Ekmeklik Buğdayda Başak

Transkript

1

2

3

4 Ekmeklik Buğdayda Başak

5 Ekmeklik Buğdayda Başak

6 Ekmeklik Buğdayda Başak

7 Ekmeklik Buğdayda Başak

8

9

10

11

12

13

14 SARIPAS

15 SARIPAS

16 SARIPAS

17

18

19

20 Çavdar ve Bezelye Ekili Tarla

21 Buğday tarlası

22 Yulafta Salkım

23

24 Serin İklim Tahıllarının İnsan Beslenmesindeki Önemi Bu grubunun üyeleri olan buğday, çavdar, yulaf ve arpa (kısmen Tritikale) insanlığın beslenmesinde % 30 dan daha çok pay sahibidir. Ayrıca, arpa ve yulaf hayvan beslenmesi ile endüstride de yaygın olarak kullanılır. Buğday, çavdar ve yulaf başlıca insan besinini oluştururken; arpa daha çok bira yapımında ve hayvan yemi olarak kullanılır. Ayrıca, buğday bitkisinin yeşil halde ezilip suyunun tüketilmesi ya da suyunun buharlaştırılarak kalan kısımlarından elde edilenlerin hap şeklinde preslendikten sonra paketlenerek, tüketilmesi giderek yaygınlaşmaktadır.

25

26

27 IR Termometre ile bitki örtüsü sıcaklığı ölçümü

28 YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLERİN SİSTEMATİĞİ Alem : Plantae (Bitkiler Alemi) Bölüm : Phanerogamae (Çiçekli Bitkiler) Altbölüm : Angiospermae (Kapalı tohumlular) Sınıf : Dicotyledoneae (İki Çenekliler) Takım : Rosales (Gülgiller) Familya : Leguminosae (Baklagiller) Alt Familya : Papilionoideae (Kelebek Çiçekliler) Oymak : Vicieae (Fiğler) Cins : Vicia, Lens, Pisum Oymak : Phaseoleae (Fasulyeler) Cins : Phaseolus, Vigna Oymak : Cicereae (Nohutlar) Cins : Cicer

29 Ülkemizde yetiştirilen bazı yemeklik tane baklagillerin latince ve türkçeleri ile (2n) kromozom sayıları Oymak Cins Tür (latince) Türkçe Kromozom sayısı Vicieae Vicia V. faba Bakla 12 Lens L. culinaris Mercimek 14 Pisum P. sativum Bezelye 14 Phaseoleae Phaseolus P. vulgaris Fasulye 22 Vigna V. sinensis (Syn.=unguiculata) Börülce 22 Cicereae Cicer C. arietinum Nohut 16

30 Yemeklik Tane Baklagillerin Önemi Tüm kısımları yüksek oranda protein (% 18-37) içerdiğinden BESLENMEve EKİM NÖBETİ NDE; önemli bir gelir kaynağı oldukları için de EKONOMİ de büyük önem taşırlar. İnsan beslenmesindeki önemi: Cins, tür, çeşit ve yetiştirme yöntemlerine göre değişmekle birlikte, kuru taneleri % protein içerir. Bu oran, yazlık yetiştirilenlerde, kışlık ekilenlerden daha yüksek olmakta (Tahıl (% 9-12) ların 2 3 katı); ayrıca A, B ve D vitaminlerince de zengin bir yapı göstermektedirler. Proteinlerinin sindirilebilme dereceleri (=besin maddesi olarak vücuda alınan ile sindirim sistemi boyunca tutulan miktarının oranı) ile (proteinlerinin) biyolojik değeri de (Vücuda alınan proteinler içerisinde, bünyede sentezlenen miktarının oranı) yüksektir.

31 Yemeklik Tane Baklagillerin Önemi (devam) Köklerindeki nodozitelerle bitki arasındaki ortak yaşamla, havanın serbest azot u toprağa bağlanmakta olup bu (N) organik kaynaklı (organik maddede yer aldığı için) dır. Derinlere inen kazık kök sistemine sahip oluşları ve çürüdüklerinde toprağı derinlemesine gübrelemekte ve derinlerdeki besin maddelerini üst katmalara çıkararak diğer bitkilerin kullanımına sunmaktadırlar. Artıklarındaki (C/N) oranı küçük (20 nin altında) olduğundan kolay ve hızla parçalanarak yapılarındaki karbon ve nitrojeni toprağa salmaları; ayrıca gerek insan gerekse de hayvan beslenmesi ile ekim nöbetine girmelerinden dolayı büyük bir önem sahiplerdir.

