6. Sınıflar Deney Kitapçığı Biraz bilgi, biraz hayal gücüdür FEN, aslında hayattır FEN......
SOĞAN ZARININ İNCELENMESİ Deney No: 01 Ünitenin Adı Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme Deneyin Amacı Mikroskopta soğan zarını inceleme ve bitki hücresini tanıma. Malzemeler Mikroskop Metilen mavisi Damlalık Kuru soğan Lam Pens Bıçak Lamel İyot çözeltisi Lügol çözeltisi Büyüteç Bisturi veya jilet İzlenecek Yol 1) Bıçak yardımıyla soğanı birkaç parçaya bölelim. Etli parçalardan birini büyüteçle inceleyelim. 2) Etli yaprağın iç kısmındaki ince zarı, pens yardımıyla ayıralım, bu zarı da büyüteçle inceleyelim. 3) Soğan zarından bisturi veya jilet yardımıyla küçük bir kesit alarak, incelenecek örneği (preparat) lamın üzerine koyalım. 4) Damlalık ile preparatın üzerine bir damla su damlatalım. 5) Hazırladığınız örneği mikroskopta inceleyerek, gördüklerimizi çizelim. 6) Aynı işlemi su yerine bir damla metilen mavisi (yoksa tentürdiyot) ve lügol veya iyot çözeltisi kullanarak tekrarlayalım. 7) Gördüklerimizi çizerek diğer şekillerle karşılaştıralım. 2
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Bir bitki hücresi çizerek, organelleri isimlendiriniz. Değerlendirme Soruları 1) Soğan zarına mikroskopla ve büyüteçle baktığınızda hangi farklılıkları gördünüz? 3
TOHUMUN ÇİMLENMESİ Deney No: 02 Ünitenin Adı Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme Deneyin Amacı Çiçekli bitkilerin büyüme ve gelişmesi için gerekli olan koşulları keşfedebilme. Malzemeler Pamuk Fasulye tanesi Nohut tanesi Su Kap Limon Elma Domates Salatalık Yeşil biber Mandalina İzlenecek Yol 1) Pamukları, kap içerisine kuru haldeyken yerleştirip daha sonra pamukların arasına tohum tanelerini rastgele yerleştirelim. En üste yine pamuk koyup kapatalım. 2) Kaba, pamukların ıslanacağı kadar su koyup ışıklı ve ışıksız ortamda beklemeye bırakalım. 3) Sınıfta gruplar oluşturup gruptaki herkesin farklı bir meyve getirmesini sağlayalım. Getirilen meyveleri ikiye bölüp tohumlarının şekil ve büyüklüklerini inceleyelim. 4) Gözlemlenen meyvelerin tohumlarını şekil, büyüklük ve sayı bakımından karşılaştırıp, bunlar arasındaki farklılıkların sebeplerini araştıralım. 4
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Tohumun çimlenebilmesi için hangi koşullar gereklidir? 2) Her tohumun çimlenme şekli ve süresi aynı mıdır? 5
SÜRATİN ÖLÇÜLMESİ Deney No: 03 Ünitenin Adı Kuvvet ve Hareket Deneyin Amacı Mesafe-zaman ilişkisi ile bir aracın hızının hesaplanması. Malzemeler Kronometreli saat Metre Eğik düzlem arabası İzlenecek Yol 1) Sınıfta seçilen iki nokta arasını metreyle ölçelim. 2) Eğik düzlem arabasını 1.noktadan 2.noktaya doğru hareket ettirelim. 3) Hareket başlar başlamaz kronometreyi çalıştıralım. 4) Araba 2.noktaya vardığında kronometreyi durdurarak süreyi not edelim. 6
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Sürati hesaplayabilmek için hangi verilere ihtiyacımız vardır? 2) Süratin birimlerinden birini yazınız. 7
