ULUSAL PROTON HIZLANDIRICILARI ÇALIŞTAYI Dr. Ali Tanrıkut SANAEM Müdürü 18-19 Nisan 2013 TAEK-SANAEM Ankara
Düzenleyenler: UPHÇ-2013 Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Ankara Üniversitesi, Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü Destekleyenler: Türk Hızlandırıcı Merkezi Projesi TMMOB Fizik Mühendisleri Odası
Çalıştayın Amacı UPHÇ-2013 Ülkemizde bulunan ve kurulması planlanan proton hızlandırıcıları hakkında bilgi vermeyi ve proton hızlandırıcısı teknolojisi kullanılarak yapılabilecek araştırma, geliştirme ve uygulama faaliyetlerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır.
UPHÇ-2013 Hedef ve amaçları bakımından ilk olma özelliğine sahip olan UPHÇ-2013 için beklenenin üzerinde başvuru olmuştur. 80 civarında katılımcı 18 bildirili sunum 9 poster sunumu
Hedeflenen Çıktılar UPHÇ-2013 1) Proton hızlandırıcısına dayalı Ar-Ge ve uygulamalar konusunda kullanıcı profili çıkarmak 2) Proje vermek isteyenlere yol göstermek (TAEK-PHT) 3) THM-PHT için tasarım ve sistem parametrelerinin belirlenmesinde yardımcı olmak 4) Ulusal altyapımız hakkında farkındalık yaratmak 5) Araştırıcılar için tartışma platformu hazırlamak 6) Çalıştayı periyodik olarak yaparak konunun uzmanlarını buluşturacak adımları atmak
Neden SANAEM? UPHÇ-2013 Ülkemizin ilk proton hızlandırıcısı tesisi SANAEM de bulunmaktadır. Çalıştay vesilesiyle tesis hakkında bilgilenmek mümkün olacaktır. TAEK-PHT Ar-Ge hedef odasında gerçekleştirilecek çalışmalar için sinerji oluşturulacaktır.
UPHÇ-2013 Hızlandırıcı Teknolojisinin Önemi Hızlandırıcı teknolojisi 20. yüzyılda insanlığın hizmetine girmiş en önemli üretken teknolojilerdendir. Bu özelliğiyle hızlandırıcılar, bilim ve teknolojinin pek çok alanında öncü olmuştur. (CERN gibi ) Günümüzde hızlandırıcılar; biyolojiden sağlığa, malzeme biliminden metalürjiye, temel parçacıklardan evrenin sırlarının keşfine kadar bilimsel çalışmalarda önemli roller oynamaktadır.
UPHÇ-2013 Hızlandırıcı Teknolojisinin Önemi Dünyada farklı teknolojik özelliklerde farklı amaçlar için hizmet veren yaklaşık 30.000 hızlandırıcı vardır. ~100 paçacık fiziği uygulamaları ~500 dairesel tip hızlandırıcı PHT benzeri tesis 25 adet Ülkemiz hızlandırıcı teknolojisinin kullanılmasında gelişmiş ülkelerden 40 yıl geridedir. Ülkemiz bu gecikme nedeniyle; Radyoizotop temininde dışa bağımlı hale gelmiştir. Ar-Ge ve ışınlama uygulamalarında bilgi ve deneyim birikimi oluşmamıştır.
Proton Hızlandırıcıları Uygulama Alanları Eğitim Proton Enerjisi ve Akımı Endüstri Đnce tabaka analizi 5-100 MeV Uzay çalışmaları 20-200 MeV,?µA Radyoizotop üretimi 10-30 MeV Çoğunlukla <500 µa Proton terapi 70-250 MeV 0,2-10 na Enerji üretimi ADS 1 GeV 10-20 ma Tıbbi araştırmalar BNCT: 2-4 MeV 50-100 ma Nötron: 10 kev Nükleer ve malzeme araştırma ve uygulamaları PIXE, RBS: 1-3 MeV na, pa
UPHÇ-2013 Yapılması Gerekenler Ülkemizde mevcut altyapıyı akılcı kullanmalıyız. (TAEK-PHT ) Gelişmiş dünya ile açığımı kapatmak için üniversitesanayi-devlet işbirliği iyi organize edilmeli ve verimli olarak çalışmalıdır. Sadece Ar-Ge yapmak? Endüstriyel problemleri çözmek? Vasıflı insangücü geliştirmek üzere eğitim yapmak?