32 YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLERİN ÖNEMİ (DEVAM) Tüm diğer bitkisel proteinlerde olduğu gibi, baklagil proteinlerinin sindirilebilme dereceleri ile biyolojik değerleri hayvansal proteinlerden daha düşüktür. Son yıllarda hareketliliği azalan insanların beslenmesinde yağ ile birlikte bulunmadığı için diyet yemeği olarak hayvansal proteinlere karşı tercih edilmekte; ayrıca hayvanlarca tüketildiklerinde, proteinleri çok daha iyi değerlendirilmektedir. Proteinleri insan beslenmesi için amino asitlerce dengeli olup içlerinden olmazsa olmaz olan alınması mutlak gerekli ler bakımından (Örneğin isoleucine, leucine, phenylalanine... ) zengindir.

33 Mutlak Alınması Gerekli Amino Asitler 1 - Isoleucine 2 - Leucine 3 - Tryptophan 4 - Lysine 5 - Methionine 6 - Phenyalanine 7 - Threonine 8 - Valine 9 - Histidine Kırmızı : Serin İ. T. nda az; YTB lerde yeterli Yeşil : Serin İ. T. nda yeterli; YTB lerde az Siyah : Hem Serin İ. T. nda, hem de Y.T.B. lerde yeterli

34 YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLERDE TANE Yemeklik tane baklagillerde tane, meyvenin içinde olup, göbek bağı ile bağlıdır. Bitkiye gelen tüm besin maddeleri bu bağ ile taneye taşınır. Taneler; renk, büyüklük ve şekil bakımından cins, tür, çeşit ve çevre koşullarına göre değişiklik gösterir. Renkleri beyaz dan kırmızı ve siyah a; 1000 tane ağırlıkları (20 22) g dan ( ) g a; şekilleri ise yassı diskten, yuvarlak ve dikdörtgen prizmaya kadar değişir.

35 Bakla

36

37 Fasulye

38 Nohut

39

40 Mercimek

41 Bezelye Bezelye Bezelye Bezelye

42 Börülce

43 Börülce

44

45 Tomurcuk (plumula) Hipokotil (hypocotyl) Göbek bağı (hylum) Kotiledon Kapıcık (microphyl) Kökçük (radicula) Tohum kabuğu (testa)

46

47 YEMEKLİK (TANE) BAKLAGİL TANESİ A- Tane (Tohum) kabuğu B- Kotiledonlar C- Embriyo olarak üçe ayrılır. A) Tane (Tohum) kabuğu Kotiledonlar ve embriyonun etrafını sarar; sadece tohum kabuğundan (testadan) ibarettir. Tohum kabuğu kalınlığı, yapı ve rengi; cins, tür, çeşit ve çevre koşullarına göre değişir. Tohum kabuğunun üzerinde görülen ve meyve kabuğuna bağlandığı kısmın tanedeki kalıntısı, göbek bağı (hylum), bulunur. Çiçek tozu çim borusunun yumurtalıktan içeriye girdiği kısmın, tane kabuğu üzerindeki kalıntısı, kapıcık (microphyl), bulunur.

48 B) Kotiledonlar Bu kısımda besin maddeleri depolanır. Tüm YTB cinslerinde, tıpkı tahıllardaki gibi endosperm in görevini ve ödevini üstlenen (çeşitli besin maddelerinin depolandığı) iki tane kotiledon (çim yaprağı) vardır. Bunlar, besin maddelerince (yağ, karbonhidrat ve özellikle de protein) oldukça zengindir. C) Embriyo Tane de yeni bitkiyi oluşturacak ve bitkinin küçük bir taslağının saklandığı yapı olup; iki kotiledon yaprağı arasındadır. Bu organ, çimlenmeden sonra toprak üstü organlarını verecek gövde taslağı (plumula), sapçık (hypocotyl) ile toprak altı organlarını oluşturacak kökcük (radicula) den meydana gelir.

49 Cins Yemeklik Tane Baklagillerde Tanenin Kimyasal Bileşimi (%) Ham protein Ha m Yağ Azotsuz Öz madde Ham selüloz Kül Su (Nem) Bakla ,5 48,5 7,1 3,5 14 Bezelye ,8 52,5 5,5 2,8 14 Börülce ,4 56,7 3,8 3,2 11 Nohut ,3 55,4 4,4 3,3 13 Mercimek ,9 52,2 3,4 3,0 14 Fasülye ,9 55,4 3,7 3,5 12