KUVVETİN ETKİLERİ ÇEŞİTLİDİR Deney No: 04 Ünitenin Adı Kuvvet ve Hareket Deneyin Amacı 1) Bir cisme aynı doğru boyunca ve aynı yönde uygulanan iki kuvvetin etkisini incelemek. 2) Bir cisme aynı doğru boyunca zıt yönde uygulanan iki kuvvetin etkisini incelemek. Malzemeler 2 adet Dinamometre 1 adet tahta takoz Cetvel İp İzlenecek Yol 1) Tahta takoza ipleri bağlayalım. 2) Bağlanan ipleri dinamometrenin çengeline takalım. 3) Tahta takozun masa üzerinde yerini işaretleyelim. 4) İki kişi dinamometreleri önce aynı yönde sonra zıt yönlerde çekmeye başlasın. 5) Takozun hareketine göre gittiği tarafı tespit edip, dinamometrelerdeki değerleri okuyarak deftere kaydedelim. 8
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) İki kuvvetin büyüklüğü birbirine eşit ve zıt yönlü ise bileşkesi kaçtır? 2) Aşağıdaki cümlede boş bırakılan yerlere toplanır, çıkarılır ifadelerini yerleştiriniz Aynı yönlü kuvvetler bulunurken kuvvetler. Farklı yönlü kuvvetler bulunurken kuvvetler. 9
ZIT KUVVETLER Deney No: 05 Ünitenin Adı Kuvvet ve Hareket Deneyin Amacı Bir arada bulunan maddelerin birbirine uyguladığı kuvvetlerinin incelenmesi. Malzemeler 2 adet dinamometre 2 adet küçük bünzen kıskacı Üç ayak İplik İzlenecek Yol 1) Dinamometreleri sıfır konumunda ayarlayınız. 2) Bunzen kıskaçlarını bağlayarak, içlerine dinamometreleri yatay konumda tutturunuz. 3) 30-40cm uzunluğunda bir iple dinamometreleri bağlayınız. 4) Dinamometrenin biri sabit kalacak şekilde, diğer dinamometreyi aynı doğrultuda geriye doğru çekiniz. 5) Sabit dinamometredeki değer ile çektiğiniz dinamometredeki değerleri karşılaştırınız. Değerler birbirine eşit mi? 10
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Zıt yönlü kuvvetlerin bileşkesi en küçük kaç olabilir? 2) Doğu-Batı doğrultusunda 10 N Doğu, 20 N Batı, 5 N Doğu yönüne olan 3 kuvvetin bileşke kuvvetini bulunuz. 11
KUVVETLER İŞ BAŞINDA! Deney No: 06 Ünitenin Adı Kuvvet ve Hareket Deneyin Amacı Cisimler üzerine uygulanan kuvvetlerin, cisimlerin şekli üzerine etkisinin incelenmesi. Malzemeler Bağlama parçası Döküm ayak Dik tutturucu 20 cm uzunluğunda statif çubuk Çelik şerit Çengelli ağırlıklar İzlenecek Yol 1. Döküm ayak üzerine geçirilen statif çubuğa çelik şeriti dik olarak bağlayalım. 2. Çelik şeride değişik ağırlıklar asarak değişiklikleri gözlemleyelim. 3. Asılan ağırlıkların hepsini geri çıkarıp sonuçları gözlemleyelim. 12
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Hareketi başlatabilir Yönünü değiştirebilir Hızlandırabilir Yavaşlatabilir Hareketi durdurabilir Cisimlerin şeklini değiştirebilir Değerlendirme Soruları 1) Uygulanan kuvvet her cisimde aynı etkiyi yapar mı? 2) Kuvvetin şekil değiştirmesine 2 örnek veriniz. 13
HANGİSİ SIKIŞIR? Deney No: 07 Ünitenin Adı Maddenin Tanecikli Yapısı Deneyin Amacı Katı, sıvı ve gaz halinde bulunan maddelerin sıkıştırılabilme özelliklerinin incelenmesi. Malzemeler 60 ml lik 3 adet şırınga 1 bardak su Şırınganın içine sığabilecek büyüklükte demir parçası İzlenecek Yol 1. Şırıngaları numaralandıralım. 2. Bir numaralı şırıngaya demir parçasını yerleştirelim. 3. İki numaralı şırıngaya su çekelim. 4. Üç numaralı şırıngaya hava çekelim. 5. Hazırladığımız şırıngaların ucunu parmağımızla kapatıp pistonu ittiğimizde ne olacağını gözlemleyelim. 6. Her üç durumdaki gözlemlerimizi karşılaştıralım. 14
