Farmasötik Botanik Uygulama III Fructus=Meyve Prof. Dr. Didem Deliorman Orhan Arş. Gör. Dr. Nilüfer Orhan Arş. Gör. Uzm. Tuğba Günbatan Arş. Gör. Ecz. Fatma Ayaz Ecz. Esin Budakoğlu Meyvanın Kısımları Çiçekten elmaya Tohum (semen) endokarp mezokarp perikarp ekzokarp Meyva Tipleri Basit Meyva: Bir pistilli çiçek Kuru Meyva Etli Meyvalar Bileşik Meyva: Çiçek durumundan oluşan Agregat Meyva: Çok pistilli çiçekten oluşan Basit Meyva Kuru Meyvalar Olgunlukta Açılmayan Meyvalar 1

Basit Meyva Kuru Meyvalar Olgunlukta Açılan Meyvalar Basit Meyva Etli Meyvalar Drupa Hesperidyum Bakka Peponidyum 2. Bileşik ik Meyve 3.Agregat Meyva Çileklerin olgunlaşması Tohum=Semen Testa Embriyo Radikula Plumula Hipokotil Endosperma 2

Buğday tanelerinin çimlenmesi GÖVDE Bitki Formları Farklı Gövde Tipleri Herbaceus: Otsu Annuus (Annual): Tek yıllık Biennis (Biannual): İki yıllık Perennis (Perennial): Çok yıllık Frutescens: Çalımsı Arborescens: Ağaçsı Scandens (Tırmanıcı) Ascendens (Yükselici) Repens (Sürünücü) Decumbens (Sadece uçları yükselici) Procumbens (Yatık) Acaulescens: Gövdesiz bitki Gövde Kesitleri Gövde Metamorfozları 3

KÖK=Radix Kök Metamorfozları Depo, tırmanıcı, sömürme, solunum, asimilasyon, destek 1.Ana Kök 2.Yan Kök Kazık Kök Saçak Kök Dicoyledonae Monocotyledonae Ek Kök Destek Tırmanıcı Epifitik Depo Kök Kabuk KÖK Mantar Epiderma Kabuk parenkiması Endoderma Kambiyum (sadece dikotillerde) Kök k Kesitleri Merkezi silindir Trake Trakeit Öz parenkiması Öz kolları Kök Kesiti Periderma Mantar Fellogen Felloderma KABUK=CORTEX Primer cortex Sekonder cortex 4

Drog Tanıma Zingiberis rhizoma Croci stigmata Gallae Tragacantha İğne Yapraklıların Tanınması Tayin anahtarı kullanarak familya ve tür tayini Bölüm: Spermatophyta (Tohumlu Bitkiler) Alt Bölüm: Gymnospermae (Açık Tohumlular) Sınıf: Coniferae (Kozalaklı Bitkiler) Takım: Pinales ve Taxales Familya: Pinaceae, Cupressaceae ve Taxaceae Pinaceae Familyası için Tayin Anahtarı: Pinus - Çam 1a. Bitkide uzun ve kısa sürgünler var 2a. Kısa sürgünler 2 iğne yapraklı... Pinus 2b. Kısa sürgünler 30-40 iğne yapraklı... Cedrus 1b. Bitkide yalnız uzun sürgünler var 3a. Yapraklar yassı, linear, alt yüzü 2 paralel mum çizgili, kozalak dik, olgunlukta pullar dökülür... Abies 3b. Yapraklar enine kesitte dört köşeli, kozalak sarkık, olgunlukta olduğu gibi düşer... Picea Uzun ve kısa sürgünler + Kısa sürgünde 2 iğne yaprak P. nigra P. sylvestris P. pinea P. brutia Cedrus - Sedir Uzun ve kısa sürgünler + Kısa sürgünler 30-40 iğne yapraklı C. libani Abies - Göknar yalnız z uzun sürgs rgünler + Yapraklar yassı, linear,, alt yüzü 2 paralel mum çizgili kozalak dik, olgunlukta pullar dökülür A. normanniana A. bornmuelleriana A. equi-trojani A. cilicica 5

Picea - Ladin Cupressaceae Familyası İçin Tayin Anahtarı 1a. Kozalak odunlu Yalnız uzun sürgünler + 2a. Kozalak pulları peltat, olgunlukta aralanır. Tohum kanatlı ve çok sayıda... Cupressus Yapraklar enine kesitte 4 2b. Kozalak 1,5 cm boyunda, 6-8 pullu, pulların sırtı boynuzlu... Thuja köşeli, kozalak sarkık, olgunlukta 1b. Kozalak etli, pullar etli ve birleşik olduğu gibi düşer 3a. Kozalak takriben 1 cm çapında, 1-6 tohumlu, tohumların hepsini saran sert bir kılıf yok... Juniperus P. orientalis Taxus baccata (Taxaceae) Cupressus sp. Thuja sp. Juniperus sp. Herbaryum Hazırlama Herbaryum: Kurutulmuş bitki örnekleri, bu örneklerin toplandığı kolleksiyonlar Ekskürsiyon: Bir bölgede yetişen bitkileri tanıma, belirleme, örneklerini toplama amaçlı gezi 6

Araç Araç-Gereç Gereçler Gerekli Notları Alma, Etiketleme Herbaryum Örneği Toplarken; kök, gövde, çiçek ve meyva olmalı aynı anda meyva ve çiçek bulunmazsa ayrı toplanmalı bitki sağlam, tam, çiçekler açmış, meyvalar ve tohumlar olgunlaşmış olmalı soğanlı veya yumrulu bitkilerin toplanması Çok yıllık bitkilerde ya bitki kökü ile birlikte veya köke yakın yerinden kesilirek Bitki no.:her bitkiye farklı numara Bitki ismi Mevkii: En yakın yere uzaklık verilmeli Habitat: ana kaya, toprak cinsi, ortam Yükseklik: Altimetreden okunarak Önemli notlar: Tayinde yardımcı bilgiler (Tek/çok yıllık, petal rengi, bitki duruşu ) Toplama tarihi: Gün/Ay/Yıl 7

Presleme Pres + gazete kağıdı/ kurutma kartonları (her gazeteye 1 bitki) Bitki temiz olmalı, enfeksiyonlu, çürük, bozuk - Bazı yaprakların alt, bazılarının ise üst kısmı yukarı gelecek Nazik bitki petallerinin alt ve üst kısımlarına kurutma kağıdı Uzun bitkilerde V yada N harfi şeklinde Soğanlı/yumruluların soğanları bölünür Etli bitkiler güç kurur. Ayrı bir prese konur Herbaryum Etiketi Herbaryumun uluslararası adı Bitkinin latince tür r adı (Nom.) Familyası (Fam.) Toplandığı yer, çevre ve toprak özellikleri (Loc( Loc.) Toplanma tarihi (Dat( Dat.) Yükseklik (denizden yükseklik) y (Alt.) Toplayan (Leg( Leg.) GAZİ ÜNİVERSİTESİ Teşhis eden (Det( Det.) ANKARA No Nom. : Fam. : Notlar Loc. : ECZACILIK FAKÜLTESİ HERBARYUMU (GUE) Dat. : Alt.: Leg. : Det. : No: Bitki Teşhisi Monograflar Floralar Diğer Herbaryumlar Sıkıldık ya yeter artık, pıffff MERAK ETTİKLERİNİZ? ÖNERİLERİNİZ? 8