T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI MEKANSAL PLANLAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BALIKESİR ÇANAKKALE PLANLAMA BÖLGESİ 1/100 000 ÇEVRE DÜZENİ PLANI ARAŞTIRMA RAPORU CİLT II 2012 & DOĞUKAN İMAR & BHA PLANLAMA İŞ ORTAKLIĞI
İÇİNDEKİLER TABLO DİZİNİ... 3 3. TARİHİ, KÜLTÜREL VE ARKEOLOJİK YAPI... 14 3.1. PLANLAMA BÖLGESİ... 14 3.2. BALIKESİR... 15 3.2.1. TARİHSEL GELİŞİM... 15 3.2.2. TAŞINMAZ KÜLTÜR ve TABİAT VARLIKLARI... 22 3.3. ÇANAKKALE... 23 3.3.1. TARİHSEL GELİŞİM... 23 3.3.2. TAŞINMAZ KÜLTÜR ve TABİAT VARLIKLARI... 25 4. GENEL PEYZAJ ÖĞELERİ... 26 4.1. DOĞAL PEYZAJ ÖĞELERİ... 26 4.1.1. PLANLAMA BÖLGESİ... 26 4.1.2 BALIKESİR... 28 4.1.3. ÇANAKKALE... 37 4.2 KÜLTÜREL PEYZAJ... 44 4.2.1 PLANLAMA BÖLGESİ... 44 4.2.2 BALIKESİR... 45 4.2.3 ÇANAKKALE... 47 5. KORUMA ALANLARI... 52 5.1. PLANLAMA BÖLGESİ... 52 5.2. BALIKESİR... 53 5.2.1. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI YETKİSİNDE KORUNAN ALANLAR... 53 5.2.2. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YETKİSİNDE KORUNAN ALANLAR... 68 5.3. ÇANAKKALE... 72 5.3.1. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI YETKİSİNDE KORUNAN ALANLAR... 72 5.3.2. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YETKİSİNDE KORUNAN ALANLAR... 76 6. DEMOGRAFİK YAPI... 80 6.1. MARMARA BÖLGESİ... 80 6.1.1. Yıllara Göre Nüfus Değişimi... 80 6.1.2. Kırsal Ve Toplam Nüfus ile Yıllık Nüfus Artış Hızları... 80 6.1.3. Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu... 81 6.1.4. İllere Göre Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfuslar, Yıllık Nüfus Artış Hızları... 82 6.1.5. Kentsel, Kırsal Ve Toplam Nüfus, Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu... 83 6.1.6. Göç Durumu... 85 6.2. PLANLAMA BÖLGESİ... 95 2
6.3. BALIKESİR... 97 6.3.1. NÜFUS GELİŞİMİ (KENTSEL-KIRSAL)... 113 6.3.2. NÜFUSUN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ... 123 6.3.3. NÜFUS PROJEKSİYONLARI... 153 6.4. ÇANAKKALE... 174 6.4.1. NÜFUS GELİŞİMİ (KENTSEL-KIRSAL)... 184 6.4.2. NÜFUSUN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ... 193 6.4.3. NÜFUS PROJEKSİYONLARI... 212 TABLO DİZİNİ Tablo 3.1: Çanakkale İli Sit Alanları Ve Kültür Tabiat Varlıklarının Sayılara Göre Dağılımı... 14 Tablo 3.2: Balıkesir İli Sit Alanları Ve Kültür Tabiat Varlıklarının Sayılara Göre Dağılımı... 22 Tablo 3.3: Çanakkale İli Sit Alanları Ve Kültür Tabiat Varlıklarının Sayılara Göre Dağılımı... 25 Tablo 5.1: Balıkesir İli Sit Alanları 2011... 68 Tablo 5.2: Balıkesir İli Turizm Merkezleri Alan, Nüfus, Plan Durumları Ve Yatak Kapasiteleri ve Plan Durumları... 69 Tablo 5.3: Çanakkale ili Sit Alanları 2011... 77 Tablo 5.4: Çanakkale İli Turizm Merkezleri Alan, Nüfus, Plan Durumları Ve Yatak Kapasiteleri ve Plan Durumları... 77 Tablo 6.1: Türkiye Ve Planlama Bölgesi 1965-2010 Yılları Arasındaki Nüfus Değişimleri Ve... 80 İndeksleri... 80 Tablo 6.2: Türkiye ve Güney Marmara Bölgesi (TR 22) - 2000 2010 Yılları Arasındaki Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfuslar ve Yıllık Nüfus Artış Hızları (%)... 81 Tablo 6.3: Türkiye ve Güney Marmara (TR22) Bölgesi - Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu... 81 Tablo 6.4: Marmara Bölgesi İllere Göre Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfusları ve Toplam Nüfusları ve Yıllık Nüfus Artış Hızları... 82 Tablo 6.5: Marmara Bölgesi İllere Göre Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfus, Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu... 83 Tablo 6.6: Düzey 1 Bölgeler-Yıllara Göre Alınan Verilen Net Göç Sayıları ve Net Göç Hızları (%). 85 Tablo 6.7: Marmara Bölgesi İllere Göre Alınan-Verilen-Net Göç Sayıları ve Net Göç Hızları (%).. 87 Tablo 6.8: Marmara Bölgesi İllere Yurt Dışından Gelen Göçler... 89 Tablo 6.9: Marmara Bölgesindeki İllerin Bölge İçindeki Diğer İllerden Aldığı Verdiği Göç Miktarları... 90 Tablo 6.10: Balıkesir İli Diğer İllerden Aldığı ve Verdiği Göç Sayıları... 91 Tablo 6.11: Çanakkale İli Diğer İllerden Aldığı ve Verdiği Göç Sayıları... 93 Tablo 6.12: Planlama Bölgesi İlçeler Bazında Nüfus Projeksiyonları... 96 Tablo: Balıkesir İlçe Belde Kentsel Nüfus Dağılımı... 97 Tablo: Balıkesir İli Köy İsimleri ve Nüfusları... 98 Tablo 6.13: Balıkesir İli Merkez ve İlçelerinin Yıllara Göre Nüfusları... 113 Tablo 6.14: Balıkesir ili İlçelere göre 2010 Yılı Kentsel Kırsal Nüfuslar ve Oranları... 117 Tablo 6.15: Balıkesir İli ve İlçeleri Yıllık Artış Hızları... 118 Tablo 6.16: Balıkesir İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu... 119 Tablo 6.17: Balıkesir İli İlçelere Göre 1980-2010 Yılları Arası Kentleşme Hızları (%)... 121 3
Tablo 6.18: Balıkesir İli Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 123 Tablo 6.19: Merkez İlçe Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 124 Tablo 6.20: Ayvalık İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 125 Tablo 6.21: Balya İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 126 Tablo 6.22: Bandırma İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 127 Tablo 6.23: Bigadiç İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 128 Tablo 6.24: Burhaniye İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 129 Tablo 6.25: Dursunbey İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 130 Tablo 6.26: Edremit İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 131 Tablo 6.27: Erdek İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 132 Tablo 6.28: Gömeç İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 133 Tablo 6.29: Gönen İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 134 Tablo 6.30: Havran İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 135 Tablo 6.31: İvrindi İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 136 Tablo 6.32: Kepsut İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 137 Tablo 6.33: Manyas İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 138 Tablo 6.34: Marmara İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 139 Tablo 6.35: Savaştepe İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 140 Tablo 6.36: Sındırgı İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 141 Tablo 6.37: Susurluk İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 142 Tablo 6.38: Türkiye ve Balıkesir Doğurganlık Göstergeleri... 143 Tablo 6.39: Balıkesir İli Yıllara Göre Çocuk Kadın Oranı ( )... 143 Tablo 6.40: Balıkesir İli İlçelere Göre İktisaden Faal Olma Durumu... 144 Tablo 6.41: Balıkesir İli İlçelere Göre Okuryazarlık ve Eğitim Durumu... 146 Tablo 6.42: Balıkesir İli İlçelere Göre Bağımlılık Durumu (%)... 149 Tablo 6.43: Balıkesir İli İlçelere Göre Yaşlı Nüfus Dağılımları (%)... 150 Tablo 6.44: Balıkesir İli İlçelere Göre Ortalama Hane Halkı Büyüklükleri (kişi)... 151 Tablo 6.45: Balıkesir İli Ortalama Hanehalkı Büyüklükleri... 152 Tablo 6.45: Balıkesir İli Toplam Nüfus Projeksiyonları... 153 Tablo 6.46: Balıkesir İli Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 153 Tablo 6.47: Balıkesir İli Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 153 Tablo 6.48: Balıkesir Merkez İlçe Toplam Nüfus Projeksiyonları... 154 Tablo 6.49: Balıkesir Merkez İlçe Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 154 Tablo 6.50: Balıkesir Merkez İlçe Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 154 Tablo 6.51: Balıkesir Merkez İlçe Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 154 Tablo 6.52: Ayvalık İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 155 Tablo 6.53: Ayvalık İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 155 Tablo 6.54: Ayvalık İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 155 Tablo 6.55: Ayvalık İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 155 Tablo 6.56: Balya İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 156 Tablo 6.57: Balya İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 156 Tablo 6.58: Balya İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 156 Tablo 6.59: Balya İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 157 Tablo 6.60: Bandırma İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 157 Tablo 6.61: Bandırma İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 157 Tablo 6.62: Bandırma İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 157 Tablo 6.63: Bandırma İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 157 Tablo 6.64: Bigadiç İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 158 4
Tablo 6.65: Bigadiç İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 158 Tablo 6.66: Bigadiç İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 158 Tablo 6.67: Bigadiç İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 158 Tablo 6.68: Burhaniye İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 159 Tablo 6.69: Burhaniye İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 159 Tablo 6.70: Burhaniye İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 159 Tablo 6.71: Burhaniye İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 159 Tablo 6.72: Dursunbey İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 160 Tablo 6.73: Dursunbey İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 160 Tablo 6.74: Dursunbey İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 160 Tablo 6.75: Edremit İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 160 Tablo 6.76: Edremit İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 161 Tablo 6.77: Edremit İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 161 Tablo 6.78: Edremit İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 161 Tablo 6.79: Erdek İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 162 Tablo 6.80: Erdek İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 162 Tablo 6.81: Erdek İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 162 Tablo 6.82: Erdek İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 163 Tablo 6.83: Gömeç İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 163 Tablo 6.84: Gömeç İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 163 Tablo 6.85: Gömeç İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 163 Tablo 6.86: Gömeç İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 164 Tablo 6.87: Gönen İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 164 Tablo 6.88: Gönen İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 164 Tablo 6.89: Gönen İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 164 Tablo 6.90: Gönen İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 165 Tablo 6.91: Havran İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 165 Tablo 6.92: Havran İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 165 Tablo 6.93: Havran İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 165 Tablo 6.94: Havran İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 166 Tablo 6.95: İvrindi İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 166 Tablo 6.96: İvrindi İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 166 Tablo 6.97: İvrindi İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 166 Tablo 6.98: İvrindi İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 167 Tablo 6.99: Kepsut İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 167 Tablo 6.100: Kepsut İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 168 Tablo 6.101: Kepsut İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 168 Tablo 6.102: Manyas İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 168 Tablo 6.103: Manyas İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 168 Tablo 6.104: Manyas İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 169 Tablo 6.105: Manyas İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 169 Tablo 6.106: Marmara İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 169 Tablo 6.107: Marmara İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 169 Tablo 6.108: Marmara İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 170 Tablo 6.109: Marmara İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 170 Tablo 6.110: Savaştepe İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 170 Tablo 6.111: Savaştepe İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 170 Tablo 6.112: Savaştepe İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 171 5
Tablo 6.113: Savaştepe İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 171 Tablo 6.114: Sındırgı İvrindi İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 171 Tablo 6.115: Sındırgı İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 171 Tablo 6.116: Sındırgı İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 172 Tablo 6.117: Sındırgı İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 172 Tablo 6.118: Susurluk İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 172 Tablo 6.119: Susurluk İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 173 Tablo 6.120: Susurluk İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonlar... 173 Tablo 6.121: Susurluk İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 173 Tablo 6.122: Çanakkale İlçe Belde İsimleri ve Kentsel Nüfus Dağılımı... 174 Tablo 6.123: Çanakkale İli Köy İsimleri ve Nüfusları... 175 Tablo 6.124: Çanakkale İli Yıllara Göre Nüfus Değişimi... 184 Tablo 6.125: Çanakkale İli İlçelere Göre Kentsel Kırsal Nüfusları ve Oranları... 187 Tablo 6.126: Çanakkale İli İlçelere Göre Yıllık Nüfus Artış Hızları (%)... 188 Tablo 6.127: Çanakkale İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu... 190 Tablo 6.128: Çanakkale İli İlçelere Dönemlik Göre Kentleşme Hızları (%)... 191 Tablo 6.129: Çanakkale İli Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 193 Tablo 6.130: Çanakkale İli Merkez İlçe Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 194 Tablo 6.131: Ayvacık İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 195 Tablo 6.132: Bayramiç İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 196 Tablo 6.133: Biga İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 197 Tablo 6.134: Bozcaada İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 198 Tablo 6.135: Çan İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 199 Tablo 6.136: Eceabat İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 200 Tablo 6.137: Ezine İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 201 Tablo 6.138: Gelibolu İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 202 Tablo 6.139: Gökçeada İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 203 Tablo 6.140: Lapseki İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 204 Tablo 6.141: Yenice İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 205 Tablo 6.142: Çanakkale İli Yıllara Doğurganlı Hızı ve Bebek Ölüm Oranları... 206 Tablo 6.143: Çanakkale İli Yıllara Göre Çocuk Kadın Oranın Türkiye Ortalaması İle Kıyaslanması 206 Tablo 6.144: Çanakkale İli İktisaden Faal Olma Durumu... 207 Tablo 6.145: Çanakkale İli Okuryazarlık Ve Eğitim Durumu... 208 Tablo 6.146: Çanakkale İli İlçelere Göre Bağımlılık Oranları (%)... 209 Tablo 6.147: Çanakkale İli İlçelere Göre Yaşlı Nüfus Oranları (%)... 210 Tablo 6.148: Çanakkale İli İlçelere Göre Hane Halkı Büyüklükleri (kişi)... 211 Tablo 6.149: Çanakkale İli Projeksiyon Nüfusları... 212 Tablo 6.150: Çanakkale İli Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 212 Tablo 6.151: Çanakkale İli Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 212 Tablo 6.152: Çanakkale Merkez İlçe Toplam Nüfus Projeksiyonları... 212 Tablo 6.153: Çanakkale Merkez İlçe Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 213 Tablo 6.154: Çanakkale Merkez İlçe Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 213 Tablo 6.155: Çanakkale Merkez İlçe Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 213 Tablo 6.156: Ayvacık İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 214 Tablo 6.157: Ayvacık İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 214 Tablo 6.158: Ayvacık İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 214 Tablo 6.159: Ayvacık İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 214 6
Tablo 6.160: Bayramiç İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 215 Tablo 6.161: Bayramiç İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 215 Tablo 6.162: Bayramiç İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 215 Tablo 6.163: Biga İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 215 Tablo 6.164: Biga İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 216 Tablo 6.165: Biga İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 216 Tablo 6.166: Biga İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 216 Tablo 6.167: Bozcaada İlçesi Nüfus Projeksiyonları... 217 Tablo 6.168: Çan İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 217 Tablo 6.169: Çan İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 217 Tablo 6.170: Çan İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 218 Tablo 6.171: Çan İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 218 Tablo 6.172: Eceabat İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 218 Tablo 6.173: Eceabat İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 218 Tablo 6.174: Eceabat İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 219 Tablo 6.175: Ezine İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 219 Tablo 6.176: Ezine İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 219 Tablo 6.177: Ezine İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 219 Tablo 6.178: Ezine İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 220 Tablo 6.179: Gelibolu İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 220 Tablo 6.180: Gelibolu İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 220 Tablo 6.181: Gelibolu İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 220 Tablo 6.182: Gelibolu İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 221 Tablo 6.183: Gökçeada İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 221 Tablo 6.184: Gökçeada İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 221 Tablo 6.185: Gökçeada İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 222 Tablo 6.186: Lapseki İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 222 Tablo 6.187: Lapseki İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 222 Tablo 6.188: Lapseki İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 222 Tablo 6.189: Lapseki İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 223 Tablo 6.190: Yenice İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 223 Tablo 6.191: Yenice İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 223 Tablo 6.192: Yenice İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 223 Tablo 6.193: Yenice İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 224 TABLO DİZİNİ Tablo 3.1: Çanakkale İli Sit Alanları Ve Kültür Tabiat Varlıklarının Sayılara Göre Dağılımı... 14 Tablo 3.2: Balıkesir İli Sit Alanları Ve Kültür Tabiat Varlıklarının Sayılara Göre Dağılımı... 22 Tablo 3.3: Çanakkale İli Sit Alanları Ve Kültür Tabiat Varlıklarının Sayılara Göre Dağılımı... 25 Tablo 5.1: Balıkesir İli Sit Alanları 2011... 68 Tablo 5.2: Balıkesir İli Turizm Merkezleri Alan, Nüfus, Plan Durumları Ve Yatak Kapasiteleri ve Plan Durumları... 69 Tablo 5.3: Çanakkale ili Sit Alanları 2011... 77 Tablo 5.4: Çanakkale İli Turizm Merkezleri Alan, Nüfus, Plan Durumları Ve Yatak Kapasiteleri ve Plan Durumları... 77 Tablo 6.1: Türkiye Ve Planlama Bölgesi 1965-2010 Yılları Arasındaki Nüfus Değişimleri Ve... 80 İndeksleri... 80 7
Tablo 6.2: Türkiye ve Güney Marmara Bölgesi (TR 22) - 2000 2010 Yılları Arasındaki Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfuslar ve Yıllık Nüfus Artış Hızları (%)... 81 Tablo 6.3: Türkiye ve Güney Marmara (TR22) Bölgesi - Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu... 81 Tablo 6.4: Marmara Bölgesi İllere Göre Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfusları ve Toplam Nüfusları ve Yıllık Nüfus Artış Hızları... 82 Tablo 6.5: Marmara Bölgesi İllere Göre Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfus, Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu... 83 Tablo 6.6: Düzey 1 Bölgeler-Yıllara Göre Alınan Verilen Net Göç Sayıları ve Net Göç Hızları (%). 85 Tablo 6.7: Marmara Bölgesi İllere Göre Alınan-Verilen-Net Göç Sayıları ve Net Göç Hızları (%).. 87 Tablo 6.8: Marmara Bölgesi İllere Yurt Dışından Gelen Göçler... 89 Tablo 6.9: Marmara Bölgesindeki İllerin Bölge İçindeki Diğer İllerden Aldığı Verdiği Göç Miktarları... 90 Tablo 6.10: Balıkesir İli Diğer İllerden Aldığı ve Verdiği Göç Sayıları... 91 Tablo 6.11: Çanakkale İli Diğer İllerden Aldığı ve Verdiği Göç Sayıları... 93 Tablo 6.12: Planlama Bölgesi İlçeler Bazında Nüfus Projeksiyonları... 96 Tablo: Balıkesir İlçe Belde Kentsel Nüfus Dağılımı... 97 Tablo: Balıkesir İli Köy İsimleri ve Nüfusları... 98 Tablo 6.13: Balıkesir İli Merkez ve İlçelerinin Yıllara Göre Nüfusları... 113 Tablo 6.14: Balıkesir ili İlçelere göre 2010 Yılı Kentsel Kırsal Nüfuslar ve Oranları... 117 Tablo 6.15: Balıkesir İli ve İlçeleri Yıllık Artış Hızları... 118 Tablo 6.16: Balıkesir İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu... 119 Tablo 6.17: Balıkesir İli İlçelere Göre 1980-2010 Yılları Arası Kentleşme Hızları (%)... 121 Tablo 6.18: Balıkesir İli Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 123 Tablo 6.19: Merkez İlçe Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 124 Tablo 6.20: Ayvalık İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 125 Tablo 6.21: Balya İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 126 Tablo 6.22: Bandırma İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 127 Tablo 6.23: Bigadiç İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 128 Tablo 6.24: Burhaniye İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 129 Tablo 6.25: Dursunbey İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 130 Tablo 6.26: Edremit İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 131 Tablo 6.27: Erdek İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 132 Tablo 6.28: Gömeç İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 133 Tablo 6.29: Gönen İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 134 Tablo 6.30: Havran İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 135 Tablo 6.31: İvrindi İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 136 Tablo 6.32: Kepsut İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 137 Tablo 6.33: Manyas İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 138 Tablo 6.34: Marmara İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 139 Tablo 6.35: Savaştepe İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 140 Tablo 6.36: Sındırgı İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 141 Tablo 6.37: Susurluk İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 142 Tablo 6.38: Türkiye ve Balıkesir Doğurganlık Göstergeleri... 143 Tablo 6.39: Balıkesir İli Yıllara Göre Çocuk Kadın Oranı ( )... 143 Tablo 6.40: Balıkesir İli İlçelere Göre İktisaden Faal Olma Durumu... 144 Tablo 6.41: Balıkesir İli İlçelere Göre Okuryazarlık ve Eğitim Durumu... 146 8
Tablo 6.42: Balıkesir İli İlçelere Göre Bağımlılık Durumu (%)... 149 Tablo 6.43: Balıkesir İli İlçelere Göre Yaşlı Nüfus Dağılımları (%)... 150 Tablo 6.44: Balıkesir İli İlçelere Göre Ortalama Hane Halkı Büyüklükleri (kişi)... 151 Tablo 6.45: Balıkesir İli Ortalama Hanehalkı Büyüklükleri... 152 Tablo 6.45: Balıkesir İli Toplam Nüfus Projeksiyonları... 153 Tablo 6.46: Balıkesir İli Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 153 Tablo 6.47: Balıkesir İli Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 153 Tablo 6.48: Balıkesir Merkez İlçe Toplam Nüfus Projeksiyonları... 154 Tablo 6.49: Balıkesir Merkez İlçe Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 154 Tablo 6.50: Balıkesir Merkez İlçe Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 154 Tablo 6.51: Balıkesir Merkez İlçe Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 154 Tablo 6.52: Ayvalık İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 155 Tablo 6.53: Ayvalık İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 155 Tablo 6.54: Ayvalık İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 155 Tablo 6.55: Ayvalık İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 155 Tablo 6.56: Balya İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 156 Tablo 6.57: Balya İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 156 Tablo 6.58: Balya İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 156 Tablo 6.59: Balya İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 157 Tablo 6.60: Bandırma İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 157 Tablo 6.61: Bandırma İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 157 Tablo 6.62: Bandırma İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 157 Tablo 6.63: Bandırma İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 157 Tablo 6.64: Bigadiç İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 158 Tablo 6.65: Bigadiç İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 158 Tablo 6.66: Bigadiç İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 158 Tablo 6.67: Bigadiç İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 158 Tablo 6.68: Burhaniye İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 159 Tablo 6.69: Burhaniye İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 159 Tablo 6.70: Burhaniye İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 159 Tablo 6.71: Burhaniye İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 159 Tablo 6.72: Dursunbey İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 160 Tablo 6.73: Dursunbey İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 160 Tablo 6.74: Dursunbey İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 160 Tablo 6.75: Edremit İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 160 Tablo 6.76: Edremit İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 161 Tablo 6.77: Edremit İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 161 Tablo 6.78: Edremit İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 161 Tablo 6.79: Erdek İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 162 Tablo 6.80: Erdek İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 162 Tablo 6.81: Erdek İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 162 Tablo 6.82: Erdek İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 163 Tablo 6.83: Gömeç İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 163 Tablo 6.84: Gömeç İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 163 Tablo 6.85: Gömeç İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 163 Tablo 6.86: Gömeç İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 164 Tablo 6.87: Gönen İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 164 Tablo 6.88: Gönen İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 164 9
Tablo 6.89: Gönen İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 164 Tablo 6.90: Gönen İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 165 Tablo 6.91: Havran İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 165 Tablo 6.92: Havran İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 165 Tablo 6.93: Havran İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 165 Tablo 6.94: Havran İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 166 Tablo 6.95: İvrindi İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 166 Tablo 6.96: İvrindi İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 166 Tablo 6.97: İvrindi İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 166 Tablo 6.98: İvrindi İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 167 Tablo 6.99: Kepsut İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 167 Tablo 6.100: Kepsut İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 168 Tablo 6.101: Kepsut İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 168 Tablo 6.102: Manyas İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 168 Tablo 6.103: Manyas İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 168 Tablo 6.104: Manyas İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 169 Tablo 6.105: Manyas İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 169 Tablo 6.106: Marmara İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 169 Tablo 6.107: Marmara İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 169 Tablo 6.108: Marmara İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 170 Tablo 6.109: Marmara İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 170 Tablo 6.110: Savaştepe İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 170 Tablo 6.111: Savaştepe İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 170 Tablo 6.112: Savaştepe İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 171 Tablo 6.113: Savaştepe İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 171 Tablo 6.114: Sındırgı İvrindi İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 171 Tablo 6.115: Sındırgı İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 171 Tablo 6.116: Sındırgı İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 172 Tablo 6.117: Sındırgı İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 172 Tablo 6.118: Susurluk İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 172 Tablo 6.119: Susurluk İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 173 Tablo 6.120: Susurluk İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonlar... 173 Tablo 6.121: Susurluk İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 173 Tablo 6.122: Çanakkale İlçe Belde İsimleri ve Kentsel Nüfus Dağılımı... 174 Tablo 6.123: Çanakkale İli Köy İsimleri ve Nüfusları... 175 Tablo 6.124: Çanakkale İli Yıllara Göre Nüfus Değişimi... 184 Tablo 6.125: Çanakkale İli İlçelere Göre Kentsel Kırsal Nüfusları ve Oranları... 187 Tablo 6.126: Çanakkale İli İlçelere Göre Yıllık Nüfus Artış Hızları (%)... 188 Tablo 6.127: Çanakkale İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu... 190 Tablo 6.128: Çanakkale İli İlçelere Dönemlik Göre Kentleşme Hızları (%)... 191 Tablo 6.129: Çanakkale İli Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 193 Tablo 6.130: Çanakkale İli Merkez İlçe Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 194 Tablo 6.131: Ayvacık İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 195 Tablo 6.132: Bayramiç İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 196 Tablo 6.133: Biga İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 197 Tablo 6.134: Bozcaada İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 198 Tablo 6.135: Çan İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 199 10
Tablo 6.136: Eceabat İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 200 Tablo 6.137: Ezine İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 201 Tablo 6.138: Gelibolu İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 202 Tablo 6.139: Gökçeada İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 203 Tablo 6.140: Lapseki İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 204 Tablo 6.141: Yenice İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi... 205 Tablo 6.142: Çanakkale İli Yıllara Doğurganlı Hızı ve Bebek Ölüm Oranları... 206 Tablo 6.143: Çanakkale İli Yıllara Göre Çocuk Kadın Oranın Türkiye Ortalaması İle Kıyaslanması 206 Tablo 6.144: Çanakkale İli İktisaden Faal Olma Durumu... 207 Tablo 6.145: Çanakkale İli Okuryazarlık Ve Eğitim Durumu... 208 Tablo 6.146: Çanakkale İli İlçelere Göre Bağımlılık Oranları (%)... 209 Tablo 6.147: Çanakkale İli İlçelere Göre Yaşlı Nüfus Oranları (%)... 210 Tablo 6.148: Çanakkale İli İlçelere Göre Hane Halkı Büyüklükleri (kişi)... 211 Tablo 6.149: Çanakkale İli Projeksiyon Nüfusları... 212 Tablo 6.150: Çanakkale İli Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 212 Tablo 6.151: Çanakkale İli Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 212 Tablo 6.152: Çanakkale Merkez İlçe Toplam Nüfus Projeksiyonları... 212 Tablo 6.153: Çanakkale Merkez İlçe Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 213 Tablo 6.154: Çanakkale Merkez İlçe Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 213 Tablo 6.155: Çanakkale Merkez İlçe Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 213 Tablo 6.156: Ayvacık İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 214 Tablo 6.157: Ayvacık İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 214 Tablo 6.158: Ayvacık İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 214 Tablo 6.159: Ayvacık İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 214 Tablo 6.160: Bayramiç İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 215 Tablo 6.161: Bayramiç İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 215 Tablo 6.162: Bayramiç İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 215 Tablo 6.163: Biga İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 215 Tablo 6.164: Biga İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 216 Tablo 6.165: Biga İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 216 Tablo 6.166: Biga İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 216 Tablo 6.167: Bozcaada İlçesi Nüfus Projeksiyonları... 217 Tablo 6.168: Çan İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 217 Tablo 6.169: Çan İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 217 Tablo 6.170: Çan İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 218 Tablo 6.171: Çan İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 218 Tablo 6.172: Eceabat İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 218 Tablo 6.173: Eceabat İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 218 Tablo 6.174: Eceabat İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 219 Tablo 6.175: Ezine İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 219 Tablo 6.176: Ezine İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 219 Tablo 6.177: Ezine İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 219 Tablo 6.178: Ezine İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 220 Tablo 6.179: Gelibolu İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 220 Tablo 6.180: Gelibolu İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 220 Tablo 6.181: Gelibolu İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 220 Tablo 6.182: Gelibolu İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 221 Tablo 6.183: Gökçeada İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 221 11
Tablo 6.184: Gökçeada İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 221 Tablo 6.185: Gökçeada İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 222 Tablo 6.186: Lapseki İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 222 Tablo 6.187: Lapseki İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 222 Tablo 6.188: Lapseki İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 222 Tablo 6.189: Lapseki İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 223 Tablo 6.190: Yenice İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları... 223 Tablo 6.191: Yenice İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları... 223 Tablo 6.192: Yenice İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları... 223 Tablo 6.193: Yenice İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları... 224 GRAFİK DİZİNİ Grafik 6.2: Türkiye ve Güney Marmara Bölgesi(TR 22) - 2000 2010 Yılları Arasındaki Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfuslar ve Yıllık Nüfus Artış Hızları (%)... 81 Grafik 6.3: Türkiye ve Güney Marmara (TR22) Bölgesi - Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu... 81 Grafik 6.4: Marmara Bölgesi İllere Göre 2011 Yılı Kent Ve Kır Nüfusu (Toplam 2011)... 83 Grafik 6.5: Marmara Bölgesi İllere Göre 2000-2011 Yılları Toplam Nüfus Artış Hızları (%)... 83 Grafik 6.6: Marmara Bölgesi- illere Göre 2011 Yılı Kentsel Nüfus Oranı (%)... 84 Grafik 6.7: Marmara Bölgesi İllere Göre 2011 Yılı Nüfus Yoğunluğu (kişi / km²)... 84 Grafik 6.8: Düzey 1 (Güney Marmara) 2009-2010 Yılları Arası Net Göç Hızları (%)... 85 Grafik 6.9: Coğrafi Bölgeler 2007-2010 Yılları Arası Net Göç Hızları... 86 Grafik 6.10: Düzey 1 Bölgeler Alınan-Verilen ve Net Göç Sayıları (kişi)... 86 Grafik 6.11: Marmara Bölgesindeki İllere Göre 2009-2010 Yılları Arasında Net Göç Hızları... 88 Grafik 6.12: Marmara Bölgesi İllere Göre 2009-2010 Yılları Arası Alınan-Verilen ve Net Göç Sayıları (kişi(bin))... 88 Grafik 6.13: Marmara Bölgesi İllere Yurt Dışından Gelen Göçler... 89 Grafik 6.14: Balıkesir ili ilçelere göre 2010 Yılı Toplam Nüfusları... 116 Grafik 6.15: Balıkesir ili ilçelere göre 2010 Yılı Kentsel Nüfusları... 116 Grafik 6.16: Balıkesir ili ilçelere göre 2010 Yılı Kırsal Nüfusları... 117 Grafik 6.17: Balıkesir İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kentsel Kırsal Nüfus Oranları (%)... 118 Grafik 6.18: Balıkesir İli İlçelere Göre 2010 yılı Kentsel Nüfus Oranları (%)... 120 Grafik 6.20: Balıkesir İli İlçelere Göre Nüfus Yoğunlukları 2010 (kişi/km²)... 121 Grafik 6.21: Balıkesir İli Yıllara Göre Çocuk Kadın Oranı ( )... 144 Grafik 6.22: Balıkesir İli İlçelere Göre İşgücüne Katılma Oranı... 145 Grafik 6.23: Balıkesir İli İlçelere Göre Toplam İşsizlik Oranı (%)... 146 Grafik 6.24: Balıkesir İli İlçelere Göre Okuma-Yazma Bilmeyen Cinsiyete Göre Oranı (%)... 148 Grafik 6.25: Balıkesir İli İlçelere Göre Yaşlı Nüfus Oranları (%)... 150 Grafik 6.26: Balıkesir İli İlçelere Göre Ortalama Hane Halkı Büyüklükleri... 152 Grafik 6.27: Çanakkale İli İlçelere Göre 2010 Yılı Toplam Nüfusları... 185 Grafik 6.28: Çanakkale İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kentsel Nüfusları... 186 Grafik 6.29: Çanakkale İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kırsal Nüfusları... 186 Grafik 6.30: Çanakkale İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kentsel Kırsal Nüfus Oranları (%)... 188 Grafik 6.31: Çanakkale İli İlçelere Göre 1980-2010 Yılları Arası Nüfus Artış Hızları (%)... 189 Grafik 6.32: Çanakkale İli İlçelere Göre 2000-2011 Yılları Arası Kırsal-Kentsel-Toplam Nüfus Artış Hızları (%)... 190 Grafik 6.33: Çanakkale ili İlçelere Göre Yüzölçümü Dağılımları (km²)... 191 12
Grafik 6.34: Çanakkale İli İlçelere Dönemlik Göre Kentleşme Hızları (%)... 192 Grafik 6.35: Çanakkale ili İlçelere Göre Okuma Yazma Bilmeyenlerin Cinsiyete Göre Dağılımı (%)... 209 Grafik 6.36: Çanakkale İli İlçelere Göre Bağımlılık Oranları Dağılımı (%)... 210 Grafik 6.37: Çanakkale İli İlçelere Göre Yaşlı Nüfus Oranları (%)... 211 ŞEKİL DİZİNİ Şekil 4.1: Kazdağı Milli Parkı Orman Peyzajı... 28 Şekil 4.2: Edremit Körfezi Zeytin Alanları... 29 Şekil 4.3: Kazdağı Milli Parkı Mikro Peyzaj Örneği... 30 Şekil 4.4: Gönen Çayı... 30 Şekil 4.5: Manyas Kuş Gölü... 32 Şekil 4.6: Şahinderesi Kanyonu Kaz Dağı Milli Parkıları... 33 Şekil 4.7: Balıkesir - Kapıdağ Yarımadası... 34 Şekil 4.8: Balıkesir - Madra dağı... 34 Şekil 4.9: Balıkesir-Gömeç Beldesi Atatürk Kayalıkları... 35 Şekil 4.10: Gönen Ovası... 36 Şekil 4.11: Balıkesir Ovası... 36 Şekil 4.12: Gelibolu Tarihi Milli Parkı... 38 Şekil 4.13: Çanakkale Kıyı Kesimi... 38 Şekil 4.14: Ayazma Şelalesi... 39 Şekil 4.15: Karamenderes Çayı... 40 Şekil 4.16: Gökçeada İlçesi Tuz Gölü... 40 Şekil 4.17: Kazdağı Milli Parkı Kuzey Etekleri... 41 Şekil 4.18: Çanakkale İli Kıyı Alandaki Tepelikler... 42 Şekil 4.19: Biga Ovası... 43 Şekil 4.20: Gelibolu Platosu... 43 Şekil 4.21: Daskylion Antik Kenti Saray Kalıntıları... 45 Şekil 4.22: Kyzikos Antik Kenti... 46 Şekil 4.23: Aleksendreia Troas Antik Kenti... 47 Şekil 4.24: Apollon Smintheus Tapınağı... 48 Şekil 4.25: Zeus Altarı... 49 Şekil 4.26: Çanakkale Şehitler Abidesi... 50 Şekil 4.27: Troya Milli Parkı... 51 Şekil 5.1: Kazdağı Milli Parkı... 58 13
3. TARİHİ, KÜLTÜREL VE ARKEOLOJİK YAPI 3.1. PLANLAMA BÖLGESİ Planlama bölgesi gerek sit alanı bakımından, gerekse de taşınamaz kültür varlıkları bakımından incelediğinde zengin bir altyapıya sahiptir. Bu potansiyel, planlama alanının hinterlandı ile birlikte düşünüldüğünde; turizm ve ticari faaliyetler açısından önemli bir girdi sağlamaktadır. Planlama alanını tamamında arkeolojik sit alanlarının çoğunlukta olduğu gözlemlenir iken tarihi sit alanları ve doğal sit alanlarının da sayıca ülke ortalamasının üzerinde olduğu gözlemlenmektedir. Sivil mimari örneklerin çoğunlukta olması ve anıtsal yapıların günümüze kadar gelebilmiş olması bölgenin ne derece zengin olduğunun bir başka göstergesidir. Tablo 3.1: Çanakkale İli Sit Alanları Ve Kültür Tabiat Varlıklarının Sayılara Göre Dağılımı TESCİL EDİLMİŞ TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI İLE SİT ALANLARI-2011 SAYI ORAN % Arkeolojik Sit Alanı 424 8.92 Kentsel Sit Alanı 26 0.51 Doğal Sit Alanı 101 2.00 Tarihi Sit Alanı 8 0.12 Arkeolojik ve Doğal Sit 17 0.33 Tarihi ve Doğal Sit 2 0.03 Tarihi+Doğal+Arkeolojik Sit 2 0.03 Tarihi ve Kentsel Sit veya 4 0.06 Arkeolojik Kentsel Sit Sivil Mimarlık Örneği 3092 61.47 Dinsel Yapılar 300 5.96 Kültürel Yapılar 295 5.86 İdari Yapılar 111 2.20 Askeri Yapılar 34 0.67 Endüstri ve Ticari Yapılar 127 2.62 Mezarlıklar 202 4.01 Şehitlikler 52 1.03 Anıt ve Abideler 35 0.69 Doğal Varlıklar 247 4.91 Kalıntılar 45 0.89 Korumaya Alınan Sokaklar 6 0.11 14
TOPLAM 5030 100 Kaynak: http://www.kulturvarliklari.gov.tr/belge/1-98720/illere-gore-sit-alanlari-istatistigi.html 3.2. BALIKESİR 3.2.1. TARİHSEL GELİŞİM Akiraus (Akhyraous) ismi, Balıkesir civarında ilk defa adı geçen bir yerleşim yeridir. Roma ve Bizans dönemlerinde İzmir civarından İstanbul'a giden yol üzerinde bulunan bu yerleşim yerinin, şimdiki Balıkesir'in 25 km. doğusunda bulunan Kepsut'un yerinde olduğu tahmin edilmektedir. Bundan dolayı da Akhyraous kenti ile aynı yol üzerinde bulunan Hadrianoutherai kentlerinden birisinin Balıkesir kenti olması gerektiği ileri sürülmektedir 1. Ayrıca Balıkesir şehrinin, Apaio veya Apaia Kampus isimli ovanın batısında yer almakta olduğu, en eski isminin ise Akiros ve Akiraus olması da bu ihtimali kuvvetlendirmektedir 2. Bu isim Arap kaynaklarında ise Agira (Memleket-i Agira) olarak geçmektedir. Fakat Balıkesir ile Kepsut arasındaki uzaklık göz önüne alındığında, bu iki şehirle ilgili olarak ileri sürülen bu görüşlerin pek de isabetli olmadığı ortaya çıkmaktadır. Balıkesir adının, Palaeo-Castro (Eski Hisar)'dan kaynaklandığı ve Roma imparatoru Hadrianus'un bölgede avlanmak maksadı ile kare biçiminde olduğu söylenen Palaeo - Castro denen bir şato yaptırdığı, bundan dolayı da şehrin isminin buradan geldiğini iddia edenler de bulunmaktadır. Paul Wittek, Palaeo-Castro'nun Bizans döneminde var olduğunu ve bu ismin o dönemden intikal ettiğini ileri sürmektedir 3. W. M. Ramsay, Balıkesir'in Balıkhisar yani Hisarşehri demek olduğu tezini savunmakta; kelimenin doğru şeklinin Balıkhisar olduğunu, Bizans döneminde kullanılan Palaeo-Castro yani Eski Hisar şekline benzetmek amacıyla bozulmuş olabileceğini belirtmektedir 4. Bilge Umar da bu kelimenin Helen dilinde Eski Hisar anlamına geldiğini ve Balıkesir kentinin Bizans çağı geç döneminde böyle anıldığını, şimdiki şehrin isminin de bundan bozma olduğunu söylemektedir 5. Balıkesir ve civarında özellikle coğrafî amaçlı olarak araştırmalar yapan Bedriye Tolun Denker, eserinde Balıkesir şehrinin tarihi yapısından bahsederken, şehrin adını Palaeo- Castro'dan gelmiş olabileceğini yazmaktadır. Fakat aynı yazar, şehrin içerisinde Karesi Beyliğinden daha önceki devirlere ait bir yapıya rastlanmadığını da belirtmektedir. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Karasi Vilâyeti Tarihçesi adlı eserinde, Balıkesir şehri üzerine yaptığı araştırmalar esnasında Palaeo Castro'dan bahisle böyle bir isme tesadüf etmediğini bildirmektedir 6. Balıkesir isminin nereden geldiği konusunda ortaya atılan diğer bir görüş ise, eski dönemlerde bu bölgeye hâkim olan Persler'in, Presçe Peliy kestrü den türetilmiş olacağıdır. Balıkesir ve çevresinde bugüne kadar sınırlı sayıda arkeolojik kazılar yapılmıştır. Bu arkeolojik kazılarda rastlanan en eski bulgular ise Balıkesir'in ilçesi olan Havran'a sekiz Kilometre uzaklıktaki İnboğazı Mağaralarıdır. Devedamı, Karanlık, Aydınlık ve Andık adını taşıyan bu mağaraların, Karanlık Mağarası'nda 1949 yılında yapılan kazılarda Paleolitik, Neolitik ve Kalkolitik dönemlere ait kalıntılar bulunmuştur. Yine Babaköy (Başpınar) kazılarında Kalkolitik ve Bakır Çağı dönemi eserlerinin bulunması ve Balıkesir ilinde Kırkağac'ın 16,5 km. kuzeydoğusunda yer alan Yortan Mezarlığı kazılarıyla 7, Kepsut-Burhaniye-Ören düz yerleşim yerinde yapılan kazılar sırasında bulunan eşyalar bu yerleşim yerinin eskiliğini MÖ. 2000 yılından itibaren Anadolu, Yunanistan tarafından gelen birçok kavimlerin istilasına uğramıştır. Batı Anadolu'da, Pelasplar, Karlar, Truvahlar, Lelegler, Luviler ve Lidler görülmeye başlamıştır. Hitit yazılı metinlerinde kuzeybatı Anadolu 1 Ramsay, 1960, s.168-169 2 Ayhan, 1997, s.1,10 3 Wittek, 1944, s.20 4 Ramsay, s.168 5 Umar, 1993, s.632 6 Uzunçarşılı, s.50. 7 (Hüryılmaz, s.510-512) 15
