Ekonomi Bülteni, Sayı: 09 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran 1
DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt Dışı Gelişmeler Yellen zayıf ekonomik verileri soğuk hava koşullarına bağladı. FED Başkanı Janet Yellen ABD Senatosunda bankacılık komitesi önünde yaptığı ertelenmiş konuşmasında ilk ABD İşsizlik Oranı (%) konuşmasındaki söylemlerini korudu. FED in tahvil alım programındaki azaltım planını askıya alması için ekonomik aktivitede 12% İşgücüne katılım oranı Aralık 2012'de eşik rakamın ilk belirlendiği tarihteki oranında kalsaydı işsizlik oranı %7.6 ciddi bir bozulmanın görülmesi gerektiğini yineledi. Yellen son 11% olurdu dönemde ABD de açıklanan olumsuz ekonomik verilerin ise 10% ülkede görülen soğuk hava koşullarından kaynaklı olabileceğini 9% %7.6 dile getirdi. Buna paralel FED in önümüzdeki dönemde verilerde görülen bozulmanın gerçekte ne kadarının hava koşulların- 8% Açıklanan işsizlik oranı 7% dan kaynaklandığı inceleyeceğini belirtti. Şu an için FED in planında bir değişiklik yaşanmayacağının sinyalini veren Yellen in 6% %6.6 5% konuşmasında piyasalar tarafından olumlu karşılanan bir husus 4% ise faiz artırımı konusunda daha net bir dil kullanmaya başlayabilecekleri yönünde verdiği sinyaller oldu. Yellen, bu konunun 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 komite üyelerinin çoğu tarafından da kabul gördüğünü belirtirken, istihdam piyasası için tek bir orana bakmadıklarını ve bir çok farklı göstergeyi değerlendirdiklerini dile getirdi. ABD de 4.çeyrek büyümesi aşağı yönlü revize edildi. ABD de geçtiğimiz yılın son çeyreği için %3.2 olarak açıklanan yıllıklandırılmış büyüme oranının dış ticaret ve tüketim harcamalarındaki tahminlerin altındaki gelişmeler nedeniyle aşağı yönlü revize edilmesi bekleniyordu. Nihai değerini almadan önce 2.kez açıklanan yıllıklandırılmış son çeyrek büyümesi %2.5 olan beklentilerin de altında %2.4 olarak açıklandı. İlk tahminin ve 3.çeyrekteki %4.1 lik oranın oldukça altında kalan büyüme oranı ekonomideki (soğuk hava koşulları nedeniyle) hız kaybını teyit etse de ABD ekonomisi ikinci yarıda gösterdiği %3.3 lük performans ile yılın ilk yarısındaki %1.8 lik büyüme oranının oldukça üzerinde büyümüş olacak. Soğuk hava koşullarından kaynaklı yaşanan hız kaybının bu yıl başındaki ekonomik göstergelere de yansıdığı görülse de yılın kalan kısmında ekonomik aktivitenin hızlanacağına yönelik beklentilerde bir değişiklik yok. Euro Bölgesi nde enflasyon oranı beklentilerin üzerinde. Euro Bölgesi nde %0.7 olarak açıklanan Ocak ayı enflasyon oranı nihai değerinde %0.8 e revize edildikten sonra Şubat ayı öncü verisi de %0.7 ve altına gerilemesi beklentilerine karşın %0.8 de sabit kaldı. Euro Bölgesi enflasyon oranı açıklanmadan önce bölgenin en büyük ekonomisi Almanya da açıklanan TÜFE artış oranı %1.1 e gerileme beklentisinin de altında %1 e gerilemiş ve Euro Bölgesi enflasyon oranının da gerileyeceği beklentisini arttırmıştı. Beklentilerin üzerinde açıklanan enflasyon oranı halen oldukça düşük sayılan %1 seviyesinin altında bulunsa da ECB nin 6 Mart da gerçekleştireceği toplantıda ek bir adım atması yönündeki baskıları