hassasiyetle değerlendiriyoruz. Paydaş sektörler ve kurumlar açısından da sağlık pek çok özelliği içinde barındıran önemli bir hizmet sahası. Bu sahada insanımız adına atılan önemli adımlar ve sunulan yenilikler oldukça dikkat çekici. Sağlık ve İnsan Dergisi ilk sayılarımızdan itibaren ifade ve iddia ettiğimiz gibi sağlık alanının en önemli ve prestijli platformlardan birisi oldu. Yola çıkarken bu iddiamızı içtenlikle dile getirmiş ve her sayıda bunu sizlere ispatlayacağımızı söylemiştik. Sizlerden aldığımız geri dönüşler, 1 yaşımızı yeni tamamlamış olmamıza rağmen bizim için mutluluk ve gurur vesilesi oldu. Çünkü size karşı sözümüzü tuttuk ve sektörün bütün paydaşları ile sürdürdüğümüz birlikteliğimizin ürünlerini pırıl pırıl bir dergi ile ortaya koyduk. Bütün bunları yaparken önce ticareti değil HİZMET i düşündük. Sağlık Bakanlığımızın yürüttüğü Sağlıkta Dönüşüm Programı nın başarılarına ayna tutarken, yapıcı öneri ve eleştirilere yer vererek eksiklerin tamamlanmasını istedik. Elde edilen başarıda payı olan bütün kurum ve kuruluşların görüşlerini her sayımızda değerlendirdik. İnsanımızın sağlığı için kendi çapımızda bir şeyler yapmak isterken, sağlığın insanının da unutulmaması gerektiğini yayınlarımızla vurguladık. Sağlık ve İnsan Dergisi nde yer alan yazılar, makaleler, portreler, röportajlar, özel bölümler hatta ilan ve reklamlar bile dikkat çekti ve çok beğenildi. Ciddi ve samimi bir sağlık yayıncılığının nasıl yapılacağını hem biz yaşadık hem de sizlerle paylaştık. Bize yola çıktığımız ilk andan itibaren destek olan ve katkılarını esirgemeyen; Sağlık Bakanımız Sayın Prof. Dr. Recep AKDAĞ başta olmak üzere, Bakanlığın bütün birimlerine, maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen sağlık sektörünün ilgili bütün kurum ve kuruluşlarına, yazıları ile dergimizi zenginleştiren ve etkili kılan yazar, akademisyen, hekim ve sağlık çalışanlarına, her zaman bize güç veren çok değerli Yayın Danışma Kurulu Üyelerimize, eleştirileri ile bizi yönlendiren okurlarımıza ve dostlarımıza, dergimize emeği geçen herkese şükranlarımızı sunuyoruz. Sağlık ve İnsan Dergisi 2013 yılından itibaren ABONE sistemine geçerek yoluna devam edecek. Dergimize abone olan her okurumuza Sağlık ve İnsan Dergisi ni kurye ile özel olarak göndereceğiz. Böylelikle sizlerle kurduğumuz iletişimimiz daha da güçlenmiş olacak. Bu vesile ile 2013 yılının insanımızın sağlığı ve sağlığımızın insanı için güzellikler getirmesini umuyor, daha güzel dergilerle daha güzel günlerde buluşmak dileğiyle hepinize sevgi ve saygılarımızı sunuyoruz. M. Esat GÜZELGÖZ
İÇİNDEKİLER Haber: Hepatit A Aşısı Çocukluk Dönemi Aşı Takvimine Eklendi Kapak Konusu: 6 Ülkemizde 112 Acil Sağlık Hizmetleri 10 Haber: Helikopterlerin Her Sortisi 2 Kişiye Can Oldu 14 Haber: Koçak Farma Bu Yıl da Altın Havan Ödülü Aldı 16 Akılcı İlaç Kullanımı 18 Ülkemizde Endikasyon Dışı İlaç Kullanımı 20 Haber: Pfizer, Aşı Üretim Tesisini Pendik te Açtı 22 Hayatın İçinden: Seksenler`in Rukiyesi Özlem Türkad 24 Sağlık Bilişim Derneği ve Sağlık Bilişim Vizyonu 26 Haber: Sağlık ve Bilişim Dünyası Uluslararası Sağlık Bilişim Zirvesi nde Buluşuyor! 28 Portre: Eray Kapıcıoğlu 30 Sağlıkta Performansın İnsan Kaynaklarına Yönelik Ölçümü (3) 34 Türkiye Dünyada En Yaygın Dişsizlik Yaşayan Ülkeler Arasında 40
46 Haber: 2 Türk Doktordan Dünyada Bir İlk 42 48 Röportaj: Kampus: Kronik Hastalıklar Üzerine Medipol Üniversitesi Prof. Dr. Vural Kavuncu 52 46 Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi Haber: Alo 184 SABİM Dünyada Bir İlk 2 Türk Doktordan 54 42 48 Röportaj: İstanbul Health Expo Medikal Sektörün Kampus: Kronik Hastalıklar Üzerine Global Alıcılarını İstanbul da Buluşturacak! Medipol Üniversitesi Prof. Dr. Vural Kavuncu 57 52 46 Dünya AIDS Gününde Sağlık İletişim Merkezi Haber:Bakanlığı Bakanlıktan Risk Alo 184 SABİM 2 Türk DoktordanUyarısı Dünyada Bir İlk 58 54 48 Röportaj: Haber: Health Expo Medikal Sektörün İstanbul Kronik Hastalıklar Üzerine Hekim ve Eczacı Gözüyle Hayatın Kadrajı Global İstanbul da Buluşturacak! Prof. Dr.Alıcılarını Vural Kavuncu 60 57 52 Haber: Dünya AIDS Gününde Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi Harvard lı Türklerin Beyin Mucizesi Bakanlıktan Risk Uyarısı Alo 184 SABİM 62 58 54 Haber: İstanbul Health Expo Medikal Sektörün Hematopoetik Hekim ve Eczacı Hayatın Global Alıcılarını İstanbul da Buluşturacak! Kök Hücre Nakli Gözüyle Kemik İliği NakliKadrajı 64 60 57 Türkiye nin Deneyimli Haber: Dünya AIDSEn Gününde Kalp Uzmanları Harvard lı Türklerin Beyin Mucizesi Bakanlıktan RiskMedipol de! Uyarısı 69 62 58 Tamamlayıcı Sağlıkta Yeni Dönem