OKUL TAKIMINDAKİ ÖĞRENCİLERİN MÜSABAKA ÖNCESİ, SIRASI VESONRASINDAKİ DUYGU DURUMLARI İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN METAFORİK YANSIMALARI Melek Güler Mimaroba Ortaokulu, İstanbul
ARAŞTIRMANIN AMACI Okul takımlarında yer alan öğrencilerin müsabaka öncesi, sırası ve sonrasındaki duygu durumları ile ilgili görüşlerini metaforlarla nasıl ifade ettiklerini incelemektir.
ALAN YAZIN 3 Müsabakayı şans, üstün performans ve dışsal faktörler kavramlarını bir arada barındıran ve kazananı olan belli bir iştir olarak tanımlayan Shields ve Bredemeier (0, s.7), müsabakanın birçok faktör içerdiğini ifade eder. Çelik (00, s.37) e göre birçok sporcu, antrenmanlara kıyasla yarışmalarda baskı ve stres nedeniyle performansını yeterince gösteremeyebilir.
4 Duygu kelimesi: Latince movere (Türkçe: hareket etme) kökünden gelip ve öteye hareket etmek anlamına gelir (Goleman, 998, s.0). Osho (006, s.8) ya göre duygular sürekli olmadığından onlara emotions denir. Bauman (994, s.7), her sporcunun farklı duygu ve kişilik özellikleri ne sahip olduğuna dikkat çeker.
Sporcuların performansını arttırmaya yönelik birçok yöntem bulunmakla birlikte sporda metafor kullanımı, çeşitli ders ve disiplinlerde sık karşılaşılan stratejik bir yöntemdir (Pate ve Johnson, 03, s. 83). 5 Metafor ın özü herhangi bir şeyi, başka bir şeye göre anlamak ve tecrübe etmektir (Lakoff ve Johnson, 00). Lakoff ve Johnson (00, s.86) a göre metaforlar gelecekteki eylemlerimiz için birer kılavuz olabilirler.
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ 6 Araştırma betimsel tarama modelinde olup içerik analizinin kullanıldığı nitel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma gurubu; Mardin den 30, İstanbul dan 58 olmak üzere toplamda 88 öğrenciden oluşmaktadır.
7 Araştırmada, Hanin ve Stambulova (00) nın açık uçlu metafor cümlesi örneği ve demografik özelliklerin yer aldığı bölümden oluşan yarı yapılandırılmış anket formu kullanılmıştır. Hanin ve Stambulova (00) çalışmasında, 85 Rus sporcu yarışma öncesi, sırası ve sonrasındaki en iyi ve en kötü performansta duygularını ortaya çıkarmak amacıyla metaforlardan ve İZOF modelinden yararlanmıştır.
8 Araştırma verilerinin çözümlenmesi:. Kodlama ve ayıklama: Öğrencilerin ürettikleri tüm metaforlar alfabetik sıraya göre listelenip zayıf yapılı metaforlar elenmiş ve örnek metafor imgesi oluşturulmuştur.. Kategori geliştirme: Üretilen metaforlar ortak duygu durumları bakımından Ortony ve Turner (990) ın çalışmasındaki temel duygu durumları referans alınarak içerik analizi yöntemiyle oluşturulmuştur.
9 3. Geçerlik ve güvenirlik aşaması: Duygu kategorileri ve altında toplanan metaforların bu kategorileri temsil edip etmediği hususunda uzman görüşü alınmıştır. 4. Nitel ve nicel veri analizi için Spss paket programına aktarma aşaması: 5 farklı kategori altında toplanan 476 metafor, Spss paket programında müsabaka öncesi, sırası ve sonrası % (yüzde) ve f (frekans) değerleri hesaplanmıştır.
ARAŞTIRMANIN BULGULARI 0
Metafor kodu 3 4 5 6 7 8 9 0 3 4 5 6 7 8 9 0 3 4 5 6 7 8 9 30 3 3 33 34 35 36 37 38 39 40 4 4 43 44 45 Metaforlar Araç Arı Aslan At Ateş Balık Beden Eğitimi. Öğretmeni Boğa Boksör Bomba Boşluk Böcek Bulut Buzdolabı Ceylan Civciv Cüce Çevik Çita Dinamik Duvar Eşek Fişek Futbol topu Futbolcu Füze Güçlü Gül Hantal Heyecanlı Hırslı insan Hiç bir şey Hizmetkâr Hulk Huysuz insan İşçi İyi Kahraman Kale Kaplan Kaplumbağa Kar tanesi Karınca Kartal Kedi (n) 9 6 7 5 3 55 5 8 4 4 0 3 0 Metafor kodu 46 47 48 49 50 5 5 53 54 55 56 57 58 59 60 6 6 63 64 65 66 67 68 69 70 7 7 73 74 75 76 77 78 79 80 8 8 83 84 85 86 87 88 89 90 Metaforlar (n) Kelebek Kova Köpek Kötü Kral Kuş Kuzu Maçın yıldızı Makine Makineli Tüfek Maymun Melek Merdiven Mutlu Mükemmel Nehir Normal insan Obje Panter Rahat Sakin Savaşçı Seyirci Sinirli insan Sporcu Stres Çarkı Stresli insan Suçlu Süpermen Şampiyon Şaşkın Şimşek Tarzan Taş Tavşan Tavuk Tembel Tilki Tornavida Ünlü Üzgün Yedek Yenilgi Yorgun Zorunlu 5 6 9 3 7 4 3 3 3 6 4 5
