RUSYA DIŞ VE GÜVENLİK POLİTİKALARININ KÜRESEL AMAÇLARI VE BÖLGESEL YANSIMALARI RAPOR NO:73 HAZİRAN 2017
BİLGESAM YAYINLARI Kütüphane Katalog Bilgileri: Yayın Adı: Rusya Dış ve Güvenlik Politikalarının Küresel Amaçları ve Bölgesel Yansımaları Yazar: Dr. Elnur İSMAYIL Sayfa Sayısı: 80 Kapak Tasarımı ve Dizgi: Sertaç DURMAZ Yayına Hazırlayan: Sibel KARABEL Baskı & Cilt: Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi Wise Men Center for Strategic Studies Mecidiyeköy Yolu Caddesi No:10 Celil Ağa İş Merkezi Kat:9 Daire:36 Mecidiyeköy / İstanbul / Türkiye Tel: +90 212 217 65 91 Faks: +90 212 217 65 93 www.bilgesam.org bilgesam@bilgesam.org YAYINLARI Copyright BİLGESAM HAZİRAN 2017 Bu yayının tüm hakları saklıdır. Yayın Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi nin izni olmadan elektronik veya mekanik yollarla çoğaltılamaz.
BİLGE ADAMLAR KURULU Başkan Salim DERVİŞOĞLU (E. Oramiral) Kurul Üyeleri İlter TÜRKMEN (E. Bakan/Büyükelçi) Kutlu AKTAŞ (E. Bakan/Vali) Özdem SANBERK (E. Büyükelçi) Sönmez KÖKSAL (E. Büyükelçi) Güner ÖZTEK (E. Büyükelçi) Ümit PAMİR (E. Büyükelçi) A. Oğuz ÇELİKKOL (Dr., E. Büyükelçi) Ahmet Ünal ÇEVİKÖZ (E. Büyükelçi) Halil AKINCI (E. Büyükelçi) Necdet Yılmaz TİMUR (E. Orgeneral) Oktar ATAMAN (E. Orgeneral) Emin Murat BİLGEL (E. Oramiral) Sabahattin ERGİN (E. Koramiral) Sami SELÇUK (Prof. Dr. / Yargıtay Onursal Başkanı) Nur VERGİN (Prof. Dr.) Orhan GÜVENEN (Prof. Dr.) Ali KARAOSMANOĞLU (Prof. Dr.) İlter TURAN (Prof. Dr.) Çelik KURTOĞLU (Prof. Dr.) Ersin ONULDURAN (Prof. Dr.) Sami KOHEN (Gazeteci-Yazar)
SUNUŞ Yeni oluşacak dünya düzeninde kendi güç ve konumunu kanıtlamayı amaçlayan devletlerin başında Rusya gelmektedir. Sovyetler Birliği nin dağılması ile süper güç statüsünü kaybeden Rusya, son on yılda izlediği dış ve güvenlik politikalarıyla eski konumuna ulaşmanın planlarını çizmektedir. Bu nedenle yakın çevre ve ulusal çıkar alanları gibi kavramlar geliştirerek nüfuz alanlarını belirlemekte ve diğer güçlerle de bu doğrultuda politik-ekonomik ilişkiler kurmaktadır. Bu bağlamda Rusya nın stratejik hedef ve önceliklerinin belirlenmesi ve anlaşılması uluslararası sistemdeki ülkelerin Rusya ile ilişkilerindeki dış politikalarının şekillenmesinde etkili olabilecektir. Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi (BI LGESAM), Türkiye deki karar mercilerine milli menfaatler doğrultusunda gerçekçi çözüm önerileri ve karar seçenekleri sunmak amacıyla Rusya Dış ve Güvenlik Politikalarının Küresel Amaçları ve Bölgesel Yansımaları raporunu yayımlamaktadır. BI LGESAM Rusya Uzmanı Elnur I smayıl ın hazırladığı rapor, 14 Nisan 2017 tarihinde icra edilen 27. Bilge Adamlar Kurulu toplantısında değerlendirilmiş, Kurul üyelerinin görüş ve önerileri doğrultusunda geliştirilmiş ve yayına hazırlanmıştır. Rusya Dış ve Güvenlik Politikalarının Küresel Amaçları ve Bölgesel Yansımaları raporunda, Rusya nın Kırım ı işgali ve doğurduğu sonuçlar; Rusya nın Avrasya Birliği politikası; Rusya- I ran ve Rusya- I srail ikili ilişkileri; Rusya nın Arap Bahar ına yaklaşımı ve Rusya nın Suriye krizine ilişkin politikası incelenmektedir. Rusya-Türkiye ilişkilerini kapsayan son bölümde ikili ilişkiler ağırlıklı olarak politik, güvenlik ve enerji alanlarındaki işbirlikleri üzerinden analiz edilmektedir. I lişkilerin politik-güvenlik boyutunda son yıllarda yaşanan gelişmelere değinilmekte; Moskova-Ankara arasında Suriye krizinde işbirliği anlatılmakta ve terör sorununa iki ülkenin yaklaşımları değerlendirilmektedir. Sovyetler Birliği nin yıkılmasından sonraki dönemden günümüze kadar iki ülke ilişkilerinde enerji politikaları tarihsel süreçte incelenmektedir. Ankara-Moskova ilişkilerinde enerji alanında Mavi Akım, Güney Akım ve Türk Akımı gibi ortak boru hatları projelerinden bahsedilmektedir. I ki ülkenin Akkuyu nükleer santrali örneğinde nükleer enerji alanındaki işbirliği anlatılarak; projelerin ikili ve bölgesel enerji güvenliğine etkisine değinilmektedir. Türkiye nin bölgede takip etmesi gereken stratejiye ilişkin öneriler sunulmaktadır. Raporun Türk karar mercilerine, akademisyenlere ve ilgili kurum, kuruluş ve kişilere faydalı olmasını temenni eder, raporu hazırlayan Elnur I smayıl a, rapora değerli görüş ve önerileriyle katkı sağlayan, raporun geliştirilmesi için kıymetli vakitlerini sarf eden başta (E) Oramiral Salim Dervişoğlu ve (E) Büyükelçi Halil Akıncı olmak üzere Bilge Adamlar Kurulu na ve emeği geçen BI LGESAM çalışanlarına teşekkür ederim. Prof. Dr. Atilla SANDIKLI BI LGESAM Başkanı
Not: Raporun tamamını BİLGESAM dan temin edebilirsiniz.