Başlıyor: Haber: Hematopoetik Hedef 5 Milyon Hekim ve Eczacı Hayatın Kök Hücre Nakli Sigortalı Gözüyle Kemik İliği NakliKadrajı 72 64 60 Haber: Türkiye nin En Deneyimli Haber: Aile Hekimlerine Kanser Görevi Kalp Uzmanları Medipol de! Harvard lı Türklerin BeyinTarama Mucizesi 74 69 62 Haber: Tamamlayıcı Sağlıkta Yeni Dönem Başlıyor: Hematopoetik Sağlık Diplomatlarıyla Sınırlar Kalkacak Hedef 5 Milyon Kök Hücre Nakli Sigortalı Kemik İliği Nakli 76 72 64 Gezelim Görelim: Haber: Türkiye nin En Deneyimli Çikolata ve Dantel Şehri:Tarama BRÜJ Görevi Aile Hekimlerine Kanser Kalp Uzmanları Medipol de! 78 74 69 Film: Haber: Tamamlayıcı Sağlıkta Yeni Dönem Başlıyor: Inception Sağlık Sınırlar Kalkacak Hedef Diplomatlarıyla 5 Milyon Sigortalı 80 76 72 Gezelim Haber: Görelim: Kitap Çikolata ve DantelKanser Şehri:Tarama BRÜJ Görevi Aile Hekimlerine 78 74 Film: Haber: Inception Sağlık Diplomatlarıyla Sınırlar Kalkacak 80 76 Gezelim Görelim: Kitap Çikolata ve Dantel Şehri: BRÜJ 78 Film: Inception
HEPATİT A AŞISI ÇOCUKLUK DÖNEMİ AŞI TAKVİMİNE EKLENDİ Sağlık Bakanı Prof. Dr. Recep Akdağ, Eylül 2012 itibarıyla Türkiye de çocuk aşılama oranlarının yüzde 97 ile dünyanın en yüksek aşılama oranları arasında yer aldığını bildirdi Hepatit A aşısının çocukluk dönemi aşı takvimine eklenmesi nedeniyle Sheraton Otel de tanıtım toplantısı düzenlendi. Sağlık Bakanlığı Bağışıklama Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, burada yaptığı konuşmada, 2005 yılına kadar Türkiye de 7 hastalığa karşı bağışıklama sağlandığını söyledi. Bundan 6-7 sene öncesinde, Hepatit A nın aşı takvimine konulduğunu rüyamızda bile göremezdik diyen Ceyhan, Türkiye nin bugün aşılamada birçok ülkenin önünde olduğunu ifade etti. Hepatit A nın basit hastalık olduğu inancının aksine ölüme bile yol açabildiğini kaydeden Ceyhan, Türkiye nin ABD, Arjantin, İsrail, Katar, Panama, Suudi Arabistan ve Uruguay dan sonra bu aşıyı ulusal aşı takvimine ekleyen 8. ülke olduğunu bildirdi. Sağlık Bakanı Prof. Dr. Recep Akdağ ise konuşmasında, bugün çok sevindirici, güzel bir birliktelik yaşandığını, çocuklar için hayırlı bir başlangıcın bütün ülkeye duyurulması için bir araya gelindiğini ifade etti. 1984 te Karabük te devlet hizmetine başladığında 24 yaşında olduğunu anlatan Akdağ, o dönem çocuk hastalıklarının teşhis ve tedavisine ilişkin bir rehber kitaptan çok yararlandığını, üzerindeki şiirin de kendisini çok etkilediğini ifade etti. 6 SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2012
Bir çocuk, ölünce boğmacadan ya da kızamıktan Gökte bulut olunca Yağmur olup düşünce yere Can vermek için çiçeklere Sorar vururdu camlara takır takır Gerekeni yaptınız mı Yaptınız mı gerekeni dizelerini okuyan Bakan Akdağ; Nedendir bilmem ama 30 yıl geçmiş olmasına rağmen bu şiiri her okuduğumda duygulanıyorum. Çünkü aslında büyük milletin çocukları olarak biz çocuklarımızı koruyacak güce geçmişte de sahiptik. Bütün mesele o güzel canlara ne kadar değer veriyoruz, onları neyin önünde tutuyoruz, neyin gerisinde bırakıyoruz; bunun vizyonunu oluşturmaktır, bunun kararını vermektir diye konuştu. Bu karar sağlık çalışanlarının yükünü artırıyor 10 yılda Türkiye de çocuklar adına sağlıkta inanılmaz şeyler değişti, sadece aşılama değil diyen Bakan Akdağ, bundan 10 yıl önce Türkiye de doğan her bin çocuktan 30 u hayatını kaybederken, bu oranın şu anda binde 8 in altına düştüğünü, 2015 yılında ise binde yedinin altına indirileceğine inandığını kaydetti. SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2012 7
Hükümetinin sağlığa çok büyük önem verdiğini ve büyük bir dönüşüm için kollarını sıvayarak sağlıkta dönüşümü gerçekleştirdiğini anlatan Akdağ, sözlerini şöyle sürdürdü: Biz Hükümet olarak, Sağlık Bakanlığı olarak bir karar aldığımızda bu karar, çoğu zaman sağlık çalışanlarının yükünü biraz daha artırıyor. Siz 7 antijenle belirli bir sayıda aşı yaparken, bunu 13 antijene çıkarırsanız, birçok aşı birkaç kere yapılıyor, 13 antijenin uygulanması için çok daha fazla emek gerekiyor. Bu sağlık çalışanlarının üzerindeki yükü, sahadaki yükü daha da artırıyor ama bu yeni yapılanmayla, Aile Hekimliğiyle, kırsaldaki gezici hizmetlerle bunun üstesinden gelebildik. Sağlık Bakanı Prof. Dr. Recep Akdağ, Türkiye nin bugün aşılamada dünyanın en iyi birkaç ülkesi arasına girdiğini, bunun hem aşı türleri hem kalite hem de çocuklara kolay uygulanabilirlik açısından böyle olduğunu söyledi. Aşı üretimini de gerçekleştirebileceğiz Yüksek aşılama yüzdelerine sağlık çalışanları sayesinde eriştiklerini dile getiren Bakan Akdağ, 2002 de göreve geldiğimde Diyarbakır da çocuk aşılama oranı yüzde 49, Hakkâri de yüzde 44, Şırnak ta yüzde 37 idi. Bugün bu şehirlerimizde dâhil olmak üzere ülkemizin bütün bölgelerinde toplamda aşılama oranlarımız yüzde 96-97 nin üzerine çıktı. 