Kategoriler Gurur ve Hayranlık Metaforlar Ünlü(3), Futbolcu(55), İyi(), Sporcu(7), Mutlu(6), Şampiyon(4), Rahat(3), Boksör(), Kahraman(), Maçın yıldızı(), Beden Eğitimi Öğretmeni(), Kral(), Mükemmel(), Süpermen(), Çevik(), Tilki(), Ceylan(), Panter(), At() Cesaret, hırs ve Aslan(), Araç(9), Kaplan(0), Çita(7), Güçlü(5), Duvar(5), Hulk(4), Tarzan(3),Hırslı insan(), Makineli tüfek(), Kartal(), Şimşek(), Arzu Tavşan(), Gül(), Ateş(), Füze(), Arı(), Fişek(), Dinamik(), Savaşçı(), Boğa(), Makine() Kötü(), Üzgün(6), Yorgun(5), Futbol topu(3), Karınca(3), Şaşkınlık, Küçümseme ve Yenilgi(), Zorunlu(), Şaşkın(), Suçlu(), Hantal(), İşçi(), Tembel(), Böcek(), Cüce(), Buzdolabı(), Hizmetkar(), Eşek(), Utanç Kuzu() Hiç bir şey(), Normal insan(9), Balık(6), Kuş(5), Kale(4), Yedek(4), Umutsuzluk Maymun(), Obje(), Bulut(), Seyirci(), Boşluk(), Taş(), Melek(), Kar tanesi(), Kova(), Merdiven(), Sakin(), Kelebek(), Tornavida(), Civciv(), Nehir() Kaygı, Korku Kedi(0), Heyecanlı(8), Tavuk(3), Köpek(), Bomba(), Stresli insan(), Stres çarkı(), Sinirli insan(), Kaplumbağa(), Huzursuz ve Öfke insan() Toplam F 3 % 48,5 94 9,74 64 3,44 58,8 9 6,09 476 00 3
4
TARTIŞMA 5 SONUÇ: İlk olarak müsabaka süreçleri boyunca öğrenciler; gurur, hayranlık, cesaret, hırs, arzu, kaygı, korku, öfke, şaşkınlık, küçümseme, utanç ve umutsuzluk duygu durumlarını yaşamıştır. İkinci olarak öğrencilerin müsabaka süreçleri boyunca duygularını ifade etmede en çok kullandıkları metaforlar sırasıyla; Ünlü (3), Futbolcu (55), Aslan (), Kötü (), Araç (9), Üzgün (6), Hiçbir şey (), İyi (), Kaplan () ve Kedi (0) metaforlarıdır.
6 Son olarak; Gurur ve Hayranlık ile Cesaret, Hırs ve Arzu kategorisinde üretilen metaforlar müsabaka sürecinde giderek azalmıştır. Şaşkınlık, Küçümseme ve Utanç kategorisinde üretilen metaforlar müsabaka sürecinde giderek artmıştır. Umutsuzluk kategorisinde üretilen metaforlar müsabaka sürecinde önce azalmış sonra artmıştır. Kaygı, Korku ve Öfke kategorisinde üretilen metaforlar müsabaka sürecinde önce artmış sonra azalmıştır.
ÖNERİLER 7 Uygulayıcılara Yönelik Öneriler Öğrencilerin duygu durumlarını yansıtmada, Öğretimi somutlaştırma ve motivasyonu arttırmada metaforların güçlü birer araç olarak kullanılabilir. Beden eğitimi öğretmenleri ve antrenörlerin; Metaforu derste ve antrenmanlarda uygulamaları teşvik edilebilir. Müsabaka yönetme sürecinde metaforlardan yararlanabilir.
8 Araştırmacılara Yönelik Öneriler Araştırma ; Farklı spor dalları, Engelli sporcular, Farklı yaş kategorilerinde genişletilerek karşılaştırmalar yapılabilir. Araştırmaya nicel genişletilebilir. ağırlık da verilerek araştırmalar
KAYNAKÇA 9 Bauman, S.(994). Uygulamalı Spor Psikolojisi. (H. İkiziler, Çev.) İstanbul: Alfa Basım Yayım. Çelik, G. (00). Üst Düzeydeki Judocularda Müsabaka Öncesi Durumluluk Kaygı Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 37. Kütahya. Goleman, D. (998). Duygusal Zeka. (B. S.Yüksel, Çev.) İstanbul: Varlık Yayınları. Lakoff, G., ve Johnson, M. (00). Mecazlar: Hayat, Anlam ve Dil. (G. Y. DEMİR, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayıncılık. Ortony, A. ve Turner, T.J. (990). What's Basic About Basic Emotions?. Psychological Review, 3 (97), 35-33 Osho. (006). Duygular. (Sangeet, Çev.) Ovro Basım Yayın ve Tanıtım. Pate, J.A. ve Johnson, C.W. (03). İnternational Language and the Power of Metaphor. A Journal of Leisure Studies and Recration Education (), 83. Shields, D. ve Bredemeier, B. (0). Contest, Competition and Metaphor. Journal of the Philosophy of Sport, 7-38.
Teşekkürler.. 0