hafifletiyor. Euro Bölgesi nde banka kredileri halen geriliyor. Euro Bölgesi nde bankaların reel kesime aktardıkları krediler 2012 Mayıs ayından bu yana bir önceki yıla göre her ay gerileme gösteriyor. Her ne kadar bu gerilemenin oranı son aylarda ekonomideki toparlanmaya paralel yavaşlamış olsa da oldukça gecikmeli bir oranda toparlanıyor. Euro Bölgesi ekonomisi son çeyrekte yıllık bazda uzun bir aranın ardından büyüme kaydetmiş olmasına karşın reel sektöre aktarılan krediler Ocak ayında bir önceki yıla göre %2.9 luk gerilemeye işaret ediyor. Her ne kadar sürpriz yapan enflasyon oranı ECB nin elini rahatlatsa da büyüme dinamikleri ECB nin finansal sistemi desteklemesi için baskı yapmaya devam ediyor. Son dönemde kredilerde görülen yavaşlamanın nedenini Mario Draghi, bankaların ECB nin yapacağı aktif değerlendirme testlerinden önce kredi verme iştahlarındaki gerilemeden kaynaklandığını belirtmişti. Fakat gerilemeye devam eden krediler ECB nin para politikasını daha da gevşetmesi için baskının devamına neden oluyor. 3.5 3.0 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 Enflasyon Oranı (Yıllık, %) Almanya Euro Bölgesi %1.0 %0.8 0.0 Şub.10 Şub.11 Şub.12 Şub.13 Şub.14 2
DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt Dışı Gelişmeler Euro Bölgesi nde 2014 te büyüme %1.2 olacak, işsizlik oranı düşmeyecek. Avrupa Komisyonu nun açıkladığı ekonomik tahminler Euro Bölgesi nin bu yıl %1.2 oranında büyüyeceğini, önümüzdeki yıl ise ivmelenmenin devam edip %1.8 lik büyüme oranını yakalayacağına işaret ediyor. Euro Bölgesi nde uzun süredir görülen toparlanma emarelerine karşın tahminlerinde sadece 0.1 er puanlık bir artış yapan komisyon ekonomik aktivitenin daha genel bir tabana yayıldığını belirtirken, farklı dinamiklere sahip ülkelerin büyüme hızı farklılıklarının devam edeceğini de vurguladı. İstihdam piyasasının ise ekonomik aktiviteyi geriden takip etmeye devam edeceği ve 2014 yılında mevcut seviyesinin altına inmeyeceği, 2015 yılında ise ancak %11.7 seviyesine gerileyeceğini tahmin ediyor. İstihdam piyasası tarafında da ülkeler arasındaki büyük farklılıkların devam etmesi, en düşük orana sahip Avusturya da %4.8 olması, Yunanistan da ise %26 seviyesinde kalması bekleniyor. Tahminler genel olarak değerlendirildiğinde, uzun süreli bir krizin ardından hızlı bir toparlanma trendine giremeyen bölge ekonomisinde ülkeler arasındaki farklılıkların halen bir kırılganlık faktörü oluşturduğu dikkat çekiyor. Hafta içerisinde açıklanan İspanya 4.çeyrek büyüme rakamları da bunu teyit etti. 3.çeyreğe göre hız kazanmış olsa da kamu borçluluğun yüksek seyretmesi nedeniyle harcamaların kısılması 4.çeyrek verilerinin önceki açıklamaya göre aşağı revize edilmesine neden oldu. İspanya bir önceki çeyreğe göre %0.3 yerine %0.2 oranında büyüme kaydederken bir önceki yılın son çeyreğine göre de %0.2 oranında daraldı. Brezilya Merkez Bankası yine faiz arttırdı. Brezilya Merkez Bankası politika faiz oranı SELIC i 25 baz puan artırarak %10.75 e çıkardı. Geçtiğimiz dönemde gerçekleştirdiği 6 faiz artışını 50 şer baz puan olarak gerçekleştiren Brezilya MB faizi daha USD'ye Karşı Para Birimi Performansları (%, 30.04.2013=100) Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Oca Şub düşük bir oranda artış gerçekleştirerek faiz artışlarının sonuna 99 gelebileceğinin sinyalini verdi. 