2002 de Türkiye ortalaması maalesef yüzde 70 lerdeydi. Eylül 2012 itibarıyla çocuk aşılama oranlarımız yüzde 97 ile dünyanın en yüksek aşılama oranları arasında diye konuştu. Zatürre aşısının formülasyonu, enjektöre dolumu ve paketleme işlemlerinin Türkiye de yapıldığını belirten Akdağ, Şu anda belki antijenleri üretilmiyor ama ben inanıyorum ki Türkiye de yakın gelecekte, bunların da çalışmalarını yapıyoruz, sıfır noktasından başlayarak aşı üretimini de gerçekleştirebileceğiz dedi. Aşılama bütçesinin 2002 ye göre 40 kat arttığını bildiren Bakan Akdağ, bunun Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ın sağlığa verdiği büyük önem ve ekonomi yönetiminin sağlık için para harcamanın önemini anlamalarından kaynaklandığını söyledi. Akdağ, Burada ülkenin siyasi ve ekonomik istikrarının önemi var. Aşıya 20 milyon liranın altında bir para harcarken 10. yılda bunu 400 milyon liraya çıkarmış olmak tabii ki kolay değil değerlendirmesinde bulundu. Sağlıklı yaşam için para ve vakit harcamaktan da, mesai sarf etmekten de kaçınmadıklarını dile getiren Bakan Akdağ, Türkiye nin bu konuda her geçen gün bir adım daha ileriye gittiğini kaydetti. Akdağ, Hepatit A aşısının ulusal aşı takvimine dâhil edilmesinde emeği geçen herkese Türk milletinin çocukları adına şükranlarını sundu. Bu arada toplantıda, aşıyla hastalıkları aşıyoruz sloganın kullanıldığı kamu spotu filmi de izlendi. Toplantının ardından, spotta rol alan çocuklar Bakan Akdağ a çiçek sundu. Akdağ da çocuklara hediyeler vererek fotoğraf çektirdi. 8 SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2012
kapakkonusu ÜLKEMİZDE 112 ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ Prof. Dr. Ali Coşkun Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürü Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü; afet ve acil durumlarda sağlık hizmetlerini sağlamak, hastane öncesi acil sağlık hizmetleri konularında eğitim yapmak, yönetim ve destek süreçlerini planlamak, koordine etmek, yürütmek ve denetlemekle görevlidir. Daha önce Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde daire başkanlığı seviyesinde hizmet verilmekte iken, 2 Kasım 2011 de yayımlanan kanun hükmünde kararname ile Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Ülkemiz başta depremler olmak üzere sel, toprak kayması, çığ düşmesi gibi doğal afetlere sıkça maruz kalmaktadır. Doğal afetlerin yanı sıra endüstriyel kazalar ve toplumsal olaylar gibi olağan dışı durumlarda hızlı ve etkin bir şekilde müdahale ederek ölümlerin önlenmesi ve sakatlıkların azaltılması Genel Müdürlüğümüzün öncelikli hedefleri arasında yer almaktadır. Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE) UMKE ye olan ihtiyaç 1999 Marmara depreminde bütün hatlarıyla hissedilmiştir. Bunun sonucu olarak 2004 yılında, ASOP (Afetlerde Sağlık Organizasyonu Projesi) adı altında bir UMKE yoksunluğu projesi tanımlanmıştır. 2005 yılı başında ilk il kurulumunu gerçekleştirerek yıl sonunda UMKE kurulan il sayısı 51 e yükselmiştir. Ülke genelinde tüm illerdeki yapılanmasını 2006 yılı sonu itibariyle tamamlamıştır. UMKE ler; başta deprem olmak üzere tüm doğal ve insan kaynaklı afetlerde, afet sonrasında olmazsa olmaz unsur olan, insanın yaşatılmasına yönelik medikal kurtarmayla alakalı tüm faaliyetleri gerçekleştirir. Bu faaliyetleri olay yerinde, enkazın altında yapacak kapasitede bilgi birikimine ve donanıma sahiptirler. Böylece afetzedelerin kurtarılma süreçlerinde oluşabilecek muhtemel ölüm ve sakatlıkları en aza indirmeyi hedeflemektedir. Bugün itibariyle yurt içi ve yurt dışında profesyonel anlamda medikal kurtarma ve müdahale hizmetlerinde görev yapmaya hazır 5000 in üzerinde UMKE personeli mevcuttur. UMKE personelinin eğitimleri her yıl planlı bir şekilde devam etmektedir. Özellikle sahada yapılan eğitim tatbikatları, personelin bu yöndeki gelişimine büyük katkı sağlamaktadır. Bölgesel yapılan tatbikatlarla diğer kamu kurum ve özel sivil toplum kuruluşları ile koordineli çalışmalar yürütülmektedir. Bakanlığımızın son on yılda yaptığı reformlarla ülkemiz, dünya da Model Ülke olarak kabul edilmektedir. Artık yabancı heyetler bizim politikalarımızı ve de uygulamalarımızı incelemekte, en önemlisi de; bunu kendi ülkelerine adapte etmek üzere, sık sık ülkemizi ziyaret etmektedirler. Yine ülkemiz, gerek Doğu ve Güneydoğu Avrupa ülkelerinin Afet karşısında bilinçlendirilmesi ve etkinlik düzeylerinin artırılması konusunda gerekli desteği sağlamaktadır. 112 Kara Ambulans Hizmetlerimiz: Bu hizmet vatandaşımızın herhangi bir acil hastalık veya yaralanma halinde, günün 24 saatinde 112 telefon numarasını çevirmesiyle başlar. Her ilimizde bulunan komuta kontrol 10 SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2012