UPHÇ-2013 Yapılması Gerekenler Üniversitelerin sanayinin sorunlarını çözmede rol alması gereklidir. Üniversitelerin deneysel altyapı kurmaları TAEK- PHT gibi tesislerde elde edilecek bilgi ve deneyimin sürdürülebilirliğini sağlayacaktır. Ulusal altyapımızı sanayimize tanıtmalıyız. Đlkokuldan başlayarak tanıtım ve eğitime önem vermeliyiz. Üniversitelerde temel bilim ve mühendislik öğrencilerini altyapımızı kullandırarak yönlendirmeli ve kullanıcı cemiyetini oluşturmalıyız.
TAEK Vizyonu Açısından Proton Hızlandırıcısı Tesisi Projesi Ülkemizin, nükleer teknolojiye sahip olarak, bu teknolojinin ürünlerinden ülke menfaatine uygun her şekilde yararlanmasını sağlamak TAEK in en önemli stratejik hedefidir. TAEK Proton Hızlandırıcısı Tesisi nin işletmeye girmesi ile ülkemizde ilk defa nükleer teknolojinin edinilmesine olanak sağlayacak hızlandırıcı teknolojisi altyapısına kavuşulacak ve başta sağlık sektörümüz olmak üzere üniversitelerimiz ve araştırma enstitülerimiz bu Tesis ten yararlanır hale gelecektir. Hızlandırıcı teknolojisi 20. yüzyılın en önemli öncü teknolojilerdendir.
Nükleer Araştırma ve Teknoloji Alt Yapısı TAEK in görevleri arasında nükleer teknolojinin edinilmesi de bulunmaktadır. TAEK bu amaçla 1962 yılından bu güne araştırma merkezleri marifetiyle nükleer teknoloji konusunda araştırma, geliştirme ve uygulamalar yapmaktadır. Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (Đstanbul) Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (Ankara)
Nükleer Araştırma ve Teknoloji Alt Yapısı Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (SANAEM) 2005 yılında kurulmuştur. 423 dönüm arazi üzerine kuruludur.
SANAEM Organizasyon Şeması
SANAEM Görev, Yetki ve Sorumluluk Tanımı TAEK Başkanlığınca belirlenmiş politika ve hedefler doğrultusunda nükleer teknikler kullanılarak araştırma, geliştirme ve uygulamalar yapmaktır. Ölçüm ve analiz Kişisel dozimetri hizmeti Medikal fizik Araştırma ve teknoloji Işınlama teknolojisi Hızlandırıcı teknolojisi Nükleer teknikler Nükleer elektronik Eğitim
SANAEM in Öncelikli Ar-Ge Konuları 1) Radyasyon dedektörlerinin tasarımı ve geliştirilmesi 2) Hızlandırıcı teknolojisi Demet hattı tasarımı ve mühendisliği projesi Proton hızlandırıcısı tasarımı ve yapımı projesi (1-5 MeV kovuklu proton hızlandırıcısı yapımı) Elektron hızlandırıcısı kullanılarak atık su ve baca gazı arıtma projeleri Kararlı izotop üretimi projesi (O-18)
Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Faaliyetleri
Ar-Ge Demet Hattı
Ar-Ge Hedef Odası
Bazı Araştırma ve Uygulama Alanları PIXE (Particle Induced X-Ray Emission) ERDA (Elastic Recoil Detection Analysis) PIGE (Particle Induced Gamma Ray Emission) RBS (Rutherford Backscattering Spectrometry) CPAA (Charged Particle Activation Analysis) NAA (Neutron Activation Analysis) PGNAA (Prompt Gamma Neutron Activation Analysis) IGISOL (Ion Guide Isotope Separator On-Line) Sıfır Güç ADS (Accelerator Driven Systems) Endüstriyel amaçlı proton ışınlama (SET)
Katkılarınız için şimdiden teşekkür ederiz!