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Maddeler hangi özelliklerinden dolayı sıkıştırılabilir ya da sıkıştırılamaz? 2) Şırıngalardaki maddelerden hangisi daha çok sıkışır? Neden? 15
İYOT DAĞILINCA NE OLDU? Deney No: 08 Ünitenin Adı Maddenin Tanecikli Yapısı Deneyin Amacı Maddenin gözle görülemeyecek kadar küçük parçalara ayrılmasını gözlemlemek. Malzemeler 250 ml lik beherglas 1-2 g katı iyot 50 ml etil alkol Spatül İzlenecek Yol 1) Beherglasa alkolü koyalım. 2) Alkole katı iyot atarsak ne olur öncelikle tahmin edelim. 3) Şimdi alkole katı iyot ekleyelim ve sonucu gözlemleyelim. 16
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Bütün maddeler gözümüzle gördüğümüz gibi bir bütün halinde midir? 2) Maddenin gözümüzle göremediğimiz parçacıklarına ne ad verilir? 17
ISINAN GAZLAR GENLEŞİR Deney No: 09 Ünitenin Adı Maddenin Değişimi ve Tanınması Deneyin Amacı Isınan gaz moleküllerinin kinetik enerjilerinin artarak, hacminin genişlemesini gözlemlemek. Malzemeler Cam balon Tek delikli lastik tıpa S cam boru Renkli su İzlenecek Yol 1) S cam boruya lastik tıpa takıp ve içine bir miktar renkli su koyalım. Yaptığımız şey bir manometredir. 2) Manometreyi cam balona takalım ve renkli suyun yüksekliğini işaretleyelim. 3) Cam balonu avucumuzun içine alarak cam balonu ısıtalım ve suyun hareketini gözleyelim. 18
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Gazların genleşmesi nelere bağlıdır? 2) Suyun hareket etmesini sağlayan olay nedir? 19
MADDE AYNI MADDE Mİ? Deney No: 10 Ünitenin Adı Maddenin Tanecikli Yapısı Deneyin Amacı Maddenin çeşitli yollarla değişip farklı bir maddeye dönüşerek, kimliğinin değiştiğini gözlemlemek. Malzemeler 1 deney tüpü 3 adet saat camı İspirto ocağı Mıknatıs Destek çubuğu 4 g kükürt tozu 7 g demir tozu Spatül Tüp maşası 1 adet balon Dijital Hassas Terazi Kibrit İzlenecek Yol 1) 7 g demir tozu ile 4 g kükürt tozunu spatül yardımıyla teraziye koyup tartarak, ayrı ayrı saat camlarına koyalım. 2) Bunları diğer saat camına koyarak karıştıralım. 3) Karışıma mıknatıs yaklaştırıp sonuçlarını gözlemleyelim. 4) Oluşturduğumuz karışımı deney tüpüne dolduralım. 5) Çıkacak olan gazlar zehirli olacağından tüpün ağzına balonu bağlayalım. 6) Hazırladığımız demir tozu ve kükürt tozu karışımını ısıtalım. Isıtma sırasında karışımdaki değişiklikleri gözlemleyelim. 7) Yeni maddeye mıknatıs yaklaştıralım, mıknatıs tarafından çekiliyor mu? 8) Yeni maddeyi büyüteçle inceleyelim, demir ve kükürt taneciklerini görebiliyor muyuz? 20
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Elde ettiğimiz madde ne tür bir değişime uğramıştır? Neden? 2) Yeni oluşan madde, eski özelliklerini göstermekte midir? 21
