ÖZEL DURUMLARDA BESLENME I
GEBE VE EMZİKLİ BESLENMESİ AMAÇ; 1-Annenin kendi fizyolojik gereksinimlerini karşılayarak besin ögelerinin yedeğini tutmak 2-Bebeğin normal büyümesi ve salınan sütün gerektirdiği enerji ve besin ögelerinin tam olarak karşılanması Diyet hazırlanırken annenin özelliklerine dikkat edilmeli (19 yaş altı, ağır,işlerde çalışma vs.)
Anne ile bebek arasındaki madde geçişini plesanta sağlar. Plesanta yarı geçirgendir. Antikor ve besin ögelerinin geçişine izin verirken bakteri ve virüs geçişini engeller.
ANNE BESLENMESİ VE BEBEK GELİŞİMİ Folik asit yetersizliği olan annelerin %65 inde konjenital bozukluğu olan bebekler dünyaya gelmektedir. A vit eksik beslenen annelerin bebeklerinde A vit depoları sağlanmamakta, A vit fazlalığı olan olan annelerde erken doğum ve doğan bebeklerde konjenital bozukluklar ortaya çıkmaktadır. Annede iyot yetersizliği kretenizimli çocuklar doğmasına yol açar. Annenin folik asit,b 12,B 6 ve ribofilavin yetersizliği bebekte sinir tüpleri yetersizliğine yol açar. Fe ekesikliği anemilere yol açar.
ANNE BESLENMESİ VE BEBEK GELİŞİMİ Düşük veya yüksek hemoglobin değerleri doğumsal ve gelişimsel bozukluklara yol açar. 11-12 g/100ml normal, 11 g/100ml nin altında olması düşük, 13 g/100ml nin üstünde olması yüksek hemoglobin değerleridir.
Gebelikte yetersiz ve dengesiz beslenen kadın gruplarında ölü doğumların prematüre ve konjenital anormalliklerle doğan bebeklerin yüzdesi yeterli ve dengeli beslenen annelerinkinden daha fazladır.
EMZİKLİLERDE BESLENME İlk altı ayda anne süt üretimi 769 g dır. 1g ı 0,64 kkal dir. 769 0,64=493 kkal. Altı ay sonunda süt üretimi azaldığı için ek besinlere geçilmelidir. Gebelik sırasında depolanan enerji emzirmeye harcanan enerjinin bir kısmın karşılar. Bu nedenle anne ilk aylarda ağırlık yitirir.
ÇOCUK BESLENMESİ Yetişkin beslenmesinden farklılıkları; 1- Enerji harcaması vücut ölçü birimi yönünden yetişkinlerden fazladır. 2- Yeni doku yapımı, protein,mineral ve vit. olan gereksinimi artırmaktadır. 3- GİS sisteminin özellikleri ve kendi kendilerine yemek yiyememeleri nedeniyle belirli besinlerle ve belirli tekniklerle hazırlanmış diyet ihtiyacı vardır.
RAŞİTİZM Ülkemizde çocuklarda görülme sıklığı %10-12 arasındadır. Zonguldak bölgesi hastalığın görülmesi açısından ilk sırayı almaktadır. D vit eksik diyetler ve yetersiz güneş ışığı almak oluşum nedenleri arasındadır.
DİŞ ÇÜRÜKLERİ Her yaşta ve çocukluk çağında görülme oranı yüksektir. Suların florid bakımından yetersiz oluşu ve şekerli besinlerin fazla süt türevlerinin az alımı ve yetersiz diş temizliği nedenler arasındadır.
ÇOCUKLARDA MALNÜTRİSYON ÇEŞİTLERİ Okul öncesi dönemde çocuklarda malnütrisyon nedenleri protein enerji yetersizliğine (PEM) bağlıdır. PEM 3 e ayrılır; 1-Kuvaşiorkor 2-Marasmus 3-Marasmik-kuvaşiorkor dur.
GELİŞME DÖNEMLERİNE GÖRE ÇOCUK BESLENMESİ
0-4 aylık dönemde beslenme Normal süt salgılayan annenin sütü ilk 4 ay için bebeğin tüm besin gereksinimlerini karşılar. Karşılayamayan durumlarda diğer annelerden yardım alınabilir. Sütün yetmediği durumlarda inek sütü veya hazır mamalara başvurulabilir.inek sütü; İlk ayda 1 süt,1 su İkinci ayda 2 süt,1 su Üçüncü aydan sonra tam süt verilebilir. Hayvan sütünün mineral oranı yüksek olduğu için böbrek yetmezliğine yol açar, Beta globülinlerler fazladır ve bebkelerde alerjik reaksiyonlara yol açar.
5-6 aylık dönemde beslenme Temel besin yine anne sütüdür fakat 6 aydan sonra yeterli gelmediği için ek besinlere geçilir. Meyve suyu, meyve ezmesi,yoğurt, acısız unlu çorbalar,sebze çorbalarından az miktarda sırayla verilir.katı yumurta süt içine eklenerek verilir. Daha sonra et veya kurubaklagilli besinlere geçilir.
5-6 aylık dönemde beslenme Ek besine alıştırılırken, 1-Bebek anne sütüyle yeterli büyüme ve gelişme gösteriyorsa 5. ayın sonunda ek besine geçilir. 2-Önce az miktarda başlanır ve çocuğun tepkisine göre artırılır. 3-Ek besinlere teker teker başlanır. Bebek bir besin türüne alışınca diğerine geçilir. 4-Gereğinden çok besin verilmez 5-Ek besinler ezilerek sıvı hale getirilerek verilir. Katı ve sert besinlerden sakınılmalıdır.
7-12 aylık dönemde beslenme Tuz ve baharattan kaçınılarak evde pişen tüm besinlerden yaralanabilirler. Süt ve yoğurt mutlaka diyette bulunmalıdır. Emzirme sonlandırılmışsa diyet günlük 5-6 öğün olmalıdır ve süt ürünleri içermelidir. Emzirme devam ediyorsa diyette süt ürünleri kısıtlanabilir.
1-5 yaş çocuk beslenmesi 2 yaşını geçmiş çocuklar 3 öğün dışında ara öğünler alabilir bunlar süt meyve suları içermelidir.şekerleme, pasta grubundan kaçınılmalıdır. 2 yaşından sonra normal birey beslenmesine geçebilir ve çocuğun kendi kendine yemek yemesi desteklenmelidir.
Okul çocuklarının beslenmesi Amaç; 1- Öğrenme çağında olduğu için temel beslenme bilgilerini ve beslenme ile sağlık arasındaki ilişki öğretilmelidir. 2- Eldeki olanakları en iyi şekilde değerlendirerek yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanmasıdır. Okul saatlerine göre beslenme programı hazırlanıp çocuğun uyması sağlanmalıdır.