BETONARME-II ONUR ONAT HAFTA-4
DİŞLİ DÖŞEMELER Serbest açıklığı 700 mm yi geçmeyecek biçimde düzenlenmiş dişlerden ve ince bir tabakadan oluşmuş döşemelere dişli döşemeler denir. Geçilecek açıklık eğer artarsa dişli döşemeler alternatif olarak diğer döşemelere göre daha uygun olur. Geniş açıklıklar için uygun olmasıyla birlikte tekil ve şerit yüklerin döşemeye etkimesi durumu için de uygundur. Bu tür döşemelerde boşluk bırakmak daha kolaydır. Dişli döşemeler eğer süneklik düzeyi yüksek olma şartını sağlamıyorsa, binada oluşabilecek hasarları sınırlamak için, perde duvar kullanılması gerekir ve kullanılmaması durumunda bazı kısıtlamalar bulunmaktadır. Perde duvar kullanılmamışsa sadece 3. ve 4. derece deprem bölgelerinde ve toplam yüksekliği 13 m den küçük olması durumunda kullanılabilir. Dişler arasındaki dolgu malzemesinin döşemenin taşıma gücü açısından hiçbir katkısı yoktur. Üstünde duvar olmayan kirişler sarkmaması için kiriş yan imal edilir ve dişlerle aynı hizaya getirilir. Bu kirişlere yastık kirişi denir.
DİŞLİ DÖŞEMELER Dişli döşemelerin bir diğer adı da nervürlü döşemedir. Dişler kolonlara değil kolonları birbirine bağlayan ana kirişlere oturur. Dişli döşemeler genellikle N harfi ile isimlendirilir. Plağın alt kısmındaki dişler arası hacim boş bırakılırsa dişli döşeme, Eğer plağın altındaki dişler arası hacim doldurulursa asmolen döşeme denir. Asmolen olarak; gaz beton, köpük, boşluklu pişmiş kil gibi malzemeler kullanılır. Boşluğu dolduran malzemenin herhangi bir taşıyıcılığı yoktur. Sadece ölü yük olarak dikkate alınır. İnce plak üzerindeki yük, dişlere; dişlerden de ana kirişlere; oradan da kolonlara aktarılır. Dişler genellikle bir doğrultuda düzenlenir, ancak döşeme açıklığının çok büyük olması yüklerin de çok ağır olması durumunda çift doğrultuda düzenlenir. Uzun kenarın kısa kenara oranı 2 den büyük olması durumunda genelde çift doğrultuda atılmış dişli döşeme uygun değildir.
DİŞLİ DÖŞEMELER
DİŞLİ DÖŞEMELERDE DOLGU MALZEMESİNİN AVANTAJLARI DEZAVANTAJLARI Kalıp maliyetini azaltır, Isı ve ses yalıtımını arttırır, Düz bir tavan elde edilmesini sağlar (Gerektiğinde), Sıva masraflarını azaltır, Toz tutan köşeleri ortadan kaldırır. Deprem açısından son derece kötü bir davranış gösterir, Dolgu malzemesi ek masraf olmaktadır, Döşeme ağırlığını arttırır, Döşemedeki donatı miktarını arttırır.
TEK DOĞRULTUDA ÇALIŞAN DİŞLİ DÖŞEMELER Yine serbest açıklığın 700 mm ye kadar olması istenir, Bir dişli döşemenin tek doğrultuda olabilmesi için açıklığın en az 4 m olması gerekir, 4 m ile 7 m uzunluk arası kadar 1 tane enine diş, Eğer açıklık 7 m yi geçerse enine dişlerin 2 tane atılması gerekmektedir, Dişlere dik doğrultudaki şerit yükler, dişler üzerinde tekil yük olarak dikkate alınır, Bu durumdan dolayı dişler döşemenin uzun kenarına paralel olarak seçilir, Sebebi ise kısa doğrultudaki yük aktarımını uzun doğrultuya yayarak, kısa doğrultudaki dişleri zorlamaktır. Bu şekilde bir tasarım yapıldığında özellikle bölme duvarlar kısa kirişlere tekil yük olarak aktarılır,
TEK DOĞRULTUDA ÇALIŞAN DİŞLİ DÖŞEMELERDE DAĞITMA DİŞİ
DİŞLİ DÖŞEMELER
TEK DOĞRULTUDA ÇALIŞAN DİŞLİ DÖŞEMELER
TEK DOĞRULTUDA ÇALIŞAN DİŞLİ DÖŞEMELER NASIL HESAPLANIR? Bilinmesi gereken en önemli detaylardan biri döşemenin plak kısmı için genelde hesap yapılmaz ve dağıtma donatısı yerleştirilir. Plak kısım için hesap sadece tekil yük etkimesi durumunda yapılır. Literatürde dişli döşemelerin hesapları için sadece dişlerin hesaplarına ilişkin açıklamalar bulunmaktadır. Sürekli dişli döşemelerin hesaplarında dişlerin tasarım momentleri, mesnetlerinde serbestçe dönebilen sürekli kiriş gibi çözülür. Bu tür döşemeler çözülürken SÜREKLİ KİRİŞ TEORİSİ kullanılır. Bu teori daha önce de hatırlanacağı üzere Tek Doğrultuda Çalışan Kirişli Döşemelerin hesaplarında da kullanıldığından bahsedilmişti. Ancak bu teorinin kullanılması için ön koşulların sağlanması gerekir. Kirişli döşemeler için genelde kritik olmayan kesme dayanımı eğilme momenti ile birlikte birbirine yakın dişlerde kritik duruma geçebilir. Bu durumdan dolayı muhakkak surette tasarım kesme kuvvetinin, kesmede çatlama dayanımından küçük olması istenir ve muhakkak hesaplanır.