MADDEYE NE OLDU? Deney No: 11 Ünitenin Adı Maddenin Tanecikli Yapısı Deneyin Amacı Maddenin yapısında meydana gelen değişimleri fark edebilmek. Malzemeler Deney tüpü (2 adet) Küp şeker (6 adet) İspirto ocağı Üç ayak (2 adet) Statif çubuk (2 adet) Kibrit Bünzen kıskacı (2 adet) Bağlama parçası Cam çubuk Su Çekiç Beherglas İzlenecek Yol 1) Deney tüplerinin içine 3 er tane küp şeker atarak bağlama parçası ve bünzen kıskacı yardımıyla statif çubuğa tutturalım. 2) Deney tüplerinden birinin içine biraz su koyarak şekerin erimesini sağlayalım. Diğer tüpü ispirto ocağında ısıtalım. 3) İspirto ocağını kapatıp bir müddet bekleyelim. Sonra deney tüpünü çekiçle kırarak içindeki maddeyi inceleyelim. Oluşan madde şeker özelliği taşıyor mu? 22
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Fiziksel ve kimyasal değişim arasındaki farklar nelerdir? 2) Fiziksel ve kimyasal değişimlere 5 er örnek veriniz. 23
ELEKTRİK DEVRE ELEMANLARI VE İLETKENLİK Deney No: 12 Ünitenin Adı Yaşamımızdaki Elektrik Deneyin Amacı Katı ve sıvı maddelerin elektriksel iletkenliklerinin (kurulan basit elektrik devresinde) gözlemlenmesi Maddelerin elektrik enerjisini iletip iletmediğini test etmek için basit elektrik devresi tasarlama ve kurma Malzemeler Güç kaynağı Bağlantı kablosu Plastik Duy Metal ataş Kâğıt Bakır elektrot Ampul Su Anahtar Çinko elektrot Tuz İzlenecek Yol 1 1. Güç kaynağının (+) ve (-) kutbuna birer bağlantı kablosu takalım. 2. Bağlantı kablolarının birinin ucunu anahtara, diğerinin ucuna ampule bağlayalım. 3. Anahtar açık konumdayken güç kaynağının volt değerini değiştirelim. 4. Anahtar açık konumdayken ampulün yanmadığını göreceğiz. 5. Sonra anahtarı kapatarak devreyi tamamlayalım ve ampulün yandığını gözlemleyelim. İzlenecek Yol 2 1. Devredeki bir bağlantı kablosunu ayırarak devremizi test devresine dönüştürelim. Açık kalan uçları da test uçları olarak adlandıralım. 2. Bu test uçları arasına değişik maddeleri yerleştirdiğimizde ampulün ışık verip vermeyeceğini tahmin edelim. 3. Devreyi tamamlamak için bulabildiğimiz maddeleri sırasıyla test uçlarına yerleştirerek lambanın ışık verip vermediğini gözlemleyip çizelgeye yazalım. 24
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Devredeki anahtar ne işe yarar? 2) Test uçlarına bazı maddeler temas ettirildiğinde ampül ışık verirken bazıları ışık vermemektedir. Bu durum maddelerin hangi özelliğiyle ilgili olabilir? 3)Elektriği iyi ileten maddeler hangileridir? 25
REOSTA YAPALIM Deney No: 13 Ünitenin Adı Yaşamımızdaki Elektrik Deneyin Amacı Değişken direnç yaparak ampulün parlaklığını değiştirmek. Malzemeler Pil Ampul Bakır Tel 2 Adet Çivi Nikel-Krom Tel İzlenecek Yol 1) Şekildeki deney düzeneğini kuralım. 2) Çiviler arasına nikel-krom teli bağlayalım. 3) Test ucunu nikel-krom tel üzerinde ileriye geriye hareket ettirerek ışık şiddetini gözlemleyelim 26
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Ampulün tel üzerindeki hareketi ile parlaklığının değişmesinin nedeni nedir? 2) Nikel-krom tel yerine gümüş (altın) tel kullanılsaydı ampulün parlaklığında herhangi bir değişiklik olur muydu? Neden? 27