merkezine ulaşan çağrılar, aciliyetine karar verilerek değerlendirilir. Olay yerine en yakın istasyondan, içerisinde doktor veya paramedik, acil tıp teknisyeni bulunan tam donanımlı ambulans görevlendirilerek olay mahaline ulaşması ve hasta ya da yaralıya olay yerinde gerekli tıbbi müdahaleyi yaparak ihtiyaç varsa tedavi göreceği hastaneye nakledilmesi şeklinde son bulur. Acil sağlık sisteminin güçlendirilmesi amacıyla 112 acil sağlık hizmetleri ülke geneline tüm kırsal bölgeleri kapsayacak şekilde yaygınlaştırılmış, son 10 yılda 112 istasyon sayısı 481 den 1.854 e çıkarılmıştır. Yaygın istasyon ağı ve profesyonel ekipler ile gelen acil çağrıların kentlerde ilk 10 dakikada ve kırsal alanda ilk 30 dakikada ulaşma oranları UMKE NİN BUGÜNE KADAR KATILDIĞI BAŞLICA ÖNEMLİ GÖREVLER: %90 ların üzerine çıkarak gelişmiş ülkelerdeki vakaya ulaşma süreleri yakalanmıştır. 112 acil sağlık hizmetlerinde kullanılan ambulans sayısı son 10 yılda 617 den 2.939 a çıkarılmıştır. Her türlü coğrafi ve iklim şartlarında müdahale edebilmek amacıyla kar üstünde gidebilen ambulanslar temin edilmiş, kar nedeniyle ulaşılamayan YURTDIŞI: İran Bam Depremi Pakistan Depremi Sudan insani yardım organizasyonu Afganistan sel ve toprak kayması Endonezya Depremi Endonezya Tsunami Felaketi Irak tan yaralı nakilleri Haiti Depremi İsrail den yaralıların nakilleri Pakistan sel felaketi Arnavutluk ve Karadağ sel baskını YURTİÇİ: Konya Zümrüt Apartmanı çökmesi Diyarbakır Askeri Lojmanlarında patlama Bursa İntam Binası çökmesi İstanbul da iki katlı bina çökmesi Kütahya, Sivas ve Pamukova tren kazası Isparta uçak kazası Kıbrısçık ve Kahramanmaraş Helikopter Kazası Rize Ovit dağında çığ kurtarma Van Depremi Ankara Ostimdeki patlamalar Sivas Koyulhisar Krom Madeni Göçüğü SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2012 11
hasta kalmamıştır. Bu gün itibarıyla 224 adet kar paletli ambulans, 20 adet önünde kar bıçağı bulunan kombi paletli snow-trak ambulanslarımız ve 35 adet 4 sedyeli ambulanslarımız hizmet vermektedir. Adalardan ve sahil bölgelerimizden hasta naklini sağlamak amacıyla 4 adet deniz ambulansı temin edilerek İstanbul, Balıkesir Marmara Adası, Çanakkale Gökçeada da vatandaşlarımızın hizmetine sunulmuştur. Deniz ambulanslarımızla, hizmete girdiği 2007 yılından itibaren toplam 3242 hasta taşınmıştır. Tüm illerimizde 112 komuta kontrol merkezlerinin dijital sistem altyapısı tamamlanmıştır. Ayrıca Bakanlık bünyesinde kurulan kriz merkezinde 24 saat online takip yapılmaktadır. Dijital sistem altyapısı ile illerde gelen çağrıların dijital haritalar üzerinden yer tespiti, ses kayıtları, ambulans ve helikopterlerin takibi ile hastanelerdeki kritik yatak durumları izlenebilmektedir. 112 acil sağlık hizmetleri 2011 yılında toplam 2.680.571 hastaya hizmet sunmuştur. Hava Ambulans Hizmetlerimiz Ülkemizde eksikliği hissedilen ve acil sağlık hizmetlerini dünyada örnek gösterilen bir düzeye ulaştıran hava ambulans hizmetleri ile uzak mesafeler kısalmış, organ nakli ve hızlı müdahale ile can kayıpları ve sakatlıkların önlenmesinde büyük aşama kaydedilmiştir. Tam donanımlı kara ambulansları ile yürütülen 112 acil sağlık hizmetlerinde olumsuz hava ve yol şartlarında ulaşımı sağlayacak paletli ambulanslar ile deniz ambulanslarının hizmete girmesinin ardından ülkemizde ilk defa uygulamaya konulan hava ambulansları ile yeni bir dönem başlatılmıştır. Helikopter Ambulanslarımız Ambulans helikopter hizmeti 28 Ekim 2008 tarihinde 2 helikopter ile başlamıştır. Mart 2009 tarihine kadar ambulans helikopter sayısı 7 ye çıkarılmış olup; Ankara, İstanbul, Antalya, Diyarbakır, İzmir, Kayseri ve Erzurum da birer adet olmak üzere konuşlanarak hizmet vermeye başlamıştır. Hava ambulans helikopterlerde bir doktor, bir yardımcı sağlık personeli, görevin yerine getirilebilmesi için Sivil Havacılık mevzuatına uygun bir sorumlu pilot ve ikinci pilot olmak üzere dört görevli bulunmaktadır. Ambulans helikopterlerin donanımında hasta ve yaralıyı en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırırken ihtiyaç duyulabilecek her türlü tıbbi cihaz bulunmakta olup havada iken adeta bir yoğun bakım hizmeti verilebilmektedir. Ayrıca yeni doğan vakalarının taşınmasında gerekli olan küvöz ve yeni doğan ventilatörü gibi malzemeler de helikopterde mevcuttur. Bugüne kadar helikopterlerde uçuş esnasında yeniden canlandırma da dahil her türlü tıbbi acil müdahale eksiksiz olarak uygulanmış durumdadır. 