sahillerinde kurulduğu tahmin olunan Assuva memleketinin 8, Antik Çağda'ki ismi Misya (Mysia)'dır. Misya'ya ilk yerleşen kavimler ise Bitinler (Bithynialılar), Mizler ve Frigler'dir (Strabon, 1969, s.3,17). Misyalılar, Batı Anadolu'da daha önceden hâkimiyet kuran Bitinler'i yenerek bölgeyi ele geçirmişler, fakat bu bölgede güçlü bir devlet kuramamışlardır. Hititler, Eski Krallık zamanında (MÖ. 1660-1490) ülkelerinin sınırlarını deniz kenarlarına kadar genişletmişlerdir. Bu arada Balıkesir'in de içinde yer aldığı Misya'yi ele geçirmişler; fakat Yeni Krallık (M.Ö. 1440-1200) devrinin sonlarına doğru Hitit Devleti zayıflamıştır. Bu sırada Batı Anadolu'da birçok küçük şehir devleti kurulmuştu. Hitit Kralı IV. Tuthalya, devletinin batı sınırlarım kontrol altına alabilmek amacıyla yirmi iki şehrin iştirak ettiği birleşik kuvvetleri mağlup etmeyi başarmış ise de, Batı Anadolu'da Hitit hâkimiyeti zayıflamış ve bu yerler Ahhiyova Krallığı ile Assuva (Asia) ve Hariyeti (Karia) gibi küçük şehir devletlerinin egemenliğine girmiştir. Yortan Mezarlık Kültürü'ne ait Babaköy mezar buluntuları arasında, çarkta yapılmış üzeri bezemesiz bırakılmış kırmızımsı, sarımsı ve grimsi renkteki kaplara rastlanılmıştır. Antik döneme ait olarak Balıkesir'de 8 höyük, 15 tümülüs, 13 düz yerleşim yeri, 10 iskan edilmiş büyük mağara, 8 büyük mezarlık ve dolmen tekniğinin devamı sayılacak değişik mezarlar bulunmuştur. Balıkesir ve çevresinde bulunan bu pek çok antik kalıntılar, bölgede MÖ. 8000- M.Ö. 3000 yılları arasında insanların yerleşik olarak yaşadıklarını net bir şekilde ortaya koymaktadır. Yortan Mezarlığında yapılan kazılar, Balıkesir ve Babaköy'ün ilk Tunç Çağı yerleşim yeri olduğunu da meydana çıkarmıştır. Miletoslular ise Yunan şehirlerinden daha geç olarak, anacak M.Ö. 670 yılına doğru kolonizasyon hareketine katılmışlar; Marmara ve Karadeniz kıyılarında doksan kadar şehir kurmuşlardır. Miletoslular, ilk önce Çanakkale boğazında Sestos'un karşısında Aydos'u meydana getirdikten sonra, Kapıdağ yarımadasını kara ile birleştiren dar bir mahalde iki limana sahip bulunan Kizikos'da ve Gemlik Körfezi'nde kolonilerini kurmuşlardır. Böylece Misya bölgesi de Miletoslulann hâkimiyetine girmiştir. Balıkesir ve civarına Hititlerden sonra Frigler ve Truva hükümetinin yıkılmasıyla Lidyalılar hâkim olmuştur. Fakat bu hâkimiyet çok uzun sürmemiştir. M.Ö. 546 yılında Lidyalılar'in Persler'e yenilmesi ile Batı Anadolu ve Kral Yolu Persler'in eline geçmiştir (Texier, 1339, s.406). Misya, Lidya ile birlikte merkezi Sait olan Setraplığa bağlanmıştır. Persler'in Anadolu istilâsından önce, Kıbrıs'taki Yunan şehirlerinin üzerine yürümüşlerdir. Salamis açıklarında İyon donanmasının Pers donanmasına karşı büyük bir zafer kazanmasına rağmen, Persler İyonların bütün şehirlerini birer birer ele geçirdiler. Bundan sonra Pers orduları Anadolu'ya geçerek M.Ö. 497 yılında Marmara bölgesi ve Aiolya'yı İyonya'dan ayırmayı başarmışlardır. İyonlar'ın Anadolu'da ve Marmara'daki şehirleri Persler'in eline geçmiştir. Miletos şehri de M.Ö. 495 tarihinde Persler tarafından alınmıştır. Persler'in MÖ. 333 yılına kadar devam eden Anadolu hâkimiyetine Büyük İskender son vermiştir. Böylece bölgede Persler'den temizlenmiştir. M.Ö. 323'te Büyük İskender'in Babil'de ölmesi üzerine, Anadolu'daki generalleri arasında çıkan savaşlardan sonra Misya topraklarının bir kısmı Suriye hükümdarı Selevkos'un nüfuzu altına girmiş ve diğer kısmı da Bergama Krallığı'nın eline geçmiştir. Kısa bir süre sonra da bütün Misya topraklan Bergama Krallığı hâkimiyetine girmiştir. Bergama Krallığı, Romalıların müttefiki olması sebebiyle sınırlarını Toros Dağları'na kadar genişletmişti. Bergama Kralı Attalus Philometer'un ölmesiyle birlikte, M.Ö. 129 tarihinde Bergama ile Misya toprağı da Romalılara intikal etmiştir 9. Roma İmparatorluğu'nun M.S. 395 yılında ikiye bölünmesinden sonra, Misya ve civarı Bizans İmparatorluğu yönetimine geçmiştir. Bu devirde Balıkesir ve çevresi Bizans eyaleti sistemi içinde Obsikion Theması'na bağlı idi. Bizans İmparatoru 8 Kınal, 1991, s.121 9 Uzunçarşılı, s. 15,16 16
Herakliyus zamanında da (MS. 610-641) Misya aynı teşkilâtı devam ettiriyordu Yine bu esnada Kyzicus'u (Kadıdağ yarımadası) beldesini yağma ve tahrip etmişlerdir. 716-718 yılları arasında İstanbul'u ikinci kez kuşatmaya gelen Arap orduları Bergama'yı alarak Edremit bölgesini tekrar yağmalamışlardır. Araplar, İstanbul'a yaptıkları her iki seferde de gerek denizde gerekse karada mağlubiyete uğramışlardır. Fakat İstanbul kuşatmasının Araplar açısından bazı olumlu sonuçlan da olmuştur. Özellikle Anadolu'daki Bizans gücünü ve etkisini zayıflatmışlar ve bu memleketi tanıma imkânı bulmuşlardır. Müslüman Arapların bu şekilde büyük bir tehdit unsuru olarak belirmeleri, Bizanslıların zaten uzun süredir mücadele ettikleri doğu komşuları Sasaniler'e ilave bir düşman anlamına geliyordu. Böylece iki ateş arasında kalan Bizans ve Anadolu halkı daha zor şartlarda yaşamak zorunda kalmıştır. Bizans, Sasani ve Arap mücadeleleri Anadolu'nun iktisadî düzenini iyice bozmuştur. Buna bağlı olarak Türk fetihlerinden önce Anadolu ıssız ve harap bir hale gelip, köyler boşalmış; şehirler eski önemini kaybedince küçülerek kastra seviyesine inmiştir. Bu hareketin olumlu yanı, bu yeni yerlerin insanları da İslâm Dini'yle tanışmışlardır. Bundan sonraki dönemlerde ise bölgeye Türk akınları başlamıştır. Selçukluların 1071 yılında Bizanslılara karşı yaptıkları Malazgirt Savaşını kazanmalarından sonra Anadolu'nun kapısı Türklere açıldı. Bu zaferi müteakip Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Melikşah, Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ı Anadolu'yu fethetmek üzere görevlendirdi. Türk orduları kısa bir süre içinde Anadolu sahillerine ulaştılar. Malazgirt Zaferi'nden sonra Bizans Devleti'nin Türker in bu hızlı ilerleyişi sırasında güçlü bir direniş gösterememeleri üzerine İznik, 1075 yılında Selçuklu ordusu tarafından fethedildi. Süleyman Şah'ın İznik'te devletini kurmasından sonra, Sizik (Belkız) ve Aydıncık (Edincik) alınarak, Çanakkale'ye kadar olan yerlerin tamamının Türk idaresine girmesi sağlandı. Muhtemelen bu tarihlerde Balıkesir'de Türklerin eline geçmiş olmalıdır. Bu sırada İzmir, Çaka Bey tarafından alınarak burada güçlü bir Beylik kurulmuştur. Çaka Beyi tarafından İzmir'de oluşturulan donanma Bizans'a karşı yapılacak saldırılarda bir üs haline gelmiştir. Çanakkale ve civan 1092 yılında Çaka Bey tarafından fethedilmiştir. Bizans İmparatoru Alexios, Anadolu'daki Türk ilerleyişine daha fazla dayanamayarak, Süleyman Şah'la 1081 yılında bir anlaşma yaparak bütün Anadolu'yu Türklere bırakmak zorunda kaldı. Ancak Selçuklu Sultanı I. Kılıçarslan ile Çaka Bey'in arasının açılması ve Çaka Bey'in 1096 yılında ölümü üzerine bölgedeki Türk hâkimiyeti tehlikeye girdi. 10 Bu yüzden Balıkesir ve civarında Türk hâkimiyeti fazla uzun süreli olmadı. Zaten yeni alınan bu topraklarda daha tam bir yerleşme sağlanamadan, Bizans Devleti Haçlı ordusunun toplanmasını sağladı. Yaklaşık olarak XIII. yüzyıl sonlarına kadar, bütün Batı Anadolu bölgesinde olduğu gibi Balıkesir de Bizans ve Türk kuvvetleri arasındaki mücadeleyi en etkili şekilde yaşamıştır. I. Haçlı seferlerinden (1096-1099) sonra Balıkesir ve civarı tekrar Bizanslılar tarafından geri alındı. Bu tarihten Myriokephalon savaşıma kadar geçen sürede Batı Anadolu'daki Türk hâkimiyeti zayıfladı. Yine de 1110 tarihlerinde Alaşehir ve Balıkesir taraflarında ufak tefek Türk hareketleri olduğu anlaşılmaktadır 11. Fransa Kralı VII. Saint Louis 1147 yılında Anadolu Selçuklu başkenti Konya üzerine giderken, Orta Anadolu'dan geçemeyeceğini anlayınca Mysia'dan Antalya'ya ulaşmıştır. İstanbul'da 1206'da Lâtin İmparatorluğu kurulunca Mysia bölgesi ve dolaysıyla Balıkesir ve civarı Latinler'in hâkimiyetine girmiş, bununla birlikte Batı Anadolu bölgesine Türk akınları artarak devam etmiştir. XIII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Moğolların Anadolu üzerindeki baskısı artmıştır. Bunun üzerine Anadolu Selçuklu Devleti zayıflamış ve Anadolu'da büyük bir otorite boşluğu oluşmuştur. Bu tarihten itibaren Anadolu'nun değişik yerlerinde yirmiden fazla beylik ortaya çıkmıştır. 10 Yınanç, 1944, s.73-76 11 Turan, s.685 17
Karesi ailesi köken itibariyle, ünlü bir Türkmen beyliği olan ve Sivas'ta hüküm süren Danişmentli sülâlesine mensup bulunuyordu. Danişmentli Devleti'ne Anadolu Selçukluları tarafından 1178 tarihinde son verilence, Danişmentli Türkmenleri Anadolu'nun çeşitli bölgelerine dağılmışlardır (Öden, Yınanç, s.476.). Muhtemelen bu tarihlerde Karesioğlu ailesi, kuzey-batı Anadolu uç bölgesine Bizans'la mücadele etmesi için Anadolu Selçuklu Devletince yerleştirilmiştir (Turan, s. 213). Nitekim Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı II. Kılıç Arslan, Danişmentliler ailesinden Yağıbasan'ın oğullarını Anadolu'nun batı uçlarına yerleştirmiştir. Yağıbasan'ın oğullan kısa süre içinde büyük bir güç haline gelerek, Selçuklu iktidarını bile belirleyecek bir konuma ulaşmışlardır. Bu güçleri sayesinde 1205 yılında İstanbul'da sürgünde bulunan I. Gıyâseddin Keyhüsrev in serbest kalıp, tekrar Selçuklu tahtına çıkmasını sağlamışlardır. Bu hizmetlerine karşılık olarak da devlet merkezinde önemli mevkiler elde etmişlerdir. XIII. yüzyıl sonlarında bir beylik olmadan önce, Germiyan Beyliği ile birlikte Bizans'a karşı yürütülen gaza hareketinin içinde yer almışlardır. Anadolu Selçuklu Devleti'nin, XIII. yüzyılın sonlarında iyice zayıfladığı dönemde, Danişment oğullarından Batı Anadolu'da uç beyliğinde bulunan Kalem Bey (Kalem Şah) ile oğlu Karesi Bey Mysia bölgesinde fetihler yapmaya başladılar. Bu suretle tahminen 1296'da Balıkesir ve civarına da hâkim olmuşlardır. Böylece Kalem Bey ve oğlu Karesi Bey, Mysia bölgesini ele geçirmişlerdir. Bunlar, Anadolu Selçuklu Devleti'nin güçsüzlüğünden istifade ederek, Moğolların tahakkümünden de kurtulmak için kendilerini korumak amacıyla Balıkesir'i merkez yaparak beyliklerini kurmuşlardır. XIV. yüzyılın başlarında ortaya çıkan bu beyliğe, Arap kaynaklarında, Balıkesir'in yakınındaki eski adı Akiros veya Akiraus olan bir şehirden dolayı Mamlakat Agira (Memleket-i Ekira) denilmiştir. Karesi Beyliği'nin, merkezi Balıkesir olmak üzere sınırlan dahilinde, Bergama, Fart (Susurluk), Aydıncık (Edincik), Sındırgı, Bigadiç, İvrindi, Başgelembe, Kemer Edremit (Burhaniye), Edremit, Ayzmend (Altınova), Bayramiç, Kızılca Tuzla, Ezine ve Truva bölgesi ile Balıkesir yakınına Mendehorya (Balıklı) bulunuyordu. Beyliğin kısa süre içinde bu kadar hızlı bir şekilde büyümesi, Moğol baskısından kaçıp, kendilerine yeni yurt arayışı içinde olan Türkmenlerin yerleşecekleri güvenli bir bölge olmuştur. Nitekim 1333 tarihinde Balıkesir'e gelen İbn Battutu, şehrin Karesi Bey tarafından tesis edildiğini ve oğlu Demir Han zamanında bölgeye oldukça kalabalık bir nüfus yerleştirdiğini bildirmektedir. Bu dönemde Moğol baskısından kaçıp gelen Türkmenler ile Dobruca'dan Ece Halil komutasında Gelibolu üzerinden gelen San Saltuk Türkmenleri'nin, Karesi'ye yerleşmesiyle bölgenin Türk nüfusu hızla artmıştır. Bölgedeki gücü ve etkisi oldukça zayıflamış olan Bizans, Karesi Beyliği'nin ve diğer Batı Anadolu beyliklerinin kendi aleyhine ilerleyişine karşı 1302 yılında harekete geçerek Anadolu'ya, ücretli Alan kuvvetleriyle destekli bir Bizans ordusu gönderdi. Manisa'ya kadar ilerleyen bu birlik, Türk kuvvetleri tarafından ablukaya alındı. Bizans ve Alan askerlerinin anlaşmazlığı sonucu bir sonuç alınmadan ordu dağıldı. Bizans imparatoru, Türk Beylikleri'nin yayılmasına karşı bu sefer, Sicilya'dan paralı Katalan askerlerini getirtti. Katalanlar, Erdek'te karaya çıkmışlar ve buradaki Karesi ordusunun direnişini kırarak Alaşehir'e kadar ilerlediler. Fakat bir süre sonra Bizanslılarda Katanlanlar'ın arası açılmıştır. İmparator Katalan liderini öldürtünce, Katalanlar Bizans'a saldırdılar. Bizans İmparatorluğu'nun başarısız iki teşebbüsü üzerine bu fırsattan istifade eden Karesi Beyliği, hareketlerini batıya doğru devam ettirerek kısa süre içinde bölgeyi kontrolü altına aldı. Deniz kenarında bulunan önemli bir liman şehri olan Edremit XIV. Yüzyılın ilk yansında Karesi oğullarının eline geçmiştir. 12 Bu tarihten sonra yirmi bine yaklaşmış kara ordusu ve önemli bir deniz gücüyle Ege'de adalara ve Rumeli taraflarına akınlar yapan Karesioğulları, bölgenin tek hakim gücü haline gelmiştir. Bizans topraklarına karşı sürekli yapılan seferler sonucunda, Papanın önderliğinde Venedik, Rodos 12 Turan, 2000, s.50 18
şövalyeleri, Papalık, Bizans ve Kıbrıs Krallığı'ndan oluşan Union Haçlı donanması, 1334'de Edremit'e saldırmış ve Yahşi Bey'in Karesi filosunu yenilgiye uğratmış, gemileri tahrip edilmiş ve askerin büyük bir bölümü de öldürülmüştür. Yahşi Bey de bu savaştan sonraki bir tarihte ölmüştür. Haçlıların körfezdeki bu başarısı, Ege'deki Türk yayılmasını geçici bir süre için durdurmuştur. Edremit zaferinden sonra kaçlı donanması güneye doğru ilerleyerek İzmir'i kuşatmış, fakat başarılı alamamıştır. Karesi Beyliği'nin önemli liman şehri Edremit elden çıkmış ve beylik zayıflama sürecine girmiştir. Ancak kısa sürede kendini toplayan Karesi oğulları, 1337 yılında Trakya'ya geçerek buradaki şehirleri yağmalamışlardır. Ancak bir daha eski güçlerine ulaşamamışlardır. 1334 yılındaki Edremit savaşından sonra Yahşi Bey'in kardeşleri Demir Han ile Dursun Bey arasında bir iktidar mücadelesi başlamıştır. Bu kardeşler arasındaki çatışmaya, Karesi Beyliği'nin kuzey ve kuzey-doğudan komşusu olan Osmanlı Beyliği müdahale etmiştir. Bu zamana kadar Osman Gazi, 707/1308'den 717/1317 yılına kadar, Marmara kalesini, Kestel, Lefke, Akçahisar, Merhas, Tekfur Pınarı, Koçhisar, Oynaş, Atranos, Leblusihisar (Leblebüci), Konurapa, Akyazı, Yalak-Abâd, Mudurnu, Erma'a, Samandriya, Karamürsel ve bu şehirlerarasındaki bütün kale, kasaba ve köyleri fethetmiş idi. Böylece Osmanlı Beyliği sınırları batıda Karesi Beyliği ile hudut olmuştur. Karesi Bey'in vefatından sonra, oğullarından Demirhan Bey Balıkesir merkezli bölgeyi, diğer oğlu Yahşi Bey ise Bergama merkezli bölgeyi idare etmeye başlamıştır. Yahşi Bey'in ölümünden sonra, Karesi Beyliği'nde bir idarî boşluk yaşanmış, Demirhan Bey'in idaresinden memnun olmayanlar, başta Yahşi Bey'in veziri Hacı İl Bey olmak üzere Orhan Bey'in yanında bulunan Karesi Bey'in üçüncü oğlu Dursun Bey'i, beyliğin idaresini devralmaya davet etmişlerdir. 13 Karesi Beyliğindeki iktidar mücadelesini fırsat bilen Osmanlılar, Karesi arazisini de kısa süre içinde sınırları içine almışlardır. Karesi Beyliği içinde Bergama ve civarının hakimi Yahşi Bey'in ölümü üzerine, Karesi halkı ve ümerası Osmanlıların yanında bulunan Dursun Bey'e başvurarak Demirhan'ın yönetiminden şikayetçi olduklarını bildirip, idareyi onun almasını isterler. Dursun Bey de bu teklifi kabul ederek, durumu Orhan Bey'e anlatıp yardım istemiştir. Dursun Bey, bu yardıma karşılık olarak Osmanlılara beyliğin merkezi Balıkesir, Aydıncık, Bergama, Edremit ve diğer bazı yerleri terk edeceğini, kendisinin ise Kızılca-Tuzla, Bayramiç ve Trova taraftarıyla iktifa edeceğini söyleyerek anlaşmışlardır. Orhan Bey, yanına Dursun Bey'i de alarak Balıkesir üzerine hareket etmiştir. Bu hareket sonucu Demirhan, Balıkesir'den Bergama'ya giderek kalede savunmaya çekilmiştir. Orhan Bey, Dursun Beyi ve Hacı İl Bey'i kaleye göndermiş, fakat bu esnada kaleden atılan bir ok Dursun'u öldürmüştür. Bundan çok müteessir olan Orhan Bey, bütün Karesi ilini H.735/ M. 1334-1335'de fethederek Demirhan Bey'i esir almış ve iki yıl yaşayıp sonra vebadan öleceği Bursa'ya yollamıştır. Böylece, Karesi Beyliği'nin hemen hemen tamamının sulh yoluyla Osmanlı Beyliği topraklarına katılmıştır. Fakat bu sıralarda Çanakkale kesiminde sahildeki Biga'nın henüz Bizans elinde bulunuyordu. 1363 tarihinde I. Murat zamanında Çanakkale ve Edremit körfezine kadar olan Truva ve diğer yerler de alınmak suretiyle Karesi Beyliği'nin ilhakı tamamlanmıştır. Karesi Beyliği'ni bu suretle ele geçiren Orhan Bey, bu bölgeyi oğlu Süleyman Paşa'ya iktâ olarak vermiştir 14. Ayrıca eski Karesi ümerasından Hacı İlBey'i de ona vezir tayin etmiştir. Her biri devlet işlerinde ve savaşta otorite olan Emir Evrenos Bey, Kadı (Gazi) Fazıl, Ece Bey ve diğer Karesi ileri gelenlerini de Süleyman Paşa'nın yanında bırakmıştır. Karesi Beyliği'nin Osmanlılar tarafından ele geçirilmesi, büyük bir önem arz etmektedir. Çünkü Osmanlılar Karesi ilini fethetmekle hem sınırlarını genişletmişler, hem de sayısı yaklaşık yirmi bin olan Karesi askerlerini güçlerine katmışlardır. Osmanlı Beyliği'nin Rumeli fetihleri için çok önemli olan deniz kuvvetlerine, denizcilik bilgisine sahip ve bu alanda birikimi olan değerli 13 Öden, s.45, Uzunçarşılı, s. 100 14 Müneccimbaşı, (1299-1481), s.116,129 19
komutanları da bünyesine katmıştır. Osmanlı Devleti'nin Rumeli'nin fethinden sonra hızlı bir büyüme süreci içine girdiği bilinmektedir. 15 Henüz kuruluş döneminde bulunan Osmanlı Devleti, Karesi Beyliği nin katılımıyla oldukça güçlendi. Ayrıca Karesi nin ileri gelen kumandanlarından Evrenos Bey, Hacı İlbey, Ece Halil ve Gazi Fazıl Beylerle büyük bir askeri destek kazandı. Nitekim bu beyler, Osmanlı askerî akınlarının başarılı olmasında önemli rol oynamışlardır. Özellikle Karesi Beyliğinden intikal eden güçlü donanma ile Osmanlı ordusu, Rumeli taraflarına kesin zaferlerle sonuçlanan seferler yaptı. Böylece Osmanlılar; kendi rızalarıyla bu beyliğe iltihak eden halkla büyük bir Türk kitlesi, değerli komutanlarla da askeri güç ve iyi bir donanma kazanmış oldu. Orhan Gazi Karesi yi, merkeze bağlı bir sancak haline getirip, adını da değiştirmeden Karesi Sancağı yaptı. Sancağın merkezi olan Balıkesir'i, oğlu Şehzâde Süleyman ı sancak beyi olarak tayin etti. Böylece Karesi, aynı zamanda bir Şehzâde Sancağı oldu. Yıldırım Beyazid in 1402 de Timur a Ankara da yenilmesinden sonra Balıkesir ve civarı da Timur ordusunun yağmasına maruz kalmıştır. Duraklayan Osmanlı Devleti topraklarında beylikler kurulmaya ve kardeşler de aralarında taht kavgalarına başlamıştır. Bu durum Timur un Anadolu dan çekilmesine ve Çelebi Mehmed in Osmanlı Devleti ni tekrar toparlamasına kadar sürmüştür. Tekrar eski dirlik ve düzenine kavuşan ülke; ilerleme ve yükselme dönemlerinde zaman zaman meydana gelen kıtlık (1502), çekirge salgını, (1525), medrese talebeleri (suhte) isyanı (1572) ve diğer isyanlar gibi bir takım olumsuz olaylara sahne olmuş, Balıkesir ve civarı da bu hadiselerden etkilenmiştir. XVII yy. sonlarında meydana gelen göç hareketlerinde Balıkesir yöresine çok sayıda Yörük, Türkmen ve Çepni gibi muhtelif Türk boyları gelip yerleşmiştir. İleriki yıllarda da devam eden göç problemini kökünden halletmek isteyen devlet, XIX. yy.da planlı bir iskân politikası takip ederek göçebe halde yaşayan pek çok aşiret ve topluluğu uygun yerlere yerleştirerek onların yerleşik düzene geçmelerini sağlamış oldu. Osmanlı Devleti idaresi altındaki Karesi; devletin kuruluş ve yükseliş dönemlerinin sevinç ve refahını yaşamış; duraklama ve gerileme dönemlerinin de üzüntü ve sıkıntılarına ortak olmuştur. Böylece gerek ülke genelinde ve gerekse bölgede yaşanan ekonomik, siyasî, askerî, idarî pek çok olaylar neticesinde, Osmanlı Devleti nin son dönemleri sayılabilecek 1800 lü yılların sonlarına gelinmişti. Osmanlı Devleti nin aldığı dış borçları ödeyemeyerek mali iflas yaşaması sonucu alacaklarının tehlikeye düşmesinden korkan Avrupa Devletleri, 1880 de Duyûn-ı Umûmiye (Genel borçlar) idaresini kurdurdular. Duyûn-i Umûmiye şubeleri ile devlet gelirlerinin bir kısmını doğrudan topladılar. Memleketin her yerinde olduğu gibi, Balıkesir, Ayvalık ve Bandırma gibi bölgenin yüksek gelirli yerlerinde de yıllarca faaliyet göstermişlerdir. Balıkesir, Osmanlı Devletinin 93 harbi diye anılan 1877-1878 yılındaki Osmanlı-Rus Savaşı ve 1912-1913 yıllarında Balkan Harbi nde yenilmesi sonucu Balkanlardan çok sayıda göç almıştır. Rus ve Bulgarların katliamından kaçabilen pek çok insan Balıkesir ve civarına gelmiş ve yerleşmişlerdir. Ayrıca Rusların eline geçen Kafkasya toprakları ve özellikle Kırım dan da kitleler halinde gelen insanlar bölgenin muhtelif yerlerinde iskân edilmişlerdir. 1914-1918 yılları arasında cereyan eden I. Dünya Harbine giren Osmanlı Devleti askerlerinin çarpıştığı pek çok cepheden bir tanesi de, bölgedeki Çanakkale Savaşıdır. Bu savaş, ülkenin her tarafında olduğu gibi Balıkesir i de menfi olarak etkilemiştir. I. Dünya Savaşından yenik çıkan ve 15 Hüdaverdi Özsen-Balıkesir in Sosyo-Ekonomik Yapısı-Yüksek Lisans Tezi 20
oldukça zayıf düşen Türklerin bu durumunu fırsat bilen Yunanlılar, gözlerini Batı Anadolu topraklarına diktiler. Yunanistan ın buraları işgal etmesini diğer Avrupa devletleri de desteklediler. İtilâf devletlerinin tehditleri altında bulunan ve yeterli askeri, silahı olmayan, devletin de aciz kaldığını gören Türk halkı, müdafaa cemiyetleri kurmaya başladılar. 15 Mayıs 1919 da İzmir e giren Yunanlılar işgallerini Anadolu nun içlerine doğru yaymaya başladılar. Balıkesir bölgesinde ilk defa 29 Mayıs ta Ayvalık işgal edildi. Yunanlılara karşı ilk silahlı mücadele Ayvalık ta gerçekleşti. Bu arada Balıkesir de 18 Mayıs ta Vehbi (Bolak) Bey in başkanlığında Redd-i İlhak heyeti oluşturuldu. Alaca Mescid de oluşturulan 41 kişilik bu heyet hemen faaliyetlere başladı.26-31 Temmuz 1919 ve 16-22 Eylül 1919 tarihlerinde yapılan I. ve II. Balıkesir Kongreleri neticesinde her bölgede Kuva-yi Milliye teşkilatları kuruldu. Milli Mücadele için İstanbul dan Balıkesir e gelen Yüzbaşı Kemal hemen askeri birlikler oluşturmaya başladı. Bu birlikler işgali önlemek için yer yer Yunanlılarla çarpışmaktaydı. Soma ve Akhisar cephesi bunların en önemlisiydi. Fakat yeterli asker ve silahı bulunmayan Milli kuvvetler; hem sayıca çok hem de teçhizat olarak güçlü Yunan karşısında ancak bir yıl dayanabildiler. Soma- Akhisar cephesinin dağılmasıyla, 22 Haziran 1920 den itibaren Yunan işgali içerilere doğru yayılmaya başladı. Halka da çok eziyet eden Yunanlıların en büyük yardımcıları, daha önceden buralarda yaşayan yerli Rumlardı. Yıllarca beraber yaşayan bu insanlar, şartlar değişince daha önceden kendilerinden hiç bir kötülük görmedikleri Türklere ihanet etmekteydiler. Kazaları işgal eden Yunanlıları, Kuva-yi Milliye güçleri hiç bir zaman rahat bırakmamış, direniş ve baskınlarla onları yıldırmışlardı. Bu arada Anadolu da Türk halkını Yunanlılar a karşı direnmeye çağıran ve düzenli bir ordu kurmaya çalışan Mustafa Kemal e Balıkesir liler destek vermişler ve işbirliği içerisinde olmuşlardır. Türk Milli Mücadelesi açısından bu şehrin çok ayrı ve özel bir yeri bulunmaktadır. Sakarya zaferiyle Anadolu topraklarının sahibi olduğunu bir defa daha ispatlayan Türkler, 9 Eylül 1922 de İzmir de Yunanlılar ın denize dökülmesiyle Kurtuluş Savaşından başarıyla çıkabilmiştir. Eylül ayının ilk haftasındaki 3-4 gün içinde bütün Balıkesir ve kazaları kurtulmuştur. Bu arada Osmanlı Devleti de yerini Türkiye Cumhuriyeti Devletine bırakarak tarih sahnesinden çekilmiştir. Osmanlı Devletinin klasik döneminde eyalet sistemi uygulanmaktaydı. İmparatorluk, idari teşkilatın en büyük parçası olan eyâletlere, eyâletler sancaklara, sancaklar kazalara, kazalar da nahiyelere, köylere bölünmüşlerdi. İdari teşkilatlanmasında Karesi; merkezi Kütahya olan Anadolu Eyaletinin bir sancağı durumundaydı. Karesi Sancağı da merkez kaza Balıkesir olmak üzere kazalara ayrılmış ayrılmıştı; Bigadiç, Sındırgı, Baş Gelenbe (Gelenbe), Kemer Edremid (Burhaniye), Edremid, Ayazmend (Altınova), Kozak, İvrindi, Manyas, Fırt ma a Şamlı (Susurluk) ve 1786 da dâhil edilen Ayvalık. 1816 yılına kadar Anadolu Eyaletine bağlı olan Karesi Sancağı, bu yıllarda Hüdavendigâr ve Kocaeli Eyaleti adıyla kurulan eyalete bağlandı ve mütesellim ler tarafından idare edilmeye başlandı. Karesi Sancağı 1841 de yeni teşkil edilen Hüdavendigâr Eyaletine bağlandı. Karesi ile beraber Erdek Livası ve Ayvalık Liva haline getirildi. 1864 yılına kadar Karesi Livası Mutasarrıflıkla idâre edilmekte olup doğrudan merkeze bağlı liva idi. Erdek ve Ayvalık livaları ise Kaymakamlıkla yönetilmekte olup bağımsız liva değillerdi. 1845 yılında bir ara Hüdavendigâr dan ayrılan Karesi, Aydın dan ayrılan Mağnisa (Manisa) ile merkez Mağnisa olmak üzere birleşerek vilayet olmuşlardır. Ancak bu kısa sürmüştür. Daha sonra Karesi tekrar Hüdavendigâr a bağlandı. Bu dönemde Karesi Livasına bağlı olan kaza sayısı önceleri 17 iken, daha sonra 22 ye kadar yükselmiştir. Erdek Livasının başta 4 olan kaza sayısı müteakip yıllarda 8 olmuştur. En az kazaya sahip olan Ayvalık Livasının sadece iki kazası vardı. 1864 yılında çıkarılan Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi ile idari teşkilatta yeni bir yapılanmaya gidildi ve bunun sonucunda Karesi sancağının kaza sayısı azaldı. Karesi Sancağı nın daha önce 22 kazası olan kaza sayısı bu dönemde 8 e düştü. Önceden kaza olan diğer on beş kaza, bu dönemde nahiye olarak yapılandırıldılar. 21
Karesi, 1881 de yapılan yeni bir düzenlemeyle Hüdavendigâr Vilâyetinden ayrılarak vilayet oldu ve bir vali tarafından idare edilmeye başlandı. Biga nın da ilavesiyle toprakları genişletilen Karesi Vilayetinin iki Sancağı bulunuyordu: birincisi, 7 kazaya bölünmüş olan Karesi Sancağı; ikincisi, 4 kazası olan Biga Sancağı. Yedi yıl kadar vilayet olan Karesi; 1888 de tekrar Hüdavendigâr vilayetine bağlı bir sancak haline getirildi. 1909 da herhangi bir yere de bağlı olmayan müstakil bir livadır. Osmanlı Devleti nin sonuna kadar bu şekilde devam etmiş olan Karesi, Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasıyla Balıkesir vilayeti yapılmıştır. Müstakil Liva olan Karesi bu dönemde merkez kaza olan Balıkesir ile birlikte dokuz kazaya sahiptir. 16 3.2.2. TAŞINMAZ KÜLTÜR ve TABİAT VARLIKLARI Balıkesir iline ait doğal, tarihi ve kültürel zenginlikler; ilgili yasalar ile koruma altına alınmış ve statülendirilmiştir. Aşağıdaki tabloda Balıkesir ilinin sit alanları ve kültür ve tabiat varlıklarının sayı ve oranları verilmiştir. Tablo incelendiğinde arkeolojik sit alanlarının oranının diğer sit türlerine oranla yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Yapı bazında tarihi değerlerin en çok sivil mimarlık örneği yapılar olduğu gözlemlenmektedir. Bölge sit alanları ve taşınmaz kültür varlıkları açısından zengin bir yapıya sahiptir. Tablo 3.2: Balıkesir İli Sit Alanları Ve Kültür Tabiat Varlıklarının Sayılara Göre Dağılımı TESCİL EDİLMİŞ SAYI ORAN % TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI İLE SİT ALANLARI-2011 Arkeolojik Sit Alanı 176 5.45 Kentsel Sit Alanı 11 0.34 Doğal Sit Alanı 62 1.82 Tarihi Sit Alanı - 0 Arkeolojik ve Doğal Sit 3 0.09 Tarihi ve Doğal Sit 1 0.03 Tarihi+Doğal+Arkeolojik Sit 1 0.03 Tarihi ve Kentsel Sit 1 0.03 Sivil Mimarlık Örneği 2280 69.91 Dinsel Yapılar 178 5.13 Kültürel Yapılar 151 4.67 İdari Yapılar 76 2.35 16 (http://www.balikesirkulturturizm.gov.tr/belge/1-66462/balikesir-ilinintarihi.html) 22
Askeri Yapılar 12 0.37 Endüstri ve Ticari Yapılar 66 2.04 Mezarlıklar 73 2.26 Şehitlikler 6 0.18 Anıt ve Abideler 12 0.36 Doğal Varlıklar 188 4.99 Kalıntılar 29 0.89 Korumaya Alınan Sokaklar 2 0.06 TOPLAM 3228 100 Kaynak: http://www.kulturvarliklari.gov.tr/belge/1-98720/illere-gore-sit-alanlari-istatistigi.html 3.3. ÇANAKKALE 3.3.1. TARİHSEL GELİŞİM Troie, Troia ve Troade isimleri ile de bilinmektedir. Antik Çağ da Çanakkale Boğazı, kaynağını mitolojik öğelerden Bölgenin bilinen en eski halkı, Besiktepe ve Kumtepe yerleşmelerinden bilinen Kalkolitik Dönem yerli halkıdır. Buralarda yerleşiminin günümüzden 6000-7000 yıl geriye gitmektedir. İ.Ö. 4800-4000 tarihleri arasında burada bir köy yerleşimi olduğu anlaşılmaktadır. Bunu M.Ö. 3600-3650 Yılları arasında kurulduğu tahmin edilen Dardanos izlemektedir. Kumtepe, Beşiktepe ve Dardanos tan sonra MÖ. 3500-3000 li yıllardan MÖ. 1250 lere kadar herhangi bir dış etki altında kalmadan yasayan İlion (Troya-Truva) halkı izler. Bu yerli halklar Pelesg, Leleg ve Karia lılar (Karlar) gibi farklı kabilelerden oluşmaktaydı. Homeros tan başlayarak pek çok eski çağ yazar ve tarihçisi bu kavimleri Yunan öncesi Ege dünyası toplulukları olarak kabul etmişlerdir. Özellikle Lelegler Troia bölgesinde çoğunluğu oluşturmaktaydılar. Bunların bir kısmı gezici halk olup bir kısmı ise bağımsız sabit kentler oluşturmuşlardır. Bundan sonra bölgeye Truva Savaşları ile Akalar ( Eski Yunanlılar) geldiler. Yunanistan dan Çanakkale kıyılarına dogru yapılan ilk göçler ve istilalar MÖ. 14. yüzyıla kadar uzanır. Bu tarihlerde Yunanistan da hâkimiyeti sağlayan Akalar bölgeye doğru akınlar düzenlemiş ve Homeros un İlyada adlı destanına konu olan Truva işgalini gerçekleştirmişlerdir. Truva Savaşı, Aka ların bu bölgeye verdikleri önemin bir belirtecidir. Homeros, Yunanistan da egemenliğini sürdüren Sparta Kralı Menelaos un güzel karısı Helena nın Truva Kıralı Priamosimzalanara un oğlu Prens Paris tarafından kaçırılışını savaş nedeni olarak bildirmekle birlikte, gerçek nedeninin Aka ların Çanakkale Boğazı yöresine yerleşme istekleri oldukları açıktır. Birleşik Aka Ordusunun, Çanakkale güneyindeki İlion (Truva) önlerinde 10 yıl çarpışması sonucunda ele geçirilen kent yakılıp yıkılmış ve yeni Aka yerleşmesi kurulmuştur. Böylece Çanakkale yöresi Yunan topluluklarının yeni yerleşme alanlarından olmuştur. M.Ö. 13.yüzyılın sonlarından M.Ö. 1150 li yıllarına değin Yunanistan İllyrialıların göçlerine sahne oldu ve göçler sonucunda Yunanistan daki Aka uygarlığı yıkıldı. Yerine gelen halk Aioller, İonlar ve Dorlar olmak üzere üç topluluğa ayrılıyorlardı. Yunanistan ın yeni sahibi olan bu kavimler, daha sonraları M.Ö. 8. yüzyıldan itibaren tüm batı Anadolu kıyılarını, bu arada Biga Yarımadasını da 23
istila etmeye başladılar. Kıyı kesimlerde koloniler kuruldu. Bunlar Assos, Lamponia, Sigeon, Neandria, Abydos, Lampsakos vb. kentlerdi. M.Ö. 514 yılından itibaren Pers İmparatoru Darius İstanbul Boğazından Trakya ya geçtikten sonra Trakya ve Makedonya Pers egemenliğine girmiş ve Pers üstünlüğü Çanakkale Bölgesinde de etkinliğini göstermiştir. Yerli kentler Perslere karşı ortak olarak savaşmaya başlamış ve uzun yıllar sonra M.Ö. 386 yılında bir barış antlaşması imzalanarak Perslere tamamen teslim olmuşlardır. Daha sonra M.Ö. 334 yılında Makedonya Kıralı Büyük İskender, Perslere karşı bir hareket başlattı ve Çanakkale Boğazını geçip Biga Yarımadasına gelerek Truva Kentine uğradıktan sonra Karabiga yakınında ünlü Ganikos Meydan savaşında Pers ordusunu bozguna uğratarak Bölgedeki Pers egemenliğine son verdi. İskender geçtiği kentlerde yüksek rütbeli subaylarını Perslerde olduğu gibi Satrap unvanıyla Vali olarak bırakıyordu. Büyük İskender M.Ö. 323 yılında ani olarak ölmesiyle, satraplar iktidar kavgalarına başlamış, bundan yararlanan ve Yukarı Balkanlarda ekonomik zorluklar içinde kalmış olan Galatlar M.Ö. 280 yılında Çanakkale yi geçerek Biga yarımadasında egemen olmuşlardır. Aynı dönemde Helenizm tarihinin üç önemli krallığından olan Bergama Krallığı da kurulmuştur. Daha sonra M.Ö. 196 yılında Selökid Kıralı III. Antiokos Gelibolu Yarımadası ile Biga Yarımadasının bir kısmını ele geçirmiş, daha sonra Roma ordusu gelerek bölgedeki Selökid egemenliğine son vermiş ve Biga Yarımadası, Bergama Krallığı egemenliği altına girmiştir. Daha sonra bölgede Roma egemenliği, bunu takiben çok uzun yıllar Bizans egemenliği hüküm sürmüştür. Çanakkale yöresinde görülen ilk Müslüman Türkler Selçuklulardır. Emir Muhammed komutasındaki bir ordu 1160 yılında Biga Yarımadasını Bizans İmparatorluğu nun elinden almıştır. Yöre bir süre Selçuklu hâkimiyetinde kaldıktan sonra beylikler döneminde, karesi Beyliği egemenliği altına girmiş, nihayet M.S. 1345 yılında Osmanlı devleti başındaki Orhan gazi bölgeyi ele geçirmiş ve o tarihten itibaren özellikle İmroz, Bozcada ve Çanakkale Boğazı yöreleri Osmanlılarla diğer düşman ülkeler arasında gerek denizde gerekse karada uzun kanlı savaşlara sahne olmuştur. Biga Yarımadası nda, Çanakkale Boğazı nın doğu kıyısındaki Sarıçay deltası üzerinde kurulmuş olan Çanakkale kentinde ilk yerleşme, bugün de varlığını koruyan Çimenlik Kalesi (1463) çevresinde oluşturulmuştur. İlk olarak kale çevresinde Çay Mahallesi ve bunun yakınında askeri ve idari kısmın oturduğu Türk Mahallesi, 1600 lü yıllarda Saat Kulesi Meydanı çevresinde Rum Mahallesi,1650 lerde Ermeni Mahallesi ve 1700 lü yılların sonu ile 1800 lü yılların başında ise, bugün İsmetpaşa Mahallesi nde yer alan Havra civarında, Yahudi Mahallesi kurulmuştur. 17 1700 lü yılların ikinci yarısında ve Kırım savaşından sonra kente gelen bir grup Tatar ın Sarıçay ın güneyine yerleştiği bilinmektedir. 18 Bu dönemde 20 kadar ticari ateşe Çimenlik Kalesi nin kuzeyinde kordon boyunca yerleşmiştir. Rum Mahallesinin, doğudan Türk Mahallesi, kuzeyden de Müslüman mezarlığı nedeniyle genişleyememesi, kentin kuzeydoğusunda yeni bir Rum Mahallesi kurulmasına neden olmuştur. Çanakkale nin stratejik konumundan dolayı I. Dünya Savaşı sırasında askeri yığınak alanı haline gelmesi sonucunda, gayrimüslimlerin ve Avrupa ülkelerinin ticari ataşelerinin kentten ayrıldığı görülmüştür. Aynı şekilde nüfus mübadeleleri de Çanakkale kentinin kimliğinin değişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte il olan ve toparlanmaya çalışan kent tekrar savaş sürecine girmiş, 1930 lu ve 1940 lı yıllarda tamamen askeri amaçlı kullanılmıştır. Türkiye de kentleşme 20.yy ın ikinci yarısından sonra hız kazanmıştır. Ancak Çanakkale kentinde sanayileşmenin az olması ve iş imkânlarının sınırlı olması nedeniyle, büyük kentlere doğru göç olmuş ve nüfus artışı ülke geneline göre daha yavaş gerçekleşmiştir. 17 ÇEYAP, 1997:22 18 ÇEYAP, 1997:22 24
3.3.2. TAŞINMAZ KÜLTÜR ve TABİAT VARLIKLARI Çanakkale iline ait doğal, tarihi ve kültürel zenginlikler; ilgili yasalar ile koruma altına alınmış ve statülendirilmiştir. Aşağıdaki tabloda Çanakkale ilinin sit alanları ve kültür ve tabiat varlıklarının sayı ve oranları verilmiştir. Tablo incelendiğinde arkeolojik sit alanlarının oranının diğer sit türlerine oranla yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Yapı bazında tarihi değerlerin en çok sivil mimarlık örneği yapılar olduğu gözlemlenmektedir. Bölge sit alanları ve taşınmaz kültür varlıkları açısından zengin bir yapıya sahiptir. Tablo 3.3: Çanakkale İli Sit Alanları Ve Kültür Tabiat Varlıklarının Sayılara Göre Dağılımı TESCİL EDİLMİŞ SAYI ORAN % TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI İLE SİT ALANLARI-2011 Arkeolojik Sit Alanı 248 13.63 Kentsel Sit Alanı 15 1.03 Doğal Sit Alanı 39 2.40 Tarihi Sit Alanı 8 0.68 Arkeolojik ve Doğal Sit 14 1.01 Tarihi ve Doğal Sit 1 0.05 Tarihi+Doğal+Arkeolojik Sit 1 0.05 Arkeolojik ve Kentsel Sit 2 0.1 Kentsel Arkeolojik Sit Alanı 1 0.05 Sivil Mimarlık Örneği 812 45,06 Dinsel Yapılar 122 6.77 Kültürel Yapılar 144 7.99 İdari Yapılar 35 1.94 Askeri Yapılar 22 1.22 Endüstriyel ve Ticari Yapılar 61 3.38 Mezarlıklar 129 7.15 Şehitlikler 46 2.55 Anıt ve Abideler 23 1.27 25
59 3.27 Doğal Varlıklar Kalıntılar 16 0.18 Korumaya Alınan Sokaklar 4 0.22 TOPLAM 1802 100 Kaynak:http://www.kulturvarliklari.gov.tr/belge/1-98720/illere-gore-sit-alanlari-istatistigi.html 4. GENEL PEYZAJ ÖĞELERİ 4.1. DOĞAL PEYZAJ ÖĞELERİ 4.1.1. PLANLAMA BÖLGESİ Estetik ya da görsel etki; genel olarak manzara kalitesi, fark edilebilir kalite, doğal kalite, görsel kalite gibi kavramlar ile ifade edilebilmektedir. İnsanların son zamanlarda açık havada dinlenme-eğlenme etkinliklerine yoğun olarak ilgi göstermeleri, estetik bir değerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu değer en etkili olarak görsel kalite ile tanımlanabilmektedir. Görsel kalite, ormanların estetik değerlerinin ölçülmesi ve değerlendirilmesinde kullanılan en önemli araçlardan birisidir. 19 Planlama Bölgesi, genel arazi formu, toprak yapısı, hidrolojik özellikler, arazi örtüsü ve kültürel öğeler açısından değerlendirildiğinde, peyzaj karakterleri birbirinden farklı 6 sınıf peyzaj tipi tespit edilmiştir. Planlama Bölgesindeki bu 6 sınıf peyzajın kombinasyonu bölgenin peyzaj altyapısını oluşturmaktadır. Planlama Bölgesi İçin Ayırt Edilebilir Peyzaj Tipleri ve Tanımlamaları 1-Ormanlar, Çalılıklar ve Ağaçlıklar Ormanlık alanlar; mikro peyzaj ve makro peyzaj olmak üzere aynı anda iki farklı açı ve ölçekten izlenebilmektedir. Mikro peyzaj, orman içinde farklı yerlerden ve açılardan seyredilebilen, yoğun bir çam meşceresi, gölgeli meşe koru ormanı veya bir yamacın görüntüsü gibi manzara ve güzelliklerdir. Makro peyzaj ise, öncelikle büyüklük, topografya, şekil ve alan büyüklüğü gibi arazi yapısıyla ilgili özelliklere bağlıdır. Makro peyzaj birçok seyir noktasından görülebildiğinden, planlama daha dikkatli yapılmalıdır. 20 Ormanlık alanlar; doğal bitki örtüsünün ve yaban hayatının, arazinin jeomorfolojik yapısının, atmosferik olayların bir sentezi olan doğal peyzajın en önemli bölümünü oluşturmaktadır. 21 İnsanlar tarafından müdahale edilmemiş ya da çok az edilmiş, kendi doğal düzenini koruyabilen alanların görünümü olan doğal peyzajın ana elemanlarını ise dağlar, tepeler, vadiler, düzlükler, su yüzeyleri ile arazi ve bitki örtüsü oluşturmaktadır. İklim ve fauna ise doğal peyzajın ayrılmaz parçalarıdır. 22 Planlama Bölgesindeki hem Balıkesir hem de Çanakkale illerinde Orman alanları geniş yer kaplamaktadır. Balıkesir ve Çanakkale illerindeki mevcut orman varlığını daha çok ibreli türler 19 Gül, 1998 20 Abbrott, 1996 21 Anonim, 2001 22 Ilgaz Dağı MilliParkı nın Orman Peyzajı Ve Estetiği Açısından Değerlendirilmesi- Nazan KUTER 26
oluşturur. Planlama Bölgesindeki ormanların ibreli ana ağaç türlerini; Kızılçam, Karaçam, Göknar, Bodur ardıç, Adi porsuk oluşturmaktadır. Orman alanlarının çevresinde ve içerisinde yer yer maki toplulukları görülür. Bölgedeki Yapraklı ağaç türlerini ise, başta meşe ve kayın olmak üzere kestane, ıhlamur gibi diğer türler oluşturmaktadır. 2-Islak Alanlar Doğal olarak bulunan Manyas gölü çevresi genellikle yoğun sazlık, ıslak çayırlık alanlar ile çamur düzlüklerden oluşur. Nehir ve göl kıyıları ise, suyun özellikleri ve arazi yapısına bağlı olarak sucul otsu bitkiler, çalılıklar ya da ağaçlıklarla kaplıdır. Manyas Gölü sazlıkları alanı geniş ve büyük bir alanı kapsamakta bu alanlar popülasyon bakımından korunmaya alınacak birçok türe sahiptir. Sahip olduğu flora-fauna deseni açısından peyzaj ögesi olarak önemli bir yere sahip olan ıslak alanlar bölgenin ve bulunduğu alanın doğal karakterisitiklerini yansıtması açısından görsel değeri yüksektir. 3-Dağlık Tepelik Alanlar, Derin Vadiler, Platolar Dağlar kendine has barındırdıkları ekosistem özellikleri ve de sahip oldukları geometrik şekilleri açısından genel peyzaj öğesi olarak değerlendirilir. Planlama Bölgesi, yaklaşık 2000 m ye ulaşan yüksek dağlar ve tepelerden, yüksek ve alçak düzlüklerden, açık ve dar vadilerden oluşan bir topografyaya sahiptir. Bölgenin büyük kısmı aralarında yer yer arızalar bulunan eşik ve sırtlarla birbirinden ayrılmış ve yüksekliği pek fazla olmayan deniz seviyesine yakın olan ovalar bulunur. İklim, havalanma, açıklık, kapalılık, üçüncü boyut ve ekosistem gibi bileşenleri bünyesinde barındıran dağlar; planlama bölgesinin yaşam formlarına habitat görevi yapmakla beraber, sunmuş olduğu görsel kalite ile de bölgeye peyzaj değeri kazandırmaktadır. Dağların aralarında yer alan ovalar, platolar ve denizlere doğru uzanan vadiler ise çevrili olduğu yükselti ile bir bütün oluşturarak görsel kalitenin tamamlanmasını sağlarlar. Planlama bölgesinde deniz ile kara arasında kalan geniş düzlükler kıyı ve deniz ekosistemlerinin geçiş formlarının zengin ürünlerini doğal olarak sunarken, peyzaj değeri taşıyan görselliği, uyumu, ahengi ve karşıtlığı da sunmaktadır. 4-Tarım Arazileri Planlama Bölgesindeki Tarım arazileri, dağlık ve tepelik alanların eteklerinde, düzlük alanlarda, orman örtüsünün antropojen etkilerle kaybolduğu alanlarda yer alır. Bu alanlar daha çok, kırsal yerleşimler, ıslak alanlar ve yol kenarlarında veya çevresinde bulunmaktadır. Ürün deseninin farklılığı ile beraber eğim bileşeni tarımsal alanlarda görsel kaliteyi arttırıcı nitelik taşımaktadır. Elbette tarım alanlarının sahip olduğu floristik çeşitliliğe bağlı faunistik özellikler de manzara özelliğine değer katmaktadır. 5- Yerleşimler (Kentsel ve Kırsal) a) Kentsel Yerleşimler Planlama Bölgesindeki kentsel yerleşimler, vadi tabanında, ovalarda ve geniş düzlük alanlarda yer alır. Balıkesir, kendi adını taşıyan ovaya batıda çevreleyen tepelerin doğu yamaçlarında kurulmuş, bilahare kuzey ve güney istikametlerine genişlemiştir. b) Kırsal Yerleşimler Planlama Bölgesindeki yerleşim alanlarında plansız bir yerleşim deseni gözlenmektedir. Tepelik ve düzlük alanların bir arada bulunduğu, engebeli veya hafif dalgalı bir arazide yerleşmiş kasaba ve köy ölçeğindeki alanlardır. Bu yerleşimler, tarım arazilerine yakın ya da bağlantılı alanlardır. 27
6-Koruma Öncelikli Peyzaj (Milli Parklar, Yaşam Alanı Koruma Alanları, Doğal Sit Alanları, ÖBA, ÖKA ve ÖDA lar) Uluslar arası ve Ulusal ölçekte önemli doğal ve kültürel peyzaj değerlerine sahip, doğal ve kültürel miras özelliğindeki alanlardır. Bu alanlar: Kazdağı Milli Parkı, Manyas Kuş Cenneti Milli Parkı, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı ve Troya Tarihi Milli Parkı Kazdağı Göknarı Tabiatı Koruma Alanı, Ayvalık Adaları Tabiat Parkı dır. Barındırdıkları ekolojik dengeyi fiziksel öğeler ile birleştiren, görsel kombinasyonları ile peyzaj öğesi niteli taşıyan önemli bitki-doğa-koruma alanları bakımından planlama bölgesi oldukça zenginidir. 4.1.2 BALIKESİR Ormanlar, Çalılıklar ve Ağaçlıklar Ormanlık alanlar; mikro peyzaj ve makro peyzaj olmak üzere aynı anda iki farklı açı ve ölçekten izlenebilmektedir. Mikro peyzaj, orman içinde farklı yerlerden ve açılardan seyredilebilen, yoğun bir çam meşceresi, gölgeli meşe koru ormanı veya bir yamacın görüntüsü gibi manzara ve güzelliklerdir. Makro peyzaj ise, öncelikle büyüklük, topografya, şekil ve alan büyüklüğü gibi arazi yapısıyla ilgili özelliklere bağlıdır. 23 Şekil 4.1: Kazdağı Milli Parkı Orman Peyzajı Kaynak: www.panoramio.com Makro peyzaj olarak orman alanları Balıkesir ilinde önemli peyzaj öğesidir. Edremit körfezi, Kapıdağ Yarımadası gibi orman sıklığının ve sürekliliğinin olduğu alanlarda, orman peyzajı tanınabilirlik arz etmektedir. Kıyı ile dağ arasında düzlem farklılaşması yükseltinin etkisi ile orman peyzajının okunabilirliğini arttırmaktadır. Üçüncü boyuttaki bu çizgi değişimi denizden dağlara doğru görsel çekicilik oluşturmakla beraber orman peyzajının kümelenmiş yapısı bölgeye kimlik kazandırmaktadır. 23 Abbrott, 1996 28
Edremit Körfezi boyunca kıyıya bakan yamaç ve tepelerde bulunan zeytin ağaçları arka fonda bulunan iğne yapraklı ağaçların oluşturduğu görsel çeşitlilik ile birleşince doku ve renk faklılaşmasına neden olmaktadır. Bu farklılaşma algıda kuvvetlenme hissi uyandırmaktadır. Zengin orman elemanlarının bulunduğu bölgede, görsel seyir kalitesi yüksek olup mevsimsel değişiklikler renklerde ve dokularda farlılaşmalara neden olarak her mevsim ayrı manzara kalitesi sunmaktadır. Şekil 4.2: Edremit Körfezi Zeytin Alanları Kaynak: www.panoramio.com Balıkesir ilinin doğusunda yer alan ve yükseltinin arttığı alanlarda orman peyzajı kısa aralıklarla çayır, mera ve yayla gibi açık alan peyzajları ile bütünlük sağlamaktadır. Bu durum arazinin jeomorfolojik yapısı ile birleşince orman peyzajının değişken formlar oluşturmasını sağlamaktadır. Bu değişkenlik karma işlevli peyzaj öğelerinin bir bütün halinde okunmasını sağlamaktadır. Dar ve uzun vadiler ile yüksek platoların etrafında bulunan ormanlar vistanın dar olmasını ve kapalılık içermesini sağlamaktadır. Balıkesir ilinin doğusundaki yerleşmelerin yer seçimi ve konumlanmaları da bu bölgelerde orman peyzajını tamamlayan görsel öğelerdir. Topografyadaki çizgi değişimi ve kütle hareketleri renklerin ve dokuların değişmesine neden olmaktadır. Değişen doku ve renkler orman alanlarını yönlendirmesindeki farklılıklar ile birleşince manzara değeri artmaktadır. Balıkesir ilinin batısında bulunan kuzey güney doğrultulu dardan genişe doğru uzanan düzlüklerin etrafında çalı grupları ve ağaç toplulukları bulunmaktadır. Yükseklere doğru ağaç varlığının arttığı bu bölgede çalı grupları düz alanlar ile yüksek alanlar arasında geçiş formu oluşturmakta zeminin sert geçişlerini yumuşatmaktadır. Açık alanlarında bulunduğu bu bölgelerde zeminden başlayan çalı grupları renkleri ve doku faklılıkları ile seyir noktasını eğiminde etkisi ile yükseğe kolayca çekebilmektedir. Yükseklerde bulunan orman alanlarının üçüncü boyuttaki faklılaşması görüntüyü üzerinde toplamakta ve vistanın odağına oturmaktadır. Balıkesir ilinde makro peyzajın içerisinde yer alan mikro peyzaj öğeleri önemli yer tutmaktadır. Özellikle Kazdağı Milli Parkı içerisinde yer alan dağlık alanlar, ıslak alanlar ve açık 29
alanların orman peyzajı ile oluşturduğu kombinasyon hakim yeşil görüntünün şekillenmesine neden olarak görsel algıda güçlenme hissi uyandırmaktadır. Alandaki su öğesi ve floristik zemin dokusu orman peyzajının hakim görüntüsünü renk ve çizgi olarak zenginleştirmekte ve orman vurgusunu arttırmaktadır. Şekil 4.3: Kazdağı Milli Parkı Mikro Peyzaj Örneği Islak Alanlar Kaynak: www.panoramio.com Balıkesir ili Susurluk Havzasında bulunan hidrolojik unsurlar ilin ıslak alanlarının temelini oluşturmaktadır. Havza boyunca uzanan Susurluk Çayı, Kocaçay, Dursunbey Çayı gibi geçtikleri bölgelere can suyu taşıyan ve floranın ve faunanın zenginleşmesini ekosistemin canlılığını arttırmaktadır. Marmara Havzası içerisinde yer alan Gönen Çayı Gönen ovasının şekillenmesi ve ekosistem farklılaşmalarının oluşmasını sağlamaktadır. Şekil 4.4: Gönen Çayı 30
Akarsular, geçtiği dağlık alanlarda aşınmalara ve yüzey kırılmalarına neden olarak kütle şekillenmelerinde rol oynamaktadır. Bu aşınım ve şekillenme sert zemin ve karakterli çizgiye su ögesinin yumuk doku özelliğini katarak manzara kalitesi arttırmaktadır. Kaya yüzeyleri üzerinde oluşturduğu yosun ve benzer bitki türleri ile kaya zemine sert geçişi bir kontur çizgisi ile yumuşatmaktadır. Düz ovalardan geçen akarsular Gönen, Balıkesir ve Altınova ovalarına topografyanın sadeliğine kıvrımlı yapısı ile hareketlilik getirtmektedir. Suyun akış hızının düşmesine ve setlerin oluşmasına bağlı oluşan göletlerin etrafında oluşan sazlık ve yeşil alanlar geniş toprak örtüsü üzerinde renk farklılığı oluşturmaktadır. Mevsimsel olarak yağış rejiminin değişmesine bağlı olarak genişleyen ve ya daralar ıslak alanlar bünyesindeki floranın ve faunanın da şekillenmesini ve adaptasyonunu beraberinde getirmiştir. Bu adaptasyon sürecinde peyzaj çeşitlilik artmakta ve kuru zemine fiziksel görsellik değeri katmaktadır. Geniş çayır alanlarının oluşmasına neden olan ıslak alanlar Susurluk Çayı ve Gönen Çayı etrafında çalılık alanların ve bitki guruplarının öbeklenmesine ve doku özellikleri bakımından farklılaşmasını da beraberinde getirmektedir. Derelerin denizlere döküldüğü alanlarda ise bitki yoğunluğu artmaktadır. Delta ağızlarında oluşan birikme ve akarsu kollarındaki çatallanmalar kıyı alanlarının şekillenmesine neden olmaktadır. Zengin kaynaklı sularda büyüyen ve tuzluluk oranına göre adapte olmuş bitki türleri çeşitli kuş, kemirgen ve sulak canlıya ev sahipli yaparak doğadaki olağan tahribatın peyzaj öğeleri ile kırılmasını vistanın bozulmamamsını sağlamaktadır. 31
Şekil 4.5: Manyas Kuş Gölü İl genelinde akarsular dışında en önemli ıslak alan peyzajını Manyas Kuş Gölü oluşturmaktadır. Barındırdığı flora ve fauna açısından her yıl binlerce göçmen kuşa ev sahipliği yapan göl, etrafındaki düzlüklere yayılan ıslak alanlarla birlikte değerli bir peyzaj öğesidir. Yapış rejimine göre daralan veya artan ıslak alanlar göl etrafında ağaç gruplarının, sazlık alanların, bitki öbeklerinin ve yosun gruplarının oluşmasına neden olmaktadır. Göl etrafındaki geniş tarım alanlarındaki sadelik ve gizlilik, göl çevresindeki ıslak alan peyzajının vurgulu kimliği ile daha okunabilir hale gelmektedir. Gölde göç mevsiminde yaşanan kuş hareketliliği ve kuşların doğal peyzaj ögeleri ile olan ilişkisi bölgeye hareketli peyzaj karakteri kazandırarak görsel sunum zevkini artırmaktadır. Ayvalık Tabiat Parkının; çıplak toprak yüzeyleri, yer yer çam ormanları, çalı formundaki bitki örtüsü ve bölgenin simgesi haline gelmiş zeytinlikler ile kaplı adalar, tek düze yükseklik olarak algılanan ancak körfezin algılandığı noktalarda denizin oluşturduğu mavi fonda üç boyutlu, her yönde değişebilen özgün görüntülere sahip olması, doğal peyzaj değerlerinin belli başlı öğeleridir. Tabiat Parkı jeolojik yapısı ile biçimlenen arazi yapısının doğada meydana getirdiği biçimler, küçüklü büyüklü adaların hatları, renkleri ve dokularının uygun bir harmoni içinde sıralanışları yörenin peyzaj karakteristiklerini yaratır. Adaların değişken karakteri, doğal peyzajın görsel etkisini artırmaktadır. 24 Dağlık Tepelik Alanlar, Derin Vadiler, Platolar Balıkesir ili genel topoloji olarak yüksek tepe ve dağlardan oluşan engebeli bir yapıya sahiptir. Akarsu aşındırmaları sonucu oluşan kuzey-güzey doğrultulu vadiler bulunmaktadır. Bu vadiler zaman zaman daralarak derinleşmekte bazen de genişleyerek düzlük alanlar oluşturmaktadır. İl genelindeki topografyanın hareketliliği güçlülük ve baskınlık gibi peyzaj unsurlarının bölgede zengin olmasını sağlamaktadır. 24 Ayvalık Adaları Tabiat Parkı UDGP Analtik Raporu 32