AMPULLERİN PARLAKLIĞI VE PİLLER Deney No: Yaşamımızdaki Elektrik 14 Ünitenin Adı Deneyin Amacı Devredeki ampulün parlaklığının pil ve ampul sayısına göre değiştiğini gözlemleme. Malzemeler Ampul 3 adet Özdeş Pil Güç Kaynağı 3 adet pil yatağı Elektrik anahtarı Bağlantı kablosu İzlenecek Yol 1 1) İki özdeş pili kullanarak basit bir elektrik devresi kuralım. Anahtarı kapatarak ampulün parlaklığını kontrol edelim. 2) Bu devredeki özdeş iki pile üçüncü bir pili bağlayalım. Devre anahtarını kapatarak ampulün parlaklığını tekrar gözlemleyelim. İzlenecek Yol 2 1) İki özdeş ampulü yan yana bağlayarak devreyi kuralım. 2) Ampullerin parlaklığını gözlemleyelim. 3) Bu devredeki ampullerin yanına üçüncü bir özdeş ampul bağlayalım. 4) Ampullerin parlaklığını tekrar gözlemleyelim. 28
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201... Değerlendirme Soruları 1) Devredeki pil sayısı değiştiğinde, ampulün parlaklığı nasıl değişti? 2)Devredeki ampul sayısı değiştiğinde, ampulün parlaklığı nasıl değişti? 29
KEMİK BÜKÜLÜR MÜ? Deney No: 15 Ünitenin Adı Vücudumuzdaki Sistemler Deneyin Amacı Kemiğin özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak. Malzemeler Diseksiyon küveti 2 adet kapaklı cam kavanoz 1 su bardağı sirke 1 su bardağı su Büyüteç Eldiven Çekiç 3 adet tavuk bacağı kemiği Etkinliğimize başlamadan beş gün önce tavuk bacak kemiklerinden birini sirke dolu kavanoza, diğerini ise su dolu kavanoza koyup kavanozların ağzını kapatalım. İzlenecek Yol 1) Kemiklerden işlem görmemiş olanını diseksiyon küvetinin içine koyalım ve bükmeye çalışalım. 2) Aynı kemiği büyüteçle gözlemleyelim. 3) Gözlemlediğimiz bu kemiği öğretmenimizin yardımıyla çekiçle kırarak kemiğin iç kısmını büyüteçle inceleyelim. 4) Sirkeli ve sulu kavanozdaki kemikleri yıkayalım ve sonra bükmeye çalışalım. Ardından bu kemikleri büyüteçle inceleyelim. 5) Bu iki kemiği de öğretmenimizin yardımıyla çekiçle kırıp kemiklerin iç kısımlarını büyüteçle inceleyelim. 30
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201... Değerlendirme Soruları 1) Kemiğin yapısı nasıldır? Kemiğin iç ve dış kısmında neler gözlemledik? 2) Sirkede ve suda beklettiğimiz kemiklerde bir değişiklik gözlemledik mi? Kemiklerin sertliğinde bir farklılık var mı? 31
NASIL SOLUK ALIYORUZ? Deney No: 16 Ünitenin Adı Vücudumuzdaki Sistemler Deneyin Amacı Soluk alıp verme olayını gösteren bir model hazırlama. Malzemeler 2.5 litre pet şişe Y borusu İplik Üç adet balon Tek delikli mantar tıpa Makas İzlenecek Yol 1) Araç ve gereçlerinizi kullanarak soluk alıp vermemiz sırasında soluk borusu, akciğerler ve diyaframın çalışmasını gösteren bir model tasarlayalım. 32
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Yaptığınız modelde Y borusunu ve balonları solunum sistemimizdeki hangi yapılara benzetebiliriz? 2) Yaptığımız model ile solunum sistemimiz arasında nasıl bir benzerlik vardır? 33