03 Eylül 2009 tarihinde 10 adet ambulans helikopter daha hizmete girerek toplam ambulans helikopter sayısı 17 ye ulaşmıştır. Ülkenin coğrafi yapısı ve ulaşım şartları, nüfus yoğunluğu, hâkim meteorolojik şartlar ve stratejik bölgeler göz önüne alınarak konuşlanma yerleri tespit edilmiştir. Şu anda 15 ilde Ankara ve İstanbul da ikişer adet, diğer illerde ise (Çanakkale, Bursa, İzmir, Antalya. Afyon, Adana, Kayseri, Diyarbakır, Van, Erzurum, Trabzon, Konya ve Samsun) birer adet olmak üzre 17 adet ambulans helikopterle hizmet yürütülmektedir. Ambulans helikopterler gündoğumu-günbatımı arasında hizmet vermekte olup, hizmetin başladığı tarihten bugüne kadar 26.199 saat uçarak 13.546 hasta/yaralı ve 92 organ nakli vakası taşımışlardır. Ambulans Uçaklar; Biri turbojet, diğeri turboprop olmak üzere iki adet ambulans uçak 16 Nisan 2010 tarihinde hizmete girmiştir. Her iki uçakta Ankara Esenboğa Hava Meydanında konuşlanmıştır. Ambulans uçaklar 24 saat esasına göre hizmet vermekte olup, bugüne kadar 9.015 saat uçmuş ve 3.295 hasta/yaralı ile 244 organ nakli vakası taşımıştır. Ambulans uçaklar yurt dışında bulunan vatandaşlarımız ile ülkemizde bulunan yabancı ülke vatandaşlarına da hizmet vermektedir. Bugüne kadar (02.12.2012) yurt dışından ülkemize 182 hasta/yaralı, ülkemizden de yurtdışına 15 hasta/yaralı olmak üzere toplam 197 hasta/yaralı nakledilmiştir. Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM) Merkez, ülkemizde tedavi maksatlı kullanılan ilaçlar, böcek ilaçları, tarım ilaçları, mantarlar ve çeşitli bitkilerle olan zehirlenmelerden, zehirli hayvan ısırmalarına ve sokmalarına kadar geniş yelpazedeki zehirlenmelerde hem halka hem de sağlık çalışanlarına yönelik olarak 24 saat hizmet vermektedir. Ayrıca, zehirlenmelerde gerekli antidot/antitoksin ihtiyacını da karşılayan Merkeze, ihtiyaç duyulduğunda danışma hizmeti almak amacıyla Türkiye nin her yerinden 114 numaralı telefondan ulaşılabilir. AMBULANS HELİKOPTER İLE EN FAZLA TAŞİNAN VAKA İSTATİSTİĞİ Hastalık Dağılımları Toplam Yüzdesi Kardiyovasküler Hast. 3540 %26.34 Travma 2331 %17.34 Yenidoğan Hast. 1498 %11.14 Organ Nakli 92 %0.68 12 SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2012
AMBULANS UÇAK İLE EN FAZLA TAŞINAN VAKA İSTATİSTİĞİ Hastalik Dağilimlari Toplam Yüzdesi Kardiyovasküler Hast. 714 %24. Yenidoğan Hast. 420 %14 Nörolojik Hast. 314 %10 Organ Nakli 244 %6.75 Türkiye de ulusal olarak çalışan tek danışma merkezi olan UZEM in görevleri: Danışmanlık Antidot Temini ve Dağıtımı İstatistiksel Çalışmalar Hekim ve Halka Yönelik Eğitim Faaliyetleri Bilimsel Faaliyetler Uluslararası Kuruluşlarla İlgili Faaliyetler Acil Sağlık Hizmetlerinde Eğitim Programları 112 acil sağlık hizmetlerinde çalışan personelin hizmet kalitesini artırmak amacıyla yapılan zorunlu eğitimler devam etmektedir. Bu eğitimler kapsamında temel eğitim, ileri yaşam desteği eğitimi, çocuk ileri yaşam desteği eğitimi, travma resüsitasyon eğitimi ve ambulans sürüş teknikleri eğitimleri verilmektedir. Afet ve olağandışı durumlarda sağlık hizmetlerini gerçekleştirmek üzere yetiştirilen Ulusal Medikal Kurtarma Ekiplerinin eğitimleri devam etmektedir. Bugüne kadar 4909 UMKE personeline eğitim verilmiştir. İlkyardım eğitimleri devam etmektedir. Bugüne kadar toplamda 377.135 kişiye sertifikalı ilkyardım eğitimi verilmiştir. LOJİSTİK VE TEKNİK HİZMETLER Afet ve olağandışı durumlarda ihtiyaç duyulacak malzemelerin, afet öncesi, sırası ve sonrasında depolama ve tahsis hizmetlerini sağlamak Genel Müdürlüğümüzün Lojistik ve Teknik Hizmetler Daire Başkanlığının görevidir. Diğer görevleri ise: 1. Ambulans ekipleri ve UMKE lerin her türlü ihtiyacının tahsis ve dağıtımını sağlamak, 2. Olağan ve olağandışı durumlarda Bakanlık ile diğer kurumlar, il müdürlükleri ve sahada görev yapan ekipler ile kesintisiz haberleşmenin sağlanması, 3. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin yürütülmesini sağlayacak olan otomasyon sistemlerinin tesis edilmesi, 4. Afete yönelik araç gereç ve malzeme envanterlerini tutmak, bunlara ilişkin her türlü yazılım, donanım ve kiralama hizmetlerini planlamak. SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2012 13