Balıkesir ilinde yüksek tepe ve dağlık alanlar, Edremit Körfezi civarında ve Dursunbey, Bigadiç, Sındırgı gibi ilçelerin sınırlarında yoğunlaşmaktadır. Engebeli araziler ise Körfez ovaları, Balıkesir Merkez civarı, Gönen kuzeyi ve Bandırma güzeyi dışında kalan alanlarda sıklıkla bulunmaktadır. İl genelindeki dağ peyzajını tamamlayan öğe orman alanlarıdır. Orman alanları bakımından zengin olan Balıkesir ilinde dağlık ve tepelik alanlar orman örtüsü ile kaplıdır. Dağ etekleri yada yüksek düzlüklerde ormanlar yerini çalı veya çayırlara bırakmaktadır. Şekil 4.6: Şahinderesi Kanyonu Kaz Dağı Milli Parkıları Kaynak: www.panoramio.com Balıkesir ili mitolojik çağlardan beri önemli olan İda ve Madra dağlarına sahiplik yapmaktadır. Kültürel ve tarihi özelliklerinin yanında bu dağlar ve dağları oluşturan tepeler barındırdıkları orman, ıslak alan ve diğer peyzaj öğeleri ile bir bütünlük oluşturmaktadır. Kaz dağında bulunan Şahinderesi Kanyonu barındırdığı kaya oluşumları ve değişik yükselti formları ile ilin önemli dağ peyzaj öğelerinden biridir. Gestalt Teoremine göre; bütün, bütünü oluşturan parçaların toplamından daha fazlasını ifade eder teoremi ile İda ve Madra dağlarının oluşturduğu renk, doku, saydamlık ve form görsel kalitenin yükselmesine neden olmaktadır. 33
Şekil 4.7: Balıkesir - Kapıdağ Yarımadası Balıkesir ilinin kuzeyinde yarımadada bulunan Kapıdağ, etrafı denizlerle çevrilidir. Yarımadanın ana karaya bağlantısını sağlayan düzlükten sonra yarım adanın orta kısmı yüksek tepelere sahiptir. Kıyı kesimlerde düzlüklere sahip olan yarımadada, deniz yüzeyinden bir anda yükselen dağ, güçlü görüntüsü ve gösterişli gözükmektedir. Sınırlardaki daralmalar ve üzerindeki sık orman dokusu dağ kütlesinin sert formunu hissettirmektedir. Kıyı ve deniz vistası açısından önemli bir manzaraya sahip olan Kapıdağ, bölgenin önemli peyzaj öğelerindendir. Şekil 4.8: Balıkesir - Madra dağı 34
Balıkesir ilinde dağ peyzajının diğer bir boyutu da Gömeç beldesinde bulunan Atatürk Kayalıklarıdır. Barındırdığı formun ışık, renk yardımı ile Atatürk siluetine benzemesi seyir zevkini arttırmaktadır. Şekil 4.9: Balıkesir-Gömeç Beldesi Atatürk Kayalıkları Tarım Arazileri Kaynak: www.panoramio.com Balıkesir ilinde geniş ovalar Gönen ilçesinden doğuya doğru Manyas ilçesinden geçerek güneye doğru devam ederek Susurluk ilçesinden koridor şeklinde devam eder ve dağlık alanlara doğru saplanır. Güneye doğru dağlık alanlardan sonra Merkez ilçe etrafında Balıkesir Ovası geniş yer kaplar. Etrafı dağ alanları ile çevrili olan Balıkesir ovaları tarımsal faaliyetlerinin etkisi ile şekil, form, doku ve renk olarak mevsimsel ve dönemsel olarak farklaşmaktadır. Yapılan tarımın cinsi, sulama olanakları, arazi formu gibi etmenler tarım peyzajının görselliğini etkilemektedir. Geniş düzlemde dağlık alana kadar uzanan hafif kıvrımlı arazilerde renklerin tonlaması görsel zenginlik sunmaktadır. Gönen Ovasındaki hafif engebeli yapı ve ağaç grupları dağlara doğru çizgi bütünlüğünü sağlamaktadır. 35
Şekil 4.10: Gönen Ovası Kaynak: www.panoramio.com Tarlaların sürülü biçimine göre algıyı yönlendiren tarım arazileri; büyüme, olgunlaşama ve hasat dönemlerinde peyzajda değişkenlik oluşturmaktadır. Durağan olmayan bitki evrimleşmesi ve girinti çıkıntılar, ölçek farklılıkları tarım alanlarının görsel kalitesini arttırmaktadır. Şekil 4.11: Balıkesir Ovası Kaynak: www.panoramio.com 36
4.1.3. ÇANAKKALE Ormanlar, Çalılıklar ve Ağaçlıklar Esas unsurunu birbirini etkileyecek kapalılık ve sıklıktaki boylu ağaçların oluşturduğu, iklim, toprak ve diğer yaşam koşulları açısından farklı ve kendine özgü koşulların meydana geldiği bir ortam olarak tanımlanan orman ekosistemi içinde ağaçlar, otsu bitkiler, ölü örtü, humus, toprak, taş, ana kaya, hava, su, ışık, mikro organizmalar, mantarlar, böcekler ve diğer tüm makro canlılar bulunmaktadır. Ormanlık alanlar; doğal bitki örtüsünün ve yaban hayatının, arazinin jeomorfolojik yapısının, atmosferik olayların bir sentezi olan doğal peyzajın en önemli bölümünü oluşturmaktadır. 25 Çanakkale ilinde ormanlık alanlar kuzey güzey doğrultusundan kıyıya paralel uzanmaktadır. İlin güneyinde bulunan Balıkesir ili ile sınırını belirleyen Kaz Dağı Milli Parkı orman varlığı açısından çok zengindir. Kaz Dağı Milli Parkı sınırından Yenice ilçesine kadar devam eden ormanlık alanlar kuzeyde Biga ilçesine kadar uzanmaktadır. Çanakkale boğazının her iki yakasında da kıyı alanlarından sonra orman alanları bulunmaktadır. İl sınırlarına bulunan Kaz Dağı orman peyzajını oluşturan makro ve mikro öğelerin zengin kombinasyonlarının bulunduğu bir bölgedir. Milli Parkın Bayramiç ve Yenice ilçelerine bakan kısımlarında iğne yapraklı ağaçlar sık şekilde bulunmaktadır. Derin vadi ve geniş düzlüklere doğru devam eden orman alanları topografyanın da etkisi ile algıda farklılık oluşturmaktadır. İğne yapraklı ağaç dokularının sıklığı ile oluşan bütün dağ eteklerinde yerini açık alan ve çalı formlarına bırakmaktadır. Bu durum vistada dalgalanma ve değişkenlik oluşturmaktadır. İlin önemli orman alanlarından bir diğeri de Gelibolu Tarihi Milli Parkı dır. Milli Parkta kızılçam ve maki ağırlıklı olmak üzere diğer yapraklı türler ve çalı grupları bulunmaktadır. Yarımadayı enine bölen vadiler küçük tarım arazilerini oluşturmaktadır. Bölgedeki engebeli alanlar da çalı formları bulunmakta yükseklere doğru kızılçam ormanları mevcuttur. Milli parkın özel koruma statüleri ve yerleşmelerdeki imar faaliyetlerinin azlığı Gelibolu Tarihi Milli Parkı nın orman peyzajının bütünlük arz etmesini sağlamıştır. Derin vadi tabanlarından engebelerle dağlara çıkan çalı formları yükseklerde ağaç grupları ile birleşerek desen oluşturmaktadır. Bu desenin farkındalığını ve çizgi değerini arttıran öğe açıklıktır. Orman alanlarındaki açıklıklar zeminde bulunan çayır ve bitki grupları ile farklı algı oluşturmakta ve milli parkın orman peyzajına değer katmaktadır. 25 Ilgaz Dağı Milli Parkı nın Orman Peyzaj ve Estetiği Açsından Değerlendirilmesi Nazan KUTER 37
Şekil 4.12: Gelibolu Tarihi Milli Parkı Kaynak: www.panoramio.com Barındırdığı kültürel peyzaj öğeleri nedeni ile de mikro ölçekte peyzaj değeri taşıyan milli park her mevsim zengin manzaraya sahiptir. İldeki diğer bir park olan Troya Milli Parkında ise orman varlığı fazla olmamasına rağmen milli parkın etrafında buluna ağaç grupları tarım peyzajı ve denizin varlığı ile zengin vista özelliği taşımaktadır. Geniş bir düzlükte bulunan Troya Milli Parkı açık sade görselliğini ağaç grupları ile hareketlendirmektedir. Bu özelliği nedeni ile kültürel peyzajın tamamlayıcısı olmaktadır. Şekil 4.13: Çanakkale Kıyı Kesimi Kaynak: www.panoramio.com Çanakkale Boğazı ve Biga Yarımadası güneyinde kıyı alanlarda gözlemlenen çalı formları zeytinliklerle birleşerek doku farlılaşması olmaktadır. Kıyı alanlarının batı yakasında geniş alanlara 38
yayılan düzlüklerdeki bitki grupları, çalı grupları ve zeytinlikler ile zengin renk farlılaşmasına ve doku farklılaşmasına neden olarak görsel algının derinliğini arttırmaktadır. Peyzaj karakteristiğinde parçacı büyüme modeli olarak bir bütün oluşturan bu orman peyzajı kontur çizgisi niteliği ile kıyı alanlarına baskın bir görsel vurgu çekmektedir. Islak Alanlar Çanakkale ili yer altı ve yer üstü su kaynaklarının düzenli rejime sahip olmadığı bir ildir. İldeki önemli akarsular Kavak Çayı, Sarıçay, Biga Çayı, Karamenderes Çayı dır. Bunun dışında il genelinde yağış rejimine göre oluşan irili ufaklı akarsular bulunmaktadır. İlde doğal göl bulunmazken Gökçeada ilçesinde Tuz Gölü bulunmaktadır. Çanakkale ilinde Karamenderes Çayı Kaz Dağlarından doğarak Bayramiç ve Ezine ovalarını geçerek Kumkale Ovasından denize dökülür. Tarihi olarak da öneme sahip olan Karamenderes Çayı, Troya Uygarlığında Skamender olarak geçmektedir. Kazdağı Milli Parkı ndan doğduktan sonra Bayramiç e kadar engebeli arazilerden geçen Karamenderes Çayı, bu kısımlarda orman alanlarından geçen akarsu kayalık ve sert zeminlerde bitki gruplarının ve çeşitli hayvanların hayat kaynağıdır. Bayramiç Ovasına ve Ezine ovasına geldiğinde debisi yavaşlayan akarsu kıvrılmaya ve su birikintileri oluşturmaya başlar. Bu su birikintileri etrafında ıslak çayır ve ağaç gruplarını besleyen akarsu geniş ovada etrafına tüm yeşil olanları geçtiği çizgi boyunca toplar. Akarsuyu boyunca kıvrımlanan ıslak alanlar ovaya hareketlilik getirerek görüntü kalitesini arttırır. Kazdağı Milii parkı içerisinde bulunan ufak dere sistemleri ve şelaleler ıslak alan peyzajının zengin örneklerindendir. Sık orman alanları içerisinde hareketliliği sağlayana ve ağaç altı yeşil alanları oluşturan bu ufak dereler, kayaların üzerinden düşerek şelaleleri oluşturmaktadır. Orman neminin ve ağaç altı flora ve faunanın hayat kaynağı olan bu ufak su sistemleri, zeminin karanlık ve soğuk düzleminde özellikle açık alanlarda renk ve doku farklılığı getirmektedir. Ayrıca milli park içerisindeki ıslak çayır ve kaya üzeri yosun grupları mikro peyzaj öğesi olarak milli parka detay katmakta, görsel odaklanmayı üzerine çekmektedir. Şekil 4.14: Ayazma Şelalesi Kaynak: www.panoramio.com 39
Kumkale Ovasına geldiğinde çatallanan kolları ile ovayı parçalara bölen çay, etrafına sazlık ve çalılık grupları toplamaktadır. Topraktaki parçalanmayı bitki grupları ile örten çay denize döküldüğü kısımlarda genişleyerek otsu bitki gruplarına ev sahipliği yapar. Ovanın düz sade formunun okunabilirliğini arttıran Karamenderes Çayı, etrafındaki çayır alanlarının barındırdığı doku farklılığı ve formu ile ovanın genel renk desenini renklendirerek ilgi odağını üzerine çekmektedir. Ayrıca Karamenderes Çayı Troya Milli Parkı içerisinde kültürel peyzaj öğesi olan antik kent ile tarihten gelen bir bütünlük sağlamaktadır. Şekil 4.15: Karamenderes Çayı Kaynak: www.panoramio.com Çanakkale ili Gökçeada ilçesinde bulunan Tuz Gölü, yağış rejimine göre form değiştirmektedir. Etrafında bulunan sade ve bitkisiz çevrede barındırdığı tuz dokusu ve beyaz rengi ile önemli bir ıslak alan peyzajıdır. Deniz-kara geçiş formunda yer alan Tuz Gölü, denizin dalgalı ve mavi formunu beyaz ton ve kristal form ile karanın boz ve sert dokusuna taşımaktadır. Dönemsel olarak göçmen kuşlara da ev sahipliği yapan Tuz Gölü, bölgeye kimlik kazandıran önemli ıslak malan peyzaj öğelerinden biridir. Şekil 4.16: Gökçeada İlçesi Tuz Gölü Kaynak: www.panoramio.com 40
Dağlık Tepelik Alanlar, Derin Vadiler, Platolar Çanakkale ili genel jeomorfolojisi, yüksek dağ sistemlerinin bulunmadığı fakat tepelerin yoğun ve sıklıkla gözlemlendiği bir yapıya sahiptir. İlin en yüksek dağ sistemi Kaz Dağı Mili Parkında bulunan dağlardır. Ayrıca Merkez ilçe ve Lapseki ilçesinde bulunan dar sınırlı dağ sistemleri de vardır. Kütlesi bakımından geniş alana sahip olan Kaz Dağları, Yenice ilçesi, Çan ilçesi ve Bayramiç ilçesi sınırında bulunmaktadır. Form olarak birbirine bindirme şeklinde oluşan bu kısımdaki dağa sistemlerinin formunu yüksek kesimlerde iğne yapraklı ağaç türleri, yamaçlarda ise kayalık ve çalılık alanlar oluşturmaktadır. Kaz dağlarının kuzey-batı yamaçlarına bakan Çanakkale ilçelerin yükseltisinin de fazla olması nedeni ile Edremit körfezi yamaçlarına nazaran Kaz Dağının okunabilirliği azdır. Şekil 4.17: Kazdağı Milli Parkı Kuzey Etekleri Kaynak: www.panoramio.com Tepelik alanların bolca bulunduğu kıyı kesimlerinde ise kıyı düzlüklerinden sonra başlayan engebeli araziler, düzlem değişiminin etkisi ile genişletilmiş vista özelliği kazanmaktadır. Ölçekteki değişmeye bağlı olarak algı çizgisini yükseğe çeken tepelik alanlar, farklı yüksekliklerin etkisi ile görüntüye hâkimiyet kurmaktadır. 41
Şekil 4.18: Çanakkale İli Kıyı Alandaki Tepelikler Tarım Arazileri Kaynak: www.panoramio.com Çanakkale ilinde ovalar, parçacıl olarak genel arazi içerisine yer almaktadır. İlin önemli ovaları Evreşe Ovası, Umurbey Ovası, Kumlale Ovası, Bayramiç Ovası ve Biga Ovası dır. Ayrıca Gelibolu Yarımadasında Gelibolu Platosu bulunmaktadır. Biga ovasındaki geniş düzlüklerde yapılan tarım faaliyetlerine bağlı olarak ova formu ve yönelmeleri değişmektedir. Ovada yapılan tarımsal faaliyetler; büyüme, olgunlaşma ve hasat dönemlerinde farklı renk, doku ve şekil özellikleri göstermesi bakımından görsel odağı her daim üzerine çekmektedir. Denize doğru yayılan ovada ufuk çizgisi deniz yüzeyi ile kaplı olduğundan ova görüntüsü geniş vistada her zaman ön plandadır. Ovada bulunan çeşitli tarım bitkileri ve ağaç grupları ovanın tekil görüntüsünde hareketlilik oluşturmaktadır. Deniz kıyısı boyunca uzanan Biga ovası, tarımsal bitki ve peyzaj öğelerinin yanında kıyı ekosistemine bağlı olarak çeşitli yabani çiçek, ot ve çalıyı da bünyesinde bulundurduğu engebeli meralarda barındırmaktadır. Genelde ova sınır çizgisinde bulunan mera ve çayırlar ovanın etrafında çizgi halinde ovayı tanımlar nitelikte bulunmaktadır. 42
Şekil 4.19: Biga Ovası Kaynak: www.panoramio.com Gelibolu platosunun bulunduğu alan birbirine bindirme şeklinde geçen dar ve eğimli düzlüklerden oluşmaktadır. Tarımsal faaliyet alanı olan bu platonun formu göz algısını değişik şekillerde kaydırması açısından değişik görsel sunumlar sunmaktadır. Arazinin mevcut formundaki değişmeler tarımsal ürün desenindeki renk ve doku ile birleşince çerçeve görüntüler meydana getirmektedir. Her ayrı karede farklı algı oluşmasını sağlayan çerçeve görüntüler görsel algının her seferinde yenilenmesine neden olmaktadır. Kütle, şekil ve çizgi gibi arazinin yapısındaki perspektif kaçış noktaları görüntünün derinliğini ve algılanabilirliğini arttırmaktadır. Şekil 4.20: Gelibolu Platosu 43
4.2 KÜLTÜREL PEYZAJ 4.2.1 PLANLAMA BÖLGESİ Kültürel peyzaj Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından kültürel ve doğal kaynakları ve bu bağlamda yaban hayatı ve evcil hayvanları içeren, tarihi bir olay ve bir etkinlikle birlikte olan ya da çeşitli kültürel ve estetik değerler sergileyen coğrafi alanlar olarak tanımlanmaktadır. Bu alanlarda doğa ve insan eliyle oluşturulmuş öğelerin uyum içinde olması; tarihi, estetik, etnolojik ve antropolojik olarak değer taşımaları; o bölgedeki hâkim doğa unsurlarını, arazi kullanım biçimlerini ve geleneksel yaşamın sürdürüldüğü dokuları bölge adına temsil edebilmeleri aranan diğer nitelikler arasındadır. Aslında tüm peyzaj alanlarının kültürel öğeleri vardır. Çünkü tüm bu alanlar insan eliyle oluşmuş eserler içerirler. Ancak, bir alanın kültürel peyzaj alanı niteliği kazanması için doğa/insan birlikteliğinin zaman içerisinde önemli ürünler vermesi ve bu ürünlerin uyum içerisinde olması gerekmektedir. Kültürel peyzaj alanları üç değişik türde olabilmektedir. Bunlardan ilki, insan eliyle düzenlenen park ve bahçelerle bunların içindeki çoğunluğu kamusal nitelikteki yapı ve/ya da yapı gruplarını içerir. Planlama Bölgesinde bu nitelikte bir düzenleme alanı olmasına rağmen Cumhuriyet döneminde planlı dönem ile Balıkesir ve Çanakkale illerine yapılan merkezi parklar yakın tarihli olsa da bu kategoride değerlendirilebilir. Balıkesir ilinde Atatürk Parkı ile Çanakkale ilinde Halk Bahçesi bunların örneğidir. İkinci tür kültürel peyzaj alanları organik olarak gelişmiştir. Bu türün ilk grubunu jeolojik miras olarak da nitelendirilen alanlar oluşturur. Antik çağlarda kullanılmış ve bugün terkedilmiş maden ocakları da bir endüstriyel peyzaj elemanı olarak ve bir tekniğin kalıntılarını içermeleri bakımından kalıntı peyzaj alanı olarak tanımlanabilir. Marmara Adasında bulunan antik mermer ocakları gibi. Organik olarak gelişmiş peyzaj alanlarının ikinci alt başlığı, sürekliliği olan peyzaj alanlarıdır. Bu alanlar eski çağlardan bu yana insanoğlu tarafından sosyal ya da ekonomik amaçlarla işlevlendirilmiş ve gelişerek günümüze kadar gelmişlerdir. Çevrelerindeki arazinin ve bu araziden ürün alımının doğal ve geleneksel yönlerini hala koruyan ve sürdüren kırsal yerleşmeler de bu kategoride yer almaktadır. 26 Kaz dağları eteklerinde bulunan orman köyleri ile Gökçeada ilçesinde bulunan Zeytinli Köy gibi. Üçüncü tür, yardımcı peyzaj alanı olarak tanımlanmaktadır. Bu alanlar dini, artistik ya da kültürel motiflerle bütünleşmiş tümüyle doğal oluşumlardır. Planlama Bölgesi bünyesinde barındırdığı; kentsel sit alanları, arkeolojik sit alanları, tarihi sit alanları, ören yerleri ile kültürel peyzaj gruplarını koruyan özel statülü birçok alana sahiptir. Bu özel statülü alanlar tarihi ve kültürel olan, antik kentleri, köprüleri, sivil mimarlık örnekleri, anıtsal yapıları, şehitlikleri, limanları, abideleri vb. bünyesinde barındırarak kültürel altyapının korunmasını ve günümüze gelmesini sağlamıştır. Kültürel peyzaj öğeleri bulundukları çevreye sağladıkları uyum, birbirleri ile olan uyum ve malzemelerinin taşıdığı doğallık, biçimlerindeki ölçek ve barındırdığı renkler bakımından planlama bölgesine görsel kalite katmaktadır. Bölgenin Antik Yunan çağından bu yana Bizans, Roma, Osmanlı gibi köklü medeniyetlerin izlerini taşıyan planlama bölgesi kültürel peyzaj ögeleri bakımından oldukça zengindir.bölgenin tarihindeki önemli dönüm noktaları ve önemli savaşlar bölgenin kültür hazineleri de oluşturmaktadır. Bölge dünyadaki en büyük savaşlardan biri olan Troya Savaşı ile Çanakkale Boğaz Harbi nin planlama bölgesinde gerçekleşmiş olması ve o günlerden günümüze savaşı ve barışı hatırlatan onlarca top, tüfek, mermi, gemi ve daha nicelerinin özel statülü alanlarda canlılığını devam ettirmesi kültürel peyzaj açısından da önemlidir. 26 Mimarlar Odası - Kültürel Peyzaj Alanları Korunmalı Ve Toplum Yararına Kullanılmalıdır 44
4.2.2 BALIKESİR Balıkesir organik olarak gelişmiş peyzaj alanlarının sürekliliği olan öğelerinden; eski çağlardan bu yana insanoğlu tarafından sosyal ya da ekonomik amaçlarla işlevlendirilmiş ve gelişerek günümüze kadar gelmiş yerleşimleri ile yardımcı peyzaj öğeleri olan; dini, artistik ya da kültürel motiflerle bütünleşmiş doğal oluşumları bünyesinde barındırmaktadır. Antik Kentler ve Örenyerleri M.Ö. 7.y.y.da Daskylos adıyla bilinen ünlü Lydia Kralı nın Sardis ten hanedan kavgaları nedeniyle buraya gelmesiyle kent Daskyleion adını almıştır. Daskyleion da Troya gibi erken dönem yerleşimlerinin olduğu kenttir. Kuş Cenneti (Paradeisos) ve Daskyleion, doğal ve tarihi çevre kavramında ele alınan bütünleşmiş iki olgudur. Doğa güzellikleri ve yörenin güçlü bir Jeopolitik konuma sahip olması nedeniyle Daskyleion kuş gölünün (Daskylitis) güneyine kurulmuştur. Çünkü tüm antik yazarlar Daskyleion ve Paradeisos un güzelliğinden övgü ile bahsetmektedir. M.Ö.334 yılında Büyük İskender (Makedonyalı Alexandros) bir dünya imparatorluğu kurmuş olan Persleri ortadan kaldırmaya karar verdiği zaman Pers Satraplığı (Genel Valilik) merkezi olan Daskyleion uda ününü ve güzelliğini duyduğu Paradeisos için ele geçirmeyi düşünmüştür. Daskyleion da yapılan kazılar neticesinde Lydia Kralı Daskylos un içinde yaşadığı saraya ait duvar kalıntıları açığa çıkartılmıştır. Taş temel üzerine kerpiç duvarlardan oluşan saray duvarlarında üç evreli yanık tabakalar ele geçmiştir. M.Ö. 7.y.y. da batı Anadolu nun tümü için büyük bir felaket sayılan Kimmer ler diye anılan bir yabancı kavim tarafından yakılıp yıkıldığını göstermektedir. Yine kazılar sonucu ortaya çıkartılan Daskylos saray temelinin ele geçtiği seviye ile uyumlu özel bir teknikle inşa edilmiş ve temelin altında yer alan atık su kanalı; 2700 yıl önce burada yaşayan insanların bilinçli olarak çevrelerine ve doğaya olan duyarlılıklarını göstermektedir. Düzgün işlenmiş plaka ile yan duvarları, tabanı ve üstü kapatılmıştır. Tarihteki yerleşme modelinde Manyas Kuş Cennetinin dışsallığını kullanarak, bir peyzaj öğesi olarak kullanılan gölün etrafında yerleşen Daskyleion antik kenti, kazılarda çıkan kentsel altyapı elemanları ile endüstriyel peyzaj öğelerini de bünyesinde barındırmaktadır. Doğal peyzaj ve kültürel peyzaj öğelerini bünyesinde ve hinterlandında barındıran kent Balıkesir ili için önemli bir peyzaj değeridir. Şekil 4.21: Daskylion Antik Kenti Saray Kalıntıları Kaynak: http://www.balikesirturizm.gov.tr/belge 45
2-KYZIKOS ANTİK KENTİ: Kyzikos, Kapıdağ eteklerinde Bandırma- Erdek karayolunun geçtiği yerde kurulmuştur. Yöre tarihi, Kurt Bittel tarafından yapılan araştırmalar sonucunda Neolitik (M.Ö. 6. bin) ve Kalkolitik (M.Ö. 5. bin) Dönem e kadar inmektedir. Kyzikos Kenti nde ise şimdiye kadar tespit edilmiş dört tane tapınak vardır. Bunlardan en büyüğü ve en önemlisi Hadrian Tapınağı dır. Tapınağın yapımına daha önce Tanrı Zeus adına başlanmış, ancak bitirilememiştir. M.S.123 yılında olan bir depremden sonra İmparator Hadrian ın kenti ziyaretinin ardından yapımına tekrar başlanır. Bitirilişi ise ancak Antoninler Dönemi nde (M.S.138-197) gerçekleşir. Ancak M.S. 150-155 yılları arasındaki yeni bir depremde tapınakta büyük bir yıkım olur ve M.S. 167 yılında yeniden onarılır. Şekil 4.22: Kyzikos Antik Kenti Kaynak: http://www.balikesirturizm.gov.tr/belge Kentte bulunan amphitiyatro iki yamaç arasında bulunan bir dere vadisine inşa edilmiştir. Böylece oturma yerlerinin büyük bir kısmı doğal arazi üzerine yapılabilmiştir. Yalnız açık kalan her iki tarafa yer altı tonozları yapılmak zorundaydı. Böylece hem oturma sıraları için yer, hem de dere suyunun geçip gidebileceği tünel sağlanmış oldu. Oval bir plana sahip olan amphitiyatro da dere suyunun yönünü değiştiren bir kanal mevcuttur. Bu kanalın suyunun amphitiyatronun etrafından geçmesini sağlayan bir bendi vardır. Böylece hem sudan kurtulmayı, hem de sudan yararlanmayı amaçlamışlardır. Bulunan kalıntılar ve tarihi, sosyal arka planı bakımından kültürel peyzaj ögesi taşıyan antik kent, bünyesinde barındırdığı sosyal donatı ve altyapı bakımından da yardımcı peyzaj ögesi niteliliği taşımaktadır. Balıkesir ilinde Antik kent, ören yeri dışında, özellikle kentsel yerleşmelerde tarihi dokuya sahip, aynı dönemin sosyal, kültürel ve dini inançlarını yansıtan yapı grupları, anıtsal yapılar ve sivil mimarlık örnekleri bulunmaktadır. Genelde kentsel sit alanı olarak koruma altına alınmış bu alanlarda yapıların dolu-boş oranları, yapı malzemeleri, dönemsel kümeleşmeleri ve döneminin siyasi, idari ve dini özelliklerini birebir yansıtması bakımından kültürel peyzaj öğesi olarak değerlendirtmiştir. 46
4.2.3 ÇANAKKALE Çanakkale organik olarak gelişmiş peyzaj alanlarının sürekliliği olan öğelerinden; eski çağlardan bu yana insanoğlu tarafından sosyal ya da ekonomik amaçlarla işlevlendirilmiş ve gelişerek günümüze kadar gelmiş yerleşimleri ile yardımcı peyzaj öğeleri olan; dini, artistik ya da kültürel motiflerle bütünleşmiş doğal oluşumları bünyesinde barındırmaktadır. Antik Kentler ve Örenyerleri Çanakkale ili antik kentler ve ören yerleri açısından son derece önemli bir potansiyele sahiptir. Antik kent ve ören yerleri, sürekliliği olan peyzaj alanlarıdır. Bu alanlar eski çağlardan bu yana insanoğlu tarafından sosyal ya da ekonomik amaçlarla işlevlendirilmiş ve gelişerek günümüze kadar gelmişlerdir. Aşağıda bu antik kentler ve ören yerlerinin kültürel peyzaj açısından en önemlileri verilmiştir. Abydos Geçmişi M.Ö. 2000 li yıllara kadar uzanmakta olan kent, ününü özellikle Çanakkale de boğazdan geçişi denetleyecek bir üs konumunda olmasına, ayrıca ilkçağda boğazın karşı kıyısındaki Sestos kenti ile bir yakadan diğerine geçiş için kullanılan başlıca iskele olmasına borçludur. Kentin yeri, Çanakkale il merkezinin 6 km. kuzeyinde bulunan Nara Burnu nun ucundadır. Pers ordusu Kral Kserkses komutasında M.Ö. 480 yılında Yunanistan seferine çıkarken, karşı kıyıya Abydos ve Sestos kentleri arasında kurulan iki geçici köprüden geçmiştir. Makedonya Kralı Büyük İskender in ordusu da M.Ö. 334 yılında donanmanın gemilerine dolarak, karşı kıyıdan Abydos a çıkmıştır. Çanakkale ilinin doğal yapısı olan boğaz oluşumunu insan yapısı elemanlar ile tarihte ilk kez köprü ile geçilmesi Abydos kentini kültürel peyzaj öğesi olarak ön plana çıkarmaktadır. İnsanların doğal zorluklarla karşı gelmesi ve sosyal açıdan iki ayrı kıta insanını birleştirmesi açısından, Abydos Antik kenti kültürel peyzaj elemanı olarak değerlendirilmiştir. Aleksandreia Troas Büyük İskender in komutanlarından Antigonos tarafından Antigonia adı ile M.Ö. 310 yılında kurulmuştur. Kent M.Ö. 4. yy. sonlarına doğru Lysimakhos un çevre kentlerin halklarını bu kente getirtilmesi sonucu genişletilmiş ve bu tarihten sonra Aleksandreia Troas olarak anılmaya başlanmıştır. Şekil 4.23: Aleksendreia Troas Antik Kenti 47
Güçlü ve zengin bir ticaret merkezi olarak gelişen kent, Romalılar Dönemi nde de önemini sürdürmüş ve çeşitli yapıtlarla süslenmiştir. Antik kentte bulunan büyük yapı kalıntılarından tiyatro, saray, tapınak, agora, hamam ve nekropol alanları ile batısındaki liman ve kenti çevreleyen surlar bugün gezilebilmektedir. Eski Venedik kentinin sütunlarının yapıldığı bu önemli merkezin kazılar sonucu aydınlığa çıkarılması için çalışmalar sürdürülmektedir. Bugün bile eski Venedik kenti için yapılan sütunları taşocağında görmek mümkündür. Troas Antik kenti tarihten gelen maden çıkarım ve işleme merkezi olma özelliği bakımından bir tekniğin kalıntılarını içermeleri ve endüstriyel öenem taşıması nedeni ile önemli bir kültürel peyzaj elemanıdır. Apollon Smintheus Tapınağı Ayvacık ilçesi Gülpınar beldesindeki antik kent kalıntıları arasında Apollon a ithaf edilen Apollon Smintheus Tapınağı bulunmaktadır. Homeros, Strabon ve Pausanias ın eserlerinde adı geçen tapınağın oldukça erken bir dönemde inşa edildiği anlaşılmaktadır. Anadolu daki sütunları kabartma figürlü tamburlarla süslü üç tapınaktan birisidir. Sütun tamburlarında boğa başları ve insan figürleri bezemeleri görülür. Apollon Tağınağı döneminde taşıdığı dini inanç ve bu dini inancın Simgeleri olan doğal malzemelerin oluşturduğu uyum ile beraber değerlendirildiğinde, Çanakkale ilinin önemli peyzaj öğelerinden biridir. Şekil 4.24: Apollon Smintheus Tapınağı Assos Kaynak: Gülpınar Belediyesi Çanakkale nin Ayvacık ilçesine bağlı Behramkale yakınında, Edremit Körfezi ile Midilli Adası na bakan bir yerdedir. Bir liman kenti olmasına rağmen, liman ile kentin kurulu olduğu alan arasında 200 metreyi aşan bir yükseklik farkı bulunması, Assos un kolay savunulabilir bir kent olmasını sağlamıştır. Bronz Çağı ndan itibaren iskan edilmiş olduğu düşünülen Assos un M.Ö. 7. yy. da Lesbos Adası ndaki Metymna Kenti nin halkı olan Aioller tarafından kurulmuştur. 235 m. yüksekliğindeki andezit taşlardan oluşan tepe üzerinde kurulmuştur. 48
Çin Seddi kadar özenle yapılmış, yer yer yüksekliği 20 m. ye ulaşan 8 kule ve 12 değişik kapının yer aldığı yaklaşık 3200 m. lik surlarla çevrelenmiştir. Athena Tapınağı, gymnasium, agora, hamam ve tiyatronun bulunduğu şehir ile antik liman, mendirek ve antrepo benzeri yapılardan oluşan Assos da 1881-1883 yılları arasında ilk bilimsel kazılar J. T. Clarke ve F. Bacon dan oluşan Amerikan heyeti tarafından yapılmıştır. Mitolojide Aristotales in Pythias uğruna felsefe okulu açtığı yerde Assos tur. Assos Antik Kenti tarih de önemli sirkülasyon merkezi olma ve barındırdığı mimari çizgiler ve kütle-boşluk ilişkisi açsından birbirini tamamlayan önemli bir sosyal merkezidir. Bu niteliklerinin yanında; bünyesinde barındırdığı dini inanca bağlı yapılar, sosyal işlevli yapılar ve endüstriyel yapılar bakımından tam manasıyla bir kültürel peyzaj öğesidir. Zeus Altarı Küçükkuyu beldesine bağlı Adatepe köyünün üst tarafında bulunan, önü diklemesine uçurum olan mağara, Zeus un mağarası olarak bilinmektedir. Oda büyüklüğünde olup, eski taş duvarlarla örülmüş olan mağarada kaynak suyu vardır. Sarnıca inen taş merdiven, günümüzde yıkılmış durumdadır. Zeus Altarı'nın yanında Çanakkale Savaşı'na katılan Erdem Dede Yatırı da bulunmaktadır. Ayrıca; Adresteia, Agospopani, Aigos Potamoi, Akhilleion, Alopeconnesus, Aphrdisi, Aphrodisias, Araplus, Argyria, Arisbe, Asrysa, Berytiss Cocylium, Colonae, otylus, Elaious, Gallipolis, Gargara, Gergis, Gülpınar, Hamaxitos, İkizce, Kalidne, Kokylis, Larissa, Lekton, Limnea, Lysimahia, Mamaxitus, Maoytos, Ophrynium, Parion, Pohrynion, Paktya, Palaegargarus, Palaegararus, Palaeperhote, Perkote, Pionia, Polichna, Polymebium, Polymedion, Rhoitetion ve Sankrea, Satnioes, Thymbra antik kentleri ve ören yerleri de mevcuttur. 27 Dönemim dini inançlarına göre şekillenmiş, doğa elemanları kullanılarak insan eli ile yapılmış olan sunak önemli bir kültürel peyzaj öğesidir. Birçok medeniyeti etrafında barındıran sunak o dönemin dinsel inanç sistemini ve dinsel gruplanmasının mekânsal yansımasını göstermesi bakımından da kültürel özellik taşımaktadır. Şekil 4.25: Zeus Altarı Kaynak: http://www.canakkaleili.com/zeus-altari-sunak.html 27 Çanakkale İli Doğal ve Kültürel Potansiyelinin Turizm Ve Rekreasyonel Kullanım Yönünden İncelenmesi - Esra Özel / Anon 2000-2002-2004 49
Kültürel Kaynaklar Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Birinci Dünya Savaşı nda Çanakkale deniz ve kara savaşlarının yapıldığı yerler parkın içerisindedir. Ayrıca batık gemiler, toplar, siperler, kaleler, burçlar ve savaşla ilgili yüzlerce başka kalıntıdan oluşan geniş bir yelpazenin yanı sıra 250.000 i aşan Avustralya, Yeni Zelanda, İngiliz ve Fransız askerinin mezarları ve anıtları bu parkta bulunmaktadır. Savaş alanları, savaş mezarları, anıtlar ve savaşla ilgili kalıntılar tarihi sit ve kültürel varlık olarak tescil edilmiştir. Ayrıca alanda M.Ö. 4000 li yıllara kadar uzanan birçok arkeolojik sit ve anıtı bulunmaktadır. Çok çeşitli doğal sit ve anıtı içerisinde kumsallar, koyla, Akdeniz çalıları (maki) ile karışık koru parçaları, çarpıcı görünümlü jeolojik ve jeomorfolojik oluşumlar, bir tuz gölü ve 15. yy. askeri mimarisinin eşsiz örneklerini içeren ilginç bir kültürel miras koleksiyonu vardır. Milli parkta; Kilitbahirtaş Yaylası, Seddülbahir Savaş Alanı, Maeste Koyu, Tekke Köyü, Ertuğrul Koyu, İkizler Koyu, Hisarlık Tepe, Alçı Tepe, Zığındere, Kereviz Dere, Arıburnu; Anafartalar savaş alanlarında ise Kabatepe, Kanlı Şist, Conkbayırı, Savla Ovası, Kakma Dağı, Türk Şehitlik ve Anıtlıkları, yabancı mezarlık ve anıtlar, savaş kalıntıları (tabyalar, silahlar, siperler, batıklar), arkeolojik-tarihi sitler, müzeler ve yerleşmelerin; doğal yapı ile bütünleşmiş formu kültürel peyzajı tamamlayan elemanlarındandır. Şekil 4.26: Çanakkale Şehitler Abidesi Kaynak: www.havafoto.com Troia Tarihi Milli Parkı Milli parkın ana kaynak değerini Troialılar ile Akaların 10 yıl süren savaşlarındaki kahraman savaşçıların efsanevi hikayeleri ile uluslararası bir üne sahip olması oluşturmaktadır. Troia nın 3000 yıllık tarihi süresince yayılım gösteren dokuz antik uygarlık bulunmakta ve bu uygarlıklar sosyal ve 50
ekonomik olarak tarihte gelişim göstermiştir. Milli parkın ve çevresinin tabiat tarihi ile ilgili en önemli özelliği jeolojik özelliği olup, Troia ve çevresinde genel olarak jeolojik yapıyı geniş alanlar kaplayan neojen formasyonlar meydana getirir. Milli parklar tarihi, kültürel ve doğal anlamda açık hava müzesi olmalarının yanı sıra ziyaretçiler için kamp, balıkçılık ve farklı spor aktiviteleri gibi çeşitli aktif rekreasyonel faaliyetleri de bünyesinde bulundurmaktadır. Mimari stilleri ve kentleşme formları bakımından birlikte oluşturdukları görsel ve kültürel peyzaj, alanın peyzaj değerini oluşturmaktadır. Şekil 4.27: Troya Milli Parkı Çanakkale ilinde Antik kent, ören yeri ve milli parklar dışında, özellikle kent merkezlerinde tarihi dokuya sahip, aynı dönemin sosyal, kültürel ve dini inançlarını yansıtan yapı grupları, anıtsal yapılar ve sivil mimarlık örnekleri bulunmaktadır. Genelde kentsel sit alanı olarak koruma altına alınmış bu alanlarda yapıların dolu-boş oranları, yapı malzemeleri, dönemsel kümeleşmeleri ve döneminin siyasi, idari ve dini özelliklerini birebir yansıtması bakımından kültürel peyzaj öğesi olarak değerlendirtmiştir. 51
5. KORUMA ALANLARI Koruma alanı; biyolojik çeşitliliğin, doğal ve bunlarla ilintili kültürel kaynakların korunması ve bakımı için özel olarak ayrılmış, yasal veya geçerli diğer araçlarla yönetilen kara ve/veya su alanı şeklinde genel manada tanımlamaktadır. Sit alanı ise; Tarih öncesinde günümüze kadar gelen çeşitli uygarlıkların ürünü olup, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini yansıtan kent ve kent kalıntıları önemli tarihi olayların meydana geldiği yerler ve tespiti yapılmış tabiat özellikleri ile korunması gereken alanlardır. 5.1. PLANLAMA BÖLGESİ Balıkesir- Çanakkale Planlama Bölgesi sahip olduğu doğal, tarihi ve kültürel değerler bakımından oldukça zengin bir bölgedir. Buna bağlı olarak bölge genelinde sit alanları ve özel statülü alanlar sayıca ve alanca oldukça fazladır. Planlama Bölgesi nde sit alanlarının ve özel statülü alanların mekânsal dağılımı aşağıdaki haritada verilmiştir. Harita 5.1: Planlama Bölgesi Sit Alanları ve Özel Statülü Alanların Mekânsal Dağılımları Kaynak: Planlama Ekibi Ofis Çalışması Planlama bölgesinde Gelibolu Yarımadası nın tamamı koruma altındadır. Doğal ve tarihi sit alanlarının bulunduğu yarımadanın Saroz Körfezi kıyıları özel çevre koruma alanıdır. Edremit Körfezi ve Kazdağları bölümünde ise doğal, arkeolojik sit alanları ile kentsel sit alanları bulunmaktadır. Çanakkale kıyıları ile Kapıdağ Yarımadası da özel statülü alanların yoğunlaştığı bölgelerdir. Sulak alan koruma alanı olarak Manyas Kuş Gölü ve Ayvalık Adaları Tabiat Parkı önemli bir alandır. Bölge genelinde 584 sit alanı bulunmaktadır. Bölge genelinde özel statü alanı olarak milli park olan dört ayrı milli park bulunmaktadır. Bunlar; Gelibolu Tarihi Milli Pakı, Troya Tarihi Milli Parkı, Kazdağı Milli Pakı, Manyas Kuş Cenneti Milli Parkı dır. 52
5.2. BALIKESİR 5.2.1. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI YETKİSİNDE KORUNAN ALANLAR 5.2.1.1. Sulak Alanlar Ülkemiz sulak alanlar açısından Avrupa ve Ortadoğu ülkelerine göre zengin sayılabilecek bir konumdadır. Bu nedenle ülkemiz, sulak alanların korunması ve akılcı kullanımını sağlamak üzere geliştirilen ve 1971 yılında İran ın Ramsar kentinde imzaya açılan Ramsar Sözleşmesine 30 Aralık 1993 tarihinde taraf olmuş, Sözleşme 94/5434 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla 17.05.1994 tarihi ve 21937 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Sözleşmenin ülkemizde uygulanmasını sağlamak amacı ile 30.01.2002 tarihinde Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği 24656 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş, sonrasında görülen ihtiyaç üzerine 17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak revize edilmiştir. Yönetmelik sulak alanların korunması ile ilgili doğrudan çalışan tek mevzuattır. Sözleşmeye göre sulak alanlar; " alçak gelgitte derinliği altı metreyi aşmayan deniz suyu alanlarını da kapsamak üzere, doğal ya da yapay, sürekli ya da geçici, durgun ya da akar, tatlı, acı ya da tuzlu bütün sular ile bataklık, sazlık, ıslak çayır ve turbalıkları, kapsamaktadır." olarak tanımlanmıştır. Şuana kadar yapılan çalışmalar neticesinde ülkemizde toplam büyüklüğü 2.000.000 hektarı aşkın (2.155.045 ha) 135 adet Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alan bulunmaktadır. Bunun dışında Uluslararası kriterleri sağlamayan 500 ü aşkın sulak alan olduğu tahmin edilmektedir. 5.2.1.1.1. Kuşcenneti Milli Parkı Sulak Alanı Harita 5.2: Kuş Gölü Ramsar Sınırı ve Diğer Sınırlar - Manyas Önemli Bitki Türleri Kaynak: http://www.dogadernegi.org/userfiles/pagefiles/yayinlarimiz/02_marmara.pdf Manyas Kuş Gölü Sulak alanı 13.07.1994 yılında Ramsar alanı ilan edilmiş olup, sulan alan koruma altına alınmıştır. Toplam koruma alanı 16 800 ha dır. Manyas Kuş Gölü, idari olarak Balıkesir ilinin Bandırma ve Manyas ilçeleri sınırları içinde, Marmara denizinin güneyinde, Uludağ ile Biga yarımadası arasında uzanan bir çöküntünün içinde yer almaktadır. Göl, Manyas Çayı, Sığırcı Deresi, Mürüvvetler Deresi, Dutlu Deresi ve yeraltı suları ile beslenmektedir. Göl ün çıkışı ise Güneydoğuda yer alan Karadere ile olmaktadır. Manyas Kuş Gölü, idari olarak Balıkesir ilinin Bandırma ve Manyas ilçeleri sınırları içinde, Marmara denizinin güneyinde, Uludağ ile Biga yarımadası arasında uzanan bir çöküntünün içinde yer almaktadır. Doğu batı doğrultusunda uzanan gölün uzunluğu 20 km., genişliği ise 14 km.'dir. Gölün ortalama derinliği 3 m.dir. Mevsimlere göre su seviyesi değişmekte olup, gölün 15 metre kotunda kapladığı alan 16.400 hektardır. Suları tatlıdır ve kolloidal kil ihtiva ettiği için devamlı bulanıktır. Manyas Gölü nün beslenimi Manyas Çayı, Sığırcı Deresi, Mürüvvetler Deresi, Dutlu Deresi, yeraltı 53
suları ve göl alanına düşen yağışlarla olmaktadır. Göl ün Boşalımı ise Güneydoğuda yer alan Karadere göl ayağının Susurluk çayına taşıdığı sular, buharlaşma ve sulama amacıyla çekilen sular ile olmaktadır. Yaz aylarında suların çekildiği yerlerin bir kısmı çok çeşitli ve gür bitki örtüsü ile kaplanmaktadır. Gölün, bitki örtüsü ve hayvan varlığı yönünden en zengin olduğu yer Sığırcı Deresinin oluşturduğu deltadır. Manyas (Kuş) Gölü ve yakın çevresinde 34 familyaya ait 92 bitki türü tespit edilmiştir. Karasal zon vejetasyonu tohumlu ve odunsu bitkilerle karakterize olmaktadır. Zengin bir bitki örtüsüne sahip olan Kuş Cenneti Milli Parkında baskın tür söğüt (Salix alba) tür. Salix alba ile yperus longus, Rorippa sylvestre ve Cirsium arvense bitki grupları kuş gölüne özgü bitki gruplarıdır. Göl kıyılarında ayrıca, meşe (Quercus sp.), karaağaç (Ulmus sp.) ve kavak (Populus sp.) ın küçük topluluklar oluşturduğu görülmektedir. Göl çevresinde yaygın olarak görülen diğer türler ise aklar ot (Lythrum salicaria), hatmi (Althaea officinalis), yaban yasemini (Solanum dulcamara), nane (Mentha aquatica), köygöçüren (Cirsium arvensa), düğünçiçeği (Ranunculus saniculifolius), süsen (Iris pseudocorus) ve kırkboğum (Cyperus longus) dur. Geçiş zonu köklü su üstü bitkileri ile karakterize olmaktadır. Gölde bulunan yaygın sucul bitki türlerinin çoğu bu zonda görülmektedir. Beşparmak otu (Potentilla reptans), ılgın (Tamarix sp.), hasırotu (Juncus sp.), kamış (Typha sp.), saz (Pharagmites sp.) ve ayakotu (Carex sp.) gibi türler bulunmaktadır. Sucul zondaki bitki türleri köklü veya köksüz olmakla birlikte su yüzeyinde serbest yüzen sucul bitkileri içerir. Manyas Gölü nde bu zona ait yaygın türler Nymphaea alba, Lemna sp. ve Potamogeton sp. dir. Gölün planktonlar ve dip canlıları bakımından zengin oluşu, gerek çeşitlilik ve gerekse yoğunluk bakımından çok yüksek düzeyde yaban hayatının barınmasına olanak sağlamaktadır. Gölde 200 ü aşkın kuş türü ile 23 balık türünün bulunması bunun en iyi göstergesidir Su ürünleri yönünden de ülkemizin en zengin göllerinden biridir. Manyas Gölü nde yapılan araştırmalar sonucunda 23 balık türü tespit edilmiştir. Gölde bulunan balık türlerinin önemli bir kısmı ticari değer taşımamasına rağmen, göldeki ekolojik ilişkiler yönünden büyük önem taşımaktadırlar. Gölde sazan (Cyprinus carpio), yayın (Silurus glanis), turna (Esox lucius), tatlısu kefali (Leuciscus cephalus) gibi yüksek ticari değeri olan balıkların yanında, filise (Caspiolasa maeotica), gümüş (Alburnus alburnus), havuz balığı (Carassius carassius), tatlısu kolyosu (Chalcalburnus chalcoides), kayabalığı (Cobitis sp.) ve kızılkanat (Scardinius erythrophthalmus) gibi kuşların beslenmesinde önemli yer tutan küçük balıklar da bulunmaktadır. Manyas Gölü nde en fazla üreyen balık Caspialosa maeotica (Filise) dır. Yapılan çalışmalarda Kuş Gölünde Esox lucius (turna) populasyonlarının da çok fakirleştiği ortaya çıkmıştır. Alburnus, Rutilis gibi küçük Cyprinidlerle beslenen bu türün azalması sonucunda ekonomik olmayan pek çok Cyprinid türü göl faunasında baskın hale gelmeye başlamıştır. Göçmen bir balık türü olan yılan balığı (Anquilus anquilus) son yıllarda gölde görülemektedir. Bunun en önemli nedenini türün göç yolu olan Karadere üzerine inşa edilmiş olan regülatörler ile su kirliliği oluşturmaktadır. Göl ve çevresi sürüngenler ve çiftyaşamlılar bakımından oldukça zengindir. 4 tür semender (Salamandra salamandra, Triturus vittatus, Triturus vulgaris, Triturus crisiatus); 6 tür kurbağa (Hyla arborea, Bufo viridis, Bufo bufo, Pelobates syriacus, Rana ridibunda, Rana macronelis); 4 tür yılan (Coluber caspius, Natrix natrix, Natrix tessellata, Ophisarus apodus); 2 tür kertenkele (Ablepharus kitaibeli, Lacerta sp.) ve 2 tür kaplumbağa (Emys orbicular, Testudo graeca) bulunmaktadır. Hemen her mevsim kuşların barınmalarına imkân veren ılıman iklim koşullarına sahip olması; değişik türlerin beslenmesine, barınmasına ve güven içinde kuluçka yapmasına uygun habitatların bulunması; böcek, solucan, kurbağa, balık gibi besin maddelerince zengin olması nedeniyle Manyas Gölü kuşlar için ideal bir ortam haline gelmiştir. 54
Kuş cennetinin varlığı, 1938 yılında Prof. Dr. Curt Kosswig ve eşi Leonore Kosswig tarafından keşfedilmiştir. Bugüne kadar yapılan gözlemler neticesinde göl ve çevresinde 266 kuş türü tespit edilmiştir. Bunlardan 22 tür bazı yıllar, 66 tür ise düzenli olarak her yıl alanda kuluçkaya yatmaktadır. Tüm Avrupa için nesli tehlike altında olan türler listesinde bulunan Tepeli pelikan (Pelecanus crispus) ve Küçük karabatak (Phalacrocorax pygmeus) alanda önemli sayıda üremektedir. Ayrıca, gece balıkçılı, alacabalıkçıl ve kaşıkçı alanda üremektedir. Gölün diğer bölümlerinde üreyen kuşlar arasında sumru dikkat çekmektedir. Kuş cenneti Milli Parkında karabatak, küçük ak balıkçıl, gri ak balıkçıl ve çeltikçi koloniler halinde üremektedir. Manyas Gölü ve çevresinde kayda değer sayıda üreyen diğer kuş türleri ise sakarmeke (Fulica atra), çıkrıkçın (Anas querquedula), büyük kamışçın (Acrocephalus arundinaceus), kızıl sırtlı örümcekkuşu (Lanius collurio) ve karabaşlı kirazkuşu (Emberizza melanocephala) dur. Tepeli pelikan ve dikkuyruk ördek gölde düzenli olarak kışlamaktadır. Göç sırasında ak pelikanlar genellikle gölde konaklarlar. 1960 ların sonunda yapılan kış sayımlarında 60.000 e yakın su kuşu belirlenmiş olmasına karşın, güncel sayımlarda az sayıda su kuşu görülmüştür. Bölgede memeliler konusunda sistemli bir araştırma henüz yapılmamıştır. Eldeki kayıtlara göre kirpi (Erinaceus concolor), köstebek (Talpa eurepa), karfaresi (Microtus nivalis), uzunayaklı yarasa (Myotis capaccinii) ve tilki (Vulpes vulpes) göl ve yakın çevresinde bulunmaktadır. Bereketli Köyü eski balıkçı barınağının bulunduğu bölgede yöre halkı tarafından su samuru (Lutra lutra) görüldüğü bildirilmiştir. Yazları kurak ve sıcak, kışları ise yağışlı ve ılık geçen Manyas Havzası ve yakın civarında yağışların çoğunluğu Ekim-Nisan ayları arasında meydana gelmektedir. En yağışlı aylar Aralık ve Ocak aylarıdır. Ortalama 700 mm. dolayında olan yıllık yağışın 1/3 ü bu aylarda düşmektedir. Temmuz ve Ağustos ayları en kurak aylardır. Aylık sıcaklık ortalamalarına göre en soğuk ay Ocak ayı olup, en düşük sıcaklık -14 C olarak kaydedilmiştir. Ocak ayı ortalaması 5 C dir. En sıcak aylar ise Ağustos ve Temmuz olup, ölçülen maksimum sıcaklık 41 C, bu ayların ortalaması ise 25 C dir. Yıllık ortalama göreli nem ise %66 75 tir. Yıllık buharlaşma ortalama 1143 m³ dür. Manyas (Kuş) Gölü su seviyesinde çok geniş yıllık varyasyonlar (1-3 metre) görülür. Bunlar havzaya düşen yağış miktarıyla yakından ilişkilidir. İlkbaharda karların erimesiyle ve şiddetli yağışlarla göl su seviyesinde hızlı yükselmeler meydana gelmektedir. Bölgede süregelen ve birbirini takip eden kurak ve yağışlı dönem 19-20 yıl kadar sürmektedir. Gölün güney kıyısı boyunca yapılan seddeler ve su çıkışını kontrol eden regülatörlerden sonra göl su seviyesinde önemli değişiklikler meydana gelmiştir. En yüksek göl su seviyesi 1996 yılında 17.8 m., en düşük su seviyesi 1983 yılında 14.4 m. olarak ölçülmüştür. Uzun yıllar ortalamasına bakıldığında en yüksek seviyeye Mart-Nisan, en düşük seviyeye ise Eylül-Ekim döneminde rastlanmaktadır. 1992 yılında su rejimine yapılan müdahaleden sonra (sorunlar kısmında detaylı olarak incelenmiştir) özellikle yaz ve sonbahar aylarında su seviyesi ortalama 1 m daha yüksek seyretmiştir. Bahar ve yaz aylarındaki su seviye farkının çok olmasının esas nedeni tarım faaliyetleri için gölden su çekilmesidir. Çekilen su özellikle Karacabey Ovasında tarım amaçlı kullanılmaktadır. 5.2.1.1.2. Gönen Çayı Deltası Sulak Alanı Ulusal Sulak Alan Komisyonunun 12.09.2007 tarihli 2. Olağan toplantısında 13-2007/2 karar no ile Sulak Alanların Korunması kapsamında belirlenen Gönen Çayı Deltası Sulak Alan Koruma Bölgesi sınırları aşağıda haritada belirtilen koordinatlarda onaylanmış olup yürürlüğe girmiştir. 55
Harita 5.3: Gönen Çayı Deltası Sulak Alan Koruma Bölgesi sınırları 5.2.1.1.3. Ayvalık Adaları Tabiat Parkı Harita 5.4: Ayvalık Adaları Sulak Alanı - Ayvalık Önemli Bitki Örtüsü Alanı Kaynak: http://www.dogadernegi.org/userfiles/pagefiles/yayinlarimiz/03_ege.pdf Ayvalık Adaları Tabiat Parkı; Alibey Adası (Cunda), Pınar Adası (Mosko Kılavuz), Çıplak Ada, Yellice Ada (Poyraz Ada), Güneş Adası, Maden Adası (Pirgos), Kız Adası, Yumurta (Doğu) Adası, Balık Adası, Kara Ada, Hasır Adası, Küçükmaden Adası, Güvercin Adası, Maden Adası, Taşlı Ada, Yelken Adası (Ayiy alo), Yalnız Ada, Yuvarlak Ada, Göz Adası, Yumurta (Batı) Adalarından oluşan 17.950 ha lık Tabiatı Koruma alanıdır. Tabiat Parkı vejetasyonu Akdeniz fitocoğrafik bölgesi özelliğini göstermektedir. Alanın vejetasyonu; kıyı kumul, halofitik, hidrofitik maki, frigana, orman ve bu alanların bozulmasıyla oluşturulmuş kültür alanlarından oluşmaktadır. Bu vejetasyon tipleri içerisinden maki, frigana, çayır otlak (meadows) formasyonları ve ormanlık alanlar en baskın olan vejetasyon tipleridir. Tabiat Parkı alanında sürekli akarsular bulunmamaktadır. Süreksiz akarsuların büyük bir kısmı ise kurumuş durumdadır. Bunun dışında Nikita Deresi ve bunun kolları ve Asmalı Dere bulunmaktadır. Tabiat Parkı alanının büyük bir kısmını denizel sularla kaplıdır. 56