KOYUN KALBİ Deney No: 17 Ünitenin Adı Vücudumuzdaki Sistemler Deneyin Amacı Kalbin yapısını kavrama. Malzemeler Koyun veya dana kalbi Makas Diseksiyon küvet Bistüri Eldiven Penset İzlenecek Yol 1) Ellerimize eldivenlerimizi takıp kalbin kanını yıkayalım. 2) Diseksiyon küvetine koyarak dış yapısını ve damarlarla bağlantısını inceleyelim. 3) Penset yardımıyla kalbi saran zarı ayıralım. 4) Kalbin dış yüzeyinde bulunan damarları inceleyelim. 5) Öğretmenimizin yardımıyla kalbi en büyük damardan ve sol kısımdan başlayarak bisturiyle ikiye ayıralım. 6) Kalbin iç yapısını ve damarların çıktığı bölmeleri inceleyelim 34
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Kalbin dış kısmında neler gözlemledik? Bu yapıların görevleri neler olabilir? 2) İncelediğimiz kalp kaç bölümden oluşmuştur? Bu bölümler arasındaki farklar nelerdir? 35
ISINMA HAREKETLENMEDİR Deney No: 18 Ünitenin Adı Madde ve Isı Deneyin Amacı Madde ısı aldıkça maddeyi oluşturan taneciklerin hareketlerinin hızlandığını gözlemleme. Malzemeler Beherglas Su İspirto ocağı Odun talaşı Kibrit İzlenecek Yol 1) Cam balona bir miktar su koyalım. 2) Cam balondaki suyun hareketini iyi izleyebilmek için suyun içine bir miktar odun talaşı atıp olayı gözlemleyelim. 3) Elektrik sobasını direnç telleri üste gelecek şekilde beyaz bir duvarın önüne koyalım. 4) El fenerini sobanın 20 30 cm kadar üstte tutalım. Beyaz duvarda gözlemlediklerimizi not alalım. 5) Sonra iyice ısındıktan sonra tekrar el fenerini beyaz duvara tutalım. 36
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Maddeler ısı aldığında bu maddeleri oluşturan taneciklerin hareketlerinde nasıl bir değişiklik olur? 2) Havanın hareket etmesinin sebebi nedir? 37
HANGİSİ ÖNCE DÜŞER? Deney No: Madde ve Isı 19 Ünitenin Adı Deneyin Amacı Metallerin bir ucu ısındığında ısınan uçtaki taneciklerin yanlarındaki taneciklerle çarpmasıyla ısının telin diğer ucuna aktarıldığını fark etmek. Malzemeler Metal tel Dört adet raptiye Mum İzlenecek Yol 1) Mumu yakalım ve eriyen mumu damlatarak küçük parçalar elde edelim. 2) Eriyen mum parçalarını eşit aralıklarla metal tel üzerine sabitleyelim. 3) Mum parçalarını raptiyelerle tutturalım. 4) Bir ucunu tuttuğumuz metal telin diğer ucunu mum alevinde ısıtmaya başlayalım. 38
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Telin elinizle tuttuğunuz ucu ısındı mı? 2) Tel ısınmaya başladığında raptiyelere ne oldu? 39
HANGİSİ DAHA ÇOK ISINDI? Deney No: Madde ve Isı 20 Ünitenin Adı Deneyin Amacı Koyu renkli yüzeylerin ve açık renkli yüzeylerin ısı tutma özelliği arasındaki ilişkiyi keşfetme. Malzemeler 3 adet beherglas Siyah ve kırmızı gıda boyası Su 3 adet termometre Damlalık İzlenecek Yol 1) Beherglasların hepsini aynı miktarda soğuk suyla dolduralım. 2) Beherglaslara damlalık yardımıyla sırasıyla siyah ve kırmızı gıda boyalarından 4-5 damla damlatalım. Beherglaslardan birinde sadece su kalsın. 3) Her beherglasın içine termometre yerleştirelim. 4) Her beherglastaki suyun sıcaklığını ölçelim. 5) Beherglasları, Güneş ışınlarının yeryüzüne direk ulaştığı öğle vaktinde 30 dakika kadar dışarıda bırakalım. 6) Her beherglastaki suyun sıcaklığını 5 dakikada bir defterimize not alalım. 40