TEK DOĞRULTUDA ÇALIŞAN DİŞLİ DÖŞEMELER NASIL HESAPLANIR? Plak üzerindeki yayılı yükü, dişlerin eşit olarak paylaştığı varsayılır. Sebebi, dişlerin eşit aralıklı ve aynı boyutta olmalarıdır. Bir dişin taşıyacağı yük tabla ve üzerindeki yüktür. Plak yükü alana yayılmıştır. Diş bir çubuk elemandır ve yükü ise kn/m olarak yayılır üzerine ve hesaplanır. Dişin düzgün yayılı çizgisel yükü, plak yükü ile tabla genişliğinin çarpımıdır. Tekrar hatırlatmakta fayda olacaktır, dişli döşemelerin dişleri uzun doğrultuda yerleştirilir. Diş yüksekliği hesabı yapılırken ise net uzunluk veya hesaba esas uzunluklar, diş uzunlukları doğrultusunda alınır ve hesap yapılır.
TEK DOĞRULTUDA ÇALIŞAN DİŞLİ DÖŞEMELER NASIL HESAPLANIR?
DİŞLİ DÖŞEMELER İLE İLGİLİ KONSTRÜKTİF KURALLAR Adem Doğangün ün sıraladığı konstrüktif kurallar
DİŞLİ DÖŞEMELER İLE İLGİLİ KONSTRÜKTİF KURALLAR Zekai Celep in sıraladığı konstrüktif kurallar (Sayfa 410)
DİŞLİ DÖŞEMELER İLE İLGİLİ HESAP ADIMLARI NASIL OLMALIDIR?
DİŞLİ DÖŞEME HESABINDA UNUTLMAMASI GEREKENLER!!!!!!!! Dişlerde eğilme ve kesme donatısı kirişlerdeki gibi hesaplanmaktadır, Dişlerin üzerindeki plakta mutlaka ama mutlaka dağıtma donatısı bulundurulmalıdır, Dişlerin üzerindeki plak için yerleştirilen dağıtma donatısı her bir doğrultudaki plak tüm kesit alanının 0.0015 inden az olamaz. Yani minimum donatı oranı 0,0015 olmalıdır. UNUTMAYIN!!! Hangi durumlarda plak için çekme donatısı atılırdı (Yani donatı hesabı yapılmazdı)? Üzerinde tekil yük olmadığı durumlarda, UNUTMAYIN!!!!! Donatı aralığı ise 250 mm yi geçmemelidir. Yük hesabı yapılırken, yani Pd hesaplanırken, plak hesabı yapıldıktan sonra dişli döşemenin her 1 m sindeki diş sayısına bağlı olarak dişlerin ağırlığı ayrıca hesaplanmalıdır. SAKIN UNUTMAYIN!!!!! Sürekli dişli döşemelerin tasarım momentleri, mesnetlerinde serbestçe dönebilen sürekli kiriş gibi hesaplanır. Dişli döşemenin mesnetlendiği kenar kirişinin burulma rijitliği göz önüne alınmadığı durumlarda TS500 de (Madde 8.2.5) verilen minimum burulma donatısı yerleştirilmelidir.
ASMOLEN İMALATINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKİLEN NOKTALAR
SORU
KAYNAKLAR Topçu, A., Betonarme-I, Osmangazi Üniversitesi, Ders notları, Eskişehir. Doğangün, A., Betonarme Yapıların Hesap ve Tasarımı, Birsen Yayınevi, 2013 Celep, Z., Betonarme Yapılar, Beşinci Baskı, 2009 Ersoy, U., Betonarme-II, ODTU yayınları TS 500/2000, TSE, Ankara, 2000