Geniş anlamda Tabiat Parkı vejetasyonu Akdeniz fitocoğrafik bölgesi özelliğini göstermektedir. Alanın vejetasyonu; kıyı kumul, halofitik, hidrofitik maki, frigana, orman ve bu alanların bozulmasıyla oluşturulmuş kültür alanlarından oluşmaktadır. Bu vejetasyon tipleri içerisinden maki, frigana, çayır otlak (meadows) formasyonları ve ormanlık alanlar en baskın olan vejetasyon tipleridir. Boyu 1 metreyi geçen çoğunlukla herdem yeşil ağaçcık ve çalılardan oluşan Akdeniz fitocoğrafik bölgesinin tipik bir formasyonudur. Tabiat Parkı çerisinde özellikle Yumurta ve Pınar Adası nda ve Sarımsak Yarımadası güneyinde görülmektedir. Özellikle Kızılçam ve makinin tahrip edilmesi sonucu gelişen bir formasyondur. Tabiat Parkı içerisinde özellikle ormanlık, makilik ve kültür alanlarının dışında büyük bir alan kaplamaktadır. Özellikle; Hasır, Kara, Balık, Çıplak Ada nın bir kısmında bu formasyon yoğun olarak görülmektedir. Bölgede frigana ve makilik alanların tahrip edilerek kültür alanları haline getirilmesinden sonra bu alanların terk edilmesi ile oluşmuş tek yıllık veya çok yıllık otsu bitkilerin hâkim olduğu bir vejetasyon tipi alan içerisinde gözlenmektedir. Tabiat Parkı nda orman vejetasyonunu kızılçam, fıstıkçamı ve meşe türleri oluşturmaktadır. Ormanların çoğunluğunu dikimle getirilmiş genç fıstıkçamı ve kızılçam meşcereleri oluşturmaktadır. Tabiat Parkı alanı içinde bölgenin ana ağaç türü olan Kızılçam yanında, dikimle getirilmiş fıstıkçamı genç meşcereleri ve meşeler maki vejetasyonunun elemanları ile karışık ormanlar oluşturmaktadır. Tabiat Parkı nın hakim ağaç türü olan, yer yer deniz seviyesinden itibaren meşcere oluşturmaya başlayan kızılçam türü, çoğunlukla saf olmak üzere, toprak durumu, bakı, mikroklimatik özelliklere bağlı olarak değişik nitelik ve nicelikte orman yapıları oluşturmaktadır. Kızılçam meşcerelerinin kapalılık durumuna bağlı olarak maki elemanlarının yoğunluğu artmakta ya da azalmaktadır. Özellikle Tabiat Parkı içerisinde Sarımsak Yarımadası, Alibey Adası, Pınar Adası ve Kara Adanın bir kısmında yoğun olarak yer almakta yaklaşık, alanda 451 hektar kızılçam meşcereleri vardır. Tabiat Parkı içine özellikle kumsal kıyısı olan özellikle Sarımsaklı Yarımadası ve Alibey Adası Patrice koylarında yoğun olarak gözlenen boyu 1 metreyi geçmeyen otsu, yarı çalı veya çalımsı türlerden oluşan bir vejetasyon tipidir. Taban suyunun tuz seviyesinin az olduğu sulak alanlarda veya adalar üzerinde açılmış olan su kuyularının kenarlarında gözlenen bir vejetasyon tipidir. Tabiat Parkı içerisinde özellikle Hasır, Kız, Çıplak, Maden, Alibey ve Pınar Adası ile Sarımsaklı Yarımadası kuzeyi ile Tuz Gölü çevresinde yer almaktadır. Adalar alt ekosistemlerinde genellikle maki, frigana ve orman vejetasyonu görülmektedir. Sadece Çıplak Ada da vejetasyonu ile kültür alanları saptanmıştır. Tabiat Parkı içinde Badavut mevkiinde bulunan Tuz gölü yarı tuzlu su ekosistemine sahiptir. Mevsimsel olarak göçmen kuşlarının uğrak yeridir. Tabiat Parkı alanının büyük bir kısmı denizel ekosistem olarak karşımıza çıkmaktadır. 5.2.1.2. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Alanları, Tabiatı Koruma Alanları 5.2.1.2.1. Kuşcenneti Milli Parkı Milli park; Marmara Bölgesi nde, Balıkesir ili, Bandırma ilçesi içerisindeki Kuş Gölü nün (Manyas Gölü) kuzeydoğusunda yer alır.1959 yılında milli park ilan edilmiştir. Alanı 24,047 hadır. Kış mevsiminin sonlarına doğru Kuş Gölü nün suları yükselmeye başlar ve kuzeybatı kıyısındaki, küçük söğüt korusunu ve etrafındaki sazlıkları kaplar. Kışın bahara döndüğü günlerde soğuk devreleri güney ülkelerinde geçiren göçmen kuşlar, yuva kuracak yer olarak sessizlik içindeki Kuşcenneti Milli Parkı nı seçerler. Yuvalarında yumurtlar, kuluçkaya yatarlar. Yavrular gözlerini burada açar, beslenir, büyür, serpilir ve gelecek yıl yine gelmek üzere uzaklara uçarlar. Göl suları, söğüt korusu ve sazlıkların sağladığı beslenme, güvenlik ve barınma olanakları ile elverişli iklim şartları, Avrupa-Asya kıtaları arasında büyük kuş göçlerini bu küçük yurt köşesine yönelterek, yörenin milletlerarası seviyede ün kazanmasına neden olmuştur. Kaşıkçıdan balıkçıllara, çeltikçiden karabataklara, saz 57
bülbülünden pelikanlara, kuğudan kazlara, ördeklere kadar kuluçka yapan, kışlayan ve göç sırasında uğrayan 239 kuş türünden 2-3 milyon kuş her yıl buraya uğramaktadır. Kuşcenneti Milli Parkı nın, ülkemizdeki diğer milli parklardan farklı özel bir yeri vardır. Milletlerarası düzeyde önem taşıyan milli parktaki kuş zenginliği ve milli park tanımı içindeki başarılı koruma uygulaması nedeniyle, 1975 yılında Avrupa Konseyi nce A sınıfı Avrupa Diploması verilmiştir. 1981-1986-1991 ve 1996 yıllarında bu diploma yenilenmiştir. 2003 ve 2004 yıllarında yapılan arazi çalışmaları ile Kuşcenneti Milli Parkının sınır genişletme çalışmalarına başlanmış ve 06.06.2005 tarihli ve 2005/8955 sayılı yayınlanan Resmi Gazete ile sınırları genişletilerek 24.047 ha ulaşmıştır. 5.2.1.2.2. Kazdağı Milli Parkı Balıkesir ili, Edremit ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır.1993 yılında milli park ilan edilmiştir. Alanı 21.300 ha dır. Ege Bölgesi ile Marmara Bölgesi ni birbirinden ayıran, antik çağlarda İda Dağı olarak anılan Kaz Dağı, Biga Yarımadası nın en yüksek dağıdır. Kaz Dağı nın üzerine yerleşmiş, kuzey-güney istikametinde uzanan derin vadi ve kanyonlar, flora ve fauna açısından zengin bir potansiyel oluşturmaktadır. Özellikle de bitki örtüsünün taşıdığı biyolojik çeşitlilik milli parkın ana kaynak değerini oluşturmaktadır. Şekil 5.1: Kazdağı Milli Parkı Milli parkın temel öğelerini teşkil eden doğal değerlerden ormanlar, sahilden kızılçamlarla başlayıp 800 m yükseklikte karaçamlara, daha sonra karaçam-meşe karışık ormanlarına erişmekte, daha yüksek kesimlerde ise dünyada yalnız Kazdağı nda yetişen Kazdağı Göknarına ulaşmaktadır. Yöre, orman altı ağaçcık ve endemik türleri de kapsayan otsu formdaki bitkiler bakımından da çok zengindir. Bu özellikler, eko-turizm açısından büyük önem taşımaktadır. Bitki örtüsünün bu biyolojik çeşitliliği karaca, ayı, yaban kedisi, domuz, çakal, tilki, ağaç sansarı ve yaban tavşanına uygun yaşama ortamı oluşturmuştur. Kuşlardan ise kartal, doğan, şahin, çulluk, keklik en başta gelen türlerdir. 5.2.1.2.3. Ayvalık Adaları Tabiat Parkı Ege Bölgesi, Balıkesir İli, Ayvalık İlçesi sınırları içerisinde bulunmaktadır.21.04.1995 yılında tabiat parkı ilan edilmiştir. Alanı 17.950 ha dır. Denizaltı topografyası ender güzelliktedir. Yakın tarihte ise Ulusal Kurtuluş Savaşı nın İlk Asker Kurşunu Ayvalık ta atılmıştır. Dini merkez olarak geçen alanda, birçok manastır bulunmaktadır. Bunlardan Tavuk Adasında A.Ioanu Tu Podromu, Güvercin Adasında A.Yorgi, Patriça da A.Dimitri Ta Selina (Ayışığı) Manastırları ve Papaskevi (Tımarhane Tepesinde) kültürel değerlerindendir. 58
5.2.1.2.4. Kazdağı Göknarı Tabiatı Koruma Alanı Marmara Bölgesinde, Balıkesir ili, Edremit ilçesi sınırları içerisindedir.15.06.1988 yılında tabiatı koruma alanı ilan edilmiş. Alanı 240 ha dır. Endemik ve nesli tehlikeye düşmüş Kazdağı Göknarı ile zengin bir yaban hayatı potansiyeline sahip orman ekosistemi özelliğinde bir sahadır. Kazdağı Göknarı, Karaçam, Doğu Kayını başlıca ağaç türleridir. Geyik, Karaca, Domuz, Ayı, Kurt, Çakal gibi zengin bir yaban hayatı alanda bulunmaktadır. 28 5.2.1.3. Mesire Yerleri MERKEZ İLÇE Değirmen Boğazı Piknik Alanı: Piknik alanı, Balıkesir- Bursa karayolunun 10. kilometresi üzerinde bulunmaktadır. Toplam alanı 250 hektardır. Sahada; girişte satış stantları, içeride kır gazinosu, kafeterya, büfe, çocuk oyun alanları basketbol sahası ve otopark bulunmaktadır. Piknik alanı çam, servi, söğüt, gibi 52 tür ağacı bünyesinde bulunmaktadır. Necati Sezgin Piknik Alanı: Balıkesir Edremit karayolunun 40. km. sinde bulunmaktadır. Sahada büfe lokanta, yağmur barınağı, çeşme, piknik üniteleri gibi ziyaretçilere hizmet verebilecek tesisler yer almaktadır. 45 km hektar büyüklüğünde kızılçam ağaçlarının bulunduğu sahada sakin ve huzurlu piknik yapmak mümkündür. Çamlık: Şehir kenarında şehre hâkim bir tepedir. Çam ağaçları altında dinlenmek ve piknik yapmak mümkündür. Özellikle gece görünümü çok güzedir. Saha içinde bir adet Restaurant ve halı saha mevcuttur. Atatürk Parkı: Şehrin merkezinde, çam ve çitlembik ağaçları ile kaplı parkımız; gazinoları çocuk bahçeleri ve iki büyük havuzu ile geniş bir alana yayılmaktadır. İlimiz Kuvâ-yi Milliye Etkinlikleri ile Altıeylül Milli Fuarı etkinlikleri bu alan içerisinde yapılmaktadır. Atatürk Anıtı da park sahası içinde olup, 6 Eylül 1963 de tamamlanmıştır. Saat Kulesi: Saat Kulesi 1829 yılında Girit li Mehmet Paşa tarafından İstanbul Galata Kulesi nin benzeri olarak silindir şeklinde yaptırılmış idi. 1897 yılındaki deprem nedeniyle yıkılınca, 1901 yılında bugünkü şekliyle yeniden yaptırılmıştır. Kare prizma şeklindeki bina, beyaz kesme taş ile yapılmış ve kabartma işçiliklerle de süslü hale getirilmiştir. En üst kat kubbe ile örtülmüş ve büyük bir çan eklenmiştir. Buranın hemen altındaki katta ise dört yöne de birer saat konmuştur. Şadırvan: Saat kulesinin yakınında yer almaktadır. 1908 yılında Ömer Ali Bey zamanında yapıldığı sanılmaktadır. Pembe granitten yedi sütuna oturan soğan şeklinde bir kubbe bulunmaktadır. Kemerlerle bağlı sütunların üzerinden yatay bir silme ve saçak yer almaktadır. AYVALIK İLÇESİ Alibey(Cunda) Adası : Ayvalık ı açık denize karşı kapayan bu adaya bir köprü ile karayolundan geçmek mümkündür. Yazları Ayvalık tan Alibey Adası na her saat motor seferleri de yapılmaktadır. Adanın yüksek kesimlerinden boğazların, adaların, iç içe girmiş koylarının güzellikleri seyre değer. Neo - klasik hayranları sessizlik ve doğa ile birlikte olmak isteyenler için en uygun yerdir. 28 (http://www.milliparklar.gov.tr/dkmp/anasayfa/dogakorumahaber/10-02- 3/Tabiat_Parklar%C4%B1.aspx?sflang=tr) 59
Çamlık: Şehrin hemen kenarında şehre hakim bir tepedir. Çamlarla kaplı tepede kır gazinoları bulunmaktadır. Pordoselene Kulesi: Pordoselene Uygarlığı nın yeri olarak gösterilen Maden Adasının tepesindeki kuledir. Taşlı Manastır ya da Tımarhane Adası: Çamlık Koyunun tam karşısında kocaman bir kayalık ve bu kayalığın dibinde küçük bir bina gibi görünen bir adadır. Tımarhane Adası mucizeleri nedeniyle bu adı almıştır. Adaya zincirlere bağlı olarak çıkanların, akılları başlarında indikleri söylenmektedir. Şeytan Sofrası Ve Öteki Tepeler: Şeytan Sofrası harikulade bir tepedir. Deniz, koylar ve çamlıklar tepeye çıktığınızda ayağınızın altında kalır. Şeytan Sofrası, yuvarlak bir sofra gibidir. Çepçevre sarp kayaların üzerindedir. Gün batımını seyretmek için Şeytan Sofrasına gitmek isteyenler Cumhuriyet alanından dolmuşlarla veya Çamlıktan sonra Sarımsak yoluna devam edildiğinde bir kilometre sonra sağa işaret levhasını görüp döndüklerinde dar asfalt yolu takip edilerek ulaşabilirler. Tavşan Kulakları Tepesi: Şeytan Sofrası nın yanı başındaki tepedir. Tepeye çıkıldığında, tavşankulağı biçiminde, 3 insan boyu yüksekliğinde iki kaya ile karşılaşırsınız. Dipleri toprakta değil, yatay plakamsı bir kayanın üzerinde durmaktadır. Manzarası harikadır. Çıplak Tepe: Eskilerin Kalın Dağ dedikleri kraterin tepesidir. Çamlık taki Tenis Kulübünün arkasına düşer. Zirvesinden koyları ve adaları değişik bir açıdan görme olanağı bulunabilir. İlk Kurşun Tepesi: Önceki kuşağın İlyas Peygamber dediği tepe. Kentin hakim noktasıdır. Cumhuriyet Döneminde, düşmana atılan İlk Asker Kurşunu Anısına İlk Kurşun Tepesi adı verilmiştir. Delikli Taş Ve Kartal Yuvası: Çamlık Koyunda iskeleye gelindiğinde uç kısma kadar yürüyüp, Tımarhane Adasıyla arasındaki boğaza bakıldığında, denizin içine ilerleyen kayalıklara eskiler Kartal Yuvası, az ötesinde ve denizden fışkırmış gibi duran delikli, katran rengi kayaya Delikli Taş diyorlar. Adalar: 22 adası olan Ayvalık aynı zamanda bir adalar kentidir. Cunda Adası dışındaki adalarda yerleşim yoktur. Adaların isimleri: Çıplak/ Yuvarlak/ Kamış/ Güneş/ Yumurta/ Kılavuz/ Taşlı/ Yelken/ Yalnız/ Küçük Maden/ Maden/ Alibey(Cunda)/ Hasır/ Dolap/ Kutu/ Balık/ Kayabaşı/ Çiçek / Kız/ Poyraz/ Tavuk. EDREMİT İLÇESİ Yunus Emre Parkı: Edremit girişindedir. Çay bahçeleri, havuzu ve çiçekleri ile güzel bir dinlenme yeridir. Zeytinyağı Fabrikaları: Sızma ve kontinü denilen sistemlerle zeytin meyvesinin sıkılarak zeytinyağı elde edilen fabrikalar şehir merkezinde görülebilir. Ayrıca zeytin, zeytinyağı, sabun gibi ihtiyaç maddeleri ticareti yapan birçok dükkân ve mağazalar bulunmaktadır. Akçay: Özellikle deniz turizmi açısından büyük önem taşıyan Akçay da, birçok otel, motel, tatil köyü ve kamplar mevcuttur. Bunun yanı sıra eğlence yerleri, yeme-içme tesisleri bulunmaktadır. Her yıl Ağustos ayı içerisinde Akçay Belediyesince Zeytin Festivali düzenlenir. Denizden Fışkıran Tatlı Sular Akçay ın en büyük özelliği içme suyunun çok bol oluşudur. Sarıkız Heykeli: Akçay ın merkezi Barbaros Meydanında Turizm Danışmanın ön kısmındadır. Sarıkız anısına Edremit Belediyesi tarafından yaptırılan heykelin önündeki havuza Sarıkız dan dilekte 60
bulunanlarca bozuk para atılır. Sarıkız türbesi de Kazdağı nın zirvesinde Sarıkız Tepesinde bulunmaktadır. Altınoluk: İzmir-Çanakkale yolu üzerinde bulunan Altınoluk Edremit e 25 km.akçay a 17 km. uzaklıkta olup önemli turizm beldelerinden biridir. Doğusundaki 215 metrelik bir tepenin üzerinde bulunan antik Antandros kentini çıkarma çalışmaları devam etmektedir. Altınoluk Anfi tiyatroda çeşitli kültür ve sanat festivalleri sürdürülmekte ve Ağustos ayı içerisinde Altınoluk Festivali düzenlenmektedir. Altınoluk ta dağ kısmında çay bahçeleri, sahil kesiminde de konaklama, yeme-içme ve eğlence yerleri yer almaktadır. Günlük tekne turları düzenlenir. Şahinderesi Kanyonu: Altınoluk sınırları içinde bulunan kanyon oksijen yoğunluğu açısından dünyada Alplerden sonra %55 le ikinci sıradadır. Kazdağları nın Altınoluk bölgesi eteğinde bulunmaktadır. Altınoluk u tepeden görür. Temiz kaynak suları olan bol ağaçlı bir piknik yeridir. Ayrıca bir konaklama tesisi ve restoranı bulunmaktadır. Subaşı: Altınoluk un 2.5 km batısında Doyran Köyüne çıkan yolun 500 m sağında şehir içme kullanma suyunun sağlandığı kaynağın başıdır. Asırlık çınar ve ceviz ağaçlarının gölgelediği Subaşı nda çağlayan suyunun serinliğinde oturabileceğiniz kır gazinoları vardır. Bent: Altınoluk un 2 km doğusunda Şahin dere nin düzlüğe çıkış noktasındadır. Belediye tarafından 40 yataklı bir otel yaptırılmıştır. Mıhlı Çayı: Balıkesir- Çanakkale il sınırındadır. Altınoluk - Küçükkuyu istikametinde Altınoluk tan 5 km. ileridedir. Mıhlı Çayı ndan iç kısımlara doğru gidildiğinde Baş değirmen Mevkii gelir. Baş Değirmen Köprüsü Roma mimarisi ile yapılmış olup, eski zamanlarda Truva ya giden tek ulaşım yoludur. Bugün ise yöredeki zeytinliklere ve trekking yapanlara yol vermektedir. Bu mevkide ayrıca küçük göletler ve şelaleler bulunmaktadır. Güre: Akçay dan 4 km. ilerisinde, Çanakkale yolu üzerindedir. Kazdağı eteklerinde bulunan belde, özellikle sıcak suları ile ünlü termal turizm yöresidir. Çeşitli hastalıklara şifa olan 64 derecedeki kaplıca suyu, tesisleri ile yıl boyunca yerli ve yabancı turistlere açıktır. Belde merkezinde bulunan mini amfi tiyatroda çeşitli kültür ve sanat etkinlikleri yapılmakta, ayrıca Ağustos ayı içerisinde, Güre Sarıkız etkinlikleri, Güre Belediyesi tarafından organize edilmektedir. Pınarbaşı piknik yeri, Milli Park ın rekreasyon alanlarından olup, otoparkı mevcuttur. Güre Gelinçamı Piknik Yeri: Güre Köyü ne 3 km mesafede halka açık bir piknik yeri Güre den itibaren yeni açılan yol ile ulaşılabilir. Her yıl Güre Belediyesince yapılmakta olan Sarıkız etkinliklerinin bir bölümü burada yapılmaktadır. Pınarbaşı Piknik Alanı: Güre Köyü sınırları içinde Akçay a 6 km mesafede bir piknik yeridir. Yamaçtan akan bol ve buz gibi su yaz aylarında serinlemek için ideal bir köşedir. Orman Müdürlüğü nce işletilmektedir. Ayrıca piknik alanı içerisinde Alabalık üretilen bir çiftlik bulunmaktadır. Zeytinli Çay Bahçesi: Zeytinli Çayı nın kenarında bulunan bu piknik ve mesire yeri, Zeytinli merkezden 100 metre ileridedir. Sutüven Çağlayanı: Zeytinli-Beyoba üzerinden ulaşılan çağlayan görülmeye değer yerlerdendir. Kızılkeçili Çayı üzerindedir. Hasan Boğuldu: Kızılkeçili Çayı üzerinde bulunan Sutüven Çağlayanının biraz ilerisinde doğal kayanın havuz haline dönüştüğü güzel bir piknik yeridir. Masa ve oturacak yerler vardır. 61
Zeytinli: Akçay-Edremit karayolundan 2 km. içeride bulunan Zeytinli Beldesi Kazdağı eteklerinde kurulmuş şirin bir kasabadır. Mehmet alan Köyü nden Kazdağı nın zirvesine ulaşılır. Hasan Boğuldu ve Sutüven Şelaleleri hemen Zeytinli n in 1-2 km. üstündedir. Beyoba Köyü den sonra bu şelalelere ulaşılır. Zeytinli de eski sistem zeytinyağı elde edilen fabrikaları gezebilirsiniz. Zeytinli Altınkum Mevkii: Zeytinlinin Akçay bölgesinde bulunan Altınkum mevkii; belediye plajı, çay bahçeleri, otel, motel, pansiyon yeme-içme tesisleri ve eğlence yerleri ile turizme hizmet sunmaktadır. Kızılkeçili-Çağlayan: Kızılkeçili Çayı Sarıkız yaylasından çıkarak, derin ve geniş bir vadide ilerleyerek Kızılkeçili Köyü nün yanından geçer. Kızılkeçili Akçay a 2 km. uzaklıktadır. Çağlayan piknik yeri köyün hemen yanı başındadır. Çay kenarı piknik için son derece elverişli olup, ulu ağaçların gölgelediği şirin bir köşedir. Akçay-Kızılkeçili arası yürüyüş yapmak isteyenler için son derece uygundur. Köyün merkezinde ayrıca şirin bir çay bahçesi mevcuttur. Sutüven Şelalesine bu köy üzerinden de ulaşmak mümkündür. Edremit Hanlar Mevkii: Edremit ten 25 km. uzaklıkta Kalkım yolu üzerinde ulu çınar ve çam ağaçlarının gölgesi altında sıcak yaz aylarında serin havayı soluyabileceğimiz ve aynı zamanda piknik yapabileceğimiz geniş bir alandır. Devamlı akan buz gibi suyu masa ve sandalyeleri ile çocuklar için kurulacak hamaklarla huzurlu bir tatil günü geçirebileceğiniz bir yerdir. Hanlar Mevkiine gelmeden önce Edremit ten 14 km. sonra Talim Alanı denilen mevkii de halka açık piknik yeri olarak düzenlenmiştir. Çamlıbel-Şarlak Piknik Yeri: Akçay dan 6 km. ileride Çanakkale yolu üzerinde bulunan Çamlıbel Köyü, Kazdağ eteklerinde kurulmuş şirin bir köydür. İdaköy Çiftlikevi, Zeytin-bağ gibi küçük dağ tesisleri mevcuttur. Kavlaklar: Güre den Altınoluk istikametine giderken sağa dönüldüğünde Kavlaklar Köyü ne yönelmiş olursunuz. Burada hizmet veren Ali Baba nın yerinde muhteşem bir manzara eşliğinden piknik yapabilir veya buradaki servisten yararlanabilirsiniz. Ali Baba nın yerinin diğer adı Körfezin Balkonu dur. Güre nin sahil kısmında Orman Bakanlığı nın kampı bulunmaktadır. Kamp için son derece idealdir, konaklama ve yeme-içme tesisleri vardır. BANDIRMA İLÇESİ Atatürk Parkı: Bandırma limanının arkasında, Erdek yolu üzerinde yer alan ve bölge halkı tarafından Ziraat Bahçesi olarak bilinen Atatürk Parkı, yeşil ve ormanlık olan bu yer Bandırmalıların gezi ve piknik yaptıkları yerdir. Atatürk Parkı şehrin dışında yer almaktadır. Bandırma sanayi şehri olma yolunda hızla ilerlemektedir. Bu nedenle de kentin etrafındaki bitki örtüsü fazla korunamamıştır. Şehrin merkezinde ve yakınında var olan az sayıdaki ağaç da çevredeki fabrika atıklarının kurbanı olmuştur. Bandırma da ve yakın çevresinde bu büyüklükte ağaçlık alan sayısı yok denecek kadar azdır. BİGADİÇ İLÇESİ Yörücekler: Bigadiç'e 7 km Simav çayı kenarında, Yörücekler Köyü nün tam karşısında devasa çınar ağaçlarının çardak gibi örttüğü 20 dönümlük geniş bir alandır. Sayfiye yeri olarak kullanılır. Cevizli: Balıkesir-Bigadiç yolu üzerinde ve Bigadiç'e 3 km mesafededir. Çok geniş bir çim alan, ceviz ağaçlarının gölgelediği enfes bir dinlenme yeridir. 62
Bigadiç Kalesi : İlçenin doğusunda bulunan tepe üzerinde MS.. XI. yüzyılda Bizanslılar tarafından yapılmış Achyraos Kalesinin harabesi bulunmaktadır. Yunan işgali döneminde karargâh olarak kullanılan kalenin dış surları, yılların tahribatına rağmen günümüze kadar gelebilmiştir. Hisarköy: İlçe merkezine 23 km. mesafede bulunan Hisarköy'ün etrafı antik kalıntılarla kaplıdır. Köy içinde Tonozlu köprü ve tüneller, postamentler, tiyatro ve yazılar dikkate alındığında buranın, Roma devrinde mühim bir kaplıca merkezi olduğuna işaret eder. Yıllarca yabancı arkeologların ilgisini çeken ve araştırmalarına konu olan Hisarköy hakkında en kapsamlı çalışmayı 1979 yılında Alman arkeolog Elmar Schwerthein yapmıştır. Roma dönemine ait birçok kalıntının bulunduğu Hisarköy, ülkemizin vitrine edilmemiş ilginç turistik yerlerindendir. BURHANİYE İLÇESİ Ören: Yalnızca tarihi değil aynı zamanda Doğal Sit Alanı olan Ören deki asırlık palamut ağaçlarının, Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu tarafından tek tek numaralandırılarak koruma altına alınması ile Yeşil Ören kimliği de güvence altına alınmıştır. Tertemiz suyu ve ince kumu ile ünlenen Ören Plajı, 2000 yılında bu ününü Avrupa Çevre Eğitim Vakfı (Feee) tarafından verilen ve artık tüm dünyada Denize Girilebilirlik Ölçütü olan Mavi Bayrak ile tescil ettirmiştir. İskele Mahallesi: Güzel bir balıkçı köyü görünümündeki İskele Mahallesi Yat Limanının bitmesiyle birlikte apayrı bir kimliğe bürünmüş ve geleceğin yat turizmi merkezi olma yolunda ilk adımı atmıştır. Sahildeki balıkçı lokantaları, çay bahçeleri ile ayrı bir özelliğe sahiptir. Denize de girilebilmektedir. Öğretmenler Mahallesi: Pek çok turistik konaklama, eğlence, yeme-içme, alışveriş ve dinlenme tesislerinin bulunduğu bir sayfiye yeridir. Çok geniş ve güzel bir kumsala sahiptir. Seklik Çamlığı: İlçe merkezine 3 km. uzaklıktaki Seklik Çamlığı, zeytin ve çam ağaçları ile kaplı doğal bir mesire yeridir. Ayaklı Kır Bahçesi: Burhaniye - Ören güzergâhında, Ören sınırında bulunan Ayaklı Kır Bahçesi yeşilliklerle kaplı ve bol su kaynaklarına sahip bir mesire yeridir. Taylıeli Köyü: İlçe merkezine 7 km., İskele Mahallesine ise 1,5 km. uzaklıkta olan Taylıeli Köyü Burhaniye açısından tarihi öneminin yanı sıra tüm körfeze hakim manzarası ve doğal köy ortamıyla da eşsiz bir dinlence yeridir. Gündüz yeşilin bin bir tonu, akşam güneş batışının muhteşemliği, gece de körfez ışıklarının denizdeki parıltıları en güzel buradan izlenebilir. DURSUNBEY İLÇESİ Suçıktı Mesire Yeri: Kaynağın geçmişteki yeri tarihi bilinmemekle birlikte, akış yönüne bıraktığı kireç çözeltilerinin kalınlık ve şekillerine göre en az 10 asırlık geçmişi olabileceği tahmin edilmektedir. Bu mesire yerindeki çınar ağaçlarının yaşları da bu tahmini doğrulamaktadır. Herkesin gezip göreceği ender güzellikte yerlerin başında gelmektedir. Burada bir kafeterya ve alabalık lokantası mevcuttur. Saz Mesire Yeri: İlçenin içinde oldukça geniş bir yeşil alan olan saz mesire yeri, kavak ağaçları ile dolu kenarında Suçıktı deresinin aktığı güzel bir dinlenme alanıdır. Burada bir aile gazinosu, halı saha ve yüzme havuzu tesisi vardır. İlçenin geleneksel panayırı burada yapılmaktadır. Çınarlı Pınar Mesire Yeri: İlçe merkezine yaklaşık 3 km mesafede bulunan içme suyu kaynağının çevresinde eşsiz çam ağaçlarının bulunduğu yeşil bir alan ve dinlence yeridir. 63
Orman İçi Dinlenme Yerleri: İlçede doğal güzellikler sahip yerlerde Orman İşletmesi tarafından mesire yerleri ve dinlenme evleri yapılmıştır. Yayla Tesisleri: Orman İşletme Müdürlüğü nün Sakız Köyü civarındaki Yayla İşletme Şefliği idare binası yanında tesis edilmiştir. Civarındaki geyik karaca bakım istasyonu vardır. Merkeze uzaklığı 30 km olup 14 yatak kapasitelidir. Değirmenek Tesisleri: Alaçam İşletme Müdürlüğü Değirmenek Şefliği bünyesinde bir misafirhaneden ibarettir. Merkeze uzaklığı 26 km olup, 10 yatak kapasitelidir. Alaçam Tesisleri: Alaçam İşletme Müdürlüğü Alaçam Şefliği bünyesinde bir misafirhaneden ibarettir. Merkeze uzaklığı 28 km olup,15 yatak kapasitelidir. Candere Tesisleri: Orman İşletme Müdürlüğü nün Candere Şefliği bünyesinde bir misafirhaneden ibarettir. Merkeze uzaklığı 35 km olup, 10 yatak kapasitelidir. Gölcük Şefliği: Alaçam İşletme Müdürlüğü Gölcük Şefliği bünyesinde bir misafirhaneden ibarettir. Merkeze uzaklığı 30 km olup, 80 yatak kapasitelidir. Faruk Şeker Orman içi Dinlenme Tesisleri: Dursunbey İşletme Müdürlüğü idare binası üzerindeki çamlık alanda kır gazinosu ve piknik yeri ünitelerinden oluşmuştur. GÖMEÇ İLÇESİ Atatürk Kayalıkları: İlçemizin içinden geçen Çanakkale-İzmir yolu üzerinde sağ taraftaki dağlara dikkatlice bakıldığında, Mustafa Kemal Atatürk ün heybetli profili görülür. Koca Çınar: İlçeye 8 km uzaklıkta, Ulu beyler Köyü nde 850 yaşında çevresi 12 m olan çınar ağacının bulunduğu yerdir. Kız Çiftliği: İlçe Merkezinin 3 km kuzey batısında Edremit körfezinin Antarak Burnu ile Kara Tepe Burnu arasında kalan koyun kıyısında höyük üzerine bulunan tarihi bir çiftlik evi doğal yapısıyla görülmeye değerdir. GÖNEN İLÇESİ Alacaoluk Kalesi: Gönen in batısında Alacaoluk Köyü yakınındadır. Şu anda temel kalıntılarından izler bulunmaktadır. Gönen e 15 km uzaklıktadır. Baba kaya Kalesi: Gönen in 7 km kuzeybatısında kalan kalenin kalıntıları belli belirsizdir. Granit taşlarından yapılmıştır. Mesire yerleri olarak; İlçeye 21 km uzaklıktaki Yeşil Değirmen ile 7 km uzaklıktaki Dereköy ve 8 km uzaklıktaki Armutlu dur. HAVRAN İLÇESİ Çınarlıhan: İlçeye 18 km uzaklıkta, Havran- Yenice yolu üzerinde bir mesire yeridir. Tamamen çamlık olan bu yere ismini veren asırlık çınarları, soğuk ve bol suları ünlüdür. Ayrıca Kumluca Mevkii ndeki görülmeye değer şelaleler bulunmaktadır. Serhat: Havran ın 2 km kuzeydoğusunda asırlık kızılçam ağaçları ile kaplı mesire yeridir. Özellikle Hıdrellez den bir ay önce başlayıp Hıdrellez e kadar tüm halk buraya gelir. Eybek suyu da getirtilerek halkın rahat kullanımına açılmıştır. Eybek Kulesi: Eybek orman yangınları gözetleme kulesi 1980 yılında yapılmıştır. Çınarlıhan Orman İşletme Şefliği ne bağlıdır. 920 m yükseklikte olan kulenin bulunduğu yöreye kale mevkisi 64
denilmektedir. Bütün Edremit ve Havran Ovası ile Thebe şehri harabeleri buradan görülmektedir. Etrafı karaçam, meşe ve yer yer kestane ağaçları ile kaplıdır. İnönü Mağaraları: Havran çevresinde prehistorik (tarih öncesi) kültürün aydınlatılmasında rol oynayan en önemli yerdir İnönü Mağaraları. İlçenin yaklaşık 8 km güneydoğusunda yer alan mağaralar 381 m rakımlı Kocaçal Tepesinin kalker yapılı sarp güney yamaçlarında Havran çayının kuzeyinde İnboğazı nın batı ağzında yer almaktadır. İnönü Köyü yakınlarında bulunan ve Devadamı, Karanlık, Aydınlık ve Andık mağaraları adını taşıyan bu mağaralarda, en esaslı araştırma 1949 yılında İ.Kılıç KÖKTEN tarafından yapılmıştır. Söz konusu mağaraların en büyüğü olan Karanlık Mağara da çalışmaya başlayan KÖKTEN, mağaranın yukarıdan aşağıya tespit ettiği üç tabakadan ikincisinde Grek-Roma malzemesine rastlamıştır. Bu seviyelerin bir köşesinden toplu olarak pişmiş topraktan yapılmış içleri boş eli davullu karnında aslan kabartması bulunan, su taşıyan ve çeşitli başlıklı kadın erkek adak heykelcikleri çıkmıştır. Kibele Kültü nün bu mağarada yaşamış olduğunu göstermesi bakımından, heykelcikler birer belge olmuştur. Bakır devrine ait olduğu, ikinci katta siyah çömlek ve küçük boy değirmen taşları çıkmıştır. Bunun altındaki tabakada; kap kırıkları, seramik parçaları, çakmak taşı ve kemik eşyalar bulunmuştur. Aşağıya inildikçe malzemenin kahverengi siyah perdahlı, tek ve kazıma çizgi süslü seramiğe döndüğü belirtilmiştir. Aynı mağaranın bazı yerlerinde Paleolitik devrinin varlığını gösteren başka buluntular da tespit edilmiştir. Taş Devri ve Maden Devri ne ait buluntulardan anlaşıldığına göre, MÖ.50.000 yılından itibaren Havran ve çevresinde yerleşim izleri görülmektedir. İn boğazı Mağaralarında 1997 de Balıkesir Müzesi nin girişimleriyle yeni bir araştırma yapılmıştır. Aynı mağarada Roma Dönemi ne ait keramik parçalar, adak heykelcikler ve kap parçaları ile Bizans Dönemi ne ait tabak parçalarına rastlanılmıştır. İVRİNDİ İLÇESİ Kayapa Beldesi Kızılcık mevkii piknik alanı, Gökçeyazı beldesi belediye bahçesi ve Milli Egemenlik Koruluğu, Madra Dağı(Alabalık doğa yürüyüşü), B.Yenice Beldesi Asar kalesi Gömeniç Kalesi, Deliktaş Kaleoba Köyü görülmeye değer yerlerdendir. KEPSUT İLÇESİ Kışla: Tekke ışıklar Köyü üzerinde, eski yıllarda Ziraat Mektebi ve Askeri Kışla olarak kullanılan mekân, taş duvarları mevcut olup piknik ve tarihi amaçlı çevre düzenlemeleri yapılmış, mesire yeri olarak kullanılmaktadır. Elma Gediği: Serçe Ören Köyü ne bağlı mahalle olarak yerleşim birimi kurulmuş, diğer yörelere göre farklılık arz etme olup, alabalık üretme çiftlikleri bulunmaktadır. Su Uçtu: Elma gediği Mevkiinden 12 km sonra olup, oldukça yüksek bir tepeden akan bir şelale mevcuttur, bu nedenle su uçtu olarak anılmaktadır. Piknik yeri de mevcuttur. Dereli Köyü Piknik Yeri: Mekân, ilçeye 10 km uzaklıkta olup, Simav Çayı bitişiğindedir. Alabalık ve tatlı su balıkları bulmak mümkündür. Kepsut Su Çıktı Mesire Yeri: Gelendoros Dağı Eteğinde Farklı bir mekân Kepsut - Dursunbey İlçe Sınırının buluştuğu yerdedir (Eski Dursunbey - Kavacık Yolu üzeri). SINDIRGI İLÇESİ 65
Kertil- Çamurlu: Balıkesir İzmir karayolu üzerinde yer alan dinlenme tesisi, orman içinde yer almaktadır ve Sındırgı İlçesi ne 8 km uzaklıktadır. Günübirlik olarak düzenlenmiş piknik alanları ve restaurantlar mevcuttur. Çaygören Barajı, Kuvâ-yi Milliye Anıt parkı ve tarihi Cüneyt köprüsü ile Emendere ve Hisaralan kaplıcaları da görülmeye değer alanlardır. MANYAS İLÇESİ Gezi Yeri ilçemize bağlı Soğuksu Köyü nde bulunan Kale kalıntıları, Mesire yeri olarak da Cumhuriyet Köyü hudutlarında bulunan Ketenlik Mevkiidir. SUSURLUK İLÇESİ İlçede gezilebilecek yer olarak Çataldağ içerisinde Aygır Çeşmesi, Bıçkı Deresi, Farafat orman içi yerleri vardır. Mesire yeri olarak; Çaylak, Yahyaköy Yandım Çavuş ve Günaydın Göleti çevresi görülmeye değer yerlerdir. ERDEK İLÇESİ Çakıllı olmayan altın renkli kum şeridinin baştanbaşa sardığı Erdek sahilleri, Türkiye nin en güzel tabii plajlarındandır. Narlı, Ocaklar ve İlhan Köyü tabii kumsallarla çevrilidir. Erdek e 1 km uzaklıkta bulunan Apostol(Çifte Oluklar) Seyitgazi(Adak) Tepesi, Palata Çeşmesi, Muhla Kalesi başlıca mesire yerlerindendir. Ayrıca kıyı şeridi boyunca uzanan Ocaklar, Narlı, İlhan Köyleri ve Paşalimanı Adası gezilip görülmeye değer yerlerdir. Şehir Surları: Aşağı Yapıcı yolundan gidildiği takdirde köy yakınındaki Demirkapı Mevkii nde bazı şehir suru kalıntıları görülür. Bu kalıntılar Erdek Körfezi ne kadar uzanmaktadır. Kaleler: Seyitgazi Tepesi nde sekiz adet kale vardır. Ayrıca 5 km kuzeyinde Muhla Kalesi bulunmaktadır. MARMARA ADASI Ada, yeşille mavinin kucaklaştığı doğal plajlarla kaplıdır. Avşa, Ekinlik Adaları ile dibi mermer olan Saraylar Köyü ndeki mermer plaj, en ilgi çekici olanlarıdır. Avşa Adası nın dört bir yanının koylarını günübirlik turlar ile ziyaret edilmektedir. Bunlardan en ünlüleri Çınar Koyu, Mavi koy, Değirmen, Manastır, Beyaz Saray, Kumburnu, Kumtur, Yiğitler dir. 5.2.1.4. İçme Suyu Havzaları Balıkesir ili Türkiye nin önemli iki su havzası olan; Susurluk Havzası ile Kuzey Ege Havzasının içinde yer alan bir ildir. Balıkesir, Marmara Bölgesinin Ege ve Marmara Denizine kıyısı olan ve önemli çevresel değerlere sahip bir ili olup, toprakların %73 ü Susurluk nehir havzası, geriye kalan %27 lik kısmı ise Marmara Havzası ve Kuzey Ege Nehir Havzası sınırları içerisinde yer almaktadır. İlin önemli akarsuları Susurluk Irmağı, Gönen Çayı, Koca Çay ve Havran Çayıdır. Genel iklim özellikleri itibari ile yağış alan ve su kaynaklarında sorun bulunmayan bölgedir. Balıkesir ili sınırları içinde DSİ 25. Bölge Müdürlüğü tarafından tespit edilmiş 19 yeraltı su havzası bulunmaktadır. Genel itibari ile içme ve kullanma suyu il genelinde yeterlidir. 5.2.1.5. Örnek Avlak Alanı ve Yaban Hayatı Koruma / Geliştirme Sahaları Balıkesir iline ait yaban hayatı geliştirme, ava yasak alanlar, yaban hayvanları yerleştirme sahaları, örnek avlaklar ve tabiat parkları ile ilgili alan dağılımı aşağıdaki haritada verilmiştir. 66
Harita 5.5: Örnek Avlak Alanı ve Yaban Hayatı Koruma / Geliştirme Sahaları Yukarıdaki haritaya göre Balıkesir ilinde ava yasak alanları alansal dağılımının çoğunlukta olduğu görülmektedir. Bunun yanında Bigadiç İlçesinde Karal Kınalı Keklik Örnek Avlak İşletmesi ve Edremit Narlı Örnek Avlağı bulunmaktadır. Balıkesir, Kütahya illerinin kesişim alanında Akdağ Bölgesinde Yaban hayatı koruma sahasında Geyik türleri koruma altına alınmıştır. Dursunbey Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Alanı Dursunbey İlçesine 60 km, Balıkesir İline 150 km mesafededir. Sahada görevli personel ve bekçi kulübesi bulunmamaktadır. Sahanın mülki hududunda 2 adet köy (Çamlık ve Osmaniye Köyleri) yer alır. Dursubey Yaban Hayatı Geliştirme sahası toplamda 1223 ha lık bir alan kaplamakta olup, bu alanın 1167,5 ha ı orman alanı, 1,5 ha ı tarım alanı, 26,5 ha ı mera ve 27,5 ha ı diğer arazi kullanım kararlarından oluşmaktadır. Tarım, hayvancılık ve ormancılık olup sahada yeterli miktarda doğal su kaynağı mevcuttur. Harita 5.6: Dursunbey Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Alanı 1970 li yıllarda tesis edilen Dursunbey Yayla Geyik Üretme İstasyonundaki Kızılgeyiklerin doğaya kazandırılması ve doğada optimum popülasyona ulaşmasından sonra belli plan dahilinde 67
avlattırılması düşünülmektedir. Dolayısıyla hedef tür Kızılgeyik olup diğer türlerin de (Kurt, ayı, yaban domuzu, tavşan, tilki) optimum popülasyona ulaşması hedeflenmektedir. Seçilen sahanın rakımı 1300 2089 metre olup bitki örtüsü kayın, gürgen, titrek kavak, fındık, erik, kızılağaç ve karaçam ağaçları ile yaz döneminde bile yeşil olan otsu bitkilerdir. Yaban Hayatı Geliştirme Sahasının Balıkesir iline 150 km mesafede olmasından dolayı, Balıkesir DMP Mühendisliği nce sağlıklı koruma yapılamamaktadır. 5.2.2. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YETKİSİNDE KORUNAN ALANLAR 5.2.2.1. Sit Alanları Balıkesir iline ait güncel sit alanlarının kentteki dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Arkeolojik sit alanlarının il genelindeki dağılımı %69,1 oran ile ilk sırada yer almaktadır. İkinci sırda ise il genelinde % 24,25 oranla doğal sit alanları gelmektedir. Tablo 5.1: Balıkesir İli Sit Alanları 2011 TESCİL EDİLMİŞ SAYI ORAN % TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI İLE SİT ALANLARI-2011 Arkeolojik Sit Alanı 176 69.1 Kentsel Sit Alanı 11 4.31 Doğal Sit Alanı 62 24.25 Tarihi Sit Alanı - 0 Arkeolojik ve Doğal Sit 3 1.17 Tarihi ve Doğal Sit 1 0.39 Tarihi+Doğal+Arkeolojik Sit 1 0.39 Tarihi ve Kentsel Sit 1 0.39 Toplam 255 100 Kaynak: http://www.kulturvarliklari.gov.tr/belge/1-98720/illere-gore-sit-alanlari-istatistigi.html 5.2.2.2. Kültür Ve Turizm Koruma Ve Gelişim Bölgeleri, Turizm Merkezleri Balıkesir termal su kaynakları açısından zengin kaynaklara sahip bir ildir. İl genelinde imar planları tamamlanmış ve ilan edilmiş 8 adet Termal Turizm Merkezi bulunmaktadır. Alansal olarak en büyük plan sahasına sahip tesis 7 000 ha lık alanı ile Manyas Kızık Termal Turizm Bölgesidir. 68
Tablo 5.2: Balıkesir İli Turizm Merkezleri Alan, Nüfus, Plan Durumları Ve Yatak Kapasiteleri ve Plan Durumları TERMAL T.M. T.M. İlanı ALA N PLAN DURUMU (Plan Onama Tarihi) (ha) R.G. Tarihi/Sayı 1/25000 1./5000 1/1000 Açıklama / Dava Durumu 1 Balıkesir Edremit Güre Termal T.M. 17.10.199 3 21731 99 21.02.200 6 23.08.200 7 23.08.200 7 2 Balıkesir Gönen Termal T.M. 17.10.199 3 21731 73 24.05.200 7 24.05.200 7 3 Balıkesir Gönen Ekşidere Termal T.M. 16.12.200 6 26378 5.200 01.09.200 8 4 Balıkesir Manyas Kızık Termal T.M. 16.12.200 6 26378 7.000 22.09.200 8 5 Balıkesir Susurluk Kepekler Termal T.M. 16.12.20 06 2637 8 5.50 0 25.09.20 08 6 Balıkesir Bigadiç Hisarköy Termal T.M. 16.12.20 06 2637 8 6.80 0 25.09.20 08 7 Balıkesir Sındırgı Hisaralan Termal T.M. 16.12.20 06 2637 8 15.5 00 26.09.20 08 8 Balıkesir Balya Şifa Termal T.M. 05.06.20 11 2795 5 Kaynak: Turizm ve Kültür Bakanlığı A. Balıkesir Edremit Güre Termal Turizm Merkezi: Balıkesir Edremit Güre Termal Turizm Merkezi 17.10.1993 tarih ve 21731 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş olup 99 ha yüzölçümüne sahiptir. Edremit ilçe merkezine 12 km mesafede bulunmaktadır. Jeotermal sahada bulunan 2 adet kaynak kurumuştur. Jeotermal saha kapsamında açılan 12 adet sondajdan ölçümü yapılabilenlerden 37-60 C sıcaklık aralıklarında ve yaklaşık 40 lt/sn debide sıcak su temin edilmektedir. Kaynak suyu florür içeren sodyumlu sülfatlı; Güre sondajının suyu sodyumlu, sülfatlı, bikarbonatlı; Güre-1 sondajının suyu florür içeren sodyumlu, sülfatlı; Güre-2 sondajının suyu kalsiyumlu, bikarbonatlı, sülfatlı; Gat sondajının suyu sülfatlı, bikarbonatlı termal sular sınıfına girmektedir. Güre sondaj suyu nötr (kireçlendirici ve çürütücü etkisi bulunmamakta), Güre kaynak ve G-1 sondaj suyu çürütücü, Güre Ilı su kaynağı ve G-2 sondajı az kireçlendirici özellik taşımaktadır. Balıkesir Edremit Güre Termal Turizm Merkezine yönelik olarak 21.02.2006 tarihinde 1/25000 ölçekli Edremit Körfezi Kıyı Kesimi Çevre Düzeni Planı Değişikliği ve 23.08.2007 tarihinde 69
ise 1/5000 ölçekli 1 paftadan oluşan Revizyon Nazım İmar Planı ile 5 pafta ve 1 lejant-plan notundan oluşan 1/1000 ölçekli Revizyon Uygulama İmar Planı onaylanmıştır. Söz konusu 1/5000 ölçekli Revizyon Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Revizyon Uygulama İmar Planı kapsamında kalan 4 paftada revizyon yapılmasına ilişkin değişiklik 15.12.2008 tarihinde Bakanlığımızca onaylanmıştır. B. Balıkesir Gönen Termal Turizm Merkezi: Balıkesir Gönen Termal Turizm Merkezi 17.10.1993 tarih ve 21731 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş olup 72,5 ha yüzölçümüne sahiptir. Gönen İlçesinde iki adet Termal Turizm Merkezi bulunmaktadır. Her iki turizm merkezi için de sıcak su temini Gönen Jeotermal Sahasından mümkündür. Jeotermal sahasında Gönen, Ekşidere Batı ve Doğu kaynakları mevcut olup bu kaynakların suları keson kuyulardan alınmaktadır. Bu kuyulardan 34-78 C sıcaklıkta ve 23.02 lt/sn debide doğal kaynak çıkışı bulunmaktadır. Tamamı Gönen Belediye tarafından açtırılan 17 adet sondajdan bir adedi terk edilmiş olup diğer sondajlardan ölçümü yapılabilenlerden 53-94 C sıcaklık aralıklarında ve 162 lt/sn debide sıcak su temin edilmektedir. Gönen Kaplıca suyu; florür içeren sodyumlu, sülfatlı, klorürlü, bikarbonatlı; Batı ve Doğu Ekşidere kaynaklarının suyu mineralce fakir; Gönen-1 sondajının suyu sodyumlu, sülfatlı, bikarbonatlı, klorürlü; G-4, G-4/A ve G-5 sondajlarının suyu kireçlendirici özellikte termal sular sınıfına girmektedir. Bakanlıkça hazırlanan Nazım ve Uygulama İmar Planı önerileri 18.09.2000 tarihinde Gönen Belediyesine gönderilmiş olmakla birlikte, gerek planda yapılması istenen değişiklikler bulunması gerekse turizm merkezine ait jeoloji raporunun Bakanlığımıza intikal etmemesi nedeniyle plan onamaları sonuçlandırılamamıştır. Belediyesince hazırlanan Nazım ve Uygulama İmar Planları 05.12.2008 tarihinde Bakanlığımızca onaylanarak yürürlüğe girmiştir. C. Balıkesir Gönen Ekşidere Termal Turizm Merkezi: Balıkesir Gönen Ekşidere Termal Turizm Merkezi 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş olup 5.200 ha yüzölçümüne sahiptir. Gönen ilçe merkezine 13 km mesafede bulunmaktadır. Sıcak su temini Gönen Jeotermal Sahasından sağlanmaktadır. Turizm Merkezine yönelik Çevre Düzeni Planı 01.09.2008 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Planda 10.000 yatak kapasitesi öngörülmüştür. Ayrıca Balıkesir Valiliğince onaylı Mevzi İmar Planı bulunmaktadır. D. Balıkesir Manyas Kızık Termal Turizm Merkezi: Balıkesir Manyas Kızık Termal Turizm Merkezi 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş olup 7.000 ha yüzölçümüne sahiptir. Manyas ilçe merkezine 6 km mesafede bulunmaktadır. Doğal kaynak Jeotermal sahada bulunan Kızık kaynağında kurulmuştur. Jeotermal sahada 4 adet sondaj yapılmış ancak 3 adedi kullanılmamaktadır. Kullanım durumunda olan K-1 sondajı 51,7 C sıcaklığa ve 24 lt/sn debiye sahiptir. Kaynak suyu sodyumlu kalsiyumlu bikarbonatlı klorürlü termal sular sınıfına girmektedir. Turizm Merkezine yönelik Çevre Düzeni Planı 22.09.2008 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Planda 10.000 yatak kapasitesi öngörülmüştür. Ayrıca Balıkesir Valiliğince onaylı Mevzi İmar Planı bulunmaktadır. E. Balıkesir Susurluk Kepekler Termal Turizm Merkezi: Balıkesir Susurluk Kepekler Termal Turizm Merkezi 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş olup 5.500 ha yüzölçümüne sahiptir. Susurluk-Bandırma Karayolunun iki yanında yer almaktadır. Doğal Kaynak Jeotermal sahada Ilıcaboğazı olarak bilinen alanda çok sayıda kaynak mevcut olup bu kaynaklardan 31-62 C sıcaklık aralığında ve 11 lt/ sn debide sıcak su çıkışı bulunmaktadır. Sahada 2 adet sıcak su sondajı yapılmış olup bunlardan kullanılmayan sondaj 64 C sıcaklığa sahip olup diğer sondajdan 15 lt/sn debide termal kaynak üretilmektedir. 70
Kaynak ve sondaj suyu bor içeren sodyumlu klorürlü bikarbonatlı sıcak su sınıfına girmekte olup nötr ve az kireçlendirici özelliktedir. Turizm Merkezine yönelik Çevre Düzeni Planı 25.09.2008 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Planda 12.000 yatak kapasitesi öngörülmüştür. Balıkesir Valiliğince onaylı Mevzi İmar Planı bulunmaktadır. F. Balıkesir Bigadiç Hisarköy Termal Turizm Merkezi: Balıkesir Bigadiç Hisarköy Termal Turizm Merkezi 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş olup 6.800 ha yüzölçümüne sahiptir. Doğal Kaynakta Jeotermal sahada bulunan ve alüvyon birimden sızıntı halinde çıkan 16 adet kaynak kurumuştur. Jeotermal sahada Bigadiç Belediyesi tarafından 5 adet sondaj yapılmıştır. Bu sondajlardan 14-40lt/sn debiye ve 70-98 C sıcaklığa sahip olup şehir ısıtmasında kullanılmaktadır. Kaplıca kaynak suyu sodyumlu bikarbonatlı; HK-2 sondaj suyu florür içeren sodyumlu bikarbonatlı sülfatlı klorürlü; HK-3 ve HK-4 sondaj suları florür içeren sodyumlu bikarbonatlı sülfatlı termal sular sınıfına girmektedir. Turizm Merkezine yönelik Çevre Düzeni Planı 25.09.2008 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Planda 10.000 yatak kapasitesi öngörülmüştür. Balıkesir Valiliğince onaylı Mevzi İmar Planı bulunmaktadır. G. Balıkesir Sındırgı Hisaralan Termal Turizm Merkezi: Balıkesir Sındırgı Hisaralan Termal Turizm Merkezi 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş olup 15.500 ha yüzölçümüne sahiptir. Sındırgı-İzmir Karayolunun iki yanında yer almaktadır. Jeotermal sahada çok sayıda sıcak su kaynağı mevcut olup bu kaynaklardan 56-98,3 C sıcaklık aralığında ve 74 lt/ sn debide sıcak su çıkışı bulunmaktadır. Sahada TPAO tarafından açılan ve kullanılmayan 107 C sıcaklık ve 32,5 lt/sn debide 1 adet sondaj bulunmaktadır. Sahadan temin edilen sıcak su florür içeren sodyumlu bikarbonatlı sıcak su sınıfına girmektedir. Turizm Merkezine yönelik Çevre Düzeni Planı 26.09.2008 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Planda 10.000 yatak kapasitesi öngörülmüştür. Belediyesince onaylı Mevzi İmar Planı bulunmaktadır. H. Balıkesir Balya Şifatermal Turizm Merkezi: Balıkesir Balya Şifa Termal Turizm Merkezi 05.06.2011 tarih ve 27955 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş olup 5.748 ha yüzölçümüne sahiptir. Balıkesir İli nin Balya, Gönen ve Manyas ilçeleri arasında kalmaktadır. Üç adet mevcut doğal kaynak bulunmaktadır. Belediyeye ait tesisin havuzlarında kullanılan kaynak 56-60 ºC sıcaklık ve 1,5 lt/sn debiye; kum banyolarında kullanılan kaynak 51-60 ºC sıcaklık ve 0,8 lt/sn debiye, çamaşırhanede kullanılan kaynak ise 56-60 ºC sıcaklık ve 0,4 lt/sn debiye sahiptir. Bu kaynaklar depoda bekletilerek soğutma yöntemi ile kullanılmaktadır. Ayrıca beldede MTA tarafından açılan 675 m. derinliğindeki sondaj kuyusu da 59 ºC sıcaklık ve 27 lt/sn debiye sahiptir. Sondaj kuyusunun herhangi bir talep olmadığı için kapalı olduğu görülmüştür. Turizm Merkezine yönelik herhangi ölçekli bir imar planı bulunmamaktadır. 71
5.3. ÇANAKKALE 5.3.1. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI YETKİSİNDE KORUNAN ALANLAR 5.3.1.1. Sulak Alanlar 5.3.1.1.1. Saros Körfezi Sulak Alanı ve Özel Çevre Koruma Bölgesi (ÖÇK) Harita 5.7: Saros Körfezi Sulak Alanı ve Özel Çevre Koruma Bölgesi (ÖÇK) Haritası Saros Körfezi Saros Körfezi Önemli Bitki Kaynak: http://www.dogadernegi.org/userfiles/pagefiles/yayinlarimiz/02_marmara.pdf Ege Denizi'nin kuzeydoğusunda yer alan Saros Körfezi, etrafını çevreleyen iki ilin tarihi ve kültürel kaynakları, aynı zamanda Körfez in doğal güzelliği ve biyolojik çeşitliliği açısından Türkiye nin en önemli merkezlerinden biridir. Bölge, doğal güzelliklerinin yanı sıra tarihi ve kültürel kaynaklarının korunması hem de biyolojik çeşitliliğin, sualtı, su üstü canlı ve cansız varlıklarının korunması açısından son derece önem taşımaktadır. Antik Melas ya da Kseros Körfezi, olarak da bilinen Saros Körfezi, güneyde Gelibolu Yarımadası, kuzeyde Trakya kıyıları arasına yaklaşık 60 km. kadar sokulan üçgen biçimli girinti şeklinde bir körfezdir. Kuzey ve güneyde jeomorfolojik bakımdan yalıyarlı ve düzenlenmiş kıyılarla çevrili olan körfezin giderek daralan Doğu ucunda Kavak Deresi nin (antik Melas) yığdığı alüvyonlarla kaplı bataklık bir ova (şu an çeltik ekilen Kadıköy, eski adıyla Evreşe Ovası ) yer alır. Bazı araştırmacılara göre Kuzey Anadolu Fay Sistemi nin uzantısı olan iki kırık arasında çökmüş bir graben alanı sayılan Körfez, bazı araştırmacılara göre gerilme, açılma sonucunda oluşmuştur. Derinlik şartları asimetriktir. Trakya kıyılarında genişliği 10 Km.yi bulan ve derinliği 90 metreyi geçmeyen bir şelf alanı uzanır. Bu alanın doğusunda yerleşilmemiş birkaç küçük ada vardır ( Eşek Adaları). Gelibolu Yarımadası kıyıları önünde şelf yoktur ve aniden 500 metreyi aşan derinliklere geçilir. Düztabanlı bir oluk görünümündeki bu derin kesim, batıya doğru Gökçeada ve Semendirek adası arasında derinliği 1000 metreyi aşarak uzanmaktadır. Tarihi açıdan da büyük öneme sahip Saros Körfezi nin kuzeyi Cenevizlilere, Venediklilere, Bizanslılara ve son olarak Osmanlı İmparatorluğu na ev sahipliği yapmıştır. Güney kısmında ise Eski Yunan, Pers, Makedonya, Bizans ve son olarak Osmanlı İmparatorluğu egemenliği görülmüştür. Çanakkale Geçilmez destanının gerçekleştiği topraklar her yıl yerli ve yabancı binlerce turist ağırlar. Ege Denizi nin en tuzlu kesimlerinden birini oluşturan Saros Körfezi nde tabanda soğuk su ve yüzeyde sıcak suyun yarattığı akıntılar, karmaşık girdaplar çizdirmektedir. 29 29 TURMEPA: Saros Körfezi Ekolojik Çeşitlilik Raporu Kaynak: http://www.dogadernegi.org/userfiles/pagefiles/yayinlarimiz/02_marmara.pdf 72
Saros Körfezi nin sahip olduğu; doğal ve ekolojik dengenin, aşırı avcılık, plansız kentleşme ve çevre kirliliği gibi etkenler nedeni ile yok olma tehlikesi altında olduğunu ve bu bölgenin Özel Çevre Koruma Alanı olarak ilan edilmesi gerektiği konusunda çalışma yürüten TURMEPA (Deniz Temiz Derneği) derneği hazırlamış olduğu Saros Körfezi nin Özel Çevre Koruma Alanı İlan Edilmesi adlı rapor ile Saros Körfezi nin Özel Çevre Koruma Alanı ilan edilmesinde büyük katkıda bulunmuştur. Toplam alanı 730,21 km² olan Saros Körfezi, 22.12.2010 tarih ve 27793 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak tespit edilerek, ilan edilmiş olup; Saros Özel Çevre Koruma Alanın tasarrufu Çevre ve Şehircilik Bakanlığına. Saros Körfezi, 144 çeşit balık, 78 tür deniz bitkisi ve 34 tür süngere ev sahipliği yapan, su altı zenginlikleri ile dolu ve sualtı etkinlikleri ile ilgilenenler için oldukça önemli bir bölgedir. Körfez içinde barındırdığı zengin balık çeşitleri nedeniyle deniz biyologları ve dalış meraklıları arasında büyük ve doğal bir akvaryum olarak nitelendirilir. Kaptan Cousteau 1970 li yıllarda gemisi Calipso ile Türkiye yi ziyareti sırasında bu Körfezde dalış yapmış Kızıl Denizin Kuzey versiyonu olarak nitelendirmiştir. Saros Körfezi ve kıyıları jeomorfolojik, peyzaj, ekolojik, floristik, biyogenetik ve turistik özelliklerinin bozulmadan korunması amacıyla Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilmiştir. Körfez bölgesinde Akdeniz tipi iklim hâkimdir. Havzada en yüksek nokta Körfezin kuzey kuzey doğu uç kısmında yer alan Koru Dağıdır (385 m.). Havzayı besleyen tek akarsu Kavak Deresidir. Ege Denizi nin en tuzlu kesinlerinden birini oluşturan Saros Körfezi nde karmaşık girdaplar çizen akıntılar görülür. Bu akıntılar nedeniyle de kendi kendini temizleyen bir körfez konumundadır. Dünya da kendi kendini temizleyerek temiz kalan beş körfezden biri olduğu ileri sürülür. Suların yüksek oksijen içeriği ve körfeze dökülen akarsuların getirdiği bol besin tuzları nedeniyle tür bakımından zengindir. 5.3.1.1.2. Gökçeada Dalyanı Sulak Alanı Gökçeada Dalyanı Türkiye de ilan edilen önemli 135 sulak alandan biridir ve yüzölçümü 7 429 ha dır. Gökçeada İlçesinin doğu kısmındaki kıyı şeridini ve sığ bir dalyan olan Tuz Gölünü içine alan bir alandır. Akıntı rejinden dolayı dalyanın kıyı kesimi deniz organizmalarının çeşitliliği açısından zengindir. Dalyan ve çevresi ulaşımın sınırlı olması nedeniyle deniz organizmalarının çeşitliliği açısından zengindir. Harita 5.8: Gökçeada Dalyanı Sulak Alanı Gökçeada Dalyanı Gökçeada Dalyanı Bitki Örtüsü Haritası Dalyan çevresine ulaşmanın zor olması, bölgedeki turistik faaliyetlerin bu bölgeye yansımasını engellemekte ve insan etkisinden uzak bir alandır. Gökçeada Dalyanı sığ ve tuzlu göl ekosisteminin yanında tepelik alanların üzerindeki makilik alanlar da barındırır. Aynı zamanda dalyan filamingolar 73
için önemli kışlama alanıdır ve Uzunbacak cinsi flamingo burada kuluçkaya yatmaktadır. Lindenia tetraphylla alanın bölgesel ölçekte önemini arttıran bir Kızböceği türüdür. 5.3.1.2. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Alanları, Tabiatı Koruma Alanları 5.3.1.2.1. Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı 1973 yılında ilan edilmiş olup alanı; 33.000 ha dır. Marmara Bölgesi nin batısında, Çanakkale ili Eceabat ilçesindedir. Osmanlı İmparatorluğu nu saf dışı etmek ve Rusya ya yardım amacı ile İstanbul a ulaşmak isteyen İtilaf Devletleri, güçlü donanmalarına güvenerek Gelibolu Yarımadası üzerinden saldırıya geçmişlerdi. Burada Kurmay Yarbay Mustafa Kemal in önderliğinde Türk Milleti nin güçlü, insanüstü direnmesi ile karşılaştılar. 250.000 i aşan Türk şehidinin kanları üzerinde yükselen anıtlar ve yine 250.000 i aşkın İngiliz, Fransız, Avustralya ve Yeni Zelanda askerlerinin kemiklerinin gömülü olduğu alanları içine alan milli park, bütün dünyaya barışın değerini anlatmaktadır. 5.3.1.2.2. Troya Tarihi Milli Parkı Troya Tarihi Milli Parkı 1996 yılında ilan edilmiş olup, toplam alanı 13.350 ha dır. : Çanakkale ili, Ezine ilçesi sınırları içerisinde Çanakkale Boğazı nın girişinde yer almaktadır. Sahanın ana kaynak değerlerini; Troya lılar ile Aka ların (Yunanlılar) 10 yıl süren harplerindeki kahraman savaşçıların, efsanevi hikâyeleri ile asırlar boyunca uluslararası bir üne sahip olan büyük ozan Homeros un epik eserleri İliada ve Odysseia ile ölümsüzleşen Troya kenti oluşturmaktadır. Arkeologlar, İliada da hikâye edilen Troya nın üç bin yıllık tarihi süresince yayılım gösteren dokuz antik medeniyet katından sadece birinin kapsamından geçtiğini tanımlamışlardır. Bu kat Homeros un dünyaca bilinen ve tanınan Troya sıdır. Troya tarihi ve onunla ilgili özellikler, Troas Bölgesi nin, yani Edremit Körfezi nin kuzeyinden Marmara Denizi nin güney kıyılarına kadar olan bölgeyi kaplamaktadır. Milli parkın ve çevresinin tabiat tarihi ile ilgili en önemli özelliği, jeolojik özelliğidir. Troya ve çevresinde genel olarak jeolojik yapıyı, geniş alanlar kaplayan neojen formasyonlar meydana getirir. Çanakkale Boğazı ve Ege kıyıları uygun plaj olanakları ile rekreasyonel değer taşımaktadır. 5.3.1.3 Mesire Yerleri Güzelyalı Mesire Yeri: Merkez İlçeye 12 Km. uzaklıkta bulunmakta olup, günübirlik piknik amacı ile kullanılmaktadır. Kapasitesi 652 kişi/gün olan piknik alanı Mayıs-Eylül ayları arasında yoğun bir ilgi görmektedir. Tüm orman içi dinlenme yerlerinde olduğu gibi söz konusu saha tel ile çevrilidir. 7 ha lık alan kaplayan saha içinde günü birlik ihtiyaca cevap verecek şekilde çeşitli tesisler mevcuttur. Piknik alanı yakınında Çanakkale Savaşlarında kullanılan Turgut Reis ve Mesudiye Topçu Bataryalarını da görmek mümkün olup aynı zamanda sahanında içinde bulunduğu Güzelyalı Köyü deniz turizmi açısından uygun ve gelişmiş bir potansiyele sahiptir. Güzelyalı Kamp Alanı (Mesudiye Tabyası Mesire Yeri): Merkez İlçeye 13 Km. uzaklıkta, Güzelyalı Köyü içinden geçilerek ulaşılan alanın deniz kıyısında olması nedeniyle burada vakit geçirenler, hem ormanın güzelliğinden yararlanmakta hem de Çanakkale Boğazı kıyısında deniz keyfini çıkarmaktadırlar. Piknik alanının kullanım sezonu Haziran-Eylül ayları arasındadır. Alanda; 1 adet sıhhi tesis kompleksi, 1 adet giriş kontrol binası, 1 adet yağmur barınağı, 1 adet idare merkezi binası, 1 adet çocuk oyun alanı ve yaya gezinti yolları bulunmaktadır. Eceabat Kabatepe Mesire Yeri: Eceabat İlçesi sınırlarında bulunan yer Gelibolu Tarihi Milli Parkı içinde kalmaktadır. Günü birlik piknik amacının yanında çadırlık kamp alanı olarak da kullanılmaktadır. Tel ile çevrili 20 ha lık alan içinde büfe, kır gazinosu ve sıhhi üniteler bulunmakta olup, plaj olarak kullanılan uzun bir sahil şeridi de halka hizmet etmektedir. 74
İntepe Seyir Terası Mesire Yeri: Merkez İlçeye 15 Km uzakta olup, İntepe Beldesi yakınlarında 0,5 Ha bir alan kaplamaktadır. Bu mesire yeri Çanakkale-İzmir karayolu çalışması nedeniyle atıl durumda kalmıştır. Bayramiç Ayazma Mesire Yeri: Bayramiç İlçesi, Evciler Köyü yakınlarında ve Merkez İlçeye 125 km. kadardır. 6 ha lık alan günü birlik piknik alanı olarak kullanılmaktadır. Mayıs-Eylül ayları arası piknik amaçlı kullanılmaktadır. Dünyanın ilk güzellik yarışmasının İda (Kaz) Dağında yapıldığına ilişkin mitolojik efsaneye dayanılarak her yıl Bayramiç Belediyesi ve Evciler Muhtarlığınca Ağustos ayında tertip edilen festivallere yoğun bir katılım olmaktadır. Hemdemtepe Mesire Yeri (Ayvacık Çamlığı): Ayvacık İlçesi yakınlarında Çanakkale-İzmir Karayolu üzerinde Merkez İlçeye 69 km dir. Günü birlik piknik amacı ile kullanılan dinlenme alanı 5 ha lık bir alan kaplamaktadır. Söz konusu alanda; 1 adet 3+3 WC, 1 adet büfe, 1 adet kır gazinosu, 1 adet mescit, 1 adet çocuk oyun alanı, 2 adet çeşme, 1 kamelya, 1 adet yağmur barınağı, piknik masaları ve ocak yerleri bulunmaktadır. Orman yapısı ve klimatolojik özellikleri kaynak değerini teşkil etmektedir. Ayrıca, Behramkale'de bulunan Assos tarihi kenti görülebilir ve Ayvacık'a bağlı deniz kenarı yerleşimlerinde bulunan deniz turizmi imkânlarından faydalanılabilir. Uzun devreli gelişim planı olmadığında kapasitesi belli olmayan orman içi dinlenme alanından Mayıs-Eylül ayları arasında faydalanılabilmektedir. Ayvacık Hemdemtepe Kamp Alanı: Henüz faaliyette olmayan Kamp alanı Ayvacık İlçesi girişinde olup, 7 ha lık bir alan kaplamaktadır. 255 kişi/gün kapasiteli alanın karavan, motorhom ve çadır kampçılığı şeklinde kullanılması planlanmıştır. Haziran - Ağustos ayları arası kullanılması beklenen alanda 1 adet yağmur barınağı bulunmaktadır. Kalkım-Handeresi Mesire Yeri: Kalkım - Edremit karayolu üzerinde bulunan ve 12 ha lık bir alan kaplayan yerde günü birlik piknik olanakları mevcuttur. Alanda; 2 adet 3+3 WC, 1 adet kır gazinosu, 1 adet giriş kontrol noktası, 1adet çeşme, 2 adet kamelya, piknik masaları yaya gezinti yolları ve ahşap köprüler bulunmaktadır. Orman-dağ-su peyzajları açısından zengin bir kaynak değere sahiptir. Gelibolu Korudağ Mesire Yeri: Çanakkale-İstanbul karayolunun kenarında Çanakkale'ye 96 km, Evreşe ve Keşan'a 17 km mesafededir. 3 Ha. lık alanda; 1 adet 3+3 WC, 1 adet büfe, 1 adet bekçi evi, 1 adet kır gazinosu, 1 adet mescit, 4 adet kamelya, 1 adet çocuk oyun alanı, piknik masaları ve ocak yerleri bulunmaktadır. Orman ve deniz manzarası açısından zengin bir kaynak değere sahiptir olan alan tüm yıl kullanılabilmekle birlikte, alanın yoğun kullanım sezonu Mayıs - Eylül ayları arasıdır. Bayramiç Hacıkayyum Mesire Yeri: Çanakkale'ye 70 km, Bayramiç'e 2 km mesafede olup yolun Bayramiç'e kadar olan 68 km2 lik kısmı asfalt olup geriye kalan 2 km'lik kısmı stabilizedir. 5 ha lık alanda 1 adet kır gazinosu (iki katlı), 1 adet çocuk oyun alanı, 1 adet kamelya, 1 adet çeşme ve 1 adet bulaşık yıkama yeri bulunmaktadır. Mayıs - Eylül ayları arasında kullanılması planlanan mesire yerinin orman yapısı ve klimatolojik özellikleri, kaynak değerini teşkil etmektedir. Biga Şahmelek Kamp Alanı: Çanakkale Merkez İlçeye 130 km, Biga'ya 31 km mesafede olup yolun son 11km'lik kısmı stabilize, diğer kısmı ise asfalttır. Alanda; 1 adet kır gazinosu, 1 adet giriş kontrol noktası, 1adet çeşme, 1 adet 25 tonluk su deposu, 2 adet bekçi evi, 10 adet de ünite bulunmaktadır. Orman Genel Müdürlüğünden devir alınan kamp alanının konaklamaya yönelik kullanılması planlanmaktadır. 0,3 Ha. lık mesire ve kamp alanının sezonu Mayıs - Eylül ayları arası olup, orman ve deniz kaynak değerlerine sahiptir. 75
Bozcaada Pavlin in Çamlığı Mesire Yeri: Bozcaada İlçesinde bulunan 5,3 Ha. lık günübirlik piknik amaçlı orman içi dinlenme yerinin orman yapısı ve deniz manzarası potansiyel kaynak değeri olarak göze çarpmaktadır. Saha ihata edilmiş olup, içinde herhangi bir yapı ve tesis bulunmamaktadır. 5.3.1.4. İçme Suyu Havzaları Çanakkale İl Merkezinin içme suyu Atikhisar Barajından sağlanmaktadır. Barajdan gelen su, Çanakkale Belediyesi arıtma tesislerinde ileri bir arıtımdan geçirilerek şehre verilmektedir. Bununla beraber Bayramiç, Gökçeada ve Gelibolu Yarımadasındaki Tayfur Barajları da içme ve kullanma suyu kaynağı olarak rol oynamaktadır. İl genelinde 494 memba, 32 keson kuyu ve l02 adet sondaj kuyusu içme suyu kaynağı olarak Çanakkale İlinde yaşayanların su ihtiyacını karşılamaktadır. 5.3.1.5. Örnek Avlak Alanı ve Yaban Hayatı Koruma / Geliştirme Sahaları Çanakkale ait yaban hayatı geliştirme, ava yasak alanlar, yaban hayvanları yerleştirme sahaları, örnek avlaklar ve tabiat parkları ile ilgili alan dağılımı aşağıdaki haritada verilmiştir. Harita 5.9: Örnek Avlak Alanı ve Yaban Hayatı Koruma / Geliştirme Sahaları Çanakkale ilinde Bayramiç Kazdağı devlet avlağı bulunmaktadır. Toplam alanı 10 360 ha olan avlak yaban domuzu avlamak için kısıtlı av sahası olarak kullanılmaktadır. 5.3.2. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YETKİSİNDE KORUNAN ALANLAR 5.3.2.1. Sit Alanları Çanakkale ili sahip olduğu doğal, tarihi ve kültürel geçmiş ve çeşitlilik açısında zengin ve tarihsel arka planı olan bir ildir. Çanakkale ilinde 2011 verilerine göre 329 sit alanı ilan edilmiştir. Çanakkale iline ait sit alanlarının çeşitleri ve yüzdeleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. 76
Tablo 5.3: Çanakkale ili Sit Alanları 2011 TESCİL EDİLMİŞ SAYI ORAN % TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI İLE SİT ALANLARI-2011 Arkeolojik Sit Alanı 248 75.37 Kentsel Sit Alanı 15 4.57 Doğal Sit Alanı 39 11.85 Tarihi Sit Alanı 8 2.45 Arkeolojik ve Doğal Sit 14 4.25 Tarihi ve Doğal Sit 1 0.30 Tarihi+Doğal+Arkeolojik Sit 1 0.30 Arkeolojik ve Kentsel Sit 2 0.60 Kentsel Arkeolojik Sit Alanı 1 0.30 Toplam 329 100 Kaynak:http://www.kulturvarliklari.gov.tr/belge/1-98720/illere-gore-sit-alanlari-istatistigi.html İl genelinde arkeolojik sit alanlarının yüzdesi %75,37 ile ilk sıradadır. Bölge sit çeşitliliği ve sayısı bakımından olduğu kadar Çanakkale Savaşlarına ev sahipliği yapması nedeni ile gerek ülkemizde gerekse de ulusal alanda oldukça önemli bir yere sahiptir. 5.3.2.2. Kültür Ve Turizm Koruma Ve Gelişim Bölgeleri, Turizm Merkezleri Çanakkale termal kaynaklar bakımından zengin bir bölgedir. İl genelinde Turizm Bakanlığı tarafından ilan edilmiş olan 8 adet Termal Turizm Merkezi bulunmaktadır. Çanakkale Ayvacık Tuzla Termal Turizm Merkezi 9.200 ha lık alanı ile il genelinde en fazla alana sahip Termal Turizm Merkezi niteliği taşımaktadır. Aşağıdaki tabloda turizm merkezlerinin isim, alan ve plan durumlarına ilişkin veriler verilmiştir. Tablo 5.4: Çanakkale İli Turizm Merkezleri Alan, Nüfus, Plan Durumları Ve Yatak Kapasiteleri ve Plan Durumları TM/KTKGB İlan Tarihleri PLAN DURUMU (Plan Onama Tarihi) Açıklama/ Dava Durumu Turizm Merkezi Adı Resmi Gazete Tarihi/Sayı ALAN (ha) 1/25000 1./5000 1/1000 1 Çanakkale Çan Etili Termal Turizm Merkezi 16.12.2006 26378 5900 01.08.2008 Çevre Düzeni Planı Onaylandı. 2 Çanakkale Yenice Hıdırlar Termal Turizm Merkezi 16.12.2006 26378 7200 14.07.2008 10.01.2006 Çevre Düzeni Planı Onaylandı. Valilikçe onaylı 1/1000 ölçekli UİP bulunmaktadır. 77
3 Çanakkale Ezine Kestanbol Termal Turizm Merkezi 20.05.1991 20876 4500 Çevre Düzeni Planı onaylanma aşamasındadır. Alt ölçekli plan çalışmaları devam etmektedir. 4 Çanakkale Ayvacık Tuzla Termal Turizm Merkezi 16.12.2006 26378 9200 07.07.2011 Çevre Düzeni Planı Onaylandı. 5 Çanakkale Geyikli Turizm Merkezi 20.09.1991 20997 950 18.12.1992 16.01.2006 16.01.2006 Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onaylanan 1/25.000 ölçekli Güney Çanakkale Kıyı Kesimi Çevre Düzeni Planı kapsamında kalmaktadır. 6 Çanakkale Küçükkuyu Turizm Merkezi 20.09.1991 20997 580 25.09.2008 Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onaylanan 1/25.000 ölçekli Güney Çanakkale Kıyı Kesimi Çevre Düzeni Planı kapsamında kalmaktadır. 7 Çanakkale Behramkale Kadırga Koyu Turizm Merkezi 20.09.1991 20997 1300 25.09.2008 11.06.1997 20.03.2006 Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onaylanan 1/25.000 ölçekli Güney Çanakkale Kıyı Kesimi Çevre Düzeni Planı kapsamında kalmaktadır. 8 Çanakkale Yenice Turizm Merkezi 27.02.2007 26447 290 A.Çanakkale Çan Etili Termal Turizm Merkezi: Çanakkale Çan Etili Termal Turizm Merkezi 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu turizm merkezine yönelik 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı hazırlanmış olup, 01.08.2008 tarihinde Bakanlıkça onaylanmıştır. Söz konusu turizm merkezi 5900 ha yüzölçümünde olup, 10.000 plan yatak kapasitesi öngörülmektedir. Jeotermal sahada yer alan; Etili kaynağından 28,7-32 C sıcaklığa sahip 1 adet kaynak çıkışından yaklaşık 0,4 lt/sn debide, Karaılıca kaynağından 29,6-49 C sıcaklığa sahip debileri ölçülemeyen 3 adet kaynaktan, Bardakçılar kaynağından 38-54,8 C sıcaklığa sahip yaklaşık 4 lt/sn debide, termal su çıkışı bulunmaktadır. MTA tarafından 1 adet, özel şahıs tarafından 1 adet jeotermal sondaj yapılmış olup bu sondajlardan 41,7-59,4 C sıcaklık aralığında ve 4,1 lt/sn debide sıcak su temin edilmektedir. Etili kaynağının suyu florür içeren sodyumlu, sülfatlı termal sular sınıfına girmektedir. Kara ılıca kaynağının suyu florür içeren sodyumlu, kalsiyumlu, sülfatlı termal sular sınıfına girmektedir. Bardakçılar kaynağının suyu florür içeren sodyumlu, kalsiyumlu, sülfatlı termal sular sınıfına girmektedir. B.Çanakkale Yenice Hıdırlar Termal Turizm Merkezi: Çanakkale Yenice Hıdırlar Termal Turizm Merkezi 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu turizm merkezine yönelik 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı hazırlanmış olup, 14.07.2008 78
tarihinde Bakanlıkça onaylanmıştır. Çanakkale Valiliğince 10.01.2006 tarihinde onaylı 1/1.000 ölçekli Mevzii İmar Planı bulunmaktadır. Jeotermal sahada yer alan 3 adet kaynaktan 38,4-85 C sıcaklık aralığında 44 lt/sn debide sıcak su çıkışı bulunmaktadır. Halk Bankası tarafından açılan 1 adet jeotermal sondajdan 58,7 C sıcaklıkta ve 0,3 lt/sn debide sıcak su temin edilmektedir. Jeotermal saha kapsamında temin edilen sıcak sular, florür içeren mineralce fakir termal su termal sular sınıfına girmektedir. Kaynağın suyu tortulaşma ve kabuklaşma yapmamaktadır. C.Çanakkale Ezine Kestanbol Termal Turizm Merkezi: Çanakkale Ezine Kestanbol Termal Turizm Merkezi, 20.5.1991 tarih ve 20876 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup, 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak sınırları genişletilmiştir. Söz konusu turizm merkezine yönelik 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı hazırlanmış olup, 16.08.2010 tarihinde Bakanlığımızca onaylanmıştır. Jeotermal sahada yer alan 2 adet kaynaktan 33-69,6 C sıcaklık aralığında ve yaklaşık 1,05 lt/sn debide sıcak su çıkışı bulunmaktadır. Jeotermal saha kapsamında açılan 1 adet jeotermal sondajdan 75 C sıcaklıkta ve 25 lt/sn debide sıcak su temin edilmektedir. Jeotermal saha kapsamında temin edilen sıcak sular, sodyumlu, klorürlü termal sular sınıfına girmektedir. D.Çanakkale Ayvacık Tuzla Termal Turizm Merkezi: Çanakkale Ayvacık Tuzla Termal Turizm Merkezi 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu turizm merkezine yönelik 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Bakanlığımızca 07.07.2011 tarihinde onaylanmıştır. Jeotermal sahada yer alan 4 adet kaynaktan 55-94 C sıcaklık aralığında 11,8 lt/sn debide sıcak su çıkışı bulunmaktadır. Jeotermal saha kapsamında açılan 4 adet jeotermal sondajın sıcaklıkları temin edilemeyen ve debileri toplam 201 lt/sn debide sıcak su temin edilmektedir. Jeotermal saha kapsamında temin edilen sıcak sular, sodyumlu-klorürlü-lityumlu termal su termal sular sınıfına girmektedir. Sondajlardan T-1 kuyusundan üretilen su kireçlendirici özelliktedir. E.Çanakkale Geyikli Turizm Merkezi: Çanakkale Geyikli Turizm Merkezi 20.09.1991 tarih ve 20997 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu turizm merkezini kapsayan 1/25.000 ölçekli Güney Çanakkale Kıyı Kesimi Çevre Düzeni Planı 18.12.1992 tarihinde Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onaylanmıştır. 1/5000 ölçekli Nazım ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Revizyonları ise 16.01.2006 tarihinde Bakanlıkça onaylanarak yürürlüğe girmiştir. F.Çanakkale Küçükkuyu Turizm Merkezi: Çanakkale Küçükkuyu Turizm Merkezi 20.09.1991 tarih ve 20997 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu turizm merkezini kapsayan 1/25.000 ölçekli Güney Çanakkale Kıyı Kesimi Çevre Düzeni Planı 18.12.1992 tarihinde Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onaylanmıştır. G.Çanakkale Behramkale Kadırga Koyu Turizm Merkezi: Çanakkale Behramkale Kadırga Koyu Turizm Merkezi 20.09.1991 tarih ve 20997 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu turizm merkezini kapsayan 1/25.000 ölçekli Güney Çanakkale Kıyı Kesimi Çevre Düzeni Planı 18.12.1992 tarihinde Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca onaylanmıştır. Alana ilişkin olarak 11.06.1997 tarihinde Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca ve 20.03.2006 tarihinde Bakanlığımızca onaylanmış 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 16.12.1997 tarihinde Bakanlığımızca onaylanmış 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı bulunmaktadır. H.Çanakkale Yenice Turizm Merkezi: Çanakkale Yenice Turizm Merkezi 27.02.2007 tarih ve 26447 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu turizm merkezine yönelik herhangi bir onaylı plan bulunmamaktadır. 79
6. DEMOGRAFİK YAPI 1/100.000 Ölçekli Balıkesir Çanakkale Planlama Bölgesi araştırma raporu kapsamında; TÜİK verilerinden farklı olarak, sadece ilçe merkezleri değil, ilçe ve belde merkezleri nüfusları da kentsel nüfus olarak kabul edilmiştir. Demografik yapı bölümünde genellikle; TÜİK 2010 verileri kullanılmıştır. Çünkü 2011 yılı verilerine nazaran daha fazla parite ve daha mukayeseli bilgiler bulunmaktadır. 2011 yılı nüfus bilgileri 1/100.000 Ölçekli Balıkesir Çanakkale Çevre Düzeni Planı Araştırma Raporunun 8. bölümünde yerleşmeler ve karakteristikleri bölümünde ele alınmıştır. 6.1. MARMARA BÖLGESİ 6.1.1. Yıllara Göre Nüfus Değişimi 1965 Genel Nüfus Sayımı temel alınarak hazırlanan aşağıdaki tablo ve grafiklerden anlaşılacağı üzere, Türkiye nüfusu düzenli bir artış eğilimi izlemiştir. Türkiye nüfusu 1990 2009 yılları arasında büyük bir sıçrama yapmış ve 2010 Adrese Dayalı Nüfus Sayımında 1965 Genel Nüfus Sayımına göre %134 lük bir artış gözlenmiştir. Tablo 6.1: Türkiye Ve Planlama Bölgesi 1965-2010 Yılları Arasındaki Nüfus Değişimleri Ve İndeksleri Yıllar Türkiye Balıkesir Çanakkale Nüfus İndeks Nüfus İndeks Nüfus İndeks 1965 31.391.421 100 708.342 100 350.317 100 1970 35.605.176 113 749.669 106 360.764 118 1975 40.347.719 129 789.255 111 369.385 121 1980 44.736.957 143 853.177 120 391.568 128 1985 50.664.458 161 910.282 128 417.121 136 1990 56.473.035 180 973.314 137 432.263 141 2000 67.803.927 216 1.076.347 152 464.975 152 2010 73.722.988 234 1.152.323 162 490.397 160 Kaynak: TUİK-ADNKS 2010 Balıkesir ili ise, Türkiye nin süreç içerisinde yakalamış olduğu ivmeden kendi ölçeğinde payını alarak,1965 yılı Nüfus Sayımından 2010 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre 45 yıllık süreçte; %62 lik bir gelişme göstermiştir. Çanakkale ili de Türkiye nin gelişme eğilimine paralel olarak 45 yıllık süreçte %60 gelişme göstermiştir. Bu gelişme eğilimi Balıkesir ilinin oransal olarak biraz geride kalmasına rağmen, kendi ölçeği ve sosyoekonomik koşullarında Türkiye ile aynı paralelliği yakalamıştır. 6.1.2. Kırsal Ve Toplam Nüfus ile Yıllık Nüfus Artış Hızları Türkiye nin 2000 2010 yılları arasındaki yıllık nüfus artış hızı toplamda %8,7 Kentsel Nüfus Artış Hızı %27,7 ve Kırsal Nüfus Artış Hızı ise -%26,5 olarak gerçekleşmiştir. Güney Marmara Bölgesi için aynı değerlere bakıldığında, Türkiye geneli ile doğru orantılı bir tutum sergilemektedir. 2000 2010 yılları arasında Güney Marmara Bölgesinde toplam nüfus artış hızı yıllık %6,5 Kentsel Nüfus Artış Hızı %21,5 ve Kırsal Nüfus Artış Hızı %9,3 olarak gerçekleşmiştir. Bu istatistikî verilere de gösteriyor ki; Türkiye genelinde yaşanan; çeşitli sosyal, ekonomik nedenlere bağlı yaşanan kırdan kente göçün Güney Marmara Bölgesinde de Türkiye geneli ile paralellik taşımaktadır. Bu 80
paralellik; bazı kırsal yerleşmelerin, göç alması ile kentsel mekân niteliği kazanmasına da sebep olmaktadır. Tablo 6.2: Türkiye ve Güney Marmara Bölgesi (TR 22) - 2000 2010 Yılları Arasındaki Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfuslar ve Yıllık Nüfus Artış Hızları (%) Bölge 2000 2010 Yıllık Nüfus Kentsel Kırsal Toplam Kentsel Kırsal Toplam Kentsel Kırsal Toplam Türkiye 44.006.184 23.797.430 67.803.927 56.222.356 17.500.632 73.722.988 27.7-26.5 8.7 Güney Marmara 793.166 748.156 1.541.322 963.961 678.759 1.642.720 21.5-9.3 6.5 Kaynak: TÜİK 2010 Grafik 6.2: Türkiye ve Güney Marmara Bölgesi(TR 22) - 2000 2010 Yılları Arasındaki Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfuslar ve Yıllık Nüfus Artış Hızları (%) 30 27.7 21.5 Türkiye 20 10 8.7 6.5 0-10 -9.3-20 -30-26.5 Toplam Kentsel Kırsal Kaynak: TÜİK 2010 6.1.3. Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu Türkiye nin toplam yüzölçümü 769.604 km² dir. Türkiye genelinde nüfus yoğunluğu (bir kilometrekareye düşen kişi sayısı) 95,8 kişi iken, TR22 Bölgesi 24.039 km² dir ve kilometrekareye düşen kişi sayısı 68,3 kişidir. Türkiye de nüfusun %76,2 si kentlerde yaşamakta iken, TR22 (Güney Marmara) Bölgesi nde ise halkın %58,6 u şehirlerde yaşamaktadır. Tablo 6.3: Türkiye ve Güney Marmara (TR22) Bölgesi - Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu Bölge 2010 Kentsel Yüzölçümü (km²) Nüfus Kentsel Kırsal Toplam Nüfus Yoğunlu Oranı (%) ğu(kişi/k m²) Türkiye 56.222.356 17.500.632 73.722.988 76.2 769.604 95.8 Güney Marmara Bölgesi 963.961 678.759 1.642.720 58.6 24.039 68.3 Kaynak: GMKA Bölge Planı 2010 Grafik 6.3: Türkiye ve Güney Marmara (TR22) Bölgesi - Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu 81
80 70 60 76.2 58.6 80 70 60 76.2 68.3 50 50 40 40 30 30 20 20 10 10 0 Türkiye Güney Marmara 0 Türkiye Güney Marmara Kentsel Nüfusu Oranı Nüfus Yoğunluğu 6.1.4. İllere Göre Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfuslar, Yıllık Nüfus Artış Hızları Marmara Bölgesinde 2000-2011 yılları arasında kentsel nüfus %32.53 artarken kırsal nüfus %43.85 oranında düşüş yaşamıştır. Toplamda ise bölge %17.91 lik nüfus büyümesi gerçekleştirmiştir. Bölgenin en fazla nüfus çeken ili İstanbul dur. Bölge genelinde kırsal nüfusta en fazla düşüş yaşayan il %78.94 oranla Sakarya ilidir. Toplam nüfusta gerileyen tek il %0,82 küçülme ile Edirne ilidir. 2011 nüfusuna göre toplamda 13.624.240 kişinin yaşadığı İstanbul da 2000-2011 yılları arasında toplamda %35.99 nüfus büyümesi gerçekleşmiştir. Balıkesir ili 2000-2011 yılları arasında kentsel nüfusta %21,4 büyüme, kırsal nüfusta %9,5 azalma ve toplam nüfusta 7.24 büyüme gerçekleştirmiştir. Çanakkale ili aynı dönemde, kentsel nüfusta %24,36 büyüme, kırsal nüfusta %12,45 azalma ve toplam nüfusta %4,62 büyüme gerçekleştirmiştir. Tablo 6.4: Marmara Bölgesi İllere Göre Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfusları ve Toplam Nüfusları ve Yıllık Nüfus Artış Hızları 2000 2011 Yıllık Nüfus Artış Hızı (%) Kentsel Kırsal Toplam Kentsel Kırsal Toplam Kentsel Kırsal Toplam Marmara 15351891 3.634.065 18.985.956 20.346.473 2.040.700 22.387.173 32.53-43.85 17.91 İstanbul 9085599 933.136 10.018.735 13.483.052 141.188 13.624.240 48.40-84.87 35.99 Bursa 2125140 494.200 2.152.140 2.359.804 292.322 2.652.126 11.04-40.85 23.23 Kocaeli 1206085 483.180 1.206.085 1.499.958 101.762 1.601.720 24.37-78.94 32.80 Sakarya 459.824 296.344 756.168 664.813 223.743 888.556 44.58-24.50 17.51 Balıkesir 577595 498.752 1.076.347 701.213 453.101 1.154.314 21.40-9.15 7.24 Çanakkale 215571 249.404 464.975 268.082 218.363 486.445 24.36-12.45 4.62 Edirne 230908 171.698 402.606 272.294 127.022 399.316 17.92-26.02-0.82 Tekirdağ 395377 228.214 623.591 572.359 257.514 829.873 44.76 12.84 33.08 Kırklareli 189202 139.259 328.461 229.000 111.199 340.199 21.03-20.15 3.57 Bilecik 124380 69.946 194.326 153.017 50.832 203.849 23.02-27.33 4.90 Yalova 98661 69.932 168.593 142.881 63.654 206.535 44.82-8.98 22.51 Kaynak: TUİK 2011 82
Grafik 6.4: Marmara Bölgesi İllere Göre 2011 Yılı Kent Ve Kır Nüfusu (Toplam 2011) 14000000 12000000 10000000 8000000 6000000 4000000 2000000 0 Kaynak: TÜİK 2011 Grafik 6.5: Marmara Bölgesi İllere Göre 2000-2011 Yılları Toplam Nüfus Artış Hızları (%) 40 35 30 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 27.42 17.74 26.3 17.81 1.73-8.09 22.51 39.03 22.02-10.41 13.62 Kaynak: TÜİK 2011 6.1.5. Kentsel, Kırsal Ve Toplam Nüfus, Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu Marmara Bölgesi nin toplam yüzölçümü (göller dâhil) 92.530,61 m² dir ve nüfus yoğunluğu 241,94 kişi/m² dir. Bölge Türkiye genelinin en yüksek yoğunluğa sahip alanıdır. Bölge içerisinde ise İstanbul, 2.563,19 kişi/m² ile Türkiye nin ve bölgenin en kalabalık kentidir. Yüzölçümü bakımından ise Balıkesir ili 14.472,73 km² ile bölgenin toprak bakımından en büyük ilidir. Nüfus yoğunluğu bakımından bölgenin en düşük değere sahip ili ise 47,33 kişi/m² ile Bilecik ilidir. Yüzölçümü bakımından ise bölgede en küçük alana sahip il 850,46 km² ile Yalova dır. Tablo 6.5: Marmara Bölgesi İllere Göre Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfus, Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu Marmara Bölgesi 2011 Kentsel Kentsel Kırsal Toplam Nüfus Oranı % 83 Yüzölçümü km² (göller dahil) Nüfus Yoğunluğu Kişi/km² 20.346.473 2.040.700 22.387.173 %90.88 92.530,61 241,94
İstanbul 13.483.052 141.188 13.624.240 %98.96 5.315,33 2.563,19 Bursa 2.359.804 292.322 2.652.126 %88.98 10.886,38 243,6 Kocaeli 1.499.958 101.762 1.601.720 %93.65 3.625,29 441,81 Sakarya 664.813 223.743 888.556 %74.82 4.880,19 182,07 Balıkesir 701.213 453.101 1.154.314 %60.75 14.472,73 79,75 Çanakkale 268.082 218.363 486.445 %55.11 9.950,43 48,88 Edirne 272.294 127.022 399.316 %68.19 6.097,91 65,48 Tekirdağ 572.359 257.514 829.873 %68.97 6.342,3 130,84 Kırklareli 229.000 111.199 340.199 %67.31 6.299,78 54 Bilecik 153.017 50.832 203.849 %75.06 4.306,77 47,33 Yalova 142.881 63.654 206.535 %69.18 850,46 242,85 Kaynak: TÜİK, 2011 ADNKS Grafik 6.6: Marmara Bölgesi- illere Göre 2011 Yılı Kentsel Nüfus Oranı (%) 100.00% 90.00% 80.00% 70.00% 60.00% 50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% 0.00% Kaynak: TÜİK 2011 Grafik 6.7: Marmara Bölgesi İllere Göre 2011 Yılı Nüfus Yoğunluğu (kişi / km²) 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 84
Bölge (Düzey 1) 6.1.6. Göç Durumu Göç, genel nüfus sayımlarında kişinin bir önceki Nüfus Sayımında bulunduğu yerden farklı bir yerde olması durumuna denir. Bu kapsamda yerleşim yerleri bir taraftan göç alıyorken diğer taraftan da göç vermektedir. Bunun farklı sebepleri vardır. Net göç hızı, göç edebilecek her bin kişi için net göç sayısıdır. Tablo 6.6: Düzey 1 Bölgeler-Yıllara Göre Alınan Verilen Net Göç Sayıları ve Net Göç Hızları (%) Toplam nüfus Aldığı göç Verdiği göç Net göç Net göç hızı 2007-2008 2008-2009 2009-2010 2007-2008 2008-2009 2009-2010 2007-2008 2008-2009 2009-2010 2007-2008 2008-2009 2009-2010 2007-2008 2008-2009 2009-2010 Toplam 71,517,100 72,561,312 73,722,988 1,903,234 1,876,673 1,985,917 1,903,234 1,876,673 1,985,917 0 0 0 0.0 0.0 0.0 İstanbul 12,697,164 12,915,158 13,255,685 374,868 388,467 439,515 348,193 348,986 336,932 26,675 39,481 102,583 2.10 3.06 7.77 Batı Marmara 3,107,425 3,129,772 3,164,048 106,527 95,350 104,351 76,453 82,777 89,752 30,074 12,573 14,599 9.73 4.03 4.62 Ege 9,384,848 9,517,153 9,693,594 198,469 181,459 185,595 163,777 164,896 184,640 34,692 16,563 955 3.70 1.74 0.10 Doğu Marmara Batı Anadolu 6,579,426 6,701,343 6,841,607 212,978 193,578 200,254 130,817 151,008 162,675 82,161 42,570 37,579 12.57 6.37 5.51 6,748,952 6,875,349 7,018,194 196,213 206,580 221,690 176,150 175,036 182,562 20,063 31,544 39,128 2.98 4.60 5.59 Akdeniz 9,050,691 9,252,902 9,423,231 205,975 193,231 205,482 186,526 188,441 200,003 19,449 4,790 5,479 2.15 0.52 0.58 Orta Anadolu Batı Karadeniz Doğu Karadeniz Kuzeydoğu Anadolu Ortadoğu Anadolu Güneydoğ u Anadolu 3,792,508 3,831,373 3,849,267 96,173 103,713 104,053 130,472 122,883 138,677-34,299-19,170-34,624-9.00-4.99-8.95 4,478,029 4,512,288 4,518,786 142,834 149,115 132,326 162,363 159,957 183,046-19,529-10,842-50,720-4.35-2.40-11.16 2,507,387 2,526,619 2,516,167 89,402 98,282 90,395 95,024 96,697 113,098-5,622 1,585-22,703-2.24 0.63-8.98 2,201,862 2,198,061 2,202,106 57,012 62,445 68,624 115,280 95,033 98,728-58,268-32,588-30,104-26.12 - - 14.72 13.58 3,618,056 3,638,401 3,647,531 90,455 85,842 90,770 130,068 119,049 124,025-39,613-33,207-33,255-10.89-9.09-9.08 7,350,752 7,462,893 7,592,772 132,328 118,611 142,862 188,111 171,910 171,779-55,783-53,299-28,917-7.56-7.12-3.80 Yıllara göre göçler incelendiğinde Marmara, Ege ve Akdeniz Bölgeleri göç alma eğilimindedir. Bu bölgeler 2007-2008 döneminde yüksek göç almıştır. Karadeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu ve Orta Anadolu bölgeleri 2007-2010 itibariyle sürekli göç vermiştir. İç Anadolu Bölgesi nin yıllara göre aldığı göçlere bakıldığında, Batı Anadolu göç alırken Orta Anadolu göç verme eğilimindedirler. Grafik 6.8: Düzey 1 (Güney Marmara) 2009-2010 Yılları Arası Net Göç Hızları (%) 2009-2010 net göç hızı 10 7.77 4.62 5.51 5.59 5 0.1 0.58 0-5 -3.8-10 -15-8.95-8.98-9.08-11.16-13.58 85
Aşağıdaki grafikte coğrafi bölgelerin net göç hızlarının yıllara göre değişimini verilmektedir. Gelişmişlik sıralamasında da ilke sırada yer alan ve gelişme eğilimi yüksek olan batı Anadolu ve Marmara Bölgesi cazibe merkezi taşımakta ve incelenen dönemlerde her zaman göç alan bir konumdadır. Fakat yıllara göre ayrı ayrı incelendiğinde göç hızları ve bölgeler; İstanbul un tek başına göç alma potansiyelinin yüksek olduğu görülmektedir. 2007 2010 yılları arasında İstanbul göç hızında bir artış gözlemlenmektedir. Grafik 6.9: Coğrafi Bölgeler 2007-2010 Yılları Arası Net Göç Hızları 15 10 5 0-5 -10-15 2007-2008 2008-2009 2009-2010 -20-25 -30 Kaynak: TÜİK 2010 Göç alma eğiliminde olan, Batı Marmara, Ege, Doğu Marmara bölgelerinde 2007-2010 yılları arasında net göç hızında azalma yaşanmaktadır.net göç hızları negatif değer taşıyan bölgelerde özellikle Kuzey Doğu Anadolu bölgesinde göç verme eğilimi her ne kadar yıllara göre artış gösterse de, toplam itibari ile en fazla göç veren bölgedir.göç veren bölgelerin hızlarında da yıllara göre azalma olduğu görülmektedir. Grafik 6.10: Düzey 1 Bölgeler Alınan-Verilen ve Net Göç Sayıları (kişi) 450,000 400,000 350,000 300,000 250,000 200,000 150,000 100,000 50,000 0-50,000-100,000 Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç İstanbul Batı Marmara Ege Doğu Marmara Batı Anadolu Akdeniz Orta Anadolu Batı Karadeniz Kaynak: TÜİK 2011 86
6.1.6.1 Marmara bölgesindeki İllerin Yıllara Göre Aldığı Verdiği Net Göç ve Net göç Hızları Yıllık net göç hızı göç edebilecek her bin kişi için yıllık net göç sayısıdır.marmara Bölgesindeki net göç sayıları ve hızları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 6.7: Marmara Bölgesi İllere Göre Alınan-Verilen-Net Göç Sayıları ve Net Göç Hızları (%) İller Yıllar Aldığı Göç Verdiği Göç Net göç Yıllık Net Göç Hızı % İstanbul 2008-2009 388.467 348.986 39.481 3.06 2009-2010 439.515 336.932 102.583 7.77 Balıkesir 2008-2009 33.275 31.291 1.984 1.74 2009-2010 36.784 35.162 1.622 1.41 Bilecik 2008-2009 8.283 8.251 32 0.16 2009-2010 8.876 8.690 186 0.83 Bursa 2008-2009 66.615 56.368 10.287 4.03 2009-2010 72.640 57.220 15.420 5.94 Çanakkale 2008-2009 15.412 14.802 610 1.28 2009-2010 16.578 15.420 1.158 2.36 Edirne 2008-2009 15.183 12.910 2.273 5.76 2009-2010 14.019 14.830-811 - 2.08 Kırklareli 2008-2009 10.359 11.242-883 -2.65 2009-2010 12.844 12.088 756 2.27 Kocaeli 2008-2009 60.432 48.399 12.033 7.94 2009-2010 64.503 49.379 15.124 9.74 Sakarya 2008-2009 25.376 21.665 3.711 4.32 2009-2010 26.248 24.627 1.621 1.86 Tekirdağ 2008-2009 37.665 29.066 8.589 11.03 2009-2010 41.307 29.433 11.874 14.99 Yalova 2008-2009 12.269 10.233 2.036 10.1 2009-2010 10.455 10.984-529 -2.59 Kaynak: TÜİK 2010 Düzey 1 Bölgesi ndeki iller göç bakımından incelendiğinde sosyo-ekonomik koşulların, göç sorunsalı ile paralellik taşıdığını görülmektedir.2008-2010 yılları arasında; Bölge illerine bakıldığında rakamsal olarak en çok göç alan ilin İstanbul olduğu görülmektedir.yıllık net göç hızına bakıldığında ise Tekirdağ ın bölgede lider konumda olduğu görülmektedir.kırklareli süreç içerisinde göç veren bir konumdadır.bölgenin İstanbul hinterlandında kalması ve sosyo- konomik etmenler, İstanbul a yakın ve yakından ilişkili kentleri de etkisi altına almıştır.bu yaklaşımı Sakarya, Kocaeli gibi illerin süreçteki gelişmelerinin İstanbul ile paralellik taşımasından anlayabiliriz. Planlama Bölgesi olan Balıkesir ve Çanakkale illeri 2008-2010 yılları arasında göç alna bir konumdadır.çanakkale net göç hızını arttırırken Balıkesir in net göç hızında azalma olmuştur.planlama Bölgesini sosyal, ekonomik ve kültürel açıdan doğrudan etkileyen Bursa kenti ise net göç hızını arttıran iller arasındadır. 87
Grafik 6.11: Marmara Bölgesindeki İllere Göre 2009-2010 Yılları Arasında Net Göç Hızları 16 14 12 10 8 6 4 2 0-2 -4 7.77 1.41 0.83 5.94 2.36 Kaynak: TÜİK 2011 Grafik 6.12: Marmara Bölgesi İllere Göre 2009-2010 Yılları Arası Alınan-Verilen ve Net Göç Sayıları (kişi(bin)) -2.08-2.65 9.74 14.99 1.86 İstanbul Balıkesir Bilecik Bursa Çanakkale Edirne Kırklareli Kocaeli Tekirdağ Sakarya Yalova 2.59 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Aldığı Göç Verdiği Göç Kaynak: TÜİK 2011 6.1.6.2 Marmara bölgesindeki İllere Yurt Dışından Gelen Göçler Marmara bölgesi, ülke geneli iç göçün cazibe merkezi olduğu kadar ülke dışından gelen göçünde cazibe merkezidir. Bölgenin göç ağırlık merkezi gerek ülke içi gerekse de ülke dışı göçte büyük farkla İstanbul dur. Bölgeye gelen yabancı göçmenlerin %57,6 sı İstanbul u tercih etmektedir. 88
Tablo 6.8: Marmara Bölgesi İllere Yurt Dışından Gelen Göçler İller Erkek Kadın Toplam Erkek (%) Kadın (%) Toplam (%) Marmara 50549 44295 94844 100 100 100 İstanbul 29409 25235 54644 58 57 57.6 Balıkesir 2009 2056 4065 3.9 4.6 4.3 Bilecik 321 219 540 0.6 0.5 0.6 Bursa 9134 8814 17948 18 19.8 19 Çanakkale 695 590 1285 1.3 1.3 1.3 Edirne 777 541 1318 1.5 1.2 1.4 Kırklareli 780 766 1546 1.5 1.7 1.6 Kocaeli 2457 1822 4279 4.9 4.1 4.5 Sakarya 1353 892 2245 2.7 2 2.4 Tekirdağ 2855 2718 5573 5.7 6.2 5.9 Yalova 759 642 1401 1.9 1.6 1.4 Kaynak: TÜİK 2010 Planlama bölgesi olan Balıkesir Çanakkale Bölgesi ise yabancı göçmenlerin fazla tercih ettiği bir bölge değildir. Fakat turizm altyapı ve hizmetlerinin gelişmiş olduğu ve yabancılara mülk satışının yoğun olduğu Balıkesir ilinde yabancı göçmenlerin oranı oldukça dikkat çekicidir. Grafik 6.13: Marmara Bölgesi İllere Yurt Dışından Gelen Göçler 70 Toplam % Erkek % Kadın % 60 50 40 30 20 10 0 Marmara bölgesi ülke genelinde en fazla göç alan bölgedir ve göç dağılımı bölgedeki iller arasında dengeli değildir. Diğer bölgelerden göç aldığı kadar kendi içerisindeki iller arasında da yoğun bir göç akışı bulunmaktadır. Aşağıdaki tabloda Marmara Bölgesindeki illerin kendi aralarında aldığı ve verdiği göç diyagramı bulunmaktadır. 89
İstanbul Balıkesir Bilecik Bursa Çanakkale Edirne Kırklareli Kocaeli Sakarya Tekirdağ Yalova Toplam Tablo 6.9: Marmara Bölgesindeki İllerin Bölge İçindeki Diğer İllerden Aldığı Verdiği Göç Miktarları Aldığı Verdiği İstanbul - 7.110 1.262 9.507 3.827 4.002 4.424 17.570 6.924 15.134 3.337 336.932 Balıkesir 6.749-206 3.589 1.439 328 230 1.034 288 548 209 35.162 Bilecik 1.274 181-1.029 87 41 39 303 354 61 66 8.690 Bursa 10.412 3.029 1.082-680 401 213 1.921 962 613 927 57.220 Çanakkale 3.597 1.711 64 812-454 187 403 128 635 86 15.420 Edirne 4.596 286 44 400 358-733 305 138 2.274 38 14.830 Kırklareli 3.550 207 19 323 173 830-326 113 2.390 34 12.088 Kocaeli 15.622 804 300 1.953 377 258 234-2.899 603 816 49.379 Sakarya 7.670 276 376 1.050 194 111 105 3.464-287 205 24.627 Tekirdağ 11.292 592 73 762 540 1.689 1.577 671 333-106 29.433 Yalova 4.306 161 53 1.242 1.232 33 22 1.004 203 98-10.984 Kaynak: TUİK-ADNKS 2009-2010 Dönemi Planlama bölgesi olan Balıkesir Çanakkale ilerinin bölge içindeki aldığı ve verdiği göç miktarları incelendiğinde; Balıkesir ilinin en fazla göç aldığı il 6.749 kişi ile İstanbul olur iken, Balıkesir in en fazla göç verdiği il ise 7.110 kişi ile yine İstanbul olmuştur. Çanakkale ilinde de en fazla göç aldığı ve göç verdiği il İstanbul olmuştur. Balıkesir il özelinde; gelen ve giden göç hareketlerinin hangi illere veya illerden olduğunu gösterir tablo ve harita aşağıdadır. Bu tabloya göre Balıkesir ilinin İstanbul dan sonra en fazla göç hareketi yaşadığı iller, Ankara, İzmir ve Bursa dır. Balıkesir in Çanakkale ile de olan göç ilişkisi de dikkat çekicidir. Net göz hızında Çanakkale ilinde göç aldığı gözlemlenen Balıkesir, Planlama Bölgesinin de ağırlık merkezi niteliği taşımaktadır. 90
Harita 6.1: Balıkesir İli 2009-2010 Yılları Arası Göç Hareketliliği Kaynak: Planlama Ekibi Ofis Çalışması Tablo 6.10: Balıkesir İli Diğer İllerden Aldığı ve Verdiği Göç Sayıları ALDIĞI VERDİĞİ GÖÇ GÖÇ Adana 352 325 Adıyaman 125 73 Afyonkarahisa r 302 187 Ağrı 342 183 Aksaray 64 116 Amasya 227 164 Ankara 2.299 2.625 Antalya 634 760 Ardahan 70 49 Artvin 56 41 Aydın 473 518 Balıkesir 0 0 Bartın 98 69 Batman 108 104 Bayburt 67 63 Bilecik 166 156 Bingöl 92 69 Bitlis 145 125 Bolu 146 108 91 Burdur 78 61 Bursa 3.005 3.679 Çanakkale 1.792 1.632 Çankırı 115 87 Çorum 155 115 Denizli 318 397 Diyarbakır 523 501 Düzce 88 118 Edirne 335 256 Elazığ 151 157 Erzincan 171 111 Erzurum 360 321 Eskişehir 668 807 Gaziantep 342 216 Giresun 97 96 Gümüşhane 83 63 Hakkari 96 134 Hatay 239 270 Iğdır 86 70 Isparta 219 185 İstanbul 6.848 7.18
İzmir 3.316 4.143 ALDIĞI VERDİĞİ GÖÇ GÖÇ Kahramanma raş 230 99 Karabük 95 71 Karaman 85 59 Kars 202 98 Kastamonu 160 176 Kayseri 317 296 Kırıkkale 142 100 Kırklareli 223 180 Kırşehir 100 67 Kilis 14 16 Kocaeli 734 947 Konya 487 520 Kütahya 738 519 Malatya 355 241 Manisa 1.832 2.102 Mardin 314 261 Mersin 380 271 Muğla 471 515 Muş 214 108 Nevşehir 83 68 Niğde 106 108 Ordu 187 138 Osmaniye 84 68 Rize 110 75 Sakarya 330 372 Samsun 383 291 Siirt 143 98 Sinop 68 46 Sivas 275 171 Şanlıurfa 309 229 Şırnak 144 130 Tekirdağ 518 597 Tokat 221 119 Trabzon 486 274 Tunceli 115 58 Uşak 205 109 Van 764 201 Yalova 163 195 Yozgat 233 128 Zonguldak 272 183 Kaynak: TUİK 2009 2010 Çanakkale il özelinde 2009 2010 yılları arasında yaşanan göç hareketlerinin illere göre değişimi aşağıdaki tabloda ve haritada verilmiştir. Çanakkale ili göç hareketliliği açısından Balıkesir iline nazaran daha az değişim gösteren bir ildir. Aşağıdaki tabloya göre Çanakkale ilinin göç hareketliliğinin en yoğun yaşadığı iller İstanbul, İzmir ve Balıkesir illeridir. 92
Harita 6.2: Çanakkale İli 2009-2010 Yılları Arası Göç Hareketliliği Tablo 6.11: Çanakkale İli Diğer İllerden Aldığı ve Verdiği Göç Sayıları ALDIĞI VERDİĞİ GÖÇ GÖÇ Adana 247 178 Adıyaman 31 27 Afyonkarahisa r 135 102 Ağrı 246 123 Aksaray 48 38 Amasya 64 50 Ankara 841 887 Antalya 260 307 Ardahan 27 21 Artvin 34 39 Aydın 253 180 Balıkesir 1.632 1.792 Bartın 30 25 Batman 78 51 Bayburt 21 25 Bilecik 63 50 Bingöl 82 48 Bitlis 91 79 Bolu 58 49 93 Burdur 34 26 Bursa 769 800 Çanakkale 0 0 Çankırı 32 37 Çorum 72 35 Denizli 156 96 Diyarbakır 164 158 Düzce 64 46 Edirne 382 390 Elazığ 73 53 Erzincan 65 48 Erzurum 167 183 Eskişehir 177 231 Gaziantep 206 108 Giresun 60 48 Gümüşhane 32 40 Hakkari 53 73 Hatay 188 182 Iğdır 60 29 Isparta 107 70 İstanbul 3.750 3.598
İzmir 1.181 1.034 ALDIĞI GÖÇ VERDİĞİ GÖÇ Kahramanma raş 116 76 Karabük 48 38 Karaman 33 16 Kars 75 77 Kastamonu 35 47 Kayseri 103 96 Kırıkkale 54 60 Kırklareli 178 156 Kırşehir 34 42 Kilis 18 10 Kocaeli 410 374 Konya 187 167 Kütahya 154 87 Malatya 123 71 Manisa 323 270 Mardin 111 115 Mersin 197 134 Muğla 258 247 Muş 127 67 Nevşehir 23 8 Niğde 51 28 Ordu 156 86 Osmaniye 53 47 Rize 58 45 Sakarya 146 137 Samsun 200 158 Siirt 51 40 Sinop 34 23 Sivas 102 47 Şanlıurfa 125 98 Şırnak 86 87 Tekirdağ 580 688 Tokat 104 57 Trabzon 105 98 Tunceli 56 33 Uşak 50 96 Van 431 118 Yalova 69 75 Yozgat 61 54 Zonguldak 120 94 Kaynak: TUİK 2009 2010 94
6.2. PLANLAMA BÖLGESİ Planlama Bölgesinin nüfusu toplamda 1.642.720 kişidir. Toplam nüfusun %58,66 sını kentsel nüfus, % 41.34 ünü kırsal nüfus oluşturmaktadır. Balıkesir ilinde kentsel nüfus oranı %59,53, kırsal nüfus oranı %40,47 dir. Çanakkale ilinin kır-kent nüfus dağılımı ise; %54,86 kentsel nüfus, %45,14 ü kırsal nüfus olarak dağılmaktadır. Planlama Bölgesinde nüfus artışı, 2000-2010 yılları arasında kentsel nüfusta %21,5 oranında artarken kırsal nüfus %9,3 oranında küçülmüştür. Toplam nüfusta aynı dönemde %6,5 oranında artış olmuştur. Planlama bölgesinin toplam yüzölçümü 24.039 km² dir ve nüfus yoğunluğu 68,3 kişi/km² dir. Balıkesir ilinin 1980-2010 yılları arasında nüfus değişiminde, kentsel nüfusun devamlı artan bir diyagram izlediği gözlenmektedir. Buna paralel olarak kırsal nüfusun zaman içerisinde azalan bir diyagramı vardır. Balıkesir ili, 1980-1990 yıları arasında Kentsel Nüfus %36.12 lik bir artış gösterirken, Kırsal Nüfus -%0,9 luk bir düşüş yaşamıştır. Toplam Nüfus ise %14 lük bir artış göstermiştir. Bu dönemde ekonomik ve sosyal değişkenler bölgenin kentsel nüfusunu etkilemiş ve göç kentsel büyüklükteki alanları etkilemiştir. Kırsal alanda ise; verimli tarım arazilerinin bulunması ve bölgedeki ekonomik temellerin tarım endüstrisi üzerine kurulu olması bu dönemde kırsal nüfusun değişkenliğini azaltan etmenlerdendir. Balıkesir ili, 1990-2000 yılları arası döneme is; kentsel nüfus artışını sürdürerek %23 oranında gerçekleşmiştir. Kırsal nüfus değişimi ise azalma eğilimini sürdürerek -%1,2 oranında gerçekleşmiştir. Toplamda ise %10 luk bir artış gerçekleşmiştir. Bu dönemin analizi yapıldığında ise; kırdan kente göçün arttığı gözlenmekte ve doğal nüfus artışının yanında bölgenin göç almaya devam ettiği gözlemlenmektedir. Balıkesir ilinde, 2000-2010 yılları arasında ise; kentsel nüfus artışının %20 oranında gerçekleştiği gözlemlenmektedir. Kırsal Nüfus artışı ise -%8,3 oranında düşüş yaşamıştır. Toplamda ise %7,05 lik bir artış yaşanmıştır. Bu dönemde bölgede artan endüstrileşme, tarımda makineleşme oranın artması, tüketim alışkanlıklarının değişmesi ve artan iletişim olanakları gibi etmenler kırsal alanlardan kentsel alanlara göçü hızlandırmıştır. Çanakkale ili 1980-1990 yılları arasında kentsel nüfusta %33 büyüme göstermiş, kırsal nüfusta ise -%0,3 azalma yaşamıştır. Toplam nüfus ise %10,4 oranında artış göstermiştir. 1990-2000 yılları arasında nüfus artış hızında, bir önceki döneme göre azalma görülmüştür. 1990-2000 yılları arasında kentsel nüfus %27,9 artış, kırsal nüfusta -%5.4 azalma ve toplam nüfusta %5,5 lik bir artış göstermiştir. 2000-2010 yılları arasında toplam nüfus artış hızı %5,5 oranında artış yaşamıştır. Kırsal nüfusta -%5,8 azalma olmuştur. Çanakkale ilinde de nüfusun yılları içerisinde yoğunlaştığı bölgeler kentsel alanlardır. Kentlerde artan sosyal, fiziksel altyapı ve kentlere gelen yatırımlar, cazibe merkezleri oluşturmuş ve kentlere göçü hızlandırmıştır. Planlama Bölgesinin demografik yapısı, doğal nüfus artışının dışında bölgeye gelen göçler ile de gelişmektedir. Planlama Bölgesinde 2008-2010 yılları arasında yıllık net göç hızı %1,7 dir. Planlama Bölgesinin en fazla göç aldığı ve verdiği bölgeler sırasıyla, İstanbul, İzmir, Bursa ve Eskişehir illeridir. Bölgeden göç edenlerin ağırlıklı olarak bölgenin yakın çevresindeki sanayi altyapısı güçlü büyük illere yöneldiği görülmektedir. Bölgedeki göç oranlarının düşük olmasından bölgenin göçün çekici faktörlerinden olan yaşam kalitesi standartları, şehirleşme ve sanayileşmede durgun olduğu sonucuna varılabilir. Yine de göçün böyle bir yargıya varmadaki tek değişken değil, ancak toplumsal çözümlemelerde önemli bir değişken olduğu söylenebilir.
ÇANAKKALE BALIKESİR Bölge nüfusunun en yoğun olduğu yaş aralığı 20-24 tür. Daha sonraki en yoğun yaş aralığı ise 25-29 dur. 20-24 yaş aralığına bakıldığında erkek nüfusun kadın nüfusundan belirgin olarak fazla olduğu görülmektedir. Türkiye de olduğu gibi Bölgede de bağımlı nüfusun büyük kısmını, genç bağımlı nüfus oluşturmaktadır. Genç bağımlı nüfus oranında bölge Türkiye ortalamasının yaklaşık 12 puan gerisine düşerken, yaşlı nüfusta Türkiye ortalamasının yaklaşık 6 puan üzerindedir. Bölgenin yaş bağımlılık oranı toplamda Türkiye ortalamasından düşüktür. Başka bir ifadeyle bölgenin 0-14 yaş grubundaki nüfusu Türkiye ortalamasının altında kalırken, yaşlı nüfus ortalaması üzerindedir. Ayrıca genç bağımlılık oranının Türkiye ortalamasının altında olmasından da bölgenin doğurganlık oranının Türkiye ortalamasından düşüktür. Planlama Bölgesinin nüfus projeksiyonları, 2010 yılı başlangıç nüfus kabul edilerek 2040 yılı için dört farklı nüfus projeksiyonu hesaplama yöntemi ile hesaplanmıştır. Nüfus projeksiyonu hesaplamada kullanılan yöntemler; en küçük kareler, bileşik faiz, üssel yöntem ve ortalama yöntemdir. Planlama alanına ilişkin nüfus kabulleri plan üretim sürecinde sosyal, kültürel, fiziksel ve doğal etmenlerin sentezlenmesi ile birlikte ayrıca yapılacaktır. Tablo 6.12: Planlama Bölgesi İlçeler Bazında Nüfus Projeksiyonları İLÇELER 2010 2040 YILI PROJEKSİYON NÜFUSLARI NÜFUSU En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama Merkez 334,893 508,879 572,675 534,301 538,618 Ayvalık 63,627 111,120 114,073 109,311 111,501 Balya 15,085 7,437 9,174 15,648 10,753 Bandırma 135,094 210,086 225,564 217,645 217,765 Bigadiç 49,006 51,013 51,188 62,049 54,750 Burhaniye 11,249 2,327 5,649 8,278 5,418 Dursunbey 43,516 35,257 36,243 50,149 40,550 Edremit 120,955 269,302 316,987 252,691 279,660 Erdek 33,236 38,827 39,181 42,464 40,157 Gömeç 11,807 17,218 17,355 18,303 17,625 Gönen 73,407 88,390 87,193 97,804 91,129 Havran 28,050 30,750 31,644 35,842 32,745 İvrindi 36,606 38,424 37,478 45,712 40,538 Kepsut 25,574 18,797 19,755 28,221 22,258 Manyas 22,277 15,476 16,514 24,659 18,883 Marmara 8,236 10,525 9,764 12,271 10,854 Savaştepe 19,896 18,388 17,319 24,002 19,903 Sındırgı 38,465 28,307 27,914 43,073 33,098 Susurluk 41,504 40,563 39,961 50,118 43,547 Balıkesir 1.152.323 1.526.586 1.556.515 1.631.857 1.571.653 Merkez 136,484 246,439 297,152 270,856 271,482 Ayvacık 30,027 33,000 32,000 43,513 36,171 Bayramiç 30,707 30,269 29,463 42,420 34,051 Biga 80,982 86,177 87,643 115,027 96,282 Bozcaada 2,354 3,299 3,232 4,128 3,553 Çan 50,669 60,996 59,861 78,891 66,583 Eceabat 9,154 8,433 8,138 12,251 9,607 Ezine 36,088 41,893 41,959 53,922 45,925 Gelibolu 44,697 56,224 53,764 68,173 59,387 Gökçeada 7,074 9,395 8,445 11,923 9,921 Lapseki 26,365 29,601 29,378 38,326 32,435 Yenice 35,796 30,563 31,294 48,582 36,813 Çanakkale 490,397 603,900 614,225 750,872 656,333 96
6.3. BALIKESİR BALIKESİR İLİ MEVCUT DEMOGRAFİK YAPI Balıkesir ilinde 19 ilçe ve 53 belediye bulunmaktadır. Balıkesir ilinin mevcut ilçe- belde demografik kademelenmesi ve nüfus dağılımı aşağıdaki tabloda verilmektedir. Tablo: Balıkesir İlçe Belde Kentsel Nüfus Dağılımı İLÇE BELDE NÜFUS (2010) MERKEZ BALIKESİR MERKEZ 265.74 7 ŞAMLI 1.981 PAMUKÇU 3.273 KOCAAVŞAR 1.953 AYVALIK AYVALIK 36.718 ALINOVA 11.237 KÜÇÜKKÖY 8.740 BALYA BALYA 1.902 ŞİFA(ILICA) 753 BANDIRMA BANDIRMA 116.31 9 KADIKÖY 6.293 ZEYTİNLİ 16.722 ERDEK ERDEK 20.693 KARŞIYAKA 2.663 OCAKLAR 1.700 GÖMEÇ GÖMEÇ 4.988 KARAAĞAÇ 2.246 GÖNEN GÖNEN 43.802 SARIKÖY 4.870 HAVRAN HAVRAN 10.766 BÜYÜKDERE 2.020 AKSAKAL 1.537 EDİNCİK 4.851 BİGADİÇ BİGADİÇ 16.494 İSKELEKÖY 2.087 BURHANİYE BURHANİYE 39.84 PELİTKÖY 2.186 DURSUNBEY DURSUNBEY 16.924 EDREMİT EDREMİT 52.132 AKÇAY 10.623 ALTINOLUK 14.717 GÜRE 3.829 İVRİNDİ İVRİNDİ 6.368 BÜYÜKYENİCE 2.120 GÖKÇEYAZI 2.151 KORUCU 1.074 KAYAPA 1.910 KEPSUT KEPSUT 7.286 SAVAŞTEPE SAVAŞTEPE 9.352 SARIBEYLER 2.410 SINDIRGI SINDIRGI 12.673 GÖLCÜK 1.700 YAYLABAYIR 1.212 97
YÜREĞİL 2.105 SUSURLUK SUSURLUK 23.995 GÖBEL 2.169 KARAPÜRÇEK 1.788 SALUR 1.931 MARMARA MARMARA 2.426 AVŞA 2.602 SARAYLAR 2.364 MANYAS MANYAS 6.501 KIZIKSA 1.237 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Balıkesir ilinde 896 adet köy bulunmaktadır. İlde bulunan köylerin isimleri, bağlı oldukları ilçe ve beldeler aşağıdaki tabloda nüfus kademelenmesi ile birlikte verilmiştir. Tablo: Balıkesir İli Köy İsimleri ve Nüfusları MERKEZ İLÇE KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Akarsu 414 205 209 Akçakaya 1.183 584 599 Akçaköy 607 293 314 Aktarma 413 218 195 Aslıhan 667 326 341 Aslıhantepeciği 1.149 568 581 Atköy 1.531 753 778 Aynaoğlu 343 166 177 Ayşebacı 1.686 839 847 Ayvatlar 267 131 136 Bakacak 1.081 550 531 Balıklı 1.627 815 812 Beyköy 451 215 236 Büyükbostancı 861 428 433 Cinge 490 240 250 Çandır 1.357 674 683 Çayırhisar 1.964 981 983 Çiçekpınar 979 483 496 Çiftlikköy 262 129 133 Deliklitaş 734 369 365 Dereçiftlik 460 226 234 Gökköy 1.36 690 670 Halalca 1.366 671 695 İnkaya 146 73 73 Kabakdere 1.933 970 963 Kabaklı 699 336 363 Kalaycılar 675 342 333 Karaman 1.966 963 1.003 Kavaklı 255 129 126 Kocaavşar 1.953 966 987 Köseler 1.027 506 521 Köteyli 164 82 82 Köylü Köyü 1.027 512 515 Küçükbostancı 716 343 373 Naipli 712 356 356 Orhanlı 143 74 69 Ortaca 246 118 128 Ortamandıra 1.141 594 547 Ovabayındır 650 326 324 Ovacık 822 412 410 Ovaköy 1.527 766 761 Pamukçu 3.273 2.104 1.169 Paşaköy 950 454 496 Selimiye 569 276 293 Türkali 252 128 124 Üçpınar 1.385 675 710 Yakupköy 1.501 754 747 Yenice 420 209 211 Ziyaretli 244 116 128 Turplu 652 323 329 Bucak toplamı 46.3 23.461 22.839 Aliağa 222 109 113 Bağalan 134 68 66 Bahçedere 332 153 179 98
Beşpınar 124 60 64 Çamköy 171 85 86 Çukurhüseyin 359 168 191 Dereköy 254 139 115 Ertuğrul 227 111 116 Karakavak 113 60 53 Karamanlar 914 451 463 Kozören 296 138 158 Kutludüğün 137 67 70 Kuyualan 148 79 69 Macarlar 1.608 817 791 Meryemdere 91 40 51 Sarıalan 462 235 227 Yeşilyurt 356 182 174 Küpeler 236 125 111 Dallımandıra 577 292 285 Bucak toplamı 6.761 3.379 3.382 Ataköy 100 48 52 Ayvacık 267 140 127 Bayat 1.064 530 534 Bereketli 356 174 182 Boğatepe 242 121 121 Bozen 162 80 82 Çakıllık 63 30 33 Çınarlıdere 82 35 47 Çiftçidere 130 75 55 Dedeburnu 297 148 149 Dişbudak 171 79 92 Karabeyler 146 71 75 Kılcılar 172 88 84 Kirazköy 177 99 78 Kirazpınar 74 31 43 Kozderegüvem 346 176 170 Kuşkaya 316 154 162 Sıvatpınar 46 22 24 KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Taşköy 281 136 145 Taşpınar 148 72 76 Tayyipler 122 61 61 Turnalar 77 34 43 Yeşiller 171 88 83 Konakpınar 244 115 129 Bucak toplamı 5.254 2.607 2.647 Şamlı 1.981 969 1.012 Alacabayır 88 44 44 Armutalan 239 119 120 Boğazköy 65 35 30 Büyükpınar 189 91 98 Düzoba 137 73 64 Fethiye 116 56 60 Halkapınar 165 84 81 Hisaralan 257 122 135 Karacaören 186 83 103 Karakol 199 92 107 Kırmızılar 365 176 189 Kurtdere 512 254 258 Taşkesiği 42 26 16 Tatlıpınar 754 377 377 Toybelen 196 95 101 Yağcılar 730 351 379 Yaylacık 532 271 261 Yeniiskender 120 59 61 Yeroluk 221 114 107 Bucak toplamı 7.094 3.491 3.603 Çanacık 63 30 33 Çaypınar 412 207 205 Davutlar 177 90 87 Gökçeören 864 425 439 İbirler 297 146 151 Karakaya 99 46 53 Kürse 203 96 107 Yaylabayır 466 223 243 Yeşilova 211 105 106 Yeniköy 945 455 490 Bucak toplamı 3.737 1.823 1.914 İlçe toplamı 334.893 171.90 162.99 3 Şehir 1.902 1.007 895 Akbaş 194 86 108 Alidemirci 328 157 171 Bengiler 450 221 229 Çakallar 377 190 187 KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Çalova 240 122 118 Çamavşar 734 371 363 Çamucu 470 236 234 99
Çiğdem 107 56 51 Çukurcak 119 55 64 Dereköy 784 394 390 Doğanlar 481 235 246 Dörtyol 543 271 272 Farsak 146 70 76 Göktepe 106 51 55 Habipler 337 163 174 Hacıhüseyin 538 280 258 Havutbaşı 232 106 126 Kadıköy 249 115 134 Kaşıkçı 78 39 39 Kavakalanı 185 87 98 Kocabük 258 128 130 Medrese 125 70 55 Müstecap 224 105 119 Narlı 332 167 165 Patlak 50 24 26 Semizköy 117 51 66 Yaylacık 343 176 167 Yazlık 97 47 50 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Bucak toplamı 8.244 4.073 4.171 Değirmendere 280 136 144 Göloba 181 89 92 Kayapınar 143 69 74 Koyuneri 410 198 212 Mancılık 500 243 257 Orhanlar 386 184 202 Örenköy 194 100 94 Danişment 463 221 242 Bucak toplamı 2.557 1.24 1.317 Ilıca 753 392 361 Gökmusa 129 65 64 Karacahisar 125 70 55 Karlık 54 28 26 Kayalar 540 250 290 Söbücealan 55 28 27 Yarışalanı 162 82 80 Yenikavak 564 283 281 Bucak toplamı 2.382 1.198 1.184 İlçe toplamı 15.085 7.518 7.567 AYVALIK İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Bağyüzü 828 418 410 Çamoba 798 407 391 Hacıveliler 149 78 71 (B) Küçükköy 8.74 4.405 4.335 Murateli 125 69 56 Mutlu 216 113 103 Tıfıllar 214 109 105 Türközü 273 137 136 Yeniköy 399 198 201 Bucak toplamı 11.742 5.934 5.808 Akçapınar 1.052 514 538 (B) Altınova 11.237 5.644 5.593 Beşiktepe 308 149 159 Bulutçeşme 241 120 121 Çakmak 792 381 411 100
Karaayıt 356 174 182 Kırcalar 403 207 196 Odaburnu 224 109 115 Üçkabaağaç 554 277 277 Bucak toplamı 15.167 7.575 7.592 İlçe toplamı 63.627 31.626 32.001 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 BANDIRMA İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Akçapınar 463 224 239 Bereketli 641 334 307 Çakılköy 317 159 158 Dedeoba 415 208 207 Doğruca 797 400 397 Dutliman 109 48 61 Emre 201 102 99 Erikli 536 270 266 Eskiziraatli 214 105 109 Mahbubeler 168 88 80 Ömerli 1.023 757 266 Yenice 694 341 353 Yenisığırcı 216 103 113 Yeniyenice 851 417 434 Yeniziraatli 177 89 88 Bucak 6.822 3.645 3.177 toplamı Doğa 656 318 338 Ergili 429 209 220 Kirazlı 138 67 71 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Kuşcenneti 579 291 288 Yeşilçomlu 506 254 252 Aksakal 1.537 753 784 Bucak 3.845 1.892 1.953 toplamı Beyköy 138 67 71 Bezirci 300 147 153 Çinge 54 31 23 Çarıkköy 194 102 92 Çepni 267 139 128 Doğanpınar 424 211 213 Gölyaka 278 138 140 Hıdırköy 139 71 68 Külefli 446 216 230 Misakça 532 256 276 Orhaniye 286 141 145 Şirinçavuş 199 104 95 Edincik 4.851 2.422 2.429 Bucak 8.108 4.045 4.063 toplamı İlçe toplamı 135.094 66.899 68.195 BİGADİÇ İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 16.494 8.122 8.372 Adalı 599 296 303 Babaköy 751 360 391 Bademli 527 261 266 Balatlı 623 315 308 Beğendikler 441 208 233 Bekirler 468 237 231 Çaldere 97 43 54 Çamköy 369 180 189 KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Çayüstü 464 241 223 Çekirdekli 795 386 409 Çeribaşı 507 240 267 101
Davutlar 499 240 259 Dedeçınar 351 162 189 Dikkonak 195 95 100 Doğançam 176 77 99 Durasılar 476 232 244 Elyapan 748 376 372 Emirler 530 254 276 Hamidiye 825 407 418 Hisarköy 207 97 110 Işıklar 2.039 1.04 999 İlyaslar 760 382 378 İskele 2.087 1.015 1.072 Kadıköy 387 194 193 Kargın 852 431 421 Kayalıdere 315 155 160 Kayırlar 763 382 381 Kozpınar 914 442 472 Mecidiye 1.092 547 545 Okçular 254 126 128 Özgören 284 137 147 Salmanlı 416 201 215 Turfullar 581 280 301 Yağcıbedir 300 145 155 Yeniköy 462 224 238 Yolbaşı 275 138 137 Yürücekler 205 106 99 Bucak 21.634 10.652 10.982 toplamı Akyar 1.135 577 558 Başçeşme 318 161 157 Çömlekçi 592 287 305 Değirmenli 576 288 288 Esenli 657 330 327 Güvemçetm 1.112 529 583 i Küçükyenik öy 275 127 148 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Yeşildere 450 235 215 KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Çağış 1.011 510 501 Bucak 6.126 3.044 3.082 toplamı Alanköy 163 78 85 Altınlar 337 163 174 Aşağıçamlı 143 70 73 Aşağıgöcek 136 64 72 Bozbük 239 119 120 Çıtak 118 62 56 Davutça 150 78 72 Dündarcık 154 84 70 Hacıömerde 283 137 146 resi İğciler 72 37 35 Kalafat 229 109 120 Karabahçe 33 17 16 KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Kırca 335 165 170 Kızılçukur 409 206 203 Köseler 48 23 25 Kürsü 81 40 41 Meyvalı 554 284 270 Okçularyeri 163 81 82 Panayır 129 58 71 Topalak 326 166 160 Tozağan 87 45 42 Yukarıçaml 59 27 32 ı Yukarıgöçe 277 141 136 k Yağcılar 227 110 117 Bucak 4.752 2.364 2.388 toplamı İlçe toplamı 49.006 24.182 24.824 BURHANİYE İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 39.84 19.981 19.859 Ağacık 274 138 136 Avunduk 67 31 36 Bahadınlı 683 351 332 Börezli 672 327 345 Çallı 19 12 7 Çamtepe 110 56 54 Çoruk 416 206 210 Damlalı 122 62 60 Dutluca 337 173 164 Hacıbozlar 176 93 83 102
Hisarköy 191 96 95 Karadere 636 330 306 Kırtık 261 135 126 Kızıklı 1.815 901 914 KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Kurucaoluk 255 130 125 Kuyucak 57 29 28 Kuyumcu 532 283 249 Pelitköy 2.186 1.103 1.083 Sübeylidere 350 174 176 Şahinler 293 157 136 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Şarköy 667 349 318 Tahtacı 189 94 95 Taylıeli 278 143 135 Yabancılar 164 86 78 Yaylacık 295 144 151 Yunuslar 204 108 96 Bucak 11.249 5.711 5.538 toplamı İlçe toplamı 51.089 25.692 25.397 DURSUNBEY İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 16.924 8.345 8.579 Adaören 404 192 212 Akbaşlar 550 271 279 Akyayla 210 103 107 Alaçam 140 65 75 Arıklar 181 97 84 Aşağımusalar 330 155 175 Aşağıyağcılar 179 92 87 Aziziye 344 160 184 Bayıryüzügüney 383 178 205 Beyel 347 163 184 Boyalıca 164 81 83 Büyükakçaalan 461 237 224 Çamköy 193 79 114 Çanakçı 631 292 339 Çatalçam 281 126 155 Çelikler 58 29 29 Çınarköy 371 179 192 Değirmenciler 62 30 32 Delice 873 435 438 Durabeyler 1.063 518 545 Gazellidere 35 15 20 Göbül 805 393 412 Gökçepınar 87 44 43 Güğü 634 304 330 Hacıahmetpınarı 128 56 72 Hacılar 199 103 96 Hacıömerler 411 206 205 Hasanlar 52 24 28 Hondular 261 133 128 Işıklar 212 99 113 İrfaniye 87 39 48 İsmailler 276 135 141 Karamanlar 225 115 110 Karapınar 79 36 43 Karyağmaz 394 187 207 Kavakköy 148 67 81 Kızılcadere 189 103 86 Kızılöz 192 89 103 Kurtlar 193 97 96 Osmaniye 286 151 135 Ramazanlar 227 117 110 Resüller 101 39 62 Reşadiye 47 27 20 Saçayak 232 117 115 KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Sağırlar 896 431 465 Sakızköy 201 94 107 Selimağa 1.034 525 509 Sinderler 181 87 94 Şenköy 245 125 120 Tafak 356 183 173 Taşkesiği 296 152 144 Tepeköy 377 195 182 Turnacık 343 172 171 Yassıören 279 122 157 Yukarımusalar 262 123 139 Yukarıyağcılar 100 52 48 Bucak toplamı 17.295 8.439 8.856 103
Alagüney 92 47 45 Çaltıcak 80 34 46 Çamharman 159 78 81 Demirciler 208 100 108 Dereköy 77 39 38 Doğancılar 102 47 55 Ayvacık 264 125 139 Hindikler 84 39 45 KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Hopanlar 54 24 30 Karagöz 205 107 98 Kardeşler 156 78 78 Kazimiye 100 51 49 Kuzköy 89 44 45 Küçükakçaalan 143 72 71 Mahmutça 123 66 57 Örenköy 82 36 46 Poyracık 180 92 88 Sarısipahiler 127 60 67 Tezlik 75 39 36 Yunuslar 128 63 65 Gökçedağ 229 109 120 Bucak toplamı 2.757 1.35 1.407 Beyce 175 81 94 Çakırca 444 220 224 Ericek 136 64 72 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Gölcük 115 56 59 Hamzacık 684 353 331 Karakaya 75 31 44 Mahmudiye 64 35 29 Meydançayırı 46 24 22 Mıcırlar 458 235 223 Odaköy 476 237 239 Süleler 522 271 251 Şabanlar 719 364 355 Umurlar 196 93 103 Veliler 246 123 123 Kavacık 824 420 404 Bucak toplamı 5.18 2.607 2.573 Akçagüney 187 93 94 Dada 161 75 86 Gürleyen 46 22 24 Kumlu 94 38 56 Küçükler 122 57 65 Naipler 39 17 22 Sarnıçköy 323 158 165 Sebiller 42 19 23 Taşpınar 229 107 122 Kireç 117 50 67 Bucak toplamı 1.36 636 724 İlçe toplamı 43.516 21.377 22.139 EDREMİT İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Beyoba 170 87 83 Bostancı 1.047 526 521 Çamcı 657 344 313 Çamlıbel 996 486 510 Çıkrıkçı 528 272 256 Dereli 375 182 193 Güre 3.829 1.929 1.9 Hacıarslanlar 384 192 192 Kadıköy 6.293 3.218 3.075 Kızılkeçili 3.711 1.825 1.886 Mehmetalan 492 266 226 Ortaoba 1.57 814 756 Pınarbaşı 130 67 63 Yaşyer 472 228 244 Yaylaönü 256 126 130 Yolören 1.043 529 514 Zeytinli 16.722 8.246 8.476 Akçay 10.623 5.028 5.595 Bucak 49.298 24.365 24.933 toplamı Altınoluk 14.717 7.371 7.346 Arıtaşı 221 121 100 Avcılar 2.119 1.068 1.051 Doyran 351 175 176 Kavlaklar 223 120 103 Narlı 1.069 527 542 Tahtakuşlar 825 414 411 Bucak 19.525 9.796 9.729 toplamı İlçe toplamı 120.955 60.394 60.561 104
Kaynak: TÜİK: ADNKS 2010 ERDEK İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Beyoba 170 87 83 Bostancı 1.047 526 521 Çamcı 657 344 313 Çamlıbel 996 486 510 Çıkrıkçı 528 272 256 Dereli 375 182 193 Güre 3.829 1.929 1.9 Hacıarslanlar 384 192 192 Kadıköy 6.293 3.218 3.075 Kızılkeçili 3.711 1.825 1.886 Mehmetalan 492 266 226 Ortaoba 1.57 814 756 Pınarbaşı 130 67 63 Yaşyer 472 228 244 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Yaylaönü 256 126 130 Yolören 1.043 529 514 Zeytinli 16.722 8.246 8.476 Akçay 10.623 5.028 5.595 Bucak 49.298 24.365 24.933 toplamı Altınoluk 14.717 7.371 7.346 Arıtaşı 221 121 100 Avcılar 2.119 1.068 1.051 Doyran 351 175 176 Kavlaklar 223 120 103 Narlı 1.069 527 542 Tahtakuşlar 825 414 411 Bucak 19.525 9.796 9.729 toplamı İlçe toplamı 120.955 60.394 60.561 GÖNEN İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Akçapınar 150 78 72 Alacaoluk 65 38 27 Alaettin 391 192 199 Asmalıdere 624 312 312 Atıcıoba 111 51 60 Babayaka 198 102 96 Bakırlı 260 121 139 Balcıdede 86 40 46 Balcı 164 82 82 Bayramiç 293 146 147 Beyoluk 156 80 76 Bostancı 730 358 372 Canbaz 152 75 77 Çalıoba 144 71 73 Çatak 100 53 47 Çınarpınar 50 29 21 Dumanalan 55 31 24 Ekşidere 263 136 127 Fındıklı 557 283 274 Gaybular 319 157 162 Gökçesu 142 67 75 Güneşli 141 70 71 Hacımenteş 66 35 31 Hacıvelioba 311 159 152 Hasanbey 1.62 796 824 Ilıcaoba 74 37 37 İncirli 61 29 32 Kalfaköy 237 118 119 Karaağaçalan 79 44 35 Karalarçiftliği 329 176 153 Karasukabaklar 190 86 104 Keçeler 353 165 188 Kocapınar 494 265 229 Korudeğirmen 162 82 80 Körpeağaç 264 123 141 Köteyli 202 98 104 Kumköy 321 153 168 Muratlar 246 127 119 Ortaoba 179 94 85 105
Osmanpazar 368 186 182 Pehlivanhoca 55 24 31 Saraçlar 222 112 110 Sebepli 515 252 263 Söğüt 184 96 88 Şaroluk 340 175 165 Taştepe 48 25 23 Tuzakçı 1.295 643 652 Üçpınar 81 42 39 Yeniakçapınar 168 83 85 Yürükkeçidere 61 34 27 Bucak toplamı 13.676 6.831 6.845 Büyüksoğuklar 317 153 164 Ilıcak 490 238 252 Killik 118 62 56 Küçüksoğuklar 144 66 78 Paşaçiftlik 744 352 392 Üzümlü 275 135 140 Buğdaylı 741 378 363 Bucak toplamı 2.829 1.384 1.445 Sarıköy 4.87 2.384 2.486 Armutlu 136 63 73 Ayvalıdere 79 47 32 Çığmış 72 38 34 Çifteçeşmeler 359 177 182 Dereköy 233 113 120 Dışbudak 155 68 87 Gebeçınar 429 209 220 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Gelgeç 214 102 112 Geyikli 246 119 127 Gündoğan 1.618 822 796 Hafızhüseyinbey 897 449 448 Havutça 296 152 144 Hodul 221 110 111 Kavakalan 57 32 25 Kınalar 250 128 122 Tahtalı 44 25 19 Turplu 207 101 106 Ulukır 532 259 273 Bucak toplamı 10.915 5.398 5.517 Alaşar 137 71 66 Çakmak 232 109 123 Çalıca 129 58 71 Çınarlı 143 71 72 Çiftlikalan 29 13 16 Çobanhamidiye 346 169 177 Kalburcu 175 84 91 Kaplanoba 58 32 26 Kavakoba 131 72 59 Koçbayır 53 26 27 Küpçıktı 138 71 67 Ömerler 93 47 46 Suçıktı 114 56 58 Tütüncü 407 197 210 Bucak toplamı 2.185 1.076 1.109 İlçe toplamı 73.407 36.338 37.069 İVRİNDİ İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 6.368 3.22 3.148 Akçal 197 102 95 Aşağıkaleoba 277 136 141 Bozören 1.434 715 719 Büyükfındık 641 325 316 Çukuroba 272 143 129 Erdel 287 146 141 Eriklikömürcü 97 52 45 Geçmiş 555 292 263 Gökçeler 394 198 196 Gözlüçayır 277 146 131 Hüseyinbeyobası 312 151 161 Yukarıkaleoba 139 72 67 Karaçepiş 770 387 383 Kınık 444 216 228 Kocaeli 608 311 297 Kocaoba 342 169 173 Küçükfındık 208 99 109 Küçükyenice 666 323 343 Osmanlar 495 233 262 Sarıca 157 85 72 Topuzlar 636 309 327 Yağlılar 906 443 463 Yeşilköy 157 79 78 Evciler 552 263 289 106
Bucak toplamı 10.823 5.395 5.428 Gömeniç 223 115 108 Sofular 485 256 229 Soğanbükü 981 486 495 Yaren 166 77 89 Gökçeyazı 2.151 1.089 1.062 Bucak toplamı 4.006 2.023 1.983 Çatalan 342 169 173 Çiçekli 328 163 165 Çukurlar 399 197 202 Ilıcakpınar 92 44 48 Osmanköy 325 168 157 Pelitören 233 106 127 Sarıpınar 294 138 156 Susuzyayla 324 159 165 Kayapa 1.91 923 987 Bucak toplamı 4.247 2.067 2.18 Ayaklı 406 194 212 Büyükılıca 253 133 120 Büyükyenice 2.12 1.086 1.034 Çarkacı 294 141 153 Çelimler 316 162 154 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Çobanlar 413 206 207 Değirmenbaşı 651 367 284 Demirciler 244 127 117 Döşeme 240 126 114 Gebeçınar 372 181 191 Gümeli 858 436 422 Hacıahmetler 228 118 110 Haydar 291 143 148 İkizce 300 155 145 Kaşağıl 308 159 149 Kılcılar 165 83 82 Kına 134 63 71 Kıpıklar 255 133 122 Kışladere 301 152 149 Kuşdere 290 145 145 Küçükılıca 227 119 108 Mallıca 562 285 277 Taşdibi 222 107 115 Yürekli 638 313 325 Korucu 1.074 524 550 Bucak toplamı 11.162 5.658 5.504 İlçe toplamı 36.606 18.363 18.243 KEPSUT İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 7.286 4.167 3.119 Ahmetölen 107 56 51 Akçakertil 96 52 44 Akçaköy 451 211 240 Alagüney 136 72 64 Armutlu 243 116 127 Bağtepe 235 121 114 Bektaşlar 214 108 106 Beyköy 780 373 407 Danahisar 294 136 158 Darıçukuru 147 76 71 Dedekaşı 167 80 87 Dereli 139 72 67 Dombaydere 25 12 13 Eşeler 868 457 411 Eyüpbükü 140 71 69 Göbel 46 23 23 Hotaşlar 1.4 676 724 Kalburcu 391 171 220 Yeşildağ 156 76 80 Karacaağaç 105 49 56 Karacaören 124 61 63 Karaçaltı 297 137 160 Karagöz 223 100 123 Karahaliller 184 88 96 Keçidere 254 119 135 Mahmudiye 879 424 455 Mehmetler 191 95 96 Mezitler 118 53 65 Nusret 405 202 203 Osmaniye 718 357 361 Ovacık 47 26 21 Örenli 248 128 120 Recep 209 106 103 Saraç 692 347 345 Sarıçayır 16 8 8 Sarıfakılar 147 69 78 107
Serçeören 592 314 278 Servet 192 97 95 Şeremetler 411 199 212 Tekkeışıklar 182 88 94 Tilkicik 9 7 2 Yoğunoluk 260 121 139 Işıklar 122 60 62 Bucak 12.66 6.214 6.446 toplamı Bükdere 710 333 377 Büyükkatrancı 215 106 109 Çalkandil 209 100 109 Dalköy 201 99 102 Gökköy 606 305 301 İsaalan 686 358 328 Kayacıklar 121 63 58 Kayaeli 118 63 55 Kepekler 41 21 20 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Kızıloluk 102 52 50 Küçükkatrancı 188 101 87 Mestanlar 163 82 81 Örencik 174 85 89 Örenharman 209 107 102 Piyade 346 170 176 Sayacık 511 268 243 Seçdere 200 94 106 Tuzak 191 94 97 Yaylabaşı 555 275 280 Durak 82 36 46 Bucak 5.628 2.812 2.816 toplamı İlçe toplamı 25.574 13.193 12.381 HAVRAN İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 7.286 4.167 3.119 Ahmetölen 107 56 51 Akçakertil 96 52 44 Akçaköy 451 211 240 Alagüney 136 72 64 Armutlu 243 116 127 Bağtepe 235 121 114 Bektaşlar 214 108 106 Beyköy 780 373 407 Danahisar 294 136 158 Darıçukuru 147 76 71 Dedekaşı 167 80 87 Dereli 139 72 67 Dombaydere 25 12 13 Eşeler 868 457 411 Eyüpbükü 140 71 69 Göbel 46 23 23 Hotaşlar 1.4 676 724 Kalburcu 391 171 220 Yeşildağ 156 76 80 Karacaağaç 105 49 56 Karacaören 124 61 63 Karaçaltı 297 137 160 Karagöz 223 100 123 Karahaliller 184 88 96 Keçidere 254 119 135 Mahmudiye 879 424 455 Mehmetler 191 95 96 Mezitler 118 53 65 Nusret 405 202 203 Osmaniye 718 357 361 Ovacık 47 26 21 Örenli 248 128 120 Recep 209 106 103 Saraç 692 347 345 Sarıçayır 16 8 8 Sarıfakılar 147 69 78 Serçeören 592 314 278 Servet 192 97 95 Şeremetler 411 199 212 Tekkeışıklar 182 88 94 Tilkicik 9 7 2 Yoğunoluk 260 121 139 Işıklar 122 60 62 Bucak 12.66 6.214 6.446 toplamı Bükdere 710 333 377 108
Büyükkatrancı 215 106 109 Çalkandil 209 100 109 Dalköy 201 99 102 Gökköy 606 305 301 İsaalan 686 358 328 Kayacıklar 121 63 58 Kayaeli 118 63 55 Kepekler 41 21 20 Kızıloluk 102 52 50 Küçükkatrancı 188 101 87 Mestanlar 163 82 81 Örencik 174 85 89 Kaynak: TUİK: ADNKS 2011 Örenharman 209 107 102 Piyade 346 170 176 Sayacık 511 268 243 Seçdere 200 94 106 Tuzak 191 94 97 Yaylabaşı 555 275 280 Durak 82 36 46 Bucak 5.628 2.812 2.816 toplamı İlçe toplamı 25.574 13.193 12.381 MANYAS İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 6.501 3.21 3.291 Boğazpınar 701 353 348 Bölceağaç 541 271 270 Cumhuriyet 153 70 83 Çal 214 112 102 Çamlı 561 278 283 Çataltepe 123 63 60 Çavuşköy 313 154 159 Dereköy 97 49 48 Erecek 172 92 80 Eskiçatal 522 257 265 Eşen 205 96 109 Hekim 329 168 161 İrşadiye 44 25 19 Kalfa 73 36 37 Kapaklı 251 130 121 Kayaca 252 126 126 Kızık 410 210 200 Kızıksa 1.237 624 613 Koçoğlu 363 178 185 Kubaş 106 63 43 Peynirkuyu 368 182 186 Soğuksu 240 120 120 Tepecik 298 145 153 Yeniköy 310 157 153 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Yayla 97 47 50 Kulak 580 272 308 Haydar 312 154 158 Bucak toplamı 8.872 4.432 4.44 Hacıibrahimpınarı 77 34 43 Hacıosman 106 47 59 Hacıyakup 64 34 30 Işıklar 136 68 68 Karakabaağaç 69 30 39 Darıca 405 207 198 Değirmenboğazı 105 55 50 Necip 268 129 139 Ören 74 35 39 Bucak toplamı 1.304 639 665 Akçaova 693 347 346 Çakırca 379 193 186 Doğancı 82 39 43 Dura 344 169 175 Hamamlı 437 214 223 Kocagöl 693 341 352 Salur 1.931 939 992 Süleymanlı 622 305 317 Şevketiye 419 204 215 Bucak toplamı 5.6 2.751 2.849 İlçe toplamı 22.277 11.032 11.245 109
SAVAŞTEPE İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 9.352 4.661 4.691 Akpınar 176 88 88 Ardıçlı 114 49 65 Aşağıdanişment 205 104 101 Beyköy 97 41 56 Bozalan 97 51 46 Çaltılı 90 44 46 Çamurlu 85 42 43 Çavlı 123 67 56 Çiftlikdere 81 36 45 Deveören 111 43 68 Dikmeler 224 101 123 Eğerci 160 75 85 Güvemküçüktarla 337 189 148 Hıdırbalı 35 20 15 İsadere 359 163 196 Kalemköy 81 39 42 Karacalar 719 341 378 Karaçam 330 173 157 Karapınar 204 99 105 Kocabıyıklar 111 53 58 Kocaören 73 37 36 Kurudere 214 110 104 Mecidiye 196 89 107 Pelitcik 151 78 73 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Sarısüleymanlar 276 142 134 Soğucak 247 130 117 Söğütçük 303 151 152 Söğütlügözle 73 40 33 Tavşancık 165 90 75 Yazören 178 95 83 Yeşilhisar 696 323 373 Yukarıdanişment 136 69 67 Yukarıkaraçam 54 29 25 Yunakdere 189 89 100 Bucak toplamı 6.69 3.29 3.4 Sarıbeyler 2.41 1.186 1.224 Çukurçayır 106 58 48 Esenköy 152 77 75 Güvem 137 71 66 Kongurca 76 36 40 Koğukyurt 108 56 52 Madenmezarı 206 103 103 Minnetler 323 168 155 Sıtmapınar 131 73 58 Türediler 101 52 49 Yolcupınarı 104 53 51 Bucak toplamı 3.854 1.933 1.921 İlçe toplamı 19.896 9.884 10.012 SINDIRGI İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 12.673 6.207 6.466 Aktaş 219 102 117 Alacaatlı 577 261 316 Alakır 291 151 140 Armutlu 373 180 193 Aslandede 405 178 227 Bayırlı 177 83 94 Bayraklı 193 100 93 Büyükdağdere 644 312 332 Çakıllı 231 113 118 Çaltılı 24 11 13 Çaygören 155 74 81 Çelebiler 193 95 98 Çoturtepe 163 82 81 Danaçayır 59 31 28 Hisaralan 316 159 157 Ilıcalı 610 289 321 Işıklar 634 318 316 İbiller 497 246 251 Karaağaç 307 143 164 Karagür 279 137 142 Kepez 213 104 109 Kertil 187 88 99 Kınık 807 382 425 Kıranköy 121 55 66 Kızılgür 186 93 93 Kocabey 288 123 165 110
Kocasinan 416 200 216 Kozlu 259 123 136 Küçükbükü 302 138 164 Küçükdağdere 410 193 217 Mandıra 267 124 143 Ormaniçi 99 51 48 Osmanlar 873 415 458 Pürsünler 339 161 178 Sinandede 176 90 86 Süller 515 263 252 Şahinkaya 198 102 96 Taşköy 478 227 251 Umurlar 1.136 546 590 Yaylabayır 1.212 574 638 Yaylacık 200 98 102 Yolcupınar 140 63 77 Yusufçamı 498 239 259 Yüreğil 2.105 1.017 1.088 Bucak 17.772 8.534 9.238 toplamı Alayaka 577 284 293 Bulak 162 82 80 Çamalanı 414 196 218 Çayır 104 49 55 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 SUSURLUK İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 23.995 11.867 12.128 Aziziye 157 75 82 Babaköy 456 215 241 Balıklıdere 378 185 193 Bozen 482 236 246 Buzağılık 337 174 163 Dereköy 872 426 446 Duman 81 37 44 Ekinlik 67 34 33 Gökçeağaç 252 125 127 Günaydın 274 141 133 Gürece 416 203 213 İclaliye 102 50 52 Kalfaköy 98 51 47 Karaköy 583 298 285 Karapürçek 1.788 887 901 Kayıkçı 316 153 163 Çıkrıkçı 208 94 114 Çılbırcı 153 69 84 Dedeler 213 106 107 Derecikören 385 185 200 Devletlibaba 184 90 94 Düğüncüler 384 185 199 Gözören 185 89 96 İzzettin 368 178 190 Karacalar 153 70 83 Kürendere 464 219 245 Mumcuköy 352 167 185 Pelitören 103 50 53 Şapçı 209 102 107 Düvertepe 437 204 233 Bucak 5.055 2.419 2.636 toplamı Akçakısrak 364 178 186 Eğridere 397 199 198 Eşmedere 375 180 195 Gölcük 1.7 851 849 Bükrecik 129 70 59 Bucak 2.965 1.478 1.487 toplamı İlçe toplamı 38.465 18.638 19.827 Kocapınar 117 59 58 Kulat 99 43 56 Kurucaoluk 164 81 83 Paşaköy 117 49 68 Söğütçayır 627 327 300 Sultançayır 205 100 105 Sülecek 76 41 35 Yağcı 234 107 127 Yahyaköy 272 117 155 Yaylaçayır 374 186 188 Yıldız 606 297 309 Bucak 9.55 4.697 4.853 toplamı Beyköy 377 185 192 Ilıcaboğazı 226 119 107 Kepekler 109 60 49 Muradiye 720 354 366 Okçugöl 213 104 109 Söve 563 277 286 111
Ümiteli 534 256 278 Göbel 2.169 1.067 1.102 Bucak 4.911 2.422 2.489 toplamı Alibey 167 83 84 Asmalıdere 123 60 63 Danaveli 625 314 311 Demirkapı 486 231 255 Eminpınarı 147 66 81 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 MARMARA İLÇESİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 2.426 1.269 1.157 Asmalı 127 63 64 Avşa 2.602 1.379 1.223 Ekinlik 75 42 33 Gündoğdu 191 91 100 Saraylar 2.364 1.353 1.011 Topağaç 451 253 198 Bucak 5.81 3.181 2.629 toplamı İlçe toplamı 8.236 4.45 3.786 Gökçedere 215 110 105 Kayalıdere 79 37 42 Kiraz 142 68 74 Odalıdam 78 43 35 Reşadiye 607 291 316 Ömerköy 379 173 206 Bucak 3.048 1.476 1.572 toplamı İlçe toplamı 41.504 20.462 21.042 Şehir 4.988 2.471 2.517 Dursunlu 182 100 82 Hacıhüseyinler 1.152 548 604 Hacıoğlu 432 212 220 Hacıosman 519 267 252 Karaağaç 2.246 1.125 1.121 Keremköy 305 134 171 Kobaşlar 171 82 89 Kumgedik 180 96 84 Kuyualan 233 126 107 Ulubeyler 1.399 709 690 Bucak 6.819 3.399 3.42 toplamı İlçe toplamı 11.807 5.87 5.937 İl toplamı 1.152.323 578.663 573.66 Kaynak: TUİK: ADNKS 201 112
6.3.1. NÜFUS GELİŞİMİ (KENTSEL-KIRSAL) 6.3.1.1. Yıllara Göre Nüfus Değişimi 1980-2000 yılları arası Balıkesir ili ve ilçelerinin nüfus dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir.1980 yılı nüfus sayımında ilin Merkez ilçe dahil 17 ilçesi varken, 1990 yılı nüfus sayımına göre 19 ilçesi bulunmaktadır.2010 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre, en yüksek nüfus 334.893 kişi ile Merkez İlçeye ait iken, en düşük nüfus ise 8.236 kişi ile Marmara İlçesine aittir. Tablo 6.13: Balıkesir İli Merkez ve İlçelerinin Yıllara Göre Nüfusları 1980 1990 2000 2010 BALIKESİR Kentsel 344.368 468.758 577.595 694.926 Kırsal 508.809 504.556 498.752 457.397 Toplam 853.177 973.314 1.076.347 1.152.323 1.MERKEZ Kentsel 124.051 170.589 215.436 265.747 Kırsal 71.848 75.062 72.273 128.605 Toplam 195.899 245.651 287.709 334.893 2.AYVALIK Kentsel 19.371 25.687 31.986 36.718 Kırsal 15.172 21.140 26.752 26.909 Toplam 34.543 46.827 58.738 63.627 3.BALYA Kentsel 2.014 2.248 1.916 1.902 Kırsal 22.800 19.533 16.953 13.183 Toplam 24.814 21.781 18.839 15.085 4.BANDIRMA Kentsel 53.497 77.444 97.419 116.319 Kırsal 27.454 24.856 23.334 18.755 Toplam 80.951 102.300 120.753 135.094 5.BİGADİÇ Kentsel 8.995 12.976 14.550 16.494 Kırsal 37.981 37.752 35.407 18.775 Toplam 46.936 50.728 49.957 49.006 6.BURHANİYE Kentsel 15.522 21.805 31.227 39.840 Kırsal 23.098 11.901 11.972 11.249 Toplam 38.620 33.706 43.199 51.089 7.DURSUNBEY Kentsel 10.293 13.025 14.654 16.924 Kırsal 41.971 39.205 32.775 26.592 Toplam 52.264 52.230 47.429 43.516 8.EDREMİT Kentsel 27.145 35.486 39.202 52.132 Kırsal 19.040 27.944 54.149 68.823 Toplam 46.185 63.430 93.351 120.955 9.ERDEK Kentsel 10.114 13.246 18.626 20.693 Kırsal 18.180 13.301 13394 12.543 Toplam 28.294 26.547 32.002 33.236 10.GÖMEÇ Kentsel - 3.567 4.122 4.988 113
Kırsal - 7.453 6.861 6.819 Toplam - 11.020 10.983 11.807 11.GÖNEN Kentsel 18.966 26.849 36.263 43.802 Kırsal 42.845 40.750 35.541 29.605 Toplam 61.811 67.599 71.804 73.407 12.HAVRAN Kentsel 8.067 8.878 10.122 10.766 Kırsal 16.805 16.833 16.660 17.284 Toplam 24.872 25.711 26.782 28.050 13.İVRİNDİ Kentsel 4.274 5.019 5.772 6.368 Kırsal 31.486 32.162 32.119 30.238 Toplam 35.760 37.181 37.891 36.606 14.KEPSUT Kentsel 5.139 5.466 5.545 7.286 Kırsal 27.970 24.672 22.477 18.288 Toplam 33.109 30.138 28.022 25.524 15.SAVAŞTEPE Kentsel 7.206 10.053 10.288 9.352 Kırsal 15.679 14.284 10.288 10.544 Toplam 22.885 24.337 23.355 19.896 16.SINDIRGI Kentsel 9.078 9.511 10.492 12.673 Kırsal 43.980 42.493 37.292 25.792 Toplam 53.058 52.004 47.784 38.465 17.SUSURLUK Kentsel 15.984 18.906 22.305 23.995 Kırsal 27.125 24.116 20.802 17.509 Toplam 43.109 43.022 43.107 41.504 18.MANYAS Kentsel 4.692 5.648 5.455 6.501 Kırsal 25.375 23.662 19.693 22.277 Toplam 30.067 29.310 25.148 7.954 19.MARMARA Kentsel - 2.355 2.215 2.426 Kırsal - 7.437 7.231 5.810 Toplam - 9.792 9.446 8.236 Kaynak: TUİK ADNKS 2010 Balıkesir ilinin nüfus değişimine 1980-2010 yılları arasında baktığımızda, kentsel nüfusun devamlı artan bir diyagram izlediği gözlenmektedir. Buna paralel olarak kırsal nüfusun zaman içerisinde azalan bir diyagramı vardır. 1980-1990 yıları arasında Kentsel Nüfus %36,12 lik bir artış gösterirken, Kırsal Nüfus - %0,9 luk bir düşüş yaşamıştır. Toplam Nüfus ise %14 lük bir artış göstermiştir. Bu dönemde 114
ekonomik ve sosyal değişkenler bölgenin kentsel nüfusunu etkilemiş ve göç kentsel büyüklükteki alanları etkilemiştir. Kırsal alanda ise; verimli tarım arazilerinin bulunması ve bölgedeki ekonomik temellerin tarım endüstrisi üzerine kurulu olması bu dönemde kırsal nüfusun değişkenliğini azaltan etmenlerdendir. 1990-2000 yılları arası döneme bakıldığında ise Kentsel Nüfus artışını sürdürerek %23 oranında gerçekleşmiştir. Kırsal nüfus değişimi ise azalma eğilimini sürdürerek -%1,2 oranında gerçekleşmiştir. Toplamda ise %10 luk bir artış gerçekleşmiştir. Bu dönemin analizi yapıldığında ise; kırdan kente göçün arttığı gözlenmekte ve doğal nüfus artışının yanında bölgenin göç almaya devam ettiği gözlemlenmektedir. 2000-2010 yılları arasında ise kentsel nüfus artışının %20 oranında gerçekleştiği gözlemlenmektedir. Kırsal Nüfus artışı ise -%8,3 oranında düşüş yaşamıştır. Toplamda ise %7,05 lik bir artış yaşanmıştır. Bu dönemde bölgede artan endüstrileşme, tarımda makineleşme oranın artması, tüketim alışkanlıklarının değişmesi ve artan iletişim olanakları gibi etmenler kırsal alanlardan kentsel alanlara göçü hızlandırmıştır. Merkez ilçede 1980 yılından 2010 yılına kadar kentsel nüfusta artış gözlenirken bu artış oransal olarak da birbirine yakın değer artışları sergilemektedir. Kırsal nüfus değişimi ise 1980-1990 yılları arasında artış gösterir iken 1990-2000 yılları arasında düşüş göstermiştir.2000-2010 yılları arasında kırsal alanlarda %56 lık bir artış gözlemlenmektedir. Bu artışın sebeplerinden bazıları artan kentsel alan talebi ve kentsel yayılma ayrıca kent yaşamından sıkılanların kent çeperinde yaşamak istemeleridir. Ayvalık ilçesinde kentsel gelişme eğilimi devamlı olarak artış gösteren bir eğilim sergilerken, kırsal gelişmenin de artış gösterdiği bölgedeki nadir ilçelerden biridir. Kentsel artış hızı her dönemde ortalama %20 lik bir artış göstermekle birlikte kırsal artış hızı 2000 yılına kadar yaklaşık %25 lik artış sergilemiştir. İlçenin turizm altyapısının gelişmesi ve artan hizmetler sektörü faaliyetleri ilçenin nüfus artışında önemli etmenlerdir. Balya ilçesi kentsel gelişme eğilimini; 1980-1990 periyodunda durağana yakın bir oranda gerçekleştirmiş olup, 2000 li yıllardan sonra kentsel nüfusta hafif düşme göstermiştir. Kırsal nüfusun 80 yılından itibaren kademeli düşüşü devam etmiş ve son yıllarda bu düşüş hızı artmıştır. Bölgenin dışa göç veren bir demografik görüntüsü vardır. Bandırma ilçesi, 80 li yıllardan itibaren kademeli olarak kentsel nüfus artışı gösteren bir ilçedir.1980-2010 yılları arasında her periyotta ortalama %20 lik artış sergilemiştir. Kırsal nüfusun değişimi ise; onar yıllık periyotlarda azalma göstermiş, toplamda 80 yılı kırsal nüfus ile günümüz nüfusu arasında yaklaşık %70 oranında bir düşüş gözlemlenmektedir. Bigadiç ilçesi, 1980-1990 yılları arasında kentsel nüfus %50 lik bir artış sergilemiş,1990-2010 yılları arasında nüfus artış oranı ise %15 e düşmüştür. Kırsal nüfusun değişimi 80 li yıllardan 2000 li yıllara kadar durağana yakın bir tutum sergilerken, 2000 li yıllardan sonra %50 lik bir düşüş yaşanmıştır. Burhaniye ilçesi, 1980-1990 yılları arasında kentsel nüfusta %30 luk artış yaşamış,1990-2000 yılları arasında artış hızı %50 ye çıkmıştır.2000-2010 yılları arasında ise yüksek seyreden artış hızı biraz gerileyerek %30 lara düşmüştür. Kırsal nüfus değişimi ise 1980-1990 yılları arasında %50 lik bir düşüş yaşarken, 90 yıllardan itibaren durağan bir tutum sergilemiştir. Dursunbey İlçesi, 1980 2010 yılları arasında kentsel gelişme toplamda %60 lık bir gelişme gösterirken, kırsal alanda ise aynı dönemde toplamda %50 lik bir düşüş gözlemlenmektedir. 115
Edremit ilçesi, 1980-2000 yılları arasın kademeli olarak kentsel nüfus hızı ortalama %15 artırmış, fakat bu artış hızı 2000-2010 yılları arasında %33 oranında gerçekleşmiştir. Kırsal alanda ise artış eğilimi 1980-1990 yılları arasında %50 lik bir artış gerçekleşmiştir. Bölgede artan turizm faaliyetlerinin sonucu olarak bölge ekonomisi gelişme göstermiş ve 1990-2000 yıları arasında kırsal nüfus %100 e yaklaşarak kırsal alanların kentleşme süreci başlamıştır. Bu dönemde doygunluğa ulaşan kırsal topraklar 2000-2010 yılları arasında %30 luk bir gelişme göstererek artış eğilimini devam ettirmiştir. Erdek ilçesi,1980-1990 yılları arasında kentsel nüfus artışında %30 a yakın artış yaşamış ve bu artış hızı 1990-2000 yılları arasında %40 lara çıkmıştır. Fakat 2000-2010 periyodunda bu artış hızı düşerek %12 lik bir büyüme gerçekleşmiştir. Kırsal nüfusun değişimi ise 80-90 döneminde %30 luk bir düşüş gösterir iken sonraki periyotlarda durağana yakın bir pozisyon sergilemiştir. Gömeç ilçesi, bölgedeki diğer ilçeler gibi; kentsel ve kırsal nüfus yoğunluğunu kendi ölçeğinde yaşamış bir ilçedir. 90 lı ve 2000 li yıllarda Kentsel nüfus artış hızı ortalama %18 lik bir artış gösterirken; kırsal nüfus değişimi 1990-2000 döneminde %8 lik bir düşüş yaşarken daha sonraki periyotta istikrarlı bir hal almıştır. Gönen ilçesi, 1980-1990 yılları arasında kentsel nüfus atışında %50 lik bir artış yaşamış daha sonraki iki dönemde de bu artış hızı sırası ile %37 ve %30 olarak gerçekleşmiştir. Kırsal nüfus değişimi ise üç dönemde de kademeli olarak düşüş yaşamış ve en hızlı düşüşü 2000-2010 yılları arasında %16,6 ile gerçekleşmiştir. Grafik 6.14: Balıkesir ili ilçelere göre 2010 Yılı Toplam Nüfusları 400 350 300 250 200 150 100 50 0 2010 YILI BALIKESİR İLÇE NÜFUSLARI(ADNKS-2010) Grafik 6.15: Balıkesir ili ilçelere göre 2010 Yılı Kentsel Nüfusları 2010 YILI BALIKESİR İLÇE NÜFUSLARI(ADNKS-2010) 300 250 200 150 100 50 0 116
Grafik 6.16: Balıkesir ili ilçelere göre 2010 Yılı Kırsal Nüfusları 140 120 100 80 60 40 20 0 2010 YILI BALIKESİR İLÇE NÜFUSLARI(ADNKS-2010) Tablo 6.14: Balıkesir ili İlçelere göre 2010 Yılı Kentsel Kırsal Nüfuslar ve Oranları KENTSEL KIRSAL NÜFUS ORAN (%) NÜFUS ORAN (%) BALIKESİR 694.926 % 60.30 457.397 %39.70 MERKEZ 265.747 % 79.35 128.605 % 20.65 AYVALIK 36.718 % 57.70 26.909 % 42.30 BALYA 1.902 % 12.60 13.183 % 87.40 BANDIRMA 116.319 % 86.10 18.775 % 13.90 BİGADİÇ 16.494 % 33.35 18.755 % 66.65 BURHANİYE 39.840 % 77.98 11.249 % 22.02 DURSUNBEY 16.924 % 38.89 26.592 % 61.11 EDREMİT 52.132 % 43.10 68.823 % 56.90 ERDEK 20.693 % 62.26 12.543 % 37.74 GÖMEÇ 4.988 % 42.24 6.819 % 57.76 GÖNEN 43.802 % 59.67 29.605 % 40.33 HAVRAN 10.766 % 38.38 17.284 % 61.62 İVRİNDİ 6.368 % 17.39 30.238 % 82.61 KEPSUT 7.286 % 28.54 18.288 % 39.84 SAVAŞTEPE 9.352 % 47.00 10.544 % 53.00 SINDIRGI 12.673 % 16.90 25.792 % 83.10 SUSURLUK 23.995 % 57.85 17.509 % 42.15 MANYAS 6.501 % 37.18 15.776 % 62.82 MARMARA 2.426 % 29.45 5.810 % 70.55 Kaynak: TÜİK 2010 117
BALIKESİR MERKEZ AYVALIK BALYA BANDIRMA BİGADİÇ BURHANİYE DURSUNBEY EDREMİT ERDEK GÖMEÇ GÖNEN HAVRAN İVRİNDİ KEPSUT SAVAŞTEPE SINDIRGI SUSURLUK MANYAS MARMARA Grafik 6.17: Balıkesir İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kentsel Kırsal Nüfus Oranları (%) 100.00% 90.00% Kentsel Kırsal 80.00% 70.00% 60.00% 50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% 0.00% 6.3.1.2. Nüfus Artış Hızları Kaynak: TUİK 2010 ADNKS Balıkesir ilinin 1985 yılından 2011 yılına kadar yaşamış olduğu nüfus artış oranlarının yüzdesi ve 2010-2011 yılları arasında kırsal ve kentsel alanlardaki nüfus değişimlerine ait bilgiler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 6.15: Balıkesir İli ve İlçeleri Yıllık Artış Hızları 1980-1985 1985-1990 1990-2000 118 2000-2011 Kentsel Kırsal Toplam BALIKESİR 6.69 6.92 10.59 21.40-9.15 7.24 Merkez 13.62 10.36 13.46 22.08-4.82 19.04 Ayvalık 12.55 20.44 25.44 16.24 1.55 9.55 Balya -4.03-8.54-13.37-4.59-23.98-22.01 Bandırma 15.33 9.58 18.04 22.92-20.91 14.45 Bigadiç 6.24 1.73-1.52 16.54-9.52-1.93 Burhaniye 2.72-15.03 28.16 30.73-7.40 20.16 Dursunbey 0.88-0.94-9.19 16.47-21.67-9.89 Edremit 12.94 21.61 47.17 37.30 31.47 33.92 Erdek 7.05-12.36 20.62 13.11-8.72 3.98 Gömeç -0.79 37.18-0.34 23.19-2.10 7.39 Gönen 2.83 6.35 6.22 23.10-18.42 2.55 Havran 5.81-2.31 4.17 7.13 3.28 4.73 İvrindi 2.49 1.44 1.91 11.76-8.27-5.22 Kepsut -2.91-6.24-7.02 36.43-20.47-9.21 Manyas -3.48 1.00-14.20 20.60-22.08-12.82 Marmara 13.44 23.43-3.53 9.44-20.04-13.13 Savaştepe 3.06 3.19-4.04-7.42-21.23-15.14 Sındırgı -1.57-0.42-8.11 21.59-33.80-21.63 Susurluk 0.74-0.93 0.20 6.91-17.21-4.73 Kaynak: TÜİK 2011
Balıkesir il genelinde 1980-2000 yılları arsında toplam nüfus artış hızı her yıl kademeli olarak artmıştır. 1990-2000 yılında %21,4 oranında büyüme hızı gerçekleştiren Balıkesir ili, 1980-2011 yılları arasındaki en fazla büyüme hızını yakalamıştır. 1980-1985 yılları arasında en fazla büyüme hızına sahip ilçe %13.62 ile Merkez ilçe olmuştur. Aynı dönemde Balya ilçesi nüfus olarak %4,03 oranında küçülmüştür. 1985-1990 yılları arasında Gömeç ilçesi, %37,18 oranla en fazla büyüme hızına sahip ilçe olurken, aynı dönemde Burhaniye ilçesi % 15,3 oranında nüfus küçülmesi yaşamıştır.1990-2000 yılları arasında Ayvalık ilçesi %25,44 oranında nüfus artış hızı yakalamıştır. Aynı dönem aralığında Manyas ilçesi %14,2 oranında nüfus küçülmesi yaşamıştır. 2000-2011 yılları arasında Edremit ilçesi kentsel nüfusta %37,30 büyüme ile il genelinde ilk sırada yer almıştır. 2000-2011 yılları arasında kırsal nüfus artış hızı pozitif olan tek ilçe %1,55 oran ile Ayvalık ilçesi olmuştur. Aynı dönemde kırsal nüfusta en fazla küçülme yaşayan ilçe %33,8 oran ile Sındırgı ilçesi olmuştur. Toplam nüfusta 2000-2011 yılları arasında en fazla büyüme hızı yakalayan ilçe % 19.04 oran ile Merkez ilçe olurken, en fazla düşüş yaşayan ilçe %22,01 oran ile Balya ilçesi olmuştur. 6.3.1.3. Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü Ve Yoğunluklar Balıkesir ili göller dâhil toplam yüzölçümü 14.472,73 km², nüfus yoğunluğu ise 79.62 kişi/km² dir. İlçelerin nüfus yoğunluğu incelendiğinde en yüksek yoğunluğa sahip ilçe 239,76 kişi/ km² ile Ayvalık İlçesidir. Nüfus yoğunluğu bakımından en düşük orana sahip ilçe ise %16.12 ile Balya İlçesidir. Marmara Adası ise 154,01 km² lik alanı ile ilin en küçük alan sahip ilçesidir. Kentsel nüfus yoğunluğu incelendiğinde Bandırma, Ayvalık ve Burhaniye ilk üç sırada yer alırken; kırsal nüfus yoğunluğu bakımından Balya, Sındırgı ve İvrindi İlçeleri ilk üç sırada yer almaktadır. Tablo 6.16: Balıkesir İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu 2010 Kentsel Yüzölçümü Nüfus Kentsel Kırsal Toplam Nüfus (km²) Yoğunluğu Oranı (%) (Göller dahil) (Kişi/km²) BALIKESİR 694.926 457.397 1.152.323 % 60.30 14472,73 79.62 Merkez 265.747 128.605 334.893 % 79.35 1453,97 230.33 Ayvalık 36.718 26.909 63.627 % 57.70 265,37 239.76 Balya 1.902 13.183 15.085 % 12.60 935,59 16.12 Bandırma 116.319 18.775 135.094 % 86.10 713,38 189.37 Bigadiç 16.494 18.755 49.006 % 33.35 1028,5 47.64 Burhaniye 39.840 11.249 51.089 % 77.98 279,96 182.48 Dursunbey 16.924 26.592 43.516 % 38.89 1948,18 22.33 Edremit 52.132 68.823 120.955 % 43.10 731,32 165.39 Erdek 20.693 12.543 33.236 % 62.26 332,53 99.94 Gömeç 4.988 6.819 11.807 % 42.24 222,92 52.96 Gönen 43.802 29.605 73.407 % 59.67 1118,21 65.64 Havran 10.766 17.284 28.050 % 38.38 543,21 51.63 İvrindi 6.368 30.238 36.606 % 17.39 760,56 48.13 Kepsut 7.286 18.288 25.524 % 28.54 907,65 28.12 Manyas 6.501 15.776 22.277 % 37.18 626,99 40.10 Marmara 2.426 5.810 8.236 % 29.45 154,01 53.47 Savaştepe 9.352 10.544 19.896 % 47.00 410,55 48.46 Sındırgı 6.501 15.776 38.465 % 16.90 1395,01 27.57 Susurluk 23.995 17.509 41.504 % 57.85 644,82 64.36 Kaynak: TUİK 2010 ADKNKS 119
BALIKESİR Merkez Ayvalık Balya Bandırma Bigadiç Burhaniye Dursunbey Edremit Erdek Gömeç Gönen Havran İvrindi Kepsut Manyas Marmara Savaştepe Sındırgı Susurluk Grafik 6.18: Balıkesir İli İlçelere Göre 2010 yılı Kentsel Nüfus Oranları (%) 90.00% 80.00% 70.00% 60.00% 50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% 0.00% 79.35% 60.30% 57.70% 86.10% 77.98% 12.60% 33.35% 43.10% 38.89% 62.26% 59.67% 42.24% 38.38% 17.39% 47.00% 37.18% 28.54% 29.45% 16.90% 57.85% Kaynak: TUİK 2010 ADKNKS 2500 Yüzölçümüleri 2000 1500 1000 500 0 Kaynak: TUİK 2012 *Yüzölçümlerinde göller dâhildir. 120
BALIKESİR Merkez Ayvalık Balya Bandırma Bigadiç Burhaniye Dursunbey Edremit Erdek Gömeç Gönen Havran İvrindi Kepsut Manyas Marmara Savaştepe Sındırgı Susurluk Grafik 6.20: Balıkesir İli İlçelere Göre Nüfus Yoğunlukları 2010 (kişi/km²) 250 200 150 100 50 0 6.3.1.4. Yıllara Göre Kentleşme Hızları Kaynak: TUİK 2010 ADKNKS 1980-1985 yılları arasında en fazla kentleşme hızına sahip ilçe %37,95 oran ile Marmara ilçesidir. Marmara ilçesini %19,83 oranla İvrindi ilçesi takip etmektedir. Aynı dönem aralığında en düşük kentleşme hızına sahip ilçe -%7,3 ile Gömeç ilçesidir. 1985-1990 yılları arasında en yüksek kentleşme hızına sahip ilçe %28,54 oran ile Erdek ilçesi olurken aynı dönemde kentleşme hızı en düşük olan ilçe ise; -%44,86 kentleşme oranı ile Marmara ilçesidir. 1990-2000 yılları arasında Balıkesir ili ilçeleri kentleşme hızları incelendiğinde; en yüksek kentleşme hızına sahip ilçe %23,9 oran ile Dursunbey ilçesi olurken, aynı dönemde en düşük kentleşme hızına sahip ilçe -%24.95 oran ile Edremit ilçesi olmuştur. 2000-2010 yılları arasında Balıkesir ilinde en yüksek kentleşme hızına sahip ilçe %50,05 oran il Sındırgı ilçesidir. Aynı dönemde en düşük kentleşme hızına sahip ilçe %1,86 oran ile Havran ilçesidir. Balıkesir ili 1980-2010 yılları arasında dönemsel kentleşme hızlarının ilçelere göre dağılımı aşağıdaki grafikte verilmiştir. Tablo 6.17: Balıkesir İli İlçelere Göre 1980-2010 Yılları Arası Kentleşme Hızları (%) İLCE_ADI 1980-1985 KENTLEŞME HIZI % 1985-1990 KENTLEŞME HIZI % 121 1990-2000 KENTLEŞME HIZI % 2000-2010 KENTLEŞME HIZI % AYVALIK -1.94-0.23-0.73 5.97 BALYA 14.28 11.20-1.65 24.24 BANDIRMA 13.67 0.75 6.58 6.72 BİGADİÇ 19.23 12.43 13.88 15.55 BURHANİYE 8.58 8.58 11.75 7.87 DURSUNBEY 8.07 17.20 23.90 25.86 EDREMİT -1.61-3.23-24.95 2.64 ERDEK 8.28 28.54 16.57 7.03
GÖMEÇ -7.30-28.75 15.94 12.58 GÖNEN 13.26 14.30 27.14 18.16 HAVRAN 14.36-6.90 9.44 1.56 İVRİNDİ 19.83-5.73 12.81 14.25 KEPSUT 8.63 7.59 9.10 43.96 MANYAS 12.04 10.18 12.56 34.53 MARMARA 37.95-44.86-2.49 25.63 MERKEZ 6.41 3.06 11.32 2.65 SAVAŞTEPE 12.63 16.46 6.63 6.70 SINDIRGI 6.72 0.16 20.07 50.05 SUSURLUK 2.93 15.12 17.75 11.73 Kaynak: TUİK 1980 yılından itibaren Balıkesir ilinde Merkez ilçe kentleşme hızını devamlı pozitif değerde tutmuştur. Edremit ilçesinde 2000 yılına kadar kentleşme hızı negatif değerlerdeyken 2000 yılından itibaren pozitif değer taşımaya başlamıştır. Marmara ilçesi dönemsel olarak kentleşme hızında inişli çıkışlı dönemler yaşamıştır. 122
6.3.2. NÜFUSUN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ 6.3.2.1. Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı Balıkesir ilinin demografik yapısı, yaş gruplarına göre incelendiğinde genel itibari ile dengeli bir yapı gözlemlenmektedir. Fakat 05-09 yaş grubunda erkek çocuk sayısının aynı yaş grubundaki kız çocuk sayısının yaklaşık iki katı olduğu gözlemlenmektedir.45 li yaş grubuna kadar erkek nüfusun kadın nüfustan fazla olduğu ilde 45-49 yaş grubundan sonra bu durum tam tersi seyir izlemektedir. Bunun en belirgin örneği ise 90+ yaş grubundaki kadın nüfusun, aynı yaş grubundaki erkek nüfusun iki katından daha fazla nüfusa sahiptir. Tablo 6.18: Balıkesir İli Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 33032 31120 64152 05-09 67099 34486 32613 10-14 41828 39608 81436 15-19 45514 40118 82632 20-24 46221 38720 84931 25-29 41059 38694 79753 30-34 43397 42694 86091 35-39 42166 42876 85042 40-44 41744 41728 83472 45-49 42573 43453 86026 50-54 39661 40444 80105 55-59 36935 36928 73863 60-64 28743 30292 59035 65-69 22542 24501 47043 70-74 17581 20346 37927 75-79 12895 16320 29215 80-84 7188 10556 17744 85-89 2655 4516 7171 90+ 448 1129 1577 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -80000-60000 -40000-20000 0 20000 40000 60000 123
1) Merkez İlçe Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Balıkesir ili Merkez ilçe nüfus dağılımı genel hatları ile incelendiğinde kadın erkek oranının, hemen hemen her yaş grubunda yaklaşık değerlerde seyrettiği söylenebilir. Fakat 20-24 yaş grubunda erkek nüfusunu ile kadın nüfusu arasındaki farkın açıldığı gözlemlenmektedir.60-64 yaş grubundan itibaren kadın nüfusunun erkek nüfusundan daha fazla olduğu buna bağlı olarak kadınların yaşam sürelerinin erkelere göre daha fazla olduğu söylenebilir. Toplam erkek ve kadın nüfuslarına bakıldığında ise erkek nüfusunun kadın nüfustan iki bin kişi kadar daha fazla olduğu görülmektedir. Tablo 6.19: Merkez İlçe Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 9.925 9.494 19.419 05-09 10.105 9.682 19.787 10-14 12.331 11.62 23.951 15-19 12.967 12.433 25.4 20-24 17.925 12.426 30.351 25-29 12.832 12.134 24.966 30-34 13.206 13.367 26.573 35-39 12.720 13.291 26.011 40-44 12.216 12.707 24.923 45-49 12.137 12.525 24.662 50-54 11.118 11.246 22.364 55-59 9.685 9.469 19.154 60-64 6.815 7.124 13.939 65-69 4.804 5.414 10.218 70-74 3.795 4.437 8.232 75-79 2.628 3.614 6.242 80-84 1.523 2.241 3.764 85-89 573 918 1.491 90+ 99 242 341 Toplam 167.404 164.384 331.788 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -20000-15000 -10000-5000 0 5000 10000 15000 124
2) Ayvalık İlçe Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Yaş grupları açısından ve aynı yaş grubundaki erkek ve kadın sayıları açısından Ayvalık ilçesi incelendiğinde, yaş piramidinin dengeli ve genç bir nüfusa sahip olduğu gözlemlenmektedir. Erkek nüfus ve kadın nüfusun 75 yaş grubuna kadar yaklaşık değerlerde olduğu gözlemlenirken 75 yaş sınırından itibaren İl genelinde olduğu gibi kadın nüfusun erkek nüfustan daha fazla olduğu söylenebilir. Toplam kadın erkek nüfusuna bakıldığında denge bulunmaktadır. Tablo 6.20: Ayvalık İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 1.803 1.699 3.502 05-09 1.893 1.838 3.731 10-14 2.309 2.133 4.442 15-19 2.274 2.133 4.407 20-24 1.973 2.011 3.984 25-29 2.128 2.044 4.172 30-34 2.332 2.314 4.646 35-39 2.275 2.446 4.721 40-44 2.35 2.348 4.698 45-49 2.557 2.449 5.006 50-54 2.243 2.260 4.503 55-59 2.125 2.179 4.304 60-64 1.774 1.932 3.706 65-69 1.518 1.497 3.015 70-74 1.038 1.083 2.121 75-79 774 945 1.719 80-84 452 610 1.062 85-89 140 300 440 90+ 50 120 170 Toplam 32.008 32.341 64.349 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -3000-2000 -1000 0 1000 2000 3000 125
3) Balya İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Balya ilçesi nüfus piramidi incelendiğinde yaş gruplarının dengesiz dağılımı ve yaş ortalamasının yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Özellikle 24-29 yaş arasındaki yaş grubunun toplam nüfus içerisindeki payının düşük olması ve 50-59 yaş arasındaki nüfusun fazla olması nüfus piramidinin dengesiz dağılmasına neden olmaktadır. Toplam nüfusa bakıldığında da kadın sayısının erkek sayısından fazla olduğu gözlemlenmekte ve özellikle 60 yaş üzeri kadın sayısının, aynı gruptaki erkek sayısından fazla olması bunun nedenlerindendir. Tablo 6.21: Balya İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 314 264 578 05-09 346 307 653 10-14 413 417 830 15-19 434 388 822 20-24 343 320 663 25-29 354 325 679 30-34 444 399 843 35-39 441 413 854 40-44 542 452 994 45-49 474 499 973 50-54 487 520 1007 55-59 531 567 1098 60-64 452 576 1028 65-69 514 532 1046 70-74 476 593 1069 75-79 368 400 768 80-84 258 304 562 85-89 105 112 217 90+ 10 22 32 Toplam 7.306 7.410 14.716 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -600-400 -200 0 200 400 600 800 126
4) Bandırma İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Bandırma ilçesi nüfus dağılımı yaş gruplarına göre incelendiğinde 20-40 yaş bandında nüfusun arttığı ve yaş gruplarında en yüksek payı da bu grubun aldığı gözlemlenmektedir. Bu nüfus yapısı nüfusun genç ve genç-orta sınıflarında ağırlıklı olduğu söylenebilir.40 yaş üzeri kadın erkek nüfus dağılımına bakıldığında kadın sayısının erkek sayısından fazla olmasına rağmen toplam nüfusta erkek sayısı kadınların sayısından fazladır. Bunun nedeni ise 0-40 yaş grubunda bulunan erkek nüfusun kadınlardan fazla olması ve bu grubun toplam içerisindeki payanında büyük olmasından kaynaklanmaktadır. Tablo 6.22: Bandırma İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 3986 3695 7681 05-09 4109 3804 7913 10-14 4795 4588 9383 15-19 5051 4817 9868 20-24 5531 5235 10766 25-29 5744 5301 11044 30-34 5975 5.631 11605 35-39 5427 5383 10811 40-44 5.156 5197 10353 45-49 5095 5294 10389 50-54 4737 4777 9514 55-59 4054 4110 8164 60-64 3178 3467 6645 65-69 2353 2768 5121 70-74 1640 1972 3612 75-79 1205 1623 2828 80-84 620 1073 1693 85-89 236 438 674 90+ 31 112 143 Toplam 68.923 69.283 138.206 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -8000-6000 -4000-2000 0 2000 4000 6000 8000 127
5) Bigadiç İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Bigadiç ilçesinin nüfus dağılımında ilk dikkat çeken, yaş gruplarının sayılarının birbirine yakın olması ve buna bağlı olarak nüfus piramidinin sütuna yakın bir şekle benzemesidir. Bu yapıya sahip nüfus piramitlerinde nüfusun standart eğilimlerde devam ettiği, yorumu yapılabilir. Genç nüfusun toplam içerisindeki payı yüksek ve kadın erkek oranı hemen hemen yakın değerlerdedir.40 yaş üzeri yaş gruplarında ise kadın nüfusu erkek nüfusundan fazla olasına rağmen toplam nüfus içerisinde kadın nüfusu erkek nüfusundan azdır. Tablo 6.23: Bigadiç İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 1376 1302 2678 05-09 1417 1438 2855 10-14 1811 1820 3631 15-19 1848 1701 3548 20-24 1667 1581 3248 25-29 1.675 1.651 3326 30-34 1867 1.765 3632 35-39 1702 1683 3385 40-44 1777 1765 3542 45-49 1832 1983 3815 50-54 1642 1739 3381 55-59 1604 1586 3191 60-64 1091 1283 2374 65-69 931 1052 1983 70-74 855 1001 1855 75-79 604 731 1335 80-84 371 476 847 85-89 128 187 315 90+ 19 34 53 Toplam 24.217 24.776 48.993 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -3000-2000 -1000 0 1000 2000 3000 128
6) Burhaniye İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Burhaniye ilçesinin yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde; yaş grupları arasında sayısal olarak belirgin üstünlükler bulunmamaktadır ve nüfusun durağan seyrettiği gözlemlenmektedir. Kadın nüfus ve erkek nüfus dengesi toplam nüfusa bakıldığında kadın nüfus lehinde çıkmaktadır.45 yaş ve üzeri grupta kadın nüfusunun erkek nüfustan fazladır. Bir diğer dikkat çeken noktada 20-24 arası yaş grubunda erkek nüfusun sayısının kadın nüfus sayısından belirgin şekilde fazla olmasıdır. Tablo 6.24: Burhaniye İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 1466 1390 2856 05-09 1542 1514 3056 10-14 1962 1774 3736 15-19 1898 1747 3645 20-24 2179 1705 3884 25-29 1839 1738 3577 30-34 1892 1870 3762 35-39 1869 1952 3821 40-44 1911 1873 3784 45-49 1931 1988 3919 50-54 1929 1917 3846 55-59 1747 1674 3421 60-64 1364 1331 2695 65-69 1099 1079 2178 70-74 746 808 1554 75-79 538 608 1146 80-84 262 405 667 85-89 101 195 296 90+ 27 40 67 Toplam 26.302 25.608 51.91 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -3000-2000 -1000 0 1000 2000 3000 129
7) Dursunbey İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Dursunbey ilçesinin nüfus piramidi incelendiğinde yaş grupları arasında sayısal ve kadınerkek nüfusları arasında farklılıklar gözlemlenmektedir.10-19 yaş grubunda nüfus fazlalaşır iken 0-10 yaş arasında düşüş olmuştur. Nüfusun standart bir gelişme ve gerileme eğiliminin olmamasından dolayı yaş piramidi değişkenlikler göstermektedir. Toplam nüfusa bakıldığında ise kadın nüfusun erkek nüfustan fazla olduğu gözlemlenmektedir. Tablo 6.25: Dursunbey İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 1256 1161 2417 05-09 1451 1362 2813 10-14 1658 1623 3281 15-19 1604 1542 3146 20-24 1296 1435 2731 25-29 1247 1266 2513 30-34 1380 1458 2838 35-39 1448 1427 2875 40-44 1345 1307 2652 45-49 1461 1549 3011 50-54 1297 1351 2648 55-59 1432 1479 2911 60-64 1093 1310 2403 65-69 1071 1181 2252 70-74 838 958 1796 75-79 641 797 1.438 80-84 287 426 713 85-89 112 153 265 90+ 9 29 38 Toplam 20.926 21.814 42.740 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -2000-1500 -1000-500 0 500 1000 1500 2000 130
8) Edremit İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Edremit ilçesinin yaş piramidi sütun şeklinde ve yaş gruplarının sayıları birbirine yakındır. Nüfusun standart olarak değişimi yaş piramidinin bu durumda olasına neden olmaktadır. 60 yaş üzerindeki yaş gruplarındaki kadın sayısının erkek nüfusa oranının yüksek olmasına rağmen toplam nüfusta erkek kadın oranı aynıdır. Tablo 6.26: Edremit İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 3798 3561 7359 05-09 3877 3612 7489 10-14 4461 4190 8651 15-19 4429 4103 8532 20-24 4800 4008 8808 25-29 4394 4407 8801 30-34 4528 4756 9284 35-39 4321 4684 9005 40-44 4279 4411 8690 45-49 4344 4706 9050 50-54 4459 4815 9274 55-59 4486 4455 8941 60-64 3564 3450 7014 65-69 2689 2576 5265 70-74 1918 1959 3877 75-79 1277 1390 2667 80-84 598 904 1502 85-89 241 404 645 90+ 41 123 164 Toplam 62.504 62.514 125.018 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -6000-4000 -2000 0 2000 4000 6000 131
9) Erdek İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Erdek ilçesinin yaş gruplarının dağılımına bakıldığında yaşlı nüfusun fazlalığı dikkat çekmektedir. Özellikle 40 60 yaş arasında bulunan yaş gruplarının toplam sayısının fazla olması ve alttan gelen yaş gruplarında kişi sayısının az olması bu durumu ortaya koymaktadır.20-24 yaş grubunda erkek nüfusun kadın nüfusa oranı yüksektir ve toplam nüfusta da erkek nüfusu kadın nüfusundan fazladır. Tablo 6.27: Erdek İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 837 763 16 01 05-09 851 806 1657 10-14 1035 982 2017 15-19 1044 960 2004 20-24 1458 960 2418 25-29 1136 1045 2181 30-34 1236 1072 2308 35-39 1112 1164 2276 40-44 1160 1142 2302 45-49 1251 1217 2468 50-54 1201 1321 2521 55-59 1185 1196 2381 60-64 1001 1176 2176 65-69 852 888 1741 70-74 661 658 1319 75-79 486 564 1051 80-84 266 330 596 85-89 73 143 216 90+ 25 40 65 Toplam 16.868 16.426 33.294 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -2000-1500 -1000-500 0 500 1000 1500 132
10) Gömeç İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Gömeç ilçesinin yaş grupları incelendiğinde, yaş grupları arasındaki sayısal farklılıklar dikkat çekmektedir. Özellikle 20-24 yaş grubundaki nüfus azalması ve 50-54 yaş grubunda erkek sayısındaki azalma, toplam nüfus içerisinde kadın nüfusunun fazla olmasına neden olmaktadır.65 yaşından itibaren kadın nüfusu erkek nüfustan fazladır. Tablo 6.28: Gömeç İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 399 361 760 05-09 417 391 808 10-14 448 472 920 15-19 386 372 758 20-24 316 361 677 25-29 437 400 837 30-34 460 457 917 35-39 428 397 825 40-44 384 350 734 45-49 417 404 821 50-54 348 388 736 55-59 391 368 759 60-64 354 326 680 65-69 251 276 527 70-74 182 208 390 75-79 135 179 314 80-84 84 135 219 85-89 25 61 86 90+ 3 24 27 Toplam 5.865 5.930 11.795 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -600-400 -200 0 200 400 600 133
11) Gönen İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Gönen ilçesinin yaş gruplarına göre dağılımına bakıldığında orta yaş grubuna ait kişi sayısının fazla olduğu ve 30-59 yaş grubu arasındaki nüfus artışının sabite yakın olması genel yaş ortalamasını yüksek değerlere çekmektedir. Genç nüfus aralıklarında ise 10-19 yaş arasına kadın ve erkek nüfus artış hızı dikkat çekicidir.60 yaş üzerinde kadın nüfus oranı erkek nüfus oranından fazladır. Toplam nüfus içerisindeki kadın nüfus oranı erkek nüfustan fazladır. Tablo 6.29: Gönen İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 2001 1967 3968 05-09 2140 1979 4119 10-14 2764 2567 5331 15-19 2692 2509 5201 20-24 2191 2416 4607 25-29 2399 2389 4788 30-34 2687 2695 5382 35-39 2744 2777 5521 40-44 2831 2773 5604 45-49 2772 2793 5565 50-54 2719 2741 5460 55-59 2462 2358 4820 60-64 1923 1937 3860 65-69 1443 1580 3023 70-74 1116 1.347 2463 75-79 895 1.227 2122 80-84 482 750 1.232 85-89 177 312 489 90+ 28 54 82 Toplam 36.466 37.171 73.637 90+ 85-89 ERKEK KADIN 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 -4000-3000 -2000-1000 0 1000 2000 3000 4000 134
12) Havran İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Havran ilçesinin nüfus dağılımında, yaş grupları arasında sayısal olarak fazla fark olamamakla birlikte; genel itibari ile nüfus piramidi standart eğilim sergilemektedir. Ancak 20-24 yaş grubundaki azalma ve 45-49 yaş grubundaki artış dikkat çekicidir.60 yaş üzerinde kadın nüfus, erkek nüfusa göre fazla olmasına rağmen genel nüfus içerisinde erkek nüfusun daha fazla oluğu görülmektedir. Tablo 6.30: Havran İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 1012 962 1.974 05-09 1015 967 1.982 10-14 1094 1051 2145 15-19 1144 1009 2153 20-24 855 939 1794 25-29 1084 966 2051 30-34 1030 1010 2040 35-39 1013 926 1939 40-44 952 878 1831 45-49 1016 958 1974 50-54 885 837 1722 55-59 830 759 1589 60-64 658 665 1323 65-69 503 558 1061 70-74 401 544 945 75-79 315 419 734 80-84 236 301 537 85-89 73 138 211 90+ 11 36 47 Toplam 14.127 13.923 28.05 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -1500-1000 -500 0 500 1000 1500 135
13) İvrindi İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları İvrindi ilçesinin genel nüfus grafiğinde kademeli olarak düşüş ve artışların yaşandığı, bu düşüş ve artışların yaş gruplarında daha çok erkek nüfus üzerinde etkili olduğu gözlemlenmektedir. 10-19 ve 20-29 yaş gruplarında kademeli düşüş ve çıkışlar açıkça görülmektedir.45 yaş üzeri grupta kadın nüfusu daha fazla olmasına rağmen toplam nüfus içerisinde erkek nüfus daha fazladır. Tablo 6.31: İvrindi İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 1065 987 2052 05-09 1147 1029 2176 10-14 1351 1258 2609 15-19 1344 1235 2579 20-24 1013 977 1990 25-29 1093 965 2058 30-34 1209 1122 2331 35-39 1285 1217 2502 40-44 1207 1137 2344 45-49 1377 1283 2660 50-54 1172 1204 2376 55-59 1122 1241 2363 60-64 944 1040 1984 65-69 874 956 1830 70-74 759 922 1681 75-79 511 609 1120 80-84 353 455 808 85-89 146 236 382 90+ 20 49 69 Toplam 17.992 17.922 35.914 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -2000-1500 -1000-500 0 500 1000 1500 136
14) Kepsut İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Kepsut ilçesinin nüfus piramidine bakıldığında, genç ve orta yaş grubunun ağırlıklı oldu fakat alttan gelen çocuk nüfusta azalma olduğu gözlemlenmektedir. Özellikle kadın nüfus gruplarında yaş grupları arasında düşüş ve artışlar aynı yaş grubundaki erkek nüfusuna göre daha belirgindir.55 yaş ve üzeri gruplarda kadın sayısı, erkek nüfustan fazla olmasına rağmen toplam içerisinde erkek nüfus daha fazladır. Tablo 6.32: Kepsut İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 597 538 1135 05-09 665 626 1291 10-14 848 873 1721 15-19 974 822 1796 20-24 805 634 1439 25-29 957 594 1551 30-34 1015 750 1765 35-39 1052 789 1841 40-44 994 828 1822 45-49 962 918 1880 50-54 856 852 1708 55-59 914 951 1865 60-64 751 779 1530 65-69 607 704 1311 70-74 533 616 1149 75-79 380 504 884 80-84 193 318 511 85-89 78 126 204 90+ 17 22 39 Toplam 13.198 12.244 25.442 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -1500-1000 -500 0 500 1000 1500 137
15) Manyas İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Manyas ilçesinin nüfus dağılımına bakıldığında, genç nüfusun yaşlı nüfusa oranla fazla olduğu fakat 60-64 yaş grubuna kadar yaş grupları arasında sayısal olarak fazla farkın olmadığı gözlemlenmemektedir.65 yaş üzeri gruplarda erkek nüfusun düşüşü yüksek oranda seyretmektedir. Toplam nüfus değerlendirildiğinde kadın nüfus oranın daha fazla olduğu görülmektedir. Tablo 6.33: Manyas İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 549 481 1030 05-09 580 540 1120 10-14 722 706 1428 15-19 724 741 1465 20-24 638 620 1258 25-29 655 581 1236 30-34 671 632 1303 35-39 737 744 1481 40-44 731 704 1435 45-49 782 750 1532 50-54 861 840 1701 55-59 813 784 1597 60-64 755 717 1472 65-69 485 572 1057 70-74 443 564 1007 75-79 423 566 989 80-84 224 335 559 85-89 87 133 220 90+ 4 29 33 Toplam 10.884 11.039 21.923 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -1000-500 0 500 1000 138
16) Marmara İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Marmara ilçesinin nüfus dağılımına yaş grupları açısından bakıldığında orta ve orta-üst yaş grubunun sayısal olarak diğer gruplardan fazla olması nedeni ile ilçenin genel nüfus yapısı orta yaş grubundadır.0-25 yaş arasında ki nüfusta yaşanan düşüş ilçenin yaş ortalamasının yukarı çekmiştir. Kadın nüfusu 70 yaş ve üzeri grupta aynı grubun erkek yaş grubunu geçmektedir buna bağlı olarak toplam nüfusta erkek kadın oranı erkek nüfus lehindedir. Tablo 6.34: Marmara İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 279 256 535 05-09 262 255 517 10-14 282 246 528 15-19 268 211 479 20-24 249 245 494 25-29 340 298 638 30-34 406 315 721 35-39 349 257 606 40-44 309 242 551 45-49 335 267 602 50-54 282 246 528 55-59 281 238 519 60-64 241 206 447 65-69 186 176 362 70-74 143 131 274 75-79 97 107 204 80-84 66 81 147 85-89 15 29 44 90+ 4 6 10 Toplam 4.394 3.812 8.206 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -500-400 -300-200 -100 0 100 200 300 400 139
17) Savaştepe İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Savaştepe ilçesinin yaş gruplarına göre nüfus dağılımında dikkat çeken nokta 10-19 ve 40-49 yaş gruplarının artış hızlarıdır. Genel nüfus tipolojisi olarak durağan bir görünün sergileyen ilçede 55 yaş ve üzeri gruplarda kadın nüfus oranı erkek nüfus oranından fazladır ve nüfusun genelinde de kadın nüfus oranı erkek nüfustan fazladır. Tablo 6.35: Savaştepe İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 547 523 1070 05-09 654 583 1237 10-14 778 700 1478 15-19 792 738 1530 20-24 630 688 1318 25-29 609 558 1167 30-34 637 636 1273 35-39 670 691 1361 40-44 775 739 1514 45-49 771 699 1470 50-54 583 578 1161 55-59 564 592 1156 60-64 409 520 929 65-69 461 467 928 70-74 397 473 870 75-79 321 369 690 80-84 173 274 447 85-89 71 109 180 90+ 8 31 39 Toplam 9.850 9.968 19.818 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -1000-500 0 500 1000 140
18) Sındırgı İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Sındırgı ilçesinin nüfus yapısının yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde; yaşlı nüfusun ağırlıkta olduğu gözlemlenmektedir.10-19 yaş grubundaki artışa rağmen genelin yaş ortalaması yüksektir. İlçede 55 yaş ve üzeri gruplarda kadın nüfus oranı erkek nüfus oranından fazladır ve toplamda da kadın nüfus oranı erkek nüfustan fazladır. Tablo 6.36: Sındırgı İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 691 674 1365 05-09 844 815 1659 10-14 1270 1223 2493 15-19 1216 1261 2477 20-24 935 885 1820 25-29 793 760 1.553 30-34 947 1015 1962 35-39 1143 1176 2319 40-44 1289 1312 2601 45-49 1523 1605 3128 50-54 1316 1308 2624 55-59 1411 1595 3006 60-64 1288 1383 2671 65-69 1127 1302 2429 70-74 986 1112 2098 75-79 729 913 1642 80-84 412 651 1063 85-89 157 292 449 90+ 29 58 87 Toplam 18.106 19.340 37.446 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -2000-1500 -1000-500 0 500 1000 1500 2000 141
19) Susurluk İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımları Susurluk ilçesinin yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde 10-55 yaş grubunda bulunanların, sayılarının oransal olarak yakın değerler aldığını buna bağlı olarak genel yaş ortalamasının orta olarak geliştiği gözlemlenmektedir. 0-10 yaş grubunda ise azalma eğilimi görülmektedir.35 yaş ve üzeri grupta kadın sayısının genel olarak erkek sayısından fazla olduğu gözlemlenmekte ve toplam nüfusta da kadın nüfus oranı, erkek nüfus oranından fazladır. Tablo 6.37: Susurluk İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 1131 1042 2173 05-09 1171 1065 2236 10-14 1496 1365 2861 15-19 1425 1397 2822 20-24 1407 1274 2681 25-29 1343 1273 2616 30-34 1475 1431 2906 35-39 1430 1459 2889 40-44 1536 1563 3099 45-49 1536 1566 3102 50-54 1527 1505 3032 55-59 1298 1327 2625 60-64 1089 1070 2159 65-69 774 923 1697 70-74 654 961 1615 75-79 568 755 1323 80-84 328 487 815 85-89 117 230 347 90+ 13 58 71 Toplam 20.318 20.751 41.069 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -2000-1500 -1000-500 0 500 1000 1500 2000 142
6.3.2.2. Doğurganlık Ve Bebek Ölüm Hızları 2010 yılı verilerine göre Balıkesir il genelinin toplam doğurganlık hızı ve bebek ölüm hızı, doğurganlığını tamamlamış olan (45-49) yaş grubundaki kadın nüfusu, bu nüfusa ilişkin canlı doğan çocuk sayısı ve ortalama canlı doğan çocuk sayısı gibi bilgiler aşağıda tablo halinde düzenlenmiştir. Bebek ve çocuk ölüm hızı, toplam kadın ve canlı doğan çocuk sayısı, çocuk sahibi olmada ortalama yaş değişiklikleri, toplam doğurganlık gibi etmenler nüfus ve nüfusa bağlı gelişmelerini etkileyen ve sosyal yapı ve gelişme eğilimlerini gösteren faktörlerdir. Tablo 6.38: Türkiye ve Balıkesir Doğurganlık Göstergeleri TOPLAM KADIN SAYISI 45-49 Kadın Nüfus SON BİR CANLI DOĞAN ÇOCUK SAYISI ORTALAMA CANLI DOĞAN ÇOCUK YIL İÇİNDE DOĞAN ÇOCUK SAYISI TOPLAM DOĞURGANLIK HIZI BEBEK ÖLÜM HIZI TÜRKİYE 1.658.012 6.394.157 3.9 1.434.297 2.5 43 BALIKESİR 14.423 38.424 2.66 386.882 1.68 34 6.3.2.3. Çocuk Kadın Oranı Kaynak: TÜİK 2010 1985 2010 yılları arasında, Türkiye için doğurgan kadın nüfusu kabul edilen 15-49 yaşları arasındaki toplam kadın nüfusu, artan bir grafik izlemekteyken, Balıkesir ilinde 1985-2000 yılları arasında 15-49 yaşları arasındaki toplam kadın sayısı artış göstermiş, ancak 2000-2010 yılları arasında düşüş göstermiştir. 0-4 yaş arasındaki çocuk sayısı Türkiye genelinde dönemsel olarak artan ve azalan bir eğilim gösterir iken; 1985-2010 yılları arasında Balıkesir İlinde 0-4 yaş arası çocuk sayısı devamlı azalan bir eğilim sergilemiştir. Çocuk Kadın Oranı; 15-49 yaş grubundaki her 1000 kadın için 0-4 yaş grubundaki çocuğa sahip olma sayısıdır ve bu oran, 1985-2000 yılları arasında Türkiye ve Balıkesir de azalan bir grafik sergilemiştir. Fakat 2000-2010 yılları sarasında Türkiye de çocuk-kadın oranı azalma eğilimine devam ederken, Balıkesir İlinde bu oran artış göstermiştir. Tablo 6.39: Balıkesir İli Yıllara Göre Çocuk Kadın Oranı ( ) Türkiye Balıkesir Yıllar 0-4 Yaştaki Çocuk Sayısı 15-49 Yaştaki Toplam Çocuk Kadın Oranı ( ) 0-4 Yaştaki Çocuk Sayısı 15-49 Yaştaki Toplam Çocuk Kadın Oranı ( ) Kadın Sayısı Kadın Sayısı 1985 6.077.201 12.148.469 500 80.684 458.757 175 1990 5.954.744 14.098.160 422 77.275 504.203 153 2000 6.584.822 18.201.844 362 76.628 571.833 134 2010 6.178.723 19.710.037 313 64.282 289.434 222 Kaynak: TÜİK 2010 ADNKS 143
Grafik 6.21: Balıkesir İli Yıllara Göre Çocuk Kadın Oranı ( ) 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 500 Türkiye Balıkesir 422 362 313 222 175 153 134 1985 1990 2000 2010 6.3.2.4. İktisaden Faal Olma Durumu İktisaden faal olma durumu, ekonomik olarak etkin veya yeterli olma durumu olarak tanımlanabilir. İşgücüne katılma oranı; 12 ve daha yukarı yaştaki her 100 kişi içinde işgücünde olan insan sayısıdır. Bir başka deyişle; işgücündeki nüfusun 12 ve daha yukarı yaştaki nüfusa oranıdır. İşsizlik oranı, işgücündeki her 100 kişide işsiz olan kişi sayısıdır. Balıkesir iline ait işgücüne katılma oranları ve işsizlik oranları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 6.40: Balıkesir İli İlçelere Göre İktisaden Faal Olma Durumu İşgücüne Katılma Oranı (%) İşsizlik Oranı (%) Erkek Kadın Toplam Toplam BALIKESİR 58.27 38.59 48.37 4.36 Merkez 51.31 22.68 37.39 6.84 Ayvalık 53.74 26.18 40.11 7.35 Balya 68.43 60.69 64.52 1.84 Bandırma 52.31 20.64 36.40 6.97 Bigadiç 59.29 47.92 53.50 2.13 Burhaniye 52.64 23.96 38.79 7.51 Dursunbey 56.05 44.94 50.30 2.96 Edremit 59.09 30.35 45.06 6.14 Erdek 57.36 26.25 42.48 5.40 Gömeç 62.69 38.16 50.39 3.71 Gönen 59.22 35.96 47.45 3.56 Havran 56.64 38.66 47.92 4.93 İvrindi 59.28 50.41 54.87 2.57 Kepsut 62.25 54.52 58.30 2.18 Manyas 62.52 50.22 56.32 2.48 Marmara 66.12 34.12 52.54 4.08 Savaştepe 48.52 34.17 41.27 5.82 Sındırgı 60.84 52.58 56.60 2.28 Susurluk 57.27 32.59 44.89 4.15 Kaynak: TUİK 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı 144
2000 yılı verilerine göre Türkiye de iş gücüne katılma oranları, erkeklerde %70,6, kadınlarda %39,6 ve toplamda %55,2 dir.balıkesir ilinin işgücüne katılma oranı toplamda %48,37 ile Türkiye ortalamasın altındadır. Aynı dönemde erkeklerin ve kadınların Balıkesir ilinde işgücüne katılma oranı Türkiye ortalamasının altındadır. Balıkesir ili işgücüne katılma oranları incelendiğinde, Merkez İlçe %37,39 işgücüne katılma oranı ile en düşük orana sahiptir. Balya, Dursunbey, İvrindi, Kepsut, Marmara ve Sındırgı gibi ilçelerde işgücüne katılım oranları %50 nin üzerindedir. Erkeklerin işgücüne katılma oranının en yüksek olduğu ilçe %66,12 oranla Marmara ilçesi, kadınların işgücüne katılma oranının en yüksek olduğu ilçe %60,69 ile Balya ilçesidir. Grafik 6.22: Balıkesir İli İlçelere Göre İşgücüne Katılma Oranı 80 Erkek Kadın Toplam 70 60 50 40 30 20 10 0 Balıkesir ilinin ilçelere göre işsizlik oranları, 2000 yılı TÜİK verilerine göre aşağıdaki grafikte verilmiştir. Balıkesir il geneli işsizlik oranı ise tüm ilçelerin işsizlik oranlarının ortalaması olarak verilmiştir.2000 yılı verilerine göre Türkiye de işsizlik oranı toplamda % 8,9 iken Balıkesir ilinde bu oran %4,36 dır ve ortalamanın altındadır. İl genelinde Burhaniye İlçesinde işsizlik oranı % 7,51 oranla en yüksek seviyeye sahiptir. İşsizlik oranın en düşük olduğu ilçe 1.84 ile Balya ilçesidir. Kırsal nüfus yoğunluğunun olduğu ve genellikle dışa göç veren ilçelerde işsizlik oranı düşüktür. Sanayi ve hizmetler sektörünün geliştiği, kümelenmenin yoğun olduğu ilçelerde ise işsizlik oranları yüksektir. 145
BALIKESİR Merkez Ayvalık Balya Bandırma Bigadiç Burhaniye Dursunbey Edremit Erdek Gömeç Gönen Havran İvrindi Kepsut Manyas Marmara Savaştepe Sındırgı Susurluk Grafik 6.23: Balıkesir İli İlçelere Göre Toplam İşsizlik Oranı (%) 8 7 6 5 4 3 2 4.36 7.35 6.84 1.84 6.97 2.13 7.51 2.96 6.14 5.4 3.71 3.56 4.93 2.57 2.18 2.48 4.08 5.82 2.28 4.15 1 0 6.3.2.5. Okuryazarlık Ve Eğitim Durumu Aşağıdaki tabloda Balıkesir ilinde yaşayan halkın, eğitim düzeylerine göre ilçelere göre dağılımı verilmiştir. İlçelere göre mezun olunan okullar geneline bakıldığında lise ve dengi okul bitiren nüfusun diğer eğitim düzeylerine göre sayıca fazla olduğu ve liseden üniversiteye geçişte oranın düştüğü görülmektedir. Tablo 6.41: Balıkesir İli İlçelere Göre Okuryazarlık ve Eğitim Durumu OKUMA YAZMA BİLMEYEN % OKUMA YAZMA BİLEN BİR OKUL BİTİRMEYEN % İLKOKUL MEZUNU % İLKÖĞRETİM MEZUNU % ORTAOKUL VE DENGİ OKUL MEZUNU % LİSE VE DENGİ OKUL MEZUNU % YÜKSEK OKUL VEYA FAKÜLTE MEZUNU % YÜKSEK LİSANS MEZUNU % DOKTORA MEZUNU % BALIKESİR Erkek 2.64 15.60 28.75 16.72 6.35 20.23 9.08 0.50 0.13 Kadın 8.96 16.05 37.57 12.84 3.83 14.63 5.75 0.29 0.08 Toplam 5.81 15.83 33.17 14.78 5.09 17.43 7.41 0.40 0.10 Merkez Erkek 0.95 13.63 16.81 18.86 5.95 28.13 14.44 0.92 0.32 Kadın 4.53 14.41 30.83 13.42 4.60 21.40 10.04 0.60 0.18 Toplam 2.69 14.01 23.62 16.21 5.30 24.85 12.30 0.76 0.25 Ayvalık Erkek 1.32 15.25 24.74 13.28 7.69 23.76 13.11 0.68 0.16 Kadın 4.12 14.79 29.83 11.77 6.22 23.13 9.61 0.45 0.09 Toplam 2.75 15.01 27.34 12.51 6.94 23.44 11.33 0.56 0.12 Balya Erkek 2.15 14.84 20.95 16.08 8.61 26.61 10.08 0.68 0.00 Kadın 9.19 18.14 30.43 13.79 6.34 15.78 5.84 0.37 0.12 Toplam 5.51 16.41 25.47 14.99 7.52 21.45 8.06 0.53 0.06 Bandırma Erkek 0.80 14.06 22.03 15.55 7.16 26.42 13.04 0.77 0.17 Kadın 4.46 17.80 40.94 16.56 6.43 2.37 10.80 0.52 0.11 Toplam 2.24 14.25 27.73 14.47 6.17 23.57 10.86 0.59 0.13 Bigadiç Erkek 1.83 14.64 25.72 16.96 7.55 21.81 10.64 0.75 0.11 Kadın 7.30 16.21 38.70 15.10 3.40 14.18 4.95 0.13 0.03 Toplam 4.61 15.44 32.33 16.02 5.44 17.92 7.74 0.44 0.07 Burhaniye Erkek 1.52 15.24 24.87 14.34 7.17 23.96 12.21 0.58 0.11 Kadın 6.12 15.92 32.85 12.04 5.15 19.04 8.45 0.38 0.04 146
Toplam 3.84 15.59 28.88 13.18 6.15 21.49 10.32 0.48 0.07 Dursunbey Erkek 1.97 18.45 24.52 16.05 7.84 22.07 8.66 0.43 0.01 Kadın 10.69 21.54 35.97 13.10 2.39 12.65 3.49 0.15 0.01 Toplam 6.43 19.88 30.42 14.57 5.06 17.29 6.03 0.29 0.01 Edremit Erkek 1.87 17.26 23.49 16.78 5.91 21.62 12.25 0.69 0.14 Kadın 6.54 17.63 32.14 12.73 4.22 18.08 8.29 0.31 0.06 Toplam 4.22 17.45 27.83 14.75 5.06 19.84 10.26 0.50 0.10 Erdek Erkek 1.35 13.93 23.48 15.97 8.34 23.82 12.24 0.79 0.10 Kadın 5.47 14.53 31.91 10.22 6.11 22.11 9.16 0.42 0.05 Toplam 3.42 14.23 27.71 13.08 7.22 22.96 10.69 0.60 0.08 Gömeç Erkek 2.33 19.99 32.03 12.04 8.47 18.18 6.47 0.43 0.05 Kadın 10.15 20.35 35.74 11.85 3.67 13.55 4.55 0.14 0.00 Toplam 6.31 20.17 33.92 11.94 6.03 15.83 5.49 0.28 0.02 Gönen Erkek 1.72 16.57 27.45 16.99 6.62 19.98 10.15 0.47 0.04 Kadın 6.18 16.31 38.78 13.42 4.15 15.27 5.63 0.21 0.04 Toplam 3.99 16.44 33.22 15.17 5.36 17.58 7.85 0.34 0.04 Havran Erkek 2.93 17.63 30.71 16.39 6.46 19.33 6.35 0.15 0.06 Kadın 10.74 18.97 41.24 12.63 2.63 11.13 2.48 0.16 0.02 Toplam 6.88 18.31 36.03 14.49 4.52 15.18 4.40 0.16 0.04 İvrindi Erkek 1.32 14.95 23.46 15.68 8.89 24.85 10.63 0.21 0.00 Kadın 6.94 17.52 36.26 15.45 4.48 14.54 4.48 0.28 0.04 Toplam 4.13 16.26 29.90 15.60 6.53 19.74 7.58 0.25 0.02 Kepsut Erkek 1.51 12.36 26.36 23.23 8.73 20.46 7.07 0.24 0.05 Kadın 10.06 17.37 37.77 14.61 3.49 13.17 3.42 0.07 0.03 Toplam 5.20 14.52 31.28 19.52 6.47 17.32 5.50 0.17 0.05 Manyas Erkek 3.05 18.61 23.02 14.49 8.68 21.66 9.65 0.79 0.07 Kadın 10.05 17.44 31.60 14.50 4.51 16.76 4.69 0.44 0.00 Toplam 6.63 18.01 27.41 14.49 6.55 19.15 7.11 0.61 0.04 Marmara Erkek 2.17 10.34 33.45 13.47 8.69 23.54 8.25 0.09 0.00 Kadın 6.86 11.44 36.80 12.39 6.01 21.45 4.77 0.19 0.10 Toplam 4.41 10.86 35.05 12.95 7.41 22.55 6.59 0.14 0.05 Savaştepe Erkek 2.59 16.81 20.99 18.54 9.79 23.15 7.68 0.43 0.02 Kadın 12.38 16.24 33.90 14.42 3.81 15.51 3.57 0.17 0.00 Toplam 7.52 16.53 27.49 16.47 6.78 19.30 5.61 0.30 0.01 Sındırgı Erkek 2.04 15.19 26.39 13.81 8.52 22.97 10.57 0.43 0.07 Kadın 4.82 7.33 14.00 5.48 1.62 64.44 2.20 0.10 0.01 Toplam 6.88 16.35 29.95 13.42 6.13 19.06 7.83 0.33 0.04 Susurluk Erkek 1.68 14.89 24.44 15.23 9.31 24.37 9.67 0.37 0.06 Kadın 7.08 15.19 36.91 12.62 4.31 17.53 6.01 0.31 0.05 Toplam 4.43 15.04 30.78 13.90 6.76 20.90 7.81 0.34 0.05 Kaynak: TUİK 2011 İl genelinde okuma yazma bilmeyenlerin oranı erkeklerde %2,64, kadınlarda %8,96 ve toplamda %5,81 dir. Balıkesir ilinde okuma yazma bilmeyenlerin en yüksek olduğu ilçe %7,52 ile Savaştepe ilçesidir. 147
Merkez Ayvalık Balya Bandır Bigadiç Burha Dursu Edremit Erdek Gömeç Gönen Havran İvrindi Kepsut Manyas Marm Savaşt Sındırgı Susurluk Grafik 6.24: Balıkesir İli İlçelere Göre Okuma-Yazma Bilmeyen Cinsiyete Göre Oranı (%) ERKEK KADIN 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 81 76 79 82 85 80 80 77 80 81 83 83 82 85 78 78 81 77 74 24 19 21 18 20 20 23 20 19 22 22 23 26 15 17 17 18 19 15 Balıkesir ilinde ilkokul mezunlarının yüzdesinin en fazla olduğu ilçe % 20,17 oran ile Gömeç ilçesi, en az ilkokul mezunu yüzdesine sahip ilçe ise %10,86 oran il Marmara ilçesidir. İlçeler arasında ilköğretim okulu mezunlarının en fazla yüzdeye sahip olduğu ilçe %19,52 oran ile Kepsut ilçesidir. İlköğretim okulu mezunlarının en az bulunduğu ilçe ise; %11,94 oran ile Gömeç ilçesidir. İl genelinde ortaokul mezunlarının oranı erkeklerde %6,35, kadınlarda %3,83 ve toplamda 5,09 dur. Ortaokul mezunlarının en fazla bulunduğu ilçe %7,52 oran ile Balya ilçesiyken en az ortaokul mezununa sahip ilçe %4,52 oran il Havran ilçesidir. Lise mezunlarının en fazla bulunduğu ilçe %24,85 oran ile Merkez ilçe iken, Havran ilçesi %15,18 oran ile lise mezunlarının en az yüzdeye sahip olduğu ilçedir. Balıkesir ilinde yüksekokul ve üniversite mezunlarının oranları; erkeklerde %9,08, kadınlarda %5,75 ve toplamda %7,41 dir. Yüksekokul ve üniversite mezunlarının en fazla bulunduğu ilçe %12,3 ile Merkez ilçedir. En az yüksekokul ve üniversite mezununun bulunduğu ilçe ise; %4,4 oran ile Havran ilçesidir. İl genelinde yüksek lisans ve doktora mezunu kişi sayısı oldukça düşüktür. En fazla yüksek lisans ve doktora mezunu yüzdesine sahip ilçe Merkez ilçedir. 6.3.2.6. Bağımlılık Durumu Aktif nüfus olarak da tanımlanan bağımlılık oranı, her 100 kişi için 0-14 yaş ile 65 ve üstü yaş grubundakilerin, 15-64 yaş grubuna oranıdır. Yani iktisaden faal olma durumunda olmadığı kabul edilen yaş gruplarının, iktisaden faal olduğu kabul edilen yaş grubuna oranıdır. 148
Tablo 6.42: Balıkesir İli İlçelere Göre Bağımlılık Durumu (%) Erkek Kadın Toplam Merkez 41.56 31.87 39.2 Ayvalık 45.29 46.23 45.75 Balya 62.28 66.18 64.12 Bandırma 37.99 40.79 39.37 Bigadiç 44.97 48.04 46.49 Burhaniye 41.72 43.91 42.77 Dursunbey 53.83 54.45 42.3 Edremit 43.34 42.74 43.04 Erdek 43.17 45.98 44.52 Gömeç 49.58 55.11 52.22 Gönen 43.45 46.41 44.92 Havran 49.22 55.62 52.29 İvrindi 52.92 56.92 61.17 Kepsut 42.22 54.65 47.91 Manyas 47.74 55.19 51.85 Marmara 43.59 50.97 46.81 Savaştepe 52.95 54.81 53.82 Sındırgı 52.65 62.3 59.42 Susurluk 44.45 49.66 47.01 BALIKESİR 50.31 46.11 39.81 Kaynak: TUİK 2010 Balıkesir ili bağılılık oranları; erkeklerde %50,31, kadınlarda %46,11 ve toplamda %39,81 dir. Bölgenin idari merkezi ve organizasyon odağı olan Merkez İlçede bağımlılık oranı, erkeklerde %41,56, kadınlarda %31,87 ve toplamda %39,2 ile il genelinde en düşük bağımlılık oranlarına sahip ilçedir. Balya ilçesi; %62,28 erkek, %66,18 kadın ve %64,12 bağımlılık oranları ile il genelinde ilk sırada yer almaktadır. Erkek nüfusun bağımlılık oranın il ortalanmasının üzerinde olduğu ilçeler; Sındırgı, Savaştepe, İvrindi, Dursunbey ve Balya ilçeleridir. Kadın nüfusun bağımlılık oranının il ortalamasın altında olduğu ilçeler; Merkez, Bandırma, Burhaniye ve Edremit İlçeleridir. 6.3.2.7. Yaşlı Nüfus Oranları Yaşlı nüfus oranı 15-64 yaş grubundaki her 100 kişi için 65 ve daha yukarı yaş grubundaki kişi sayısıdır. Yani yaşlı nüfus olarak kabul edilen 654 yaş üzeri nüfusun il genelindeki oranına yaşlı nüfus oranı denir. Balıkesir ili ilçelere göre yaşlı nüfus oranları aşağıdaki tabloda verilmiştir. 149
Merkez Ayvalık Balya Bandırma Bigadiç Burhaniye Dursunbey Edremit Erdek Gömeç Gönen Havran İvrindi Kepsut Manyas Marmara Savaştepe Sındırgı Susurluk BALIKESİR Tablo 6.43: Balıkesir İli İlçelere Göre Yaşlı Nüfus Dağılımları (%) ERKEK KADIN TOPLAM Merkez 11.03 14.44 12.70 Ayvalık 18.02 28.67 16.91 Balya 38.44 44.02 41.22 Bandırma 13.58 18.32 14.19 Bigadiç 19.34 26.12 19.10 Burhaniye 14.94 17.61 16.25 Dursunbey 21.74 25.09 18.26 Edremit 15.51 16.79 16.15 Erdek 20.05 23.3 21.64 Gömeç 17.34 23.09 20.18 Gönen 16.29 10.62 16.10 Havran 16.25 22.30 19.19 İvrindi 22.63 28.25 25.40 Kepsut 19.48 28.92 23.82 Manyas 22.61 30.91 26.69 Marmara 16.69 20.99 18.63 Savaştepe 22.22 26.75 24.48 Sındırgı 29.00 35.18 34.35 Susurluk 17.44 24.62 21.00 BALIKESİR 15.51 19.13 17.56 Kaynak: TÜİK 2010 Balıkesir il genelinde yaşlı nüfus oranları; erkeklerde %15,51, kadınlarda %19,13 ve toplamda %17,56 dır. Balya ilçesi; %38,44 erkek, %44,02 kadın ve % 41.22 toplam yaşlı nüfus oranları ile il genelinde en yüksek orana sahiptir. Merkez ilçe ise %11,03 erkek, % 14,44 kadın ve % 12,70 oranla il genelinde en düşük yaşlı nüfus oranına sahip ilçedir. Balıkesir il genelinde kanı yaşlı nüfus oranı, erkek yaşlı nüfus oranından genellikle fazladır. Sadece Gönen İlçesinde erkek yaşlı nüfus oranı, kadın yaşlı nüfus oranından fazladır. Grafik 6.25: Balıkesir İli İlçelere Göre Yaşlı Nüfus Oranları (%) 50 45 ERKEK KADIN TOPLAM 40 35 30 25 20 15 10 5 0 150
6.3.2.8. Hane Halkı Büyüklükleri Hane halkı ise aralarında akrabalık bağı bulunsun veya bulunmasın, aynı konutta veya aynı konutun bir kısmında yaşayan, hane halkı hizmet ve yönetimine katılan, gelir ve giderlerini ayırmayan, bir veya birkaç kişinin oluşturduğu topluluktur. Hane halkı nüfusunun hane sayısına oranı olan ortalama hane halkı büyüklüğü, bir hane halkını oluşturan kişilerin ortalama sayısı olarak tanımlanır. Balıkesir ili ilçelere göre ortalama hane halkı büyüklükleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 6.44: Balıkesir İli İlçelere Göre Ortalama Hane Halkı Büyüklükleri (kişi) 1990 2000 2011 Merkez 4.06 3.31 3.03 Ayvalık 3.89 3.22 2.84 Balya 3.3 2.88 2.52 Bandırma 3.72 3.33 2.92 Bigadiç 4.11 3.69 3.11 Burhaniye 3.87 3.32 2.93 Dursunbey 4.14 3.61 3.05 Edremit 3.37 3.27 2.85 Erdek 4.01 3.3 2.67 Gömeç 3.7 3.18 2.95 Gönen 3.94 3.37 2.94 Havran 3.41 3.22 3.05 İvrindi 3.45 3.25 2.83 Kepsut 4.06 3.58 2.96 Manyas 4.17 3.53 3.01 Marmara 3.93 3.54 2.79 Savaştepe 4.12 3.64 2.95 Sındırgı 4.36 3.66 2.65 Susurluk 3.89 3.36 2.9 Kaynak: TÜİK 2011 Balıkesir il geneli 1990 yılı verilerine göre, ortalama hane halkı büyüklüğü 3,86 kişi olup, Sındırgı ilçesi 4.36 ortalama hane halkı büyüklüğü ile ilk sırada yer alırken, Balya ilçesi 3,30 ortalama hane halkı büyüklüğü ile son sırada yer almaktadır. İl geneli hane halkı büyüklüğü ortalaması ise 3,86 olmakta ve merkez ilçe hane halkı büyüklüğü ilçe geneli ortalama hane halkı büyüklüğünden fazla olup 4,06'dır. Balıkesir il genelinde 2000 yılı verilerine göre, ortalama hane halkı büyüklüğü 3,38 kişi dir. Bigadiç İlçesi 3,69 ortalama hane halkı büyüklüğü ile il genelinde ilk sıra yer almaktadır. Ayvalık ve Havran İlçeleri 3,22 ortalama hane halkı büyüklüğü ile il genelinde en düşük değere sahiptir. Balıkesir il geneli 2011 verilerine göre ise ortalama hane halkı büyüklüğü 2,89 kişi olup merkez ilçe hane halkı ortalaması 3,03 kişidir. Balya ilçesi 2,52 kişi hane halkı büyüklüğü ile son sırada, Dursunbey ve Havran ilçeleri ise 3,05 hane halkı büyüklükleri ile ilk sırada yer almaktadırlar. İl geneli nüfus değişimleri incelendiğinde tüm ilçelerde hane halkı sayısı düşüş göstermiştir. 1990-2011 yılları arası, 4,36 kişi hane halkı büyülüğünden 2,65'e düşüş ile en büyük düşüş Sındırgı 151
Merkez Ayvalık Balya Bandırma Bigadiç Burhaniye Dursunbey Edremit Erdek Gömeç Gönen Havran İvrindi Kepsut Manyas Marmara Savaştepe Sındırgı Susurluk ilçesinde görülmüş ve hane halkı ortalaması en yüksek olmasına karşın 2011 yılı itibariyle Balya ilçesinden sonra hane halkı ortalaması en düşük olan ilçe konumundadır. Grafik 6.26: Balıkesir İli İlçelere Göre Ortalama Hane Halkı Büyüklükleri 5 4.5 4 3.5 3 2.5 2 1.5 1 0.5 0 1990 2000 2011 Kaynak: TÜİK 2000 Balıkesir ili 2011 hane halkı verileri incelendiğinde, kentli nüfusun hane halkı ortalaması en büyük olan yerleşim 3.19 hane halkı büyüklüğü ile Gömeç ilçesi, en küçük olan ise 2.65 ile Marmara ilçesidir. Balıkesir merkez hane halkı ortalaması 2.95, kır ortalaması 2.88 dir. Kent-kır ortalamaları alındığında Manyas ilçesi 3.01 hane halkı ortalaması ile en büyüğü, Erdek ilçesi de 2.67 hane halkı ortalamasıyla en düşüğüdür. Balıkesir il bütünü hane halkı büyüklükleri, Türkiye ortalamasına göre hem kentte hem kırda düşüktür. Tablo 6.45: Balıkesir İli Ortalama Hanehalkı Büyüklükleri Ortalama Hanehalkı Büyüklükleri TOPLAM ŞEHİR KÖY TÜRKİYE 3.76 3.68 4.04 İLÇE ADI AYVALIK 2.84 2.82 2.88 MERKEZ 3.03 2.95 3.39 BALYA 2.52 2.83 2.48 BANDIRMA 2.92 2.93 2.87 BİGADİÇ 3.11 3.05 3.14 BURHANİYE 2.93 2.96 2.82 DURSUNBEY 3.05 3.20 2.97 EDREMİT 2.85 3.09 2.70 ERDEK 2.67 2.59 2.82 GÖNEN 2.94 2.96 2.89 HAVRAN 3.05 3.09 3.03 İVRİNDİ 2.83 3.04 2.79 KEPSUT 2.96 2.91 2.98 MANYAS 3.01 3.10 2.98 152
6.3.3. NÜFUS PROJEKSİYONLARI SAVAŞTEPE 2.95 3.08 2.85 SINDIRGI 2.65 2.84 2.56 SUSURLUK 2.90 2.87 2.93 MARMARA 2.79 2.65 2.86 GÖMEÇ 2.95 3.19 2.79 BALIKESİR 2,81 2.95 2.88 Kaynak: TÜİK 2011 Nüfus projeksiyonları, planlama çalışmalarında kullanılan en yaygın yöntemler olan, En Küçük Kareler Yöntemi, Bileşik Faiz Yöntemi ve Üssel Yöntem ile hesaplanmıştır. Bu hesaplamalarda, TÜİK 1980, 1985, 1990, 1995, 2000 nüfus sayımları ve adrese dayalı nüfus sayımı verileri kullanılmıştır. Bu yöntemlerle bulunan 2040 yılı nüfusları ve ortalamaları aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Nüfus projeksiyonlarında, belirgin nüfus değişimlerini geçmiş yıllara oranlayarak, sonuçlara en dengeli şekilde yansıtan yöntem en küçük kareler dir. Bu çalışmada, TÜİK verilerinden farklı olarak, sadece ilçe merkezleri değil, ilçe ve belde merkezleri nüfusları kentsel nüfus olarak kabul edilmiştir. Kırsal nüfuslardaki azalmanın bir nedeni budur. Projeksiyon sonuçlarının hepsi aşağıdaki tablolarda verilmiş, ancak 2040 yılı kabulleri yapılmamıştır. Nüfus kabulleri, projeksiyonlarla birlikte, imar planı nüfus taşıma kapasiteleri ve sektörel gelişme eğilimleri de dikkate alınarak planlama aşamasında yapılacaktır. Balıkesir İli Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.45: Balıkesir İli Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 1,152,323 1,152,323 1,152,323 1,152,323 2015 1,226,677 1,230,617 1,226,943 1,232,413 2020 1,309,653 1,319,777 1,311,004 1,313,477 2025 1,385,549 1,421,131 1,405,695 1,404,125 2030 1,468,074 1,536,175 1,512,369 1,505,539 2035 1,558,021 1,666,591 1,632,561 1,619,058 2040 1,656,284 1,814,269 1,1768,006 1,746,186 Tablo 6.46: Balıkesir İli Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 694,926 694,926 694,926 694,926 2015 776,570 781,253 769,678 775,834 2020 853,856 878,305 853,567 861,909 2025 937,008 987,413 947,777 957,399 2030 1,026,735 1,110,074 1,053,653 1,063,487 2035 1,123,832 1,247,974 1,172,720 1,181,509 2040 1,229,192 1,403,004 1,306,706 1,312,967 Tablo 6.47: Balıkesir İli Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 457,397 457,397 457,397 457,397 2015 463,107 449,364 457,265 456,579 2020 455,797 441,472 457,437 451,568 153
2025 448,541 433,718 457,918 446,726 2030 441,339 426,101 458,716 442,052 2035 434,189 418,617 459,841 437,549 2040 427,092 411,265 461,300 433,219 Balıkesir Merkez İlçe Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.48: Balıkesir Merkez İlçe Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 334,893 334,893 334,893 334,893 2015 367,345 370,416 365,237 367,681 2020 398,623 410,910 399,502 403,011 2025 432,556 456,900 438,224 442,560 2030 469,493 509,183 482,015 487,898 2035 509,827 568,611 531,577 536,672 2040 554,006 636,150 587,709 592,622 Tablo 6.49: Balıkesir Merkez İlçe Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 265,747 265,747 265,747 265,747 2015 297,271 301,752 295,692 298,239 2020 329,069 342,636 329,516 333,740 2025 363,520 389,058 367,753 373,444 2030 400,973 441,770 411,016 417,920 2035 441,821 501,624 460,003 467,816 2040 486,512 569,587 515,514 523,871 Tablo 6.50: Balıkesir Merkez İlçe Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 69,146 69,146 69,146 69,146 2015 70,074 68,709 69,545 69,442 2020 69,554 68,274 69,986 69,271 2025 69,036 67,842 70,471 69,116 2030 68,520 67,413 70,999 68,978 2035 68,006 66,987 71,574 68,856 2040 67,494 66,563 72,195 68,751 Tablo 6.51: Balıkesir Merkez İlçe Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 1953 1953 1953 1953 2015 1983 1968 2049 2000 2020 1983 1983 2154 2040 KOCAAVŞAR 2025 1982 1998 2266 2082 2030 1982 2013 2388 2128 2035 1982 2028 2519 2177 2040 1982 2044 2662 2229 2010 3273 3273 3273 3273 2015 3860 3610 3664 3711 2020 4125 3981 4115 4074 154
PAMUKÇU 2025 4404 4390 4636 4477 2030 4697 4841 5241 4927 2035 5007 5339 5945 5430 2040 5333 5888 6766 5996 ŞAMLI 2010 1981 1981 1981 1981 2015 1813 2093 2073 1993 2020 1906 2211 2174 2097 2025 2002 2336 2284 2207 2030 2102 2467 2406 2325 2035 2204 2607 2539 2450 2040 2309 2754 2685 2583 Ayvalık İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.52: Ayvalık İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 63,627 63,627 63,627 63,627 2015 73,657 70,474 69,323 71,151 2020 80,459 78,059 75,723 78,080 2025 87,735 86,464 82,913 85,704 2030 95,539 95,775 90,997 94,104 2035 103,929 106,093 100,095 103,372 2040 112,972 117,526 110,336 113,611 Tablo 6.53: Ayvalık İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 36,718 36,718 36,718 36,718 2015 41,607 40,854 40,483 40,981 2020 45,604 45,455 44,684 45,248 2025 49,892 50,575 49,372 49,946 2030 54,504 56,271 54,607 55,127 2035 59,477 62,609 60,458 60,848 2040 64,855 69,661 67,000 67,172 Tablo 6.54: Ayvalık İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 26,909 26,909 26,909 26,909 2015 32,050 29,620 28,840 30,170 2020 34,855 32,604 31,039 32,832 2025 37,843 35,889 33,541 35,758 2030 41,035 39,504 36,390 38,977 2035 44,452 43,484 39,637 42,524 2040 48,117 47,865 43,336 46,439 Tablo 6.55: Ayvalık İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 11,237 11,237 11,237 11,237 2015 13,040 12,307 12,330 12,559 155
ALTINOVA KÜÇÜKKÖY 2020 14,151 13,480 13,542 13,724 2025 15,332 14,764 14,888 14,995 2030 16,589 16,171 16,383 16,381 2035 17,930 17,711 18,046 17,896 2040 19,364 19,398 19,896 19,553 2010 8,740 8,740 8,740 8,740 2015 12,911 11,031 10,778 11,573 2020 15,351 13,923 13,572 14,282 2025 18,259 17,573 17,455 17,762 2030 21,754 22,180 22,919 22,284 2035 25,986 27,994 30,693 28,225 2040 31,141 35,333 41,858 36,111 Balya İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.56: Balya İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 15,085 15,085 15,085 15,085 2015 13,987 13,919 14,707 14,205 2020 12,608 12,851 14,825 13,282 2025 11,276 11,877 14,117 12,423 2030 9,986 10,925 13,900 11,624 2035 8,735 10,171 13,734 10,879 2040 7,520 9,426 13,615 10,187 Tablo 6.57: Balya İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 1,902 1,902 1,902 1,902 2015 1,859 1,885 1,976 1,907 2020 1,816 1,867 2,057 1,914 2025 1,773 1,850 2,146 1,923 2030 1,731 1,833 2,243 1,936 2035 1,689 1,817 2,349 1,951 2040 1,647 1,800 2,465 1,971 Tablo 6.58: Balya İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 13,183 13,183 13,183 13,183 2015 12,128 12,034 12,731 12,298 2020 10,792 10,984 12,328 11,368 2025 9,503 10,027 11,971 10,500 2030 8,255 9,152 11,657 9,688 2035 7,046 8,354 11,385 8,928 2040 5,873 7,626 11,150 8,216 156
Tablo 6.59: Balya İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 753 753 753 753 2015 719 718 779 739 ŞİFA 2020 652 685 808 715 (ILICA) 2025 586 654 841 693 2030 522 623 877 674 2035 460 595 918 658 2040 400 567 963 644 Bandırma İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.60: Bandırma İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 135,094 135,094 135,094 135,094 2015 148,712 147,144 146,075 147,310 2020 159,743 160,268 158,033 159,348 2025 171,345 174,563 171,063 172,323 2030 183,566 190,133 185,265 186,321 2035 196,460 207,092 200,751 201,434 2040 279,061 225,564 217,645 217,765 Tablo 6.61: Bandırma İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 116,319 116,319 116,319 116,319 2015 132,025 132,450 130,098 131,524 2020 145,873 150,817 145,796 147,496 2025 160,859 171,732 163,702 165,431 2030 177,129 195,547 184,149 185,608 2035 194,849 222,664 207,527 208,347 2040 214,206 253,543 234,282 234,010 Tablo 6.62: Bandırma İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 36,718 36,718 36,718 36,718 2015 41,607 40,854 39,256 40,572 2020 45,604 45,455 42,119 44,393 2025 49,892 50,575 45,345 48,604 2030 54,504 56,271 48,982 53,252 2035 59,477 62,609 53,080 58,389 2040 64,855 69,661 57,697 64,071 Tablo 6.63: Bandırma İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 1,537 1,537 1,537 1,537 2015 1,893 1,569 1,660 1,707 2020 1,930 1,601 1,797 1,776 AKSAKAL 2025 1,967 1,634 1,950 1,850 2030 2,004 1,667 2,120 1,930 2035 2,042 1,701 2,309 2,018 2040 2,080 1,736 2,522 2,113 157
EDİNCİK 2010 4,851 4,851 4,851 4,851 2015 4,779 4,752 4,985 4,839 2020 4,698 4,655 5,138 4,830 2025 4,617 4,560 5,311 4,829 2030 4,536 4,468 5,506 4,837 2035 4,456 4,376 5,726 4,853 2040 4,377 4,287 5,973 4,879 Bigadiç İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.64: Bigadiç İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 49,006 49,006 49,006 49,006 2015 50,640 49,952 50,597 50,396 2020 51,187 51,108 52,422 51,572 2025 51,835 52,498 54,507 52,947 2030 52,591 54,142 56,885 54,539 2035 53,463 56,067 59,590 56,373 2040 54,462 58,297 62,662 58,474 Tablo 6.65: Bigadiç İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 16,494 16,494 16,494 16,494 2015 18,482 18,270 18,223 18,325 2020 19,973 20,236 20,161 20,123 2025 21,552 22,414 22,333 22,100 2030 23,228 24,827 24,771 24,275 2035 25,008 27,500 27,510 26,673 2040 26,904 30,460 30,589 29,318 Tablo 6.66: Bigadiç İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 32,512 32,512 32,512 32,512 2015 32,158 31,682 32,374 32,071 2020 31,214 30,872 32,261 31,449 2025 30,283 30,084 32,174 30,847 2030 29,363 29,315 32,114 30,264 2035 28,455 28,567 32,080 29,700 2040 27,558 27,837 32,073 29,156 Tablo 6.67: Bigadiç İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 2,087 2,087 2,087 2,087 2015 2,134 2,137 2,197 2,156 2020 2,170 2,188 2,316 2,225 İSKELEKÖY 2025 2,206 2,241 2,444 2,297 2030 2,242 2,295 2,582 2,373 2035 2,279 2,350 2,730 2,453 2040 2,316 2,406 2,891 2,538 158
Burhaniye İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.68: Burhaniye İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 51,089 51,089 51,089 51,089 2015 53,978 56,665 55,488 55,373 2020 58,952 63,509 60,843 61,102 2025 64,768 71,834 67,269 67,957 2030 71,561 81,848 74,907 76,105 2035 80,192 93,808 83,933 85,978 2040 90,464 108,020 94,558 97,681 Tablo 6.69: Burhaniye İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 39,840 39,840 39,840 39,840 2015 46,292 46,626 45,026 45,981 2020 52,786 54,568 51,024 52,793 2025 60,064 63,863 57,972 60,633 2030 68,266 74,741 66,031 69,679 2035 77,559 87,472 75,392 80,141 2040 88,137 102,371 86,280 92,263 Tablo 6.70: Burhaniye İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 11,249 11,249 11,249 11,249 2015 7,686 10,029 10,462 9,392 2020 6,166 8,941 9,819 8,309 2025 4,704 7,971 9,297 7,324 2030 3,295 7,107 8,876 6,426 2035 2,633 6,336 8,541 5,837 2040 2,327 5,649 8,278 5,418 Tablo 6.71: Burhaniye İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 2,186 2,186 2,186 2,186 2015 2,401 2,298 2,334 2,344 2020 2,530 2,416 2,494 2,480 PELİTKÖY 2025 2,663 2,541 2,667 2,623 2030 2,801 2,671 2,853 2,775 2035 2,944 2,808 3,054 2,936 2040 3,092 2,953 3,272 3,106 159
Dursunbey İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.72: Dursunbey İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 43,516 43,516 43,516 43,516 2015 43,262 43,035 44,300 43,068 2020 42,267 42,823 45,290 42,448 2025 41,413 42,881 46,497 41,885 2030 40,702 43,210 47,935 41,380 2035 40,133 43,816 49,618 40,934 2040 39,710 44,702 51,560 40,550 Tablo 6.73: Dursunbey İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 16,924 16,924 16,924 16,924 2015 18,368 18,388 18,389 18,382 2020 19,710 19,979 19,993 19,894 2025 21,119 21,707 21,749 21,525 2030 22,603 23,585 23,673 23,287 2035 24,165 25,626 25,783 25,191 2040 25,815 27,843 28,095 27,251 Tablo 6.74: Dursunbey İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 26,592 26,592 26,592 26,592 2015 24,894 24,647 25,911 25,151 2020 22,557 22,844 25,297 23,566 2025 20,294 21,174 24,748 22,072 2030 18,099 19,625 24,262 20,662 2035 15,968 18,190 23,835 19,331 2040 13,895 16,859 23,465 18,073 Edremit İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.75: Edremit İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 120,955 120,955 120,955 120,955 2015 141,659 143,466 135,306 140,143 2020 163,773 170,626 152,578 162,326 2025 189,541 203,469 173,450 188,820 2030 219,879 243,257 198,768 220,634 2035 255,934 291,551 229,594 259,026 2040 299,156 350,272 267,255 279,660 160
Tablo 6.76: Edremit İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 52,132 52,132 52,132 52,132 2015 54,890 58,134 57,140 56,721 2020 59,860 64,826 62,678 62,455 2025 65,155 72,290 68,805 68,750 2030 70,813 80,612 75,586 75,670 2035 76,870 89,892 83,094 83,285 2040 83,372 100,241 91,409 91,674 Tablo 6.77: Edremit İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 68,823 68,823 68,823 68,823 2015 86,769 85,332 78,166 83,422 2020 103,913 105,800 89,900 99,871 2025 124,386 131,179 104,645 120,070 2030 149,066 162,645 123,182 144,964 2035 179,064 201,659 146,500 175,741 2040 215,784 250,031 175,846 213,887 Tablo 6.78: Edremit İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 10,623 10,623 10,623 10,623 2015 11,163 10,969 11,194 11,108 2020 11,481 11,286 11,824 11,530 AKÇAY 2025 11,804 11,613 12,503 11,973 2030 12,132 11,949 13,234 12,439 2035 12,466 12,295 14,023 12,928 2040 12,806 12,651 14,874 13,444 ALTINOLUK GÜRE 2010 14,717 14,717 14,717 14,717 2015 22,096 20,908 19,272 20,759 2020 29,184 29,704 26,116 28,335 2025 38,880 42,199 36,550 39,210 2030 52,331 59,952 52,647 54,976 2035 71,186 85,172 77,719 78,026 2040 97,824 121,002 117,080 111,968 2010 3,829 3,829 3,829 3,829 2015 4,938 4,392 4,340 4,557 2020 5,572 5,037 4,938 5,182 2025 6,276 5,777 5,637 5,897 2030 7,060 6,626 6,458 6,715 2035 7,939 7,600 7,424 7,654 2040 8,928 8,716 8,564 8,736 2010 6,329 6,329 6,329 6,329 2015 8,142 8,952 7,532 8,209 2020 10,812 12,661 9,100 10,858 161
KADIKÖY 2025 14,484 17,908 11,172 14,521 2030 19,624 25,330 13,942 19,632 2035 26,911 35,827 17,686 26,808 2040 37,337 50,674 22,796 36,935 ZEYTİNLİ 2010 16,722 16,722 16,722 16,722 2015 20,010 21,595 19,882 20,496 2020 24,363 27,888 23,858 25,370 2025 29,672 36,015 28,883 31,523 2030 36,216 46,510 35,258 39,328 2035 44,357 60,063 43,377 49,266 2040 54,565 77,567 53,746 61,959 *Akçay beldesi 2004 yılında belediye statüsü kazanmış olup,belde için projeksiyon hesabında 2000 mahalle nüfusu 2007-2011 yılları arasındaki her yıl için adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS) esas alınmıştır. Erdek İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.79: Erdek İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 33,236 33,236 33,236 33,236 2015 35,024 35,118 35,104 35,082 2020 36,789 35,110 37,308 37,157 2025 38,799 37,373 38,888 39,576 2030 41,083 43,168 42,984 42,378 2035 43,672 46,804 46,344 45,607 2040 46,604 51,006 50,326 49,312 Tablo 6.80: Erdek İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 20,693 20,693 20,693 20,693 2015 24,155 23,310 22,981 23,482 2020 26,769 26,257 25,559 26,195 2025 29,607 29,577 28,468 29,217 2030 32,697 33,317 31,751 32,588 2035 36,074 37,530 35,461 36,355 2040 39,775 42,275 39,656 40,569 Tablo 6.81: Erdek İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 12,543 12,543 12,543 12,543 2015 10,869 11,808 12,123 11,600 2020 10,020 11,116 11,749 10,962 2025 9,192 10,465 11,420 10,359 2030 8,386 9,851 11,133 9,790 2035 7,598 9,274 10,883 9,252 2040 6,829 8,731 10,670 8,743 162
Tablo 6.82: Erdek İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 2,663 2,663 2,663 2,663 2015 3,077 2,787 2,881 2,915 2020 3,208 2,917 3,120 3,082 KARŞIYAKA 2025 3,342 3,053 3,384 3,260 2030 3,481 3,195 3,674 3,450 2035 3,623 3,344 3,994 3,654 2040 3,770 3,500 4,346 3,872 OCAKLAR 2010 1,700 1,700 1,700 1,700 2015 1,960 1,851 1,844 1,885 2020 2,138 2,016 2,001 2,052 2025 2,327 2,196 2,173 2,232 2030 2,530 2,392 2,361 2,427 2035 2,747 2,605 2,566 2,639 2040 2,980 2,837 2,791 2,869 Gömeç İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.83: Gömeç İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 11,807 11,807 11,807 11,807 2015 13,104 12,629 12,578 12,771 2020 13,898 13,516 13,660 13,625 2025 14,729 14,474 14,470 14,558 2030 15,600 15,509 15,629 15,580 2035 16,513 16,627 16,965 16,702 2040 17,473 17,836 18,504 17,938 Tablo 6.84: Gömeç İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 4,988 4,988 4,988 4,988 2015 4,869 5,184 5,216 5,090 2020 5,078 5,388 5,464 5,310 2025 5,292 5,600 5,734 5,542 2030 5,512 5,820 6,028 5,787 2035 5,737 6,049 6,349 6,045 2040 5,969 6,287 6,698 6,318 Tablo 6.85: Gömeç İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 6,819 6,819 6,819 6,819 2015 8,235 7,445 7,362 7,681 2020 8,820 8,128 7,996 8,315 2025 9,437 8,874 8,736 9,016 2030 10,088 9,689 9,601 9,793 2035 10,776 10,578 10,616 10,657 163
2040 11,504 11,549 11,806 11,620 Tablo 6.86: Gömeç İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 2,246 2,246 2,246 2,246 2015 2,635 2,342 2,413 2,463 2020 2,771 2,442 2,596 2,603 KARAAĞAÇ 2025 2,912 2,546 2,794 2,751 2030 3,057 2,654 3,011 2,907 2035 3,208 2,768 3,247 3,074 2040 3,365 2,886 3,504 3,251 Gönen İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.87: Gönen İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 73,407 73,407 73,407 73,407 2015 77,026 75,543 76,939 76,503 2020 79,225 77,741 80,668 79,211 2025 81,459 80,004 84,605 82,023 2030 83,731 82,332 88,764 84,942 2035 86,041 84,728 93,158 87,976 2040 104,262 87,193 97,804 91,129 Tablo 6.88: Gönen İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 43,802 43,802 43,802 43,802 2015 50,768 50,366 49,176 50,103 2020 56,976 57,913 55,330 56,740 2025 63,808 66,591 62,388 64,262 2030 71,360 76,570 70,491 72,807 2035 79,743 88,044 79,808 82,531 2040 89,083 101,237 90,531 93,617 Tablo 6.89: Gönen İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 26,605 26,605 26,605 26,605 2015 26,158 24,580 25,986 25,575 2020 23,826 22,709 25,431 23,989 2025 21,567 20,981 24,936 22,494 2030 19,376 19,384 24,499 21,086 2035 17,249 17,908 24,117 19,758 2040 15,179 16,545 23,789 18,504 164
Tablo 6.90: Gönen İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 4,870 4,870 4,870 4,870 2015 5,057 4,843 5,081 4,994 2020 5,023 4,817 5,310 5,050 SARIKÖY 2025 4,989 4,790 5,559 5,113 2030 4,955 4,764 5,831 5,183 2035 4,922 4,737 6,126 5,262 2040 4,888 4,711 6,449 5,349 Havran İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.91: Havran İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 28,050 28,050 28,050 28,050 2015 16,642 28,619 29,178 28,710 2020 16,081 29,200 30,368 29,459 2025 15,579 29,793 31,625 30,235 2030 15,130 30,398 32,953 31,040 2035 14,729 31,015 34,357 31,876 2040 14,479 31,644 35,842 32,745 Tablo 6.92: Havran İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 10,766 10,766 10,766 10,766 2015 11,231 11,304 11,467 11,334 2020 11,655 11,870 12,223 11,916 2025 12,088 12,463 13,036 12,529 2030 12,531 13,087 13,914 13,177 2035 12,985 13,741 14,861 13,862 2040 13,450 14,428 15,884 14,587 Tablo 6.93: Havran İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 17,284 17,284 17,284 17,284 2015 5,411 19,002 16,470 13,628 2020 4,426 20,892 16,124 13,814 2025 3,491 22,969 16,123 14,194 2030 2,599 25,252 16,383 14,745 2035 1,744 27,763 16,849 15,452 2040 1,029 30,523 17,484 16,345 165
Tablo 6.94: Havran İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 2,020 2,020 2,020 2,020 2015 2,047 1,979 2,084 2,037 2020 2,011 1,939 2,156 2,035 BÜYÜKDERE 2025 1,975 1,900 2,237 2,037 2030 1,939 1,862 2,326 2,042 2035 1,904 1,824 2,425 2,051 2040 1,868 1,787 2,535 2,064 İvrindi İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.95: İvrindi İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 36,606 36,606 36,606 36,606 2015 37,352 36,846 37,227 37,142 2020 37,507 37,117 37,903 37,509 2025 37,673 37,423 38,639 37,912 2030 37,848 37,765 39,439 38,351 2035 38,034 38,146 40,306 38,828 2040 38,230 38,569 41,245 39,348 Tablo 6.96: İvrindi İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 6,368 6,368 6,368 6,368 2015 6,437 6,810 6,828 6,692 2020 6,745 7,282 7,325 7,117 2025 7,062 7,787 7,863 7,571 2030 7,389 8,327 8,445 8,054 2035 7,726 8,905 9,075 8,568 2040 8,073 9,523 9,757 9,118 Tablo 6.97: İvrindi İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 30,238 30,238 30,238 30,238 2015 30,915 30,036 30,399 30,450 2020 30,762 29,835 30,578 30,392 2025 30,611 29,636 30,776 30,341 2030 30,459 29,438 30,994 30,297 2035 30,308 29,241 31,231 30,260 2040 30,157 29,046 31,488 30,230 166
Tablo 6.98: İvrindi İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 2,120 2,120 2,120 2,120 2015 2,395 2,122 2,241 2,253 2020 2,399 2,125 2,372 2,299 BÜYÜKYENİCE 2025 2,403 2,127 2,515 2,348 2030 2,406 2,130 2,670 2,402 2035 2,410 2,132 2,839 2,460 2040 2,414 2,134 3,023 2,524 GÖKÇEYAZI KORUCU KAYAPA 2010 2,151 2,151 2,151 2,151 2015 1,940 2,213 2,239 2,131 2020 1,968 2,277 2,336 2,194 2025 1,997 2,342 2,442 2,260 2030 2,026 2,410 2,558 2,331 2035 2,055 2,479 2,685 2,406 2040 2,084 2,550 2,824 2,486 2010 1,074 1,074 1,074 1,074 2015 1,581 1,071 1,180 1,278 2020 1,553 1,068 1,307 1,309 2025 1,524 1,064 1,458 1,349 2030 1,496 1,061 1,638 1,398 2035 1,468 1,058 1,854 1,460 2040 1,441 1,055 2,115 1,537 2010 1,910 1,910 1,910 1,910 2015 2,293 2,007 2,077 2,126 2020 2,405 2,109 2,263 2,259 2025 2,521 2,216 2,468 2,402 2030 2,640 2,329 2,696 2,555 2035 2,764 2,447 2,950 2,721 2040 2,892 2,572 3,233 2,899 Kepsut İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.99: Kepsut İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 25,574 25,574 25,574 25,574 2015 24,403 24,764 25,542 25,903 2020 23,358 24,066 25,588 24,338 2025 22,360 23,475 25,717 23,851 2030 21,409 22,988 25,927 23,442 2035 20,501 22,601 26,222 23,108 2040 19,635 22,313 26,605 22,851 167
Tablo 6.100: Kepsut İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 7,286 7,286 7,286 7,286 2015 7,027 7,725 7,721 7,491 2020 7,355 8,191 8,189 7,912 2025 7,691 8,684 8,695 8,357 2030 8,038 9,208 9,241 8,829 2035 8,394 9,762 9,831 9,329 2040 8,760 10,351 10,470 9,860 Tablo 6.101: Kepsut İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 18,288 18,288 18,288 18,288 2015 17,376 17,039 17,821 17,412 2020 16,003 15,875 17,399 16,426 2025 14,669 14,791 17,022 15,494 2030 13,371 13,780 16,686 14,613 2035 12,107 12,839 16,391 13,779 2040 10,875 11,962 16,135 12,991 Manyas İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.102: Manyas İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 22,267 22,267 22,267 22,267 2015 21,464 21,432 22,285 21,727 2020 20,351 20,708 22,378 21,145 2025 19,290 20,090 22,548 20,643 2030 18,277 19,573 22,798 20,216 2035 17,309 19,153 23,129 19,415 2040 16,384 18,825 23,543 19,583 Tablo 6.103: Manyas İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 6,501 6,501 6,501 6,501 2015 6,587 6,866 6,939 6,797 2020 6,864 7,251 7,410 7,175 2025 7,149 7,658 7,918 7,575 2030 7,441 8,088 8,467 7,999 2035 7,740 8,542 9,060 8,447 2040 8,048 9,022 9,701 8,923 168
Tablo 6.104: Manyas İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 15,766 15,766 15,766 15,766 2015 14,877 14,566 15,346 14,930 2020 13,487 13,457 14,968 13,970 2025 12,141 12,432 14,630 13,068 2030 10,836 11,485 14,331 12,217 2035 9,569 10,611 14,069 11,416 2040 8,336 9,803 13,842 10,660 Tablo 6.105: Manyas İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 1,237 1,237 1,237 1,237 2015 1,726 1,393 1,370 1,496 2020 1,973 1,569 1,520 1,687 KIZIKSA 2025 2,250 1,767 1,689 1,902 2030 2,565 1,990 1,878 2,144 2035 2,922 2,242 2,090 2,418 2040 3,331 2,525 2,330 2,729 SALUR 2010 1,931 1,931 1,931 1,931 2015 1,853 1,892 1,992 1,913 2020 1,795 1,854 2,061 1,903 2025 1,738 1,817 2,138 1,897 2030 1,681 1,780 2,223 1,895 2035 1,625 1,744 2,317 1,896 2040 1,570 1,709 2,422 1,901 Marmara İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.106: Marmara İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 8,236 8,236 8,236 8,236 2015 9,543 8,514 8,663 8,906 2020 9,804 8,802 9,139 9,249 2025 10,076 9,101 9,673 9,616 2030 10,358 9,410 10,270 10,012 2035 10,650 9,730 10,918 10,440 2040 10,954 10,061 11,690 10,902 Tablo 6.107: Marmara İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 2,426 2,426 2,426 2,426 2015 2,228 2,478 2,540 2,415 2020 2,173 2,532 2,662 2,456 2025 2,119 2,587 2,795 2,500 2030 2,065 2,643 2,939 2,549 2035 2,011 2,700 3,094 2,602 2040 1,958 2,758 3,263 2,660 169
Tablo 6.108: Marmara İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 5,810 5,810 5,810 5,810 2015 7,315 6,036 6,123 6,491 2020 7,631 6,270 6,477 6,793 2025 7,957 6,514 6,878 7,116 2030 8,293 6,767 7,331 7,463 2035 8,639 7,030 7,844 7,838 2040 8,996 7,303 8,427 8,242 Tablo 6.109: Marmara İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 2,602 2,602 2,602 2,602 2015 3,373 2,968 2,987 3,109 2020 3,738 3,386 3,452 3,525 AVŞA 2025 4,136 3,863 4,015 4,004 2030 4,573 4,406 4,701 4,560 2035 5,054 5,026 5,542 5,207 2040 5,584 5,734 6,579 5,965 SARAYLAR 2010 2,365 2,365 2,365 2,365 2015 2,884 2,696 2,674 2,751 2020 3,218 3,072 3,034 3,108 2025 3,585 3,502 3,454 3,514 2030 3,990 3,992 3,945 3,976 2035 4,439 4,550 4,521 4,503 2040 4,937 5,186 5,199 5,107 Savaştepe İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.110: Savaştepe İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 19,896 19,896 19,896 19,896 2015 20,979 19,645 20,422 20,349 2020 20,630 19,458 21,045 20,378 2025 20,310 19,329 21,771 20,470 2030 19,322 19,260 22,608 20,629 2035 19,754 19,248 23,566 20,856 2040 19,516 19,293 24,656 21,155 Tablo 6.111: Savaştepe İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 9,352 9,352 9,352 9,352 2015 10,776 9,775 10,108 10,220 2020 11,169 10,218 10,938 10,775 2025 11,571 10,680 11,850 11,367 2030 11,983 11,164 12,853 12,000 2035 12,405 11,669 13,957 12,677 2040 12,836 12,198 15,173 13,402 170
Tablo 6.112: Savaştepe İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 10,544 10,544 10,544 10,544 2015 10,203 9,870 10,314 10,129 2020 9,461 9,240 10,107 9,603 2025 8,739 8,649 9,921 9,103 2030 8,035 8,096 9,755 8,629 2035 7,349 7,579 9,609 8,179 2040 6,680 7,095 9,483 7,753 Tablo 6.113: Savaştepe İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 2,410 2,410 2,410 2,410 2015 2,900 2,370 2,551 2,607 2020 2,843 2,331 2,707 2,627 SARIBEYLER 2025 2,786 2,293 2,878 2,652 2030 2,729 2,255 3,067 2,684 2035 2,673 2,218 3,274 2,722 2040 2,618 2,181 3,503 2,768 Sındırgı İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.114: Sındırgı İvrindi İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 38,465 38,465 38,465 38,465 2015 38,746 37,008 38,626 38,126 2020 36,819 35,777 38,913 37,170 2025 34,999 34,759 39,328 36,362 2030 33,277 33,944 39,875 35,699 2035 31,650 33,318 40,557 35,175 2040 30,112 32,874 41,378 34,788 Tablo 6.115: Sındırgı İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 12,673 12,673 12,673 12,673 2015 12,711 13,399 13,449 13,186 2020 13,338 14,167 14,284 13,930 2025 13,985 14,978 15,184 14,716 2030 14,651 15,837 16,155 15,548 2035 15,338 16,744 17,203 16,428 2040 16,047 17,703 18,336 17,362 171
Tablo 6.116: Sındırgı İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 25,792 25,792 25,792 25,792 2015 26,035 23,609 25,177 24,940 2020 23,481 21,610 24,629 23,240 2025 21,014 19,781 24,144 21,646 2030 18,626 18,107 23,720 20,151 2035 16,312 16,574 23,354 18,747 2040 14,065 15,171 23,042 17,426 Tablo 6.117: Sındırgı İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 1,700 1,700 1,700 1,700 2015 1,675 1,653 1,747 1,692 2020 1,628 1,608 1,801 1,679 GÖLCÜK 2025 1,583 1,564 1,862 1,670 2030 1,537 1,521 1,931 1,663 2035 1,493 1,479 2,009 1,660 2040 1,449 1,438 2,096 1,661 YAYLABAYIR YÜREĞİL 2010 1,212 1,212 1,212 1,212 2015 1,763 1,267 1,349 1,460 2020 1,847 1,325 1,511 1,561 2025 1,933 1,386 1,702 1,674 2030 2,023 1,449 1,929 1,800 2035 2,116 1,515 2,201 1,944 2040 2,213 1,584 2,528 2,108 2010 2,105 2,105 2,105 2,105 2015 2,311 2,110 2,211 2,211 2020 2,329 2,115 2,326 2,257 2025 2,347 2,121 2,450 2,306 2030 2,366 2,126 2,585 2,359 2035 2,384 2,131 2,731 2,415 2040 2,403 2,136 2,889 2,476 Susurluk İlçesi Projeksiyon Nüfusları Tablo 6.118: Susurluk İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonları Yıllar En küçük k. Bileşik faiz Üssel Ortalama 2010 41,504 41,504 41,504 41,504 2015 42,470 41,958 42,902 42,443 2020 42,755 42,617 43,992 43,294 2025 43,163 43,481 44,510 44,328 2030 43,695 44,557 48,410 45,554 2035 44,355 45,847 50,733 46,978 2040 45,147 47,356 53,329 48,611 172
Tablo 6.119: Susurluk İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonları Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 23,995 23,995 23,995 23,995 2015 26,394 25,679 25,875 25,983 2020 28,136 27,482 27,917 27,845 2025 29,956 29,410 30,136 29,834 2030 31,859 31,475 32,550 31,961 2035 33,851 33,684 35,176 34,237 2040 35,940 36,048 38,034 36,674 Tablo 6.120: Susurluk İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonlar Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 17,509 17,509 17,509 17,509 2015 16,076 16,279 17,027 16,460 2020 14,619 15,135 16,593 15,449 2025 13,207 14,071 16,204 14,494 2030 11,836 13,082 15,860 13,593 2035 10,504 12,163 15,557 12,741 2040 9,207 11,308 15,295 11,937 Tablo 6.121: Susurluk İlçesi Belediyeleri Nüfus Projeksiyonları Belediye Yıllar En Küçük K. Bileşik Faiz Üssel Ortalama 2010 2,169 2,169 2,169 2,169 2015 2,152 2,090 2,228 2,157 2020 2,062 2,015 2,296 2,124 GÖBEL 2025 1,973 1,942 2,373 2,096 2030 1,886 1,871 2,461 2,073 2035 1,800 1,804 2,559 2,054 2040 1,716 1,738 2,670 2,041 KARAPÜRÇEK 2010 1,788 1,788 1,788 1,788 2015 1,739 1,710 1,823 1,757 2020 1,657 1,635 1,865 1,719 2025 1,577 1,564 1,916 1,685 2030 1,498 1,495 1,975 1,656 2035 1,421 1,430 2,045 1,632 2040 1,346 1,368 2,125 1,613 173
6.4. ÇANAKKALE ÇANAKKALE İLİ MEVCUT DEMOGRAFİK YAPI Çanakkale ilinde 12 ilçe ve 34 belediye bulunmaktadır. Çanakkale ilinin mevcut ilçe-belde demografik kademelenmesi ve nüfus dağılımı aşağıdaki tabloda verilmektedir. Tablo 6.122: Çanakkale İlçe Belde İsimleri ve Kentsel Nüfus Dağılımı İLÇE BELDE NÜFUS (2010) MERKEZ ÇANAKKALE 106.116 MERKEZ ERENKÖY 1.776 (İNTEPE) KEPEZ 11.744 KUMKALE 1.387 AYVACIK AYVACIK 7.457 GÜLPINAR 1.351 KÜÇÜKKUYU 6.790 BAYRAMİÇ BAYRAMİÇ 13.420 BİGA BİGA 37.196 BALIKLIÇEŞME 1.306 GÜMÜŞÇAY 2.028 KARABİGA 2.973 KOZÇEŞME 1.014 YENİÇİFTLİK 1.422 BOZCAADA BOZCAADA 2.354 ÇAN ÇAN 28.808 TERZİALAN 2.139 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 ECEABAT ECEABAT 5.380 EZİNE EZİNE 17.301 GEYİKLİ 2.890 MAHMUDİYE 1.660 GELİBOLU GELİBOLU 28.326 BOLAYIR 1.365 EVREŞE 2.087 KAVAKKÖY 3.491 GÖKÇEADA GÖKÇEADA 4.885 LAPSEKİ LAPSEKİ 10.889 ÇARDAK 3.234 UMURBEY 2.650 YENİCE YENİCE 6.903 AKÇAKOYUN 1.098 HAMDİBEY 1.768 KALKIM 2.199 PAZARKÖY 1.781 Çanakkale ilinde 567 adet köy bulunmaktadır. İlde bulunan köylerin isimleri, bağlı oldukları ilçe ve beldeler aşağıdaki tabloda nüfus kademelenmesi ile birlikte verilmiştir. 174
Tablo 6.123: Çanakkale İli Köy İsimleri ve Nüfusları MERKEZ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 106.116 57.978 48.138 Aşağıokçular 321 173 148 Belen 83 44 39 Çınarlı 870 425 445 Çiftlikdere 145 76 69 Denizgöründü 174 94 80 Elmacık 147 68 79 Maraşalfevziçakmak 257 126 131 Işıklar 1.272 641 631 Kalabaklı 1.449 728 721 Karacaören 539 260 279 Karapınar 26 11 15 Kayadere 465 237 228 Kemalköy 349 177 172 Kepez 11.744 5.925 5.819 Kızılcaören 149 84 65 Kızılkeçili 256 133 123 Kurşunlu 412 219 193 Musaköy 229 124 105 Özbek 340 170 170 Salihler 154 86 68 Saraycık 559 286 273 Sarıbeyli 57 31 26 Sarıcaeli 469 248 221 Taşlıtarla 60 28 32 Ulupınar 22 12 10 Yağcılar 168 79 89 Yapıldak 496 243 253 Yukarıokçular 103 53 50 Kaynak: TUİK, ADNKS 2010 Bucak toplamı 21.315 10.781 10.534 Akçapınar 669 340 329 Akçeşme 150 68 82 Civler 219 117 102 Çıplak 386 194 192 Dümrek 406 204 202 Gökçalı 632 315 317 Güzelyalı 933 474 459 Halileli 499 239 260 Kalafat 259 127 132 Kumkale 1.387 684 703 Ovacık 65 36 29 Tevfikiye 581 282 299 Erenköy 1.776 891 885 Bucak toplamı 7.962 3.971 3.991 Akçalı 70 36 34 Alanköy 35 20 15 Bodurlar 101 51 50 Çamyayla 72 40 32 Dedeler 45 25 20 Haliloğlu 54 27 27 Karacalar 55 30 25 Kocalar 97 50 47 Ortaca 104 49 55 Serçiler 269 132 137 Terziler 61 33 28 Kirazlı 128 71 57 Bucak toplamı 1.091 564 527 İlçe toplamı 136.484 73.294 63.19 AYVACIK KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 7.457 3.744 3.713 Ahmetçe 606 311 295 Ahmetler 50 25 25 Akçin 178 84 94 Baharlar 133 60 73 Behram 610 315 295 Bilaller 147 67 80 Budaklar 35 15 20 Büyükhusun 322 152 170 Cemaller 21 11 10 Çakmaklar 41 19 22 Çaltı 146 76 70 Çınarpınar 187 92 95 175
Demirci 110 57 53 Dibekli 87 42 45 Erecek 94 50 44 Güzelköy 230 112 118 Hüseyinfakı 105 53 52 İlyasfakı 167 86 81 Kayalar 208 97 111 Keçikaya 75 42 33 Kırca 36 20 16 Kısacık 123 64 59 Korubaşı 482 230 252 Kozlu 286 147 139 Kulfal 71 34 37 Küçükhusun 182 85 97 Misvak 193 95 98 Paşaköy 467 232 235 Pınardere 92 40 52 Sapanca 279 134 145 Sazlı 490 236 254 Söğütlü 140 77 63 Süleymanköy 128 61 67 Şapköy 76 36 40 Tamış 234 111 123 Tartışık 77 30 47 Tuztaşı 85 39 46 Uzunalan 151 74 77 Yeniçam 93 42 51 Bucak 7.237 3.553 3.684 toplamı Gülpınar 1.351 678 673 Kaynak: TUİK, ADNKS 2010 Babadere 160 79 81 Babakale 473 226 247 Bademli 250 120 130 Balabanlı 201 103 98 Bektaş 353 174 179 Çamkalabak 639 318 321 Çamköy 79 34 45 Kestanelik 83 40 43 Kocaköy 222 112 110 Koyunevi 200 98 102 Kösedere 947 480 467 Kuruoba 163 82 81 Naldöken 421 223 198 Tabaklar 14 8 6 Taşağıl 67 34 33 Taşboğaz 120 57 63 Tuzla 654 325 329 Yukarıköy 662 314 348 Bucak 7.059 3.505 3.554 toplamı Küçükkuyu 6.79 3.434 3.356 Adatepe 431 221 210 Arıklı 182 84 98 Bahçedere 244 119 125 Küçükçetmi 258 131 127 Nusratlı 213 100 113 Yeşilyurt 156 76 80 Bucak 8.274 4.165 4.109 toplamı İlçe toplamı 30.027 14.967 15.06 BAYRAMİÇ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 13.42 6.586 6.834 Ağaçköy 252 118 134 Akpınar 366 194 172 Alakeçi 400 201 199 Alikabaklar 195 102 93 Bıyıklı 42 23 19 Çalıdağı 130 61 69 Çavuşköy 415 210 205 Dağahmetçe 121 63 58 Daloba 471 236 235 Doğancı 106 47 59 Güvemcik 12 6 6 Güzeltepe 54 28 26 Kaykılar 125 68 57 Koşuburnutürkmenl 365 184 181 eri Kurşunlu 93 46 47 Kutluoba 235 108 127 Nebiler 205 101 104 Örenli 79 44 35 Palamutoba 188 94 94 Pınarbaşı 389 183 206 Pıtıreli 370 170 200 176
Saçaklı 134 61 73 Saraycık 91 48 43 Sarıdüz 243 121 122 Tülüler 71 35 36 Türkmenli 1.103 527 576 Üzümlü 126 65 61 Yahşieli 273 135 138 Yassıbağ 445 233 212 Zerdalilik 99 50 49 Zeytinli 104 52 52 Ahmetçeli 268 133 135 Bucak toplamı 7.57 3.747 3.823 Çalıobaakçakıl 200 102 98 Beşik 206 115 91 Çavuşlu 556 271 285 Çırpılar 362 177 185 Dağoba 133 73 60 Gedik 432 209 223 Karaköy 530 260 270 Köseler 185 91 94 Külcüler 295 148 147 Mollahasanlar 303 154 149 Sarıot 189 91 98 Serhat 403 202 201 Toluklar 88 43 45 Tongurlu 307 159 148 Yeşilköy 418 201 217 Evciler 1.716 875 841 Bucak toplamı 6.323 3.171 3.152 Aşağışapcı 97 46 51 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Aşağışevik 38 22 16 Bekirler 71 36 35 Bezirganlar 138 72 66 Cazgirler 78 42 36 Çatalçam 131 60 71 Gökçeiçi 53 24 29 Hacıbekirler 119 62 57 Hacıdervişler 97 47 50 Hacıköy 83 42 41 Işıkeli 76 41 35 Karaibrahimler 198 101 97 Karıncalık 300 149 151 Korucak 132 71 61 Köylü 86 39 47 Kuşçayır 183 88 95 Muratlar 493 249 244 Osmaniye 25 15 10 Söğütgediği 294 148 146 Üçyol 43 19 24 Yanıklar 49 24 25 Yaylacık 45 21 24 Yeniceköy 140 67 73 Yeniköy 21 11 10 Yukarışevik 40 22 18 Yiğitaliler 154 70 84 Çiftlik 96 50 46 Yukarışapçı 114 53 61 Bucak toplamı 3.394 1.691 1.703 İlçe toplamı 30.707 15.195 15.512 BİGA KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 37.196 18.53 8 18.65 8 Abdiağa 339 162 177 Ağaköy 1.282 640 642 Akkayrak 106 52 54 Akköprü 82 43 39 Akpınar 117 58 59 Akyaprak 285 141 144 Arabaalan 115 60 55 Aziziye 87 41 46 Bahçeli 355 168 187 Bakacaklıçiftliği 151 70 81 Camialan 72 36 36 Çavuşköy 833 393 440 Dikmen 195 100 95 Doğancı 105 48 57 Elmalı 510 267 243 Eybekli 117 63 54 Gemicikırı 410 197 213 Güleç 559 271 288 Havdan 285 147 138 Hoşoba 302 145 157 Ilıcabaşı 90 44 46 177
Işıkeli 217 114 103 İdriskoru 662 346 316 İskender 70 38 32 Kalafat 889 452 437 Kaldırımbaşı 906 462 444 Kapanbelen 162 84 78 Kaşıkçıoba 165 85 80 Katrancı 141 76 65 Kaynarca 173 86 87 Ovacık 157 79 78 Sarıkaya 223 111 112 Sarısıvat 220 108 112 Sarnıç 134 71 63 Savaştepe 202 102 100 Şakirbey 226 106 120 Yenice 2.466 1.251 1.215 Yeniçiftlik 1.422 693 729 Yeşilköy 105 53 52 Yolindi 1.018 520 498 Bucak toplamı 15.955 7.983 7.972 Ahmetler 267 139 128 Bezirganlar 183 89 94 Cihadiye 125 62 63 Çeltik 336 170 166 Çömlekçi 59 26 33 Dereköy 201 103 98 Geredelli 111 49 62 Gürçeşme 407 186 221 Harmanlı 421 211 210 Kahvetepe 113 61 52 Paşaçayı 195 103 92 Ramazanlar 214 102 112 Sarıca 313 152 161 Türkbakacak 149 72 77 Yanıç 86 40 46 Bakacak 318 165 153 Bucak toplamı 3.498 1.73 1.768 Arabakonağı 69 34 35 Ayıtdere 197 103 94 Bekirli 316 157 159 Çelikgürü 351 174 177 Çınardere 145 61 84 Eskibalıklı 225 103 122 Geyikkırı 124 56 68 Göktepe 498 255 243 Gürgendere 151 70 81 Hisarlı 111 62 49 Karacaali 191 89 102 Karahamzalar 366 197 169 Kayapınar 258 125 133 Kemer 872 443 429 Kozçeşme 1.014 481 533 Otlukdere 219 109 110 Selvi 544 268 276 Balıklıçeşme 1.306 646 660 Bucak toplamı 6.957 3.433 3.524 Adliye 143 78 65 Aşağıdemirci 141 64 77 Çeşmealtı 519 259 260 Çınarköprü 108 55 53 Eğridere 236 119 117 Emirorman 73 36 37 Hacıköy 326 170 156 Kanibey 354 175 179 Osmaniye 53 30 23 Şirinköy 150 73 77 Yukarıdemirci 103 48 55 Gümüşçay 2.028 977 1.051 Bucak toplamı 4.234 2.084 2.15 Danişment 659 328 331 Karaağaç 177 88 89 Kazmalı 125 64 61 Pekmezli 423 201 222 Gündoğdu 443 213 230 Bucak toplamı 1.827 894 933 Karabiga 2.973 1.46 1.513 Aksaz 539 281 258 Çakırlı 234 117 117 Değirmencik 453 228 225 Hacıhüseyinyayla 385 194 191 sı Karapürçek 91 47 44 Kocagür 707 354 353 Örtülüce 1.356 676 680 Tokatkırı 322 166 156 Bucak toplamı 7.06 3.523 3.537 Ambaroba 209 104 105 Bozlar 503 259 244 Gerlengeç 497 240 257 Güvemalan 733 368 365 178
Hacıpehlivan 520 263 257 İlyasalan 134 62 72 Kepekli 136 65 71 Koruoba 444 208 236 Sazoba 135 67 68 Sığırcık 319 157 162 Yenimahalle 200 91 109 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Sinekçi 425 206 219 Bucak toplamı 4.255 2.09 2.165 İlçe toplamı 80.982 40.27 5 40.70 7 ÇAN KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 28.808 14.452 14.356 Altıkulaç 231 111 120 Asmalı 122 54 68 Bardakçılar 108 56 52 Bostandere 194 94 100 Bozguç 799 418 381 Büyükpaşa 265 131 134 Büyüktepe 420 210 210 Çakılköy 177 86 91 Çekiçler 149 73 76 Çomaklı 407 188 219 Danapınar 495 239 256 Derenti 782 381 401 Doğaca 385 200 185 Dondurma 305 140 165 Durali 275 138 137 Emeşe 52 25 27 Eskiyayla 199 98 101 Hacılar 643 311 332 Helvacı 237 113 124 Hurma 280 132 148 İlyasağaçiftliği 287 150 137 Kalburcu 435 212 223 Karadağ 586 293 293 Karakoca 669 336 333 Karlı 95 51 44 Kazabat 14 8 6 Kızılelma 296 148 148 Kocayayla 1.254 666 588 Kulfal 250 127 123 Küçükpaşa 161 79 82 Mallı 193 90 103 Maltepe 515 250 265 Okçular 93 48 45 Ozancık 118 55 63 Sameteli 416 202 214 Terzialan 2.139 1.092 1.047 Uzunalan 301 140 161 Yaya 191 91 100 Yaykın 732 348 384 Yeniçeri 334 163 171 Yuvalar 367 175 192 Zeybekçayır 121 59 62 Bucak 16.092 7.981 8.111 toplamı Ahlatlıburun 338 175 163 Alibeyçiftliği 73 39 34 Bahadırlı 385 185 200 Bilaller 225 110 115 Cicikler 150 77 73 Çaltıkara 124 69 55 Çamköy 82 38 44 Dereoba 135 67 68 Doğancılar 217 119 98 Duman 171 86 85 Göle 201 106 95 Hacıkasım 87 41 46 Halilağa 201 110 91 Kadılar 50 27 23 Karakadılar 127 60 67 Keçiağılı 142 73 69 Koyunyeri 111 54 57 Kumarlar 209 105 104 Küçüklü 231 116 115 Söğütalan 725 366 359 Şerbetli 168 81 87 Tepeköy 182 84 98 Üvezdere 60 35 25 Etili 1.375 667 708 179
Bucak 5.769 2.89 2.879 İlçe toplamı 50.669 25.323 25.346 toplamı Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 ECEABAT KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 5.38 2.722 2.658 Alçıtepe 506 255 251 Behramlı 420 216 204 Beşyol 246 119 127 Çamyayla 162 74 88 Büyükanafarta 262 128 134 Kilidülbahir 793 400 393 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Kocadere 62 33 29 Kumköy 368 186 182 Küçükanafarta 218 114 104 Seddülbahir 298 154 144 Yalova 292 150 142 Yolağzı 147 73 74 Bucak toplamı 3.774 1.902 1.872 İlçe toplamı 9.154 4.624 4.53 EZİNE KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 17.301 10.85 6.451 Akçakeçili 158 77 81 Akköy 426 206 220 Aladağ 211 99 112 Alemşah 165 85 80 Arasanlı 127 61 66 Bahçeli 335 158 177 Balıklı 164 76 88 Belen 236 127 109 Bozeli 144 69 75 Çamköy 130 63 67 Çamlıca 254 123 131 Çarıksız 124 67 57 Çetmi 655 337 318 Çınarköy 46 25 21 Derbentbaşı 224 103 121 Gökçebayır 849 397 452 Güllüce 295 153 142 Hisaralan 72 34 38 Karadağ 166 82 84 Karagömlek 194 97 97 Kayacık 265 138 127 Kemallı 417 210 207 Kızılköy 384 193 191 Kızıltepe 183 98 85 Koçali 164 81 83 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Köprübaşı 126 63 63 Körüktaşı 231 108 123 Köseler 178 86 92 Pazarköy 274 142 132 Sarısöğüt 1.017 492 525 Sarpdere 83 44 39 Şapköy 131 63 68 Taştepe 294 143 151 Tavaklı 581 288 293 Uluköy 500 244 256 Üsküfçü 92 43 49 Yavaşlar 121 56 65 Yaylacık 184 87 97 Yenioba 251 126 125 Bucak toplamı 10.451 5.144 5.307 Bozalan 299 148 151 Çamoba 233 121 112 Dalyan 329 167 162 Kumburun 493 243 250 Mahmudiye 1.66 838 822 Mecidiye 277 143 134 Pınarbaşı 1.11 575 535 Üvecik 666 339 327 Yeniköy 379 196 183 Geyikli 2.89 1.441 1.449 Bucak toplamı 8.336 4.211 4.125 İlçe toplamı 36.088 20.205 15.883 180
GELİBOLU KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 28.326 15.216 13.11 Bayırköy 785 403 382 Burhanlı 259 117 142 Cevizli 124 63 61 Cumalı 79 48 31 Değirmendüzü 486 249 237 Fındıklı 298 147 151 Ilgardere 303 151 152 Karainebeyli 389 197 192 Kavaklı 119 61 58 Ocaklı 130 62 68 Pazarlı 136 71 65 Sütlüce 608 312 296 Tayfurköy 521 254 267 Yeniköy 643 343 300 Bucak 4.88 2.478 2.402 toplamı Bolayır 1.365 711 654 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Demirtepe 199 101 98 Güneyli 666 336 330 Kavakköy 3.491 3.089 402 Koruköy 363 181 182 Bucak 6.084 4.418 1.666 toplamı Evreşe 2.087 999 1.088 Adilhan 580 283 297 Bayramiç 878 438 440 Çokal 223 116 107 Kalealtı 189 85 104 Kocaçeşme 182 92 90 Süleymaniye 438 202 236 Şadıllı 259 121 138 Yülüce 571 291 280 Bucak 5.407 2.627 2.78 toplamı İlçe toplamı 44.697 24.739 19.958 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 GÖKÇEADA KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 4.885 2.758 2.127 Bademli 55 25 30 Dereköy 266 124 142 Kaleköy 124 62 62 Tepeköy 136 47 89 Uğurlu 464 239 225 Yenibademli 749 368 381 Zeytinliköy 96 39 57 Eşelek 123 58 65 Şirinköy 176 95 81 Bucak 2.189 1.057 1.132 toplamı İlçe toplamı 7.074 3.815 3.259 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 181
LAPSEKİ KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 10.889 5.445 5.444 Adatepe 1.148 590 558 Alpagut 156 84 72 Balcılar 253 126 127 Çamyurt 133 68 65 Çardak 3.234 1.564 1.67 Çavuşköy 150 73 77 Dereköy 57 31 26 Eçialan 235 125 110 Güreci 414 203 211 Hacıömerler 47 25 22 İlyasköy 322 163 159 Karaömerler 163 80 83 Kemiklialan 140 65 75 Kocabaşlar 133 78 55 Kocaveli 166 80 86 Mecidiye 233 116 117 Subaşı 255 130 125 Suluca 328 162 166 Şahinli 467 222 245 Şevketiye 378 190 188 Taştepe 314 155 159 Yaylalar 126 67 59 Yeniceköy 749 372 377 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 Bucak 9.601 4.769 4.832 toplamı Beypınar 59 28 31 Çataltepe 144 70 74 Dişbudak 465 231 234 Doğandere 68 32 36 Dumanlı 216 116 100 Karamusalar 217 109 108 Kızıldam 210 114 96 Nusratiye 142 68 74 Kırcalar 187 95 92 Beyçayırı 216 106 110 Bucak 1.924 969 955 toplamı Umurbey 2.65 1.291 1.359 Akçaalan 18 10 8 Beybaş 184 94 90 Gökköy 346 175 171 Hacıgelen 134 72 62 Harmancık 129 71 58 Kangırlı 362 165 197 Sındal 98 47 51 Üçpınar 30 12 18 Bucak 3.951 1.937 2.014 toplamı İlçe toplamı 26.365 13.12 13.245 YENİCE KÖY TOPLAM ERKEK KADIN Şehir 6.903 3.47 3.433 Aşağıinova 192 99 93 Aşağıkaraaşık 181 96 85 Ballıçay 304 157 147 Başkoz 194 99 95 Bekten 286 144 142 Çakır 469 231 238 Çakıroba 119 61 58 Çal 1.02 503 517 Çamoba 106 53 53 Çınarcık 361 178 183 Davutköy 487 226 261 Gümüşler 477 237 240 Gündoğdu 452 220 232 Güzeloba 49 27 22 Karadoru 334 170 164 Karaköy 622 310 312 Karasu 174 85 89 Namazgah 45 23 22 Sameteli 250 126 124 Sarıçayır 412 206 206 Sazak 354 171 183 Seyvan 464 239 225 Sofular 403 193 210 Soğucak 302 147 155 Taban 597 313 284 Torhasan 459 229 230 182
Umurlar 158 78 80 Yukarıinova 335 164 171 Yukarıkaraaşı 110 62 48 k Nevruz 345 167 178 Bucak 10.061 5.014 5.047 toplamı Hamdibey 1.768 850 918 Bayatlar 244 125 119 Hıdırlar 274 140 134 Kargacı 121 60 61 Kayatepe 754 372 382 Reşadiye 819 415 404 Üçkabaağaç 223 119 104 Bucak 4.203 2.081 2.122 toplamı Akçakoyun 1.098 544 554 Akköy 216 103 113 Armutçuk 232 115 117 Aşağıçavuş 294 151 143 Bağlı 206 101 105 Canbaz 123 59 64 Çiftlik 147 71 76 Çukuroba 254 132 122 Kalabakbaşı 178 92 86 Karaaydın 360 183 177 Kıraçoba 7 4 3 Kırıklar 206 105 101 Oğlanalanı 119 63 56 Örencik 287 140 147 Yarış 339 178 161 Yukarıçavuş 143 69 74 Kalkım 2.199 1.093 1.106 Bucak 6.408 3.203 3.205 toplamı Pazarköy 1.781 855 926 Alancık 280 142 138 Araovacık 832 397 435 Boynanlar 278 134 144 Çınarköy 238 126 112 Çırpılar 369 163 206 Darıalan 167 85 82 Hacılar 187 92 95 Hacıyusuflar 166 85 81 Haydaroba 711 340 371 Kabalı 290 137 153 Kızıldam 271 140 131 Koruköy 692 340 352 Kovancı 301 142 159 Kuzupınarı 232 112 120 Öğmen 385 201 184 Suuçtu 196 94 102 Yağdıran 343 173 170 Yalıoba 50 28 22 Yeniköy 111 51 60 Yeşilköy 341 169 172 Bucak 8.221 4.006 4.215 toplamı İlçe toplamı 35.796 17.774 18.022 İl toplamı 490.397 254.57 9 235.81 8 Kaynak: TUİK: ADNKS 2010 183
6.4.1. NÜFUS GELİŞİMİ (KENTSEL-KIRSAL) 6.4.1.1. Yıllara Göre Nüfus Değişimi Çanakkale ilçeleri yıllara göre kentsel, kırsal ve toplam nüfus değişimi aşağıdaki tabloda verilmiştir. 2010 yılı TUİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre Çanakkale Merkez ilçe 490.397 kişi ile en fazla nüfusa sahip ilçedir. Bozcaada ilçesi ise 2.254 kişi ile il genelinde en az nüfusa sahip ilçedir. Tablo 6.124: Çanakkale İli Yıllara Göre Nüfus Değişimi 1980 1990 2000 2010 ÇANAKKALE Kentsel 126.703 168.529 215.571 269.035 Kırsal 264.565 263.734 249.404 221.362 Toplam 391568 432.263 464.975 490.397 MERKEZ Kentsel 39.979 53.995 75.810 106.116 Kırsal 22.722 27.440 28.395 30.368 Toplam 62.701 81.436 104.205 136.484 Ayvacık Kentsel 3.769 5.595 6.445 7.457 Kırsal 24.425 24.939 24.027 22.570 Toplam 28.194 30.534 30.502 30.027 Bayramiç Kentsel 7.854 10.156 11.988 13.420 Kırsal 24.153 21.793 20.326 17.287 Toplam 32.007 31.949 32.314 30.982 Biga Kentsel 16.359 20.753 27.549 37.196 Kırsal 58.471 54.760 49.620 43.786 Toplam 74.830 75.513 77.169 80.982 Bozcaada Kentsel 1.722 1.903 2.427 2.354 Kırsal - - - - Toplam 1.722 1.903 2.427 2.354 Çan Kentsel 15.137 23.885 28.878 28.808 Kırsal 27.816 27.858 24.051 21.861 Toplam 42.953 51.713 52.929 50.669 Eceabat Kentsel 4.529 4.055 4.778 5.380 Kırsal 5.771 5.616 5.151 3.774 Toplam 10.300 9.671 9.929 9.154 Ezine Kentsel 9.3557 11.167 13.309 17.301 Kırsal 21.687 23.067 21.992 18.787 Toplam 31.044 34.234 35.301 36.088 Gelibolu Kentsel 14.721 18.670 23.127 28.326 Kırsal 22.478 21.350 23.099 16.371 Toplam 37.199 40.020 46.226 44.697 Gökçeada Kentsel 4.802 6.074 23.127 4.885 Kırsal 1.176 1.874 1.621 2.189 Toplam 5.978 7.948 8.875 7.074 Lapseki Kentsel 4.802 5.789 13.094 10.889 Kırsal 19.256 18.756 17.545 15.476 Toplam 23.663 24.545 26.034 26.365 Yenice Kentsel 4.067 6.517 5.487 6.903 Kırsal 36.910 36.281 33.577 28.893 Toplam 40.977 42.798 39.064 35.786 Kaynak: TÜİK 2010
Çanakkale ili 1980-1990 yılları arasında kentsel nüfusta %33 büyüme göstermiş, kırsal nüfusta ise -%0,3 azalma yaşamıştır. Toplam nüfus ise %10,4 oranında artış göstermiştir. 1990-2000 yılları arasında nüfus artış hızında, bir önceki döneme göre azalma görülmüştür. 1990-2000 yılları arasında kentsel nüfus %27,9 artış, kırsal nüfusta -%5,4 azalma ve toplam nüfusta %5,5 lik bir artış göstermiştir. 2000-2010 yılları arasında toplam nüfus artış hızı %5,5 oranında artış yaşamıştır. Kırsal nüfusta -%5,8 azalma olmuştur. 1980 2010 yılları arasında Merkez ilçe toplam nüfusu %200 den fazla artış yaşamıştır. Kırsal nüfusunda fazla değişim yaşamayan Merkez ilçe en büyük artışı kentsel nüfus artışında yaşamıştır.2000 2010 yılları arasında Merkez ilçe toplam nüfusta %31 oranında büyüme göstermiştir. Bu büyümenin % 40 ı kentsel nüfus artışında, %6 sı kırsal nüfus artışında yaşanmıştır. Ayvacık ilçesi 1980-1990 yılları arasında %48,4 oranında kentsel nüfus artışı yaşamamıştır. Sonraki dönemlerde kentsel nüfus artışı % 15 li gelişme göstermiştir. Toplam nüfusta azalma yaşayan ilçe, 2000-2010 yılları arasında %1,6 oranında nüfus azalması yaşamıştır. Bayramiç ilçesinde 1980-1990 yılları arