HKMO-YENİ TTK EĞİTİM SUNUMU 16/06/2012 YENi TÜRK TiCARET KANUNU'NUN GETİRDiĞi YENiLiKLERE HAZIRMIYIZ? 1 Ocak 1957 tarihinden bu güne kadar 6762 (Eski) sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK), mevzuattaki değişikliklere paralel olarak kendisini yenileyememiş, ortaya çıkan hukuki sorunlar karşısında da yetersiz kalmıştır. Bu yetersizlik zaman zaman yetki aşımı da yapılarak Maliye Teşkilatı tarafından doldurulmaya da çalışılmıştır. Yeni evrensel hukuk kurallarına paralel, Avrupa Birliği hukukuna uyumlu, modern bir kanun olarak hazırlanan ve 1999 yılında kurulan komisyonun yaklaşık 11 yıllık bir çalışmasının ürünü olan Yeni Türk Ticaret Kanunu (YTTK) 14 Şubat 2011 tarihli resmi gazetede 6102 sayılı kanun numarası ile 1535 madde olarak yayınlanmıştır. Kanunun yaklaşık 85 maddesi 6 ay gibi bir sürede, 1450 maddesi ise bir gecede görüşülerek kanunlaşmıştır. Ülkemizde kurulmuş olan sermaye şirketlerinin nerede ise tamamına yakını Anonim ve Limited Şirket statüsünde kurulmuştur ve bu şirketlerin büyük bir yüzdesi de aile şirketi (ortaklığı) şeklinde görülmektedir. YTTK'nun getirmiş olduğu en büyük yeniliklerden biriside, aile şirketi statüsünden profesyonel yönetimlerin ve denetimlerin rol alacağı kurumsal kimliğe sahip şirketlerin ticaret arenasında gözükmesini sağlamak için getirdiği standartlardır. Bu standartlar kuruluştan başlayıp, yönetim, muhasebe, denetim ve borçlar hukuku ile beraber ticaretin şartlarına, kurallarına kadar kendisini göstermektedir. 1535 maddesi olan ve uzun yıllardır kanunlaşması beklenen bu yeni kanun hakkında söylenecek çok sey olmasına rağmen, ikincil mevzuatlar ile açıklığa kavuşacak bir çok uygulama bulunmakta olup, YTTK'nın şirketler hukuku yönünden getirdiği yenilikler ve şirketlerin şimdiden adaptasyon çalışmaları için organize olmalarını gerektirmektedir bu nedenle YTTK hakkında küçük hatırlatmalar aşağıya özetlenmiştir. Yeni TTK 'nu 14 Subat 2011 tarihinde yayımlanmış olmasına rağmen genel olarak yürürlük tarihi 01/07/2012 'dir. Ancak bunun birkaç istisnası olup, 1524. Madde hükmü gereğince internet sitesi oluşturma şartı (Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 yıl sonra) 01/07/2013, Türkiye Muhasebe Standartlarına uyum 01/01/2013, bağımsız denetim uygulaması 01/01/2013 tarihinden itibaren uygulanacaktır. Ancak; 2012 yılına ilişkin finansal tablolar buna göre düzeltilmiş şekliyle 2013 yılı açılışı oluşturulacaktır. YTTK nın 23. Maddesi gereği satılan malların kısmen teslim edilmesi kararlaştırılan durumlarda, teslim edilmeyen mal için alıcının sözleşmeyi feshetme yetkisi verilmiştir. 1
Ayıplı mallardan doğan sorumlulukta zamanaşımı 6 aydan 2 yıla yükseltilmiştir. 6098 sayılı Yeni Türk Borçlar Kanunu'nun 88. Maddesi, yıllık faiz oranının sözleşmede kararlaştırılmamış ise, faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirleneceği (3095 sayılı kanun), sözleşme ile belirlenecek faiz oranının ise soz konusu mevzuatta belirlenen yıllık faiz oranının %50 fazlasını aşamayacağını öngörmektedir. Yeni TTK ' nun 8 ila 10. Maddeleri ise ticari faizi düzenlemekte olup, ticari faizin serbestçe belirleneceğini, ancak bileşik faiz uygulamasının yapılabilmesi için her iki tarafında tacir olması gerektiğini belirtmektedir. Tacirin ticari işletmesi ile ilgili kullandığı her türlü belge ve kağıtta, Tacirin ticaret sicil numarasının, ticaret unvanının, işletme merkezinin, taahhüt edilen ve ödenen sermayenin, internet sitesi adres ve numarasının, AŞ ve Limited şirketlerde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin, müdürlerinin, yöneticilerinin adları ile soyadları gösterilir denilmektedir. Tüm bu bilgilerin ayrıca internet sitesinde de yer alması şeffaflık ilkesi gereğidir. Tacirin kullandığı belge ve kağıtlardan nelerin kastedildiği ikincil mevzuatlar ile açıklanacaktır. Tacirlere ait ticaret unvanları artık bulunduğu il sınırları içerisinde değil, Türkiye çapında korunacaktır. Ticari unvanın tek başına devredilemeyeceği, ancak ticari işletmenin devri ile mümkün olacağı ilkesi korunmuştur. Böylece sadece unvan tescili ve marka tescili suretiyle kazanç sağlayan kötu niyetli kişilerin önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Yeni muhasebe sisteminin firmaların uluslararası arenada da rekabet gösterebilmeleri, AB uyum yasaları çerçevesinde artık Uluslararası Muhasebe Standartlarına göre hazırlanan Türkiye Muhasebe Standartlarına uyumlu olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Bu uygulama 01/01/2013 tarihinde başlayacak olmasına rağmen, 2012 için hazırlanan ve 2013 yılının açılış maddesini oluşturacak bilançoların TMS göre revize edilmesi gerekmektedir. Bu karşılaştırmalı bilanço sunumları için de şarttır. Firmaların Türkiye muhasebe Standartları ile ilgili eğitimlere başlamaları, alt yapılarını, bilgisayar programları ile ilgili çalışmalarına başlamaları faydalı olacaktır. Yeni TTK ticari defterlerin ispat işlevine yer vermemiş olup, bu konuda 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu bu hususu 222. Maddesinde düzenlemiştir. Haksız rekabet ve acentelik kurallarında önemli yenilikler getiren kanun, acentenin sözleşmesinin haklı bir neden olmadan müvekkili tarafından fesih edilmesi halinde denkleştirme akçesi (Portföy tazminatı) ödenmesi uygulamasını getirmiştir. Belirli bir müşteri portföyü oluşturan acentenin sözleşmesinin fesih edilmesi halinde tazminat alacak olup, rekabet yasağı açısından da getirilen süre 2 yıl olarak belirlenmiştir. 2
Şirketlerin birleşmesi konusunda radikal değişiklikler getiren kanun, sermaye şirketlerinin sermaye şirketleri ile ve kooperatifler ile; şahıs şirketlerinin şahıs şirketleri ile birleşebileceklerini, şahıs şirketlerinin devrolunan şirket olmaları şartıyla sermaye şirketleri ve kooperatifler ile birleşebileceklerini YTTK 137. maddesinde açıklamıştır. Tasfiye halindeki şirketinde mal varlığını dağıtmamış olması halinde devralan şirket olarak birleşebileceği düzenlenmiştir. Yeni TTK' da sadece sermaye şirketleri ve kooperatifler, sermaye şirketlerine ve kooperatiflere bölünebilmektedirler. Sermaye şirketleri ancak bir başka sermaye şirketine veya kooperatife dönüşürken, kişi şirketleri her türe çevrilebilir. Kooperatif ise sadece bir sermaye şirketine dönüştürülebilir. Buna göre sermaye şirketleri kişi şirketlerine dönüştürülemezler (YTTK.m.181) Yeni TTK' da ilk defa düzenlenen konulardan birisi de şirketler topluluğu Holding Şirketlerdir. Bu düzenleme ile hakim konumundaki şirketin yavru şirket veya şirketlerine vermiş olduğu talimatlar ile yavru şirketi zarara uğratması sonucunda sorumluluğunu düzenlemek, böylece yavru şirket ve pay sahiplerini korumaktır. Anonim ve limited şirketlerin kuruluşunda aranan asgari 5 ve 2 ortak şartı kaldılmış, tek kişi yalnız başına anonim veya limited şirket kurabilir hale getirilmiştir. Artık ortak sayısının azalması şirketin sona erme sebebi olmaktan çıkarılarak, kör ortak tabir edilen ortaklar artık şirketlerden temizlenecektir. Kamu kurumlarının iştiraki olan şirketlerin kurulması, devri, birleşmesi vs. uygulamalar böylelikle kolaylaştırılmıştır. Şirket yönetim kurulu üyelerinin artık pay sahibi olma zorunluluğu uygulamasına da son verildi. Yönetim kurulu üyeleri gerçek ve tüzel kişiler olabilecektir. Yönetim kurulu üyelerinin en az dörtte biri yüksek öğrenim görmüş olmak zorundadır. Bu uygulama ile aile hükümranlığından profesyonel yönetime geçilmesi amaçlanmaktadır. Yönetim kurulu üyelerinin şirketle işlem yapmaları ve şirketle rekabet etmeleri yasaklanmıştır. Yönetim kurulu üyesinin, yakınlarının, kendisinin ve söz konusu yakınlarının ortağı olduğu şahıs şirketlerinin, şirketten ödünç almalarını ve şirketin bu kişiler adına teminat vermesini yasaklamıştır. Ödünç alma yasağı pay sahiplerine getirilmiş olup, uyulmaması halinde adli para cezası uygulanacak, bağımsız denetimden olumlu görüş alınması riskli olacaktır. Yasağın ihlal edilmesi, alacaklılar için yasağa uymayanlar hakkında da takibe geçilme hakkını verecektir. Yeni TTK denetim konusunda işlem denetimi, özel denetim ve finansal tabloların denetimi olarak 3 tür denetim öngörmektedir. Şirket kuruluşu, sermaye artırımı, birleşme vb işlemler sözleşme yapılacak işlem denetçisi tarafından yerine getirilecektir. Özel denetim zorunlu olmayıp, bir olayın aydılatılması veya 3