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Hangi beherglas daha fazla ısınmıştır? i 2) Hangi beherglas daha az ısınmıştır? 3) Beherglaslardaki su sıcaklıklarının farklı olmasının sebebi ne olabilir? 4) Siyah ve mavi gıda boyası kullansaydık hangi renkteki suyun sıcaklığı daha yüksek olurdu? 41
HANGİSİ ÖNCE DÜŞER? Deney No: 21 Ünitenin Adı Işık ve Ses Deneyin Amacı Işığın farklı yüzeylerde yansımasını gözlemleme. Malzemeler Işık kaynağı Dairesel ekran Güç kaynağı Diyafram ve taşıyıcı Düz ayna Manyetik pano İzlenecek Yol 1) Manyetik panonun üzerine ekranı yerleştirelim. 2) Ekranın merkezinden geçen yatay eksene düz aynayı yerleştirelim. 3) Ortamın ışığını azaltalım. 4) Işık kaynağını güç kaynağına bağlayalım. 5) Diyaframın üçlü yarığı yardımıyla ışık kaynağını paralel ışın demeti verecek şekilde ayarlayalım. Tekli yarığı ışık kaynağının önüne sürerek bir ışın demeti elde edelim. 6) Aynaya gelen ışının açısını her durumda değiştirerek gelen ve yansıyan ışınları gözlemleyelim. 42
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Gelme açısı ile yansıma açısı arasındaki matematiksel ilişki nedir? 2) Aynaya 600 lik açı ile gelen ışının yansıma açısını çiziniz. 43
DÜZ AYNADA GÖRÜNTÜ Deney No: Işık ve Ses 22 Ünitenin Adı Deneyin Amacı Düz aynada oluşan görüntü ve özellikleri. Malzemeler Döküm ayak 2 adet mum Cam levha Tabanı kesik şişe Bağlama parçası Bünzen kıskacı Plastik levha İzlenecek Yol 1) Döküm ayağa statif çubuğu tutturalım. 2) Bünzen kıskacını bağlama parçası ile statif çubuğa tutturalım. 3) Cam levhayı bünzen kıskacı yardımıyla masa üzerinde dik bir konumda durduralım. 4) Cam levhanın arka tarafına tabanı kesik şişeyi oturtalım. 5) Cam levhanın ön kısmına koyduğumuz mumu yakalım ve mumun yerini ayarlayarak mumun görüntüsünü şişenin içinde görmeye çalışalım. 6) Şişe yerine aynı boyda ikinci bir mumla deneyi tekrarlayalım. İkinci mumu yanıyormuş gibi gördük mü? 44
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Düz aynada oluşan görüntünün boyu cismin boyundan büyük müdür? 2) Düz aynada görüntünün özelliklerini yazınız. 45
SES VEREN DİYAPAZON KALAY SARKACI Deney No: Işık ve Ses 23 Ünitenin Adı Deneyin Amacı Sesin oluşumunu ve yayılımını kavrama. Malzemeler Döküm ayak İplik Statif çubuk Diyapazon ve tokmağı Bağlama parçası Kalay yaprak parçası Dik tutturucu İzlenecek Yol 1) Döküm ayağa statif çubuğu monte edelim. 2) Dik tutturucuyu bağlama parçasına, bağlama parçasını da statif çubuğa monte edelim. 3) Kalay yaprak parçasından küçük bir küre yaparak, iple dik tutturucuya asalım. 4) Diyapazonu, yaptığınız kalay küre sarkacın hizasında olacak şekilde yaklaştıralım. 5) Diyapazona tokmağı ile vurarak titreştirelim ve kalay sarkaca değdirelim ve sonucu gözleyelim. 46
ETKİNLİK KAĞIDI... /... / 201.. Değerlendirme Soruları 1) Ses nasıl yayılır? 2) Ses nasıl oluşur? 47
Türkiye 8.si Türkiye 9.su Türkiye 10.su Türkiye 12.si Türkiye 11.si Türkiye 31.si. Ilk 1000 de 51 Derece