2012 yılında politika faiz oranını GOÜ* tarihi düşük seviyelerine indiren Brezilya yüksek seyreden enflasyon oranı ile mücadele etmek için geçtiğimiz yılın Nisan ayından 104 Brezilya Reali bu yana 350 baz puan faiz artışına gitmek zorunda kaldı. MB karar 109 SELIC Faiz Artışı metninde önümüzdeki dönem içinde faiz artırımı kapısını kapatmamış olsa da 2013 yılında %2.3 oranında büyüme kaydeden 114 ekonomisinin yavaşlaması endişeleri nedeniyle merkez bankasının sıkılaştırma politikasına son vereceği düşünülüyor. Ayrıca ülke 119 para biriminde geçtiğimiz ay Brezilya Reali nin diğer GOÜ para 124 *IDR, INR, ZAR, RUB, TRY birimlerine karşı görece daha iyi bir performans sergilemesi MB nın faiz artışlarına son verebileceği ihtimaline destek veriyor. Almanya da güven endeksleri yükseldi. Almanya da açıklanan iş dünyasının güvenini gösteren IFO endeksi ve tüketici güvenini ölçen GfK tüketici güven endeksleri beklentilerin üzerinde açıklandı. IFO güven endeksi değişim göstermesi beklenmezken 110.6 seviyesinden 111.3 seviyesine yükseldi. Önceki hafta ZEW endeksinde yatırımcının güvenin gerilediği görülmüş, fakat mevcut durum endeksi önemli ölçüde artış kaydetmişti. IFO endekslerinde de görülen bu trend mevcut durumun iş dünyası güvenini yukarı taşıdığı fakat dış faktörler nedeniyle önümüzdeki döneme yönelik beklentilerin gerilediği dikkat çekti. Yerel faktörlerden olan tüketici güveninin ise GfK anketi sonucunda Ocak 2007 den bu yana en yüksek seviyesine yükseldiği görüldü. Önümüzdeki döneme yönelik sorularla yapılan anket Mart dönemi için Ocak 2007 den bu yana en yüksek değeri 8.5 e ulaştı. Açıklanan bu veriler Almanya da iç dinamiklerin toparlanmaya devam edeceğine, iç talepteki canlanma ile iş dünyasındaki güvenin artmaya devam edeceğine ve Almanya nın Euro Bölgesi toparlanmasına liderlik etmeye devam edeceğine işaret ediyor. 9 8 7 6 5 4 3 2 İşsizlik Oranı (%) 13 12 11 %12 10 9 8 7 6 5 Euro Bölgesi ABD %6.6 4 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 GfK Tüketici Güven Endeksi IFO İş Dünyası Eğilimi 8.5 111.3 1 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 115 110 105 100 95 90 85 80 3
DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt İçi Gelişmeler Dış Ticaret Dengesi, Ocak 2014 Ocak ayında dış ticaret açığı bizim ve piyasa beklentisi olan 7.1 milyar $ ın altında 6.8 milyar $ gerçekleşti. Farklılık ihracat rakamların beklentimizin biraz üzerinde olmasından kaynaklandı. Ocak ayında, ithalat bir önceki yılın aynı ayına göre %3 artarken, ihracattaki artış %9 oldu. 12 aylık birikimli dış ticaret açığı ise bir önceki yıla göre %18 artışla 99.3 milyar $ a yükselirken, ihracatın ithalatı karşılama oranı %61 seviyesinde kaldı. 2013 yılında altın ihracatının normalleşmesiyle yıl genelinde yatay seyreden ihracat, dış talep koşullarındaki iyileşme ve altın ihracatında baz etkisinin azalmasıyla Ocak ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %9 artarak 12.5 milyar $ oldu. Geniş ekonomik gruplara göre incelediğimizde, Mart ayından beri ara malı ihracatında görülen gerilemenin Ocak ayında pozitife döndüğünü görüyoruz (6.7%). Yatırım malı ihracatındaki artış eğilimi Ocak ayında yavaşlarken (bir önceki yıla göre %2.0), tüketim malları ihracatı da Ocak ayında bir önceki yıla göre %12.6 lık artış gösterdi. İthalat, Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %3 artarak 19.3 milyar $ oldu. Altın ithalatı Aralık ayında görülen sıçramanın ardından Ocak ayında normale dönerken, enerji ithalatı Ocak ayında bir önceki yıla göre %6 lık artış gösterdi. Geniş ekonomik gruplar bazında baktığımızda, tüketim malı ithalatı yarı dayanıklı tüketim malı ithalatındaki etkisiyle bir önceki yıla göre %10 artarken, binek otomobil ithalatında %10 luk düşüş görüldü. Yatırım malı ithalatında Mart ayından beri ilk defa gerileme görülürken (%1.2), ara malı ithalatında %3.2 lik sınırlı artış görüldü. 2014 yılında, Türkiye nin ana ihracat bölgesi olan Avrupa ülkelerindeki büyüme görünümündeki iyileşmeyle birlikte ihracattaki artış eğiliminin devam etmesini bekliyoruz. İç talep koşullarındaki sıkılaşmayla ithalatın yavaşlama eğiliminde olacağını ve 2014 yılsonunda dış ticaret açığının 90 milyar $ seviyelerinde olacağını düşünüyoruz. Kapasite Kullanım Oranı, Şubat 2014 Mevsimsellikten arındırılmış imalat sanayi Kapasite Kullanım Oranı Şubat ayında Ocak ayına (%74.6) benzer seviyede %74.4 geldi. Mevsimsellikten arındırılmış kapasite kullanım oranı Şubat ayı itibarıyla Mayıs 2013 ten beri en düşük seviyesinde bulunuyor. Arındırılmamış KKO endeksi ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 1.1 puan artış kaydederek %73.3 seviyesine çıktı. Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi ise Ocak ayındaki sert düşüşün ardından (Endeks Ocak ayında 110.4 ten 104.2 e gerilemişti), Şubat ayında hafif artışla 104.6 seviyesine çıktı. Endeks Şubat ayı itibarıyla tarihsel ortalamasının olan 103.4 nin hafif üzerinde bulunuyor. Şubat ayında gelecek 3 aya ilişkin iç piyasa ve ihracat sipariş miktarları ile yatırım harcamalarına ilişkin beklentilerde kötüleşme devam ederken, genel gidişat ile ilgili beklentilerdeki düzelme reel kesim güven endeksinin yatay kalmasını sağladı. İmalat sanayi ve reel kesim güven endeksi verileri Şubat ayında yataya yakın seyretti. KKO nun Ocak-Şubat ayları ortalaması 2013 4.çeyreğinin 1.1 puan altında bulunuyor. Bu da imalat sanayinin büyüme üzerindeki katkısının 2014 yılında 2013 yılı son çeyreğine göre gerileyeceğine işaret ediyor. 2014 yılsonu için büyüme beklentimiz %2 seviyesinde bulunuyor. 4
H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Geçtiğimiz hafta risk iştahını baskı altında kalmaya devam etti 12 ay ve 1 ay vadede USD Libor gerilemeye devam etti Risk iştahının daraldığı ortamda GOÜ ler bölgesel faktörlerle birbirlerinden ayrıştı Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 5
Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Gösterge tahvil getirisi GOÜ lerde yaşanan çıkışa paralel %11 seviyesinin üzerinde işlem gördü Janet Yellen in konuşması USD ye değer kaybettirdi. Emtia endekslerindeki 3 haftalık yükseliş ise son buldu Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 6