performans denetimi şeklinde yaptırılabilir. Limited ve anonim şirketlerin bağımsız denetim şirketleri veya kendi mali müşavirlerinin haricinde bir başka mali müşavir veya yeminli mali müşavir tarafından finansal tablo denetimlerinin yapılması zorunludur. Yeni TTK genel kurulların elektronik ortamda yapılmasına zemin hazırlamakta, hatta yönetim kurulu toplantılarına katılımı dahi elektronik ortamda yapma imkanı tanımaktadır. Şirketler yasanın emrettiği bilgileri açıklayacakları bir internet sitesi kurmak zorunda olup, internet sitesinde ilan edilen bilgi ve belgeler için noter tasdikli defter tutmaları gerekmektedir. İnternet sitesi kurulmasına ve ilan şartlarına uyulmaması halinde üç aya kadar hapis ve yüz güne kadar adli para cezası verileceği belirtilmiştir. Yeni TTK getirmiş olduğu uygulamalara riayet edilmemesi halinde adli para cezası ve hapis cezaları öngörmektedir. Adli para cezası verilebilmesi veya idari para cezası uygulanması ile ilgili çalışmaların yapılmakta olduğu ve YTTK ile birlikte yürürlüğe gireceği tahmin edilmektedir. Şirket ana sözleşmelerinin YTTK' nun getirdiği şartlara uyumlu hale getirilerek yeniden tescil ve ilan edilmesi gerekecektir. Ancak yasanın bu konuda açikladığı süre uygulamada mümkün gözükmediğinden süre uzatması çok büyük olasılıkla ikincil mevzuatlarda yer alacaktır. Limited şirketlerin sermayeleri asgari 5.000 TL'den 10.000 TL'ye artırılacaktır. Şirketlerde denetçilik organı kaldırılmış olup, bağımsız denetim uygulaması başlamıştır. Sermaye şirketlerinin her bir mali dönem için genel kurul tarafından seçecekleri bağimsız denetçiler tescil ve ilan edilecektir. ilk bağımsız denetçi seçimi 1 Mart 2013 tarihinde yapılacak olup, eski denetim bilgileri ile ilk yıl kül halinde değerlendirilecektir. Denetici şirketin mali müşaviri olamayacağı gibi, genel kurul tarafından atanacak ve ancak mahkeme kararı ile görevden alınacaktır. Bağımsız denetim elemanlarına defter, belge ve bilgi ibraz edilmemesi hapis cezasnı ve adli para cezasını gerektirmektedir. Bağımsız denetiminden olumlu rapor alınmaması veya hiç bağımsız denetim raporu alınmaması hallerinde yönetim kurulu raporu geçersiz sayılacak ve şirketler kar dağıtımı yapamayacaklardır. SPK'dan yetki almış bağımsız denetim kuruluşlarının lisans almış denetçileri dışında kimlerin "Bağımsız Denetçi" olabileceği hakkındaki düzenlemeler belirsizliğini korumakta olup bu konuda ilgili kurumların çalışmaları devam etmektedir. Anonim ve limited şirketlerde tek kişilik yönetim kurulu oluşturulmasının önü açılmış, belediyelerin ve yabancıların ülkemizde şirket kurmaları için 4 kişi daha arama zorunlulukları ortadan kalkmış olduğundan; üretime yönelik şirketlerin kısa sürede kurulmaları amaçlanmıştır. 4
Yeni şirket kuruluşlarının, noterden yapılması gibi elektronik alt yapı sağlandıktan sonra kolaylaştırılması amaçlanmıştır. Şirketi kuracak olan işlem denetçisi, elektronik ortamda oluşturacağı ana sözleşmeyi Ticaret sicil memurluğuna gönderecek, onaylanması halinde kendisine verilecek şifre ile kurucular notere gideceklerdir. Aracın plakasının sisteme girilmesi ile emniyetin sistemine bağlanan noter araç üzerinde haciz var mı, borcu var mı, devre engel bir durum var mı görebilmekte. Aynen şirket kuruluşlarında da ticaret sicilden alınan şifreyi noterin sisteme girmesi ile ana sözleşme ekrana düşecek ve noter huzurunda işlem tamamlanarak tescil ve ilana gönderilecektir. Şu anda düşünülen bu sistemin gercekleşmesi ile şirket kuruluşlarında iştigal konularının da maksimum 3 sektör ile sınırlandırılması düşünülmektedir. Bunlar hakkındaki detaylar ileriki tarihlerde yayımlanacak ikincil mevzuatlar ile netlik kazanacaktır. 16/06/2012 Saygılarımızla 5