HELİKOPTERLERİN HER SORTİSİ 2 KİŞİYE CAN OLDU Sağlık Bakanlığının Acil Sağlık Hizmetleri bünyesindeki Hava Ambulans Sistemi kapsamında hizmet veren 19 helikopter ile 4 uçak bugüne kadar 130 kez organ nakli için havalandı. Her sorti en az 2 kişiye can oldu. Bakanlığın Hava Kuvvetleri olarak adlandırılan filosu bağışlanan organları zamanında ulaştırdı. Hayat maratonunda nakile 130 sorti! Zamanla yarışın yaşandığı organ nakillerinde görev alan hava ambulansı ile helikopterler, ölüm kalım maratonunda ibreyi hayata çevirmeyi başardı. 2008 yılında 2 helikopter ile başlanan, bugün sayısı 19 a ulaşan ambulans helikopter ve 4 uçak, organ nakli bekleyenlerin imdadına zamanında yetişti. Bağış rakamları sevindiriyor Sağlık Bakanlığının Hava Ambulans Sistemi sayesinde organ nakli için 105 kez ambulans uçak, 25 kez de ambulans helikopterler havalandı. Bu sayede bağışlanan organın bekletilmeden doğru kişiye zamanında ulaştırılması sağlandı. Sağlık Bakanlığı verilerine göre organ nakline ilişkin rakamlar da artı yönde seyrediyor. 2002 yılı ile 2011 yılı sonu verileri karşılaştırıldığında kadavra verici sayısı 111 den 334 e, kadavradan yapılan böbrek nakli sayısı ise 189 dan 521 e ulaştı. Karaciğer nakil sayısı 82 den 282 ye çıkarken, kalp nakli sayısı da 20 den 93 e yükseldi. 2002 yılında Türkiye de toplam 23 adet olan böbrek nakli merkezi bugün itibariyle 62 ye çıkarıldı. Karaciğer nakli merkezleri sayısını 15 ten 33 e çıkaran Bakanlık, kalp nakli merkez sayısını da 6 dan 9 a ulaştırdı. Ayrıca bugün itibariyle üç olan akciğer nakli merkezi sayısının artması bekleniyor. Üç akciğer nakli merkezinin ruhsat alma aşamasında olduğunu öğrenildi. Nakil bekleyenlerin imdadına yetişen ambulans uçak ve helikopterler zamanı hayata çeviriyor. 14 SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2012
KOÇAK FARMA BU YIL DA ALTIN HAVAN ÖDÜLÜ ALDI Eczacı Dergisi Altın Havan İlaç ve Eczacılık Sektörü Başarı Ödülleri 5 Kasım 2012 saat 20:00 de Marmara Üniversitesi Haydarpaşa Kampüsü Ord. Prof. Reşat Kaynar salonunda İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Başkanı Dr. Saim Kerman ın açılış konuşması yaptığı törende sahiplerine verildi. Teknolojik gelişiminin bir göstergesi olan Yılın Sanayi Ürünü Ödülü nü bu yıl da Koçak Farma nın Kanda Pıhtılaşmayı Önleyen Biyoteknoloji Ürünü Enoxaparin Sodyum Etken Maddesi ve Bitmiş Ürün Üretimi Projesi kazandı. Bu proje aynı zamanda, 2012 Tübitak 10.Teknoloji Ödülleri Yarışmasında da finalist olmuştur. Koçak Farma Onkoloji İlaçları ve Hammaddeleri Üretimi Projesi ile de 2011 Eczacı Altın Havan Yılın Sanayi Ürünü ödülünü almıştır. Bu çalışma da 2011 TÜBİTAK 9.Teknoloji Ödülleri Yarışmasında finalist olmuştur. Ar-Ge çalışmaları ve yenilikçi ilaçları ile ön plana çıkan Koçak Farma nın Ceo su Uzm. Dr. Hakan Koçak ın şirketle ilgili aşağıdaki açıklamaları ulusal ilaç sanayimizin bugününe ışık tutacaktır: Koçak Farma Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi nde 140.000 m2 alan üzerinde kurulu 70.000 m2 kapalı alana sahip modern tesislerinde bağımsız entegre ünitelerde ilaç aktif maddesi ve beşeri ilaç üretilmektedir. Beşeri ilaç üretimi çeşitlerine göre 16 SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2012
(solid, likit, yumuşak jelatin kapsül, steril, hormon, antikanser, penisilin ve penisilin türevleri, sefolosporin, penem ve biyolojik ürünler) GMP (iyi üretim uygulamaları) kurallarına uygun olarak dizayn edilmiş bağımsız binalarda yapılmaktadır. İleri teknoloji donanımlı, uluslararası standart ve kalitede üretim yapan tesisimiz, Avrupa Birliği Sağlık Otoriteleri tarafından denetlenmiş ve Avrupa Birliği GMP kurallarına uygunluğu onaylanmıştır. Koçak Farma ilaç ve ilaç hammaddelerinin (özellikle antikanser, biyoteknoloji ve hormon) üretiminde dünyada sınırlı sayıda ilaç üreticisinin sahip olduğu gelişmiş teknolojileri ülkemizde kullanıma sokarak yerli ilaç sanayiinin gelişmesine öncülük etmiştir. Koçak Farma nın onkoloji ürünlerini üretebilme kabiliyeti uzun yıllar boyunca yüksek teknolojiye yatırım yapması, bilimsel işbirlikleri, uluslararası gelişmeler, kuralları sürekli izlemesi (ICH, cgmp, ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001, ISO 17025) ve özellikle Ar-Ge çalışmaları sonucunda kazanılmıştır. Onkoloji ilaçları ve hammaddelerinin üretimi projesi kapsamında 30 a yakın kanser ilacı ilk jenerik olarak ülkemizde üretilerek ülke ekonomisine önemli bir katkı sağlanmış ve stratejik öneme haiz ilaçlar kolaylıkla erişilebilir hale getirilmiştir. Sağlık sektörünün geleceğini oluşturan biyoteknolojik ve hedefe yönelik akıllı ilaçlar tedavi üstünlükleri nedeniyle pazar payını gittikçe artırmaktadır. Şirketimiz bu amaçla Ar-Ge yatırımlarını artırmış, biyoteknolojik ve inovatif ürünlere yönelerek iç ve dış pazarlarda teknolojik ve ekonomik rekabetle büyümeyi başarmıştır. Bu bağlamda kanda pıhtılaşmayı önleyen Enoksaparin Sodyum etken maddeli OKSAPAR adlı ilacımız üretilmiştir. Bu ilaç Türkiye de üretilen ilk biyobenzer üründür. Avrupa Birliğinde henüz bir biyobenzer ürün yoktur. Kullanıma hazır enjektör formundaki ilaç robotik teknoloji donanımlı hatlarda steril üretim teknolojisi ile üretilmektedir. Bu ilacın yerli üretimi de ilaç harcamalarında önemli tasarruf olanağı sağlamıştır. İlaç sektöründe teknoloji çok hızlı bir şekilde değişmektedir. Teknoloji ve Ar-Ge ye yatırım yapan firmalar gelecekte ayakta kalabilecektir. Günümüzde teknoloji ve yenilik yeteneği, rekabet üstünlüğünün ve sürdürülebilir ekonomik gelişmenin belirleyici unsurlarından biri haline gelmiştir. Koçak Farma yenilikçi buluşlarla Teknolojik bilgiyi daha ileriye taşımak ve gelişime katkıda bulunmak amacı ile AR-Ge birimi ve pilot üretim tesisi kurmuştur. Ar-Ge bölümü bilimsel araştırma kültürüne ve organik sentez yapabilme bilgi ve becerisine sahip akademisyen ve uzman kadrolardan oluşmaktadır. Halen bazı biyoteknolojik ilaçların ve onkolojik ajanların Ar-Ge çalışmaları sürdürülmektedir. Türk İlaç Sanayinin iç ve dış piyasalarda rekabet gücünü ve pazar payını artırması için Ar-Ge ve ileri teknoloji odaklı yatırımlara ağırlık vermesi gerekir. Uzun vadeli doğru stratejiler Türkiye yi küresel Ar-Ge merkezi ve teknolojik ilaç üretim üssü haline getirebilir. Şirketimiz bu amaçla Ar-Ge yatırımlarını artırmış, biyoteknolojik ve inovatif ürünlere yönelerek iç ve dış pazarlarda teknolojik ve ekonomik UZM. DR. HAKAN KOÇAK KİMDİR? 1977 yılında Kabataş Erkek Lisesinden, 1984 yılında Cerrahpaşa Tıp Fakültesinden mezun olan Koçak, aynı fakültede iç hastalıkları uzmanlığını tamamladı. İstanbul Çamlıca Askeri Hastanesinde tabip asteğmen olarak askerlik görevini yaptıktan sonra Koçak Farma da çalışmaya başlayarak ilaç sektörüne girdi. Halen Koçak Farma da CEO olarak görev yapıyor. Koçak, evli ve bir erkek çocuğu sahibidir. rekabeti öngören stratejik vizyon projesi ni uygulamaya koymuştur. 2010;2011 ve 2012 nin Koçak Farma nın yeni teknolojilere ve katma değeri yüksek yenilikçi ilaçlara yatırım yılları olduğunu ve bu sürecin gelecek yıllarda da devam edeceğini söyleyebilirim. Görüldüğü gibi, Koçak Farma inovatif Ar-Ge çalışmalarına ağırlık vererek Onkoloji ve Biyoteknoloji konularında yeni buluşlarla patent ve veri koruma engelini aşmaya çalışırken elde ettiği bilgi ve deneyimle yeni projeler geliştirerek ekonomik ve teknolojik yönden sürdürebilir bir büyümenin altyapısını oluşturmaya çalışıyor. Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu (ISO) arasında yer alan firma sektörde hızla büyüyen kuruluşlar arasında ilk sıralarda yer almaktadır. SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2012 17
AKILCI İLAÇ KULLANIMI Ecz. Hatice Demet ÇELİK Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), bir insanlık hakkı olarak sağlık ve sağlığa erişmekte eşitlik ilkesinden hareketle, ilaca erişebilirliğin uzun vadeli ilaç politikalarının ayrılmaz bir parçası olarak görülmesi gerektiği sonucuna varmıştır. Daha geniş bir çerçeveden bakıldığında bu konu tüm sağlık politikasının bir parçası, daha da genişletildiğinde bir ülkenin ekonomik ve sosyal politikalarının bir bileşeni olarak değerlendirilmiştir. Tüm dünyada yanlış, gereksiz, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımı çeşitli boyutlarda sorunlara neden olmaktadır. Bu etkiler arasında hastalık ve ölüm oranlarında artış, ilaçların yan etki riskinin artması, parasal kaynakların yanlış tüketilmesiyle sonuçta temel ilaçlara bile ulaşılabilirliğin azalması, tedavi maliyetlerinin daha da yükselmesi, acil ve temel ilaçlara karşı gelişebilecek dirence bağlı olarak, tedavinin ekonomik ve sosyal maliyetinin artması sayılabilir. Bu nedenlerden dolayı dünyada çeşitli çözüm yolları üretilmeye, geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda dünyada Akılcı İlaç Kullanımı (AİK) çalışmaları başlatılmıştır. 1985 yılında Nairobi de yapılan DSÖ toplantısı AİK çalışmaları için başlangıç sayılmaktadır. AİK, DSÖ tarafından; kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilaca, uygun süre ve dozda, en düşük maliyette ve kolayca ulaşabilmeleri olarak tanımlanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü nün verilerine göre, dünya genelinde tüm ilaçların yaklaşık % 50 si uygun olmayan şekilde reçetelenmekte, satılmakta veya uygulanmaktadır. Tüm hastaların yarısından fazlası da ilaçlarını doğru şekilde kullanamamaktadır. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yanlış ve gereksiz ilaç kullanımı halk sağlığını ve tedavi maliyetlerini etkileyen ciddi bir sorundur. Bugüne kadar otorite ve meslek örgütleri tarafından, akılcı ilaç kullanımı ilkelerinin ülke çapında yaygınlaştırılmasına yönelik birçok çalışma yapılmıştır. Bakanlığımızca Ekim 2010 tarihinde kurumsallaşma yönünde önemli bir adım atılmış, İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğünde Akılcı İlaç Kullanımı Şube Müdürlüğü kurulmuştur. Sağlık Bakanlığının yeniden yapılandırılması çalışmaları kapsamında AİK faaliyetleri 19 Mart 2012 tarihinden itibaren Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, Akılcı İlaç Kullanımı, İlaç Tedarik Yönetimi ve Tanıtım Dairesi bünyesinde Akılcı İlaç Kullanımı Birimi tarafından sürdürülmektedir. Akılcı İlaç Kullanımının sağlanmasında sorumluluk sahibi taraflar olarak hekim, eczacı, hemşire, diğer sağlık personeli, hasta/ hasta yakını, sektör, düzenleyici otorite, meslek örgütleri ve diğer (Medya, Akademi vb.) gruplar sayılabilir. Akılcı olmayan ilaç kullanım şekilleri arasında çoklu ilaç kullanımı, ilaçların gereksiz ve aşırı kullanımı, klinik rehberlere uyumsuz tedavi seçimi, piyasaya yeni çıkan ilaçların uygunsuz tercihi, ilaç kullanımında özensiz davranılması (uygulama yolu, süre, doz vs.), uygunsuz kişisel tedavilere başvurulması, gereksiz yere antibiyotik tüketimi, gereksiz yere enjeksiyon önerilmesi, gereksiz ve uygunsuz vitamin kullanımı, bilinçsiz gıda takviyesi ve bitkisel ürünlerin kullanımı, ilaç-ilaç etkileşimleri ve besin-ilaç etkileşimlerinin ihmal edilmesi yer almaktadır. Akılcı olmayan ilaç kullanımı hastaların tedaviye uyumunun azalmasına, ilaç etkileşimlerine, bazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine, hastalıkların tekrarlamasına ya da uzamasına, advers olay görülme sıklığının artmasına, tedavi maliyetlerinin artmasına neden olur. AİK, ilacın üretiminden tüketimine, dağıtımından imhasına kadar birçok süreçleri kapsamaktadır. Bu amaçla ülke çapında AİK faaliyetlerini yürütürken illerde koordinasyonu sağlamak amacıyla 81 ilde AİK il temsilcileri belirlenmiştir. Ayrıca Hastane Hizmet Kalite Standartları gereğince, hastanelerde planlama yapmak ve faaliyetlerde bulunmak amacıyla da AİK ekipleri oluşturulmuştur. Kurumumuzca Sağlık personellerinin ve halkın farkındalığının artırılması ve davranış değişikliği oluşturulması amacıyla çeşitli faaliyetler yürütülmektedir. Tanıtım, eğitim, izleme değerlendirme ve geri bildirim sistemi ve idari düzenlemeler başlıkları altında yürüttüğümüz bu faaliyetlerden kısaca söz etmek isteriz. 18 SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2012
AİK ile ilgili tanıtım faaliyetleri konusunda bilgi paylaşımının sağlanabilmesi ve farkındalığın artırılması için basın yayın aracılığıyla programlar yürütmekte ve www.akilciilac.gov.tr resmi web sitesinde de AİK hakkında güncel bilgiler sunmaktayız. AİK ile ilgili eğitim faaliyetleri kapsamında ilköğretimden başlayarak, sağlık mesleği eğitimlerinde ve mezuniyet sonrasında gerek yüz yüze gerekse de uzaktan Akılcı İlaç Kullanımı eğitim programları uygulamaktayız. Bu sayede olumlu yönde davranış değişikliği oluşturmayı hedeflemekteyiz. Birinci basamakta aile hekimlerimizce yazılan reçetelerin izleme, değerlendirme ve geri bildiriminin yapılabilmesine yönelik bir proje geliştirerek elektronik altyapısını kurduk. Proje pilot olarak Nisan 2012 den itibaren 32 ilimizde randomize seçilmiş hekimlerle uygulanmaya başladı. Pratik olarak bu geri bildirim ve hekimler arası kıyaslamalı analiz ile hekimlerin reçeteleme davranışlarının Akılcı İlaç Kullanımı açısından olumlu yönde etkilenmesini ve toplumda Akılcı Olmayan İlaç Kullanımı ile ortaya çıkan sorunlarda azalma sağlanmasını amaçlamaktayız. Sağlık bilgi sistemlerinin izleme ve değerlendirme yapmaya uygun hale getirilmesi ile birlikte reçete izleme, değerlendirme ve geri bildirim sisteminin tüm hekimlere ulaşabilecek şekilde geliştirilmesini ve yaygınlaştırılmasını hedeflemekteyiz. Akılcı İlaç Kullanımının teşviki için başta Beşerî Tıbbi Ürünlerin Tanıtım Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik olmak üzere bir takım idari düzenlemeler yaptık. Bu düzenleme ile beraber tanıtım faaliyetlerinin AİK ilkelerine uygun olarak yapılmasını hedefledik. Yine bu kapsamda bilimsel kongre ve sempozyumlarda AİK ile ilgili oturumlar bulunmasını temin etmiş olduk. Akılcı İlaç Kullanımının güvenlilik parametresi gereği, ilaç takibinin güvenli olmasının sağlanabilmesi açısından öncelikle soğuk zincir ilaç grubu ilaçlara sıcaklık zaman indikatörü yerleştirilmesini planladık. Bu husustaki teknik çalışmalarımızı sürdürmekteyiz. Diğer taraftan özellikle terapötik indeksi dar ve toksik etkileri yüksek olan ilaçların, güvenli ilaç kapağı ile üretilmelerinin sağlanması amacıyla da çalışmalar yürütmekteyiz. SAĞLIK ve İNSAN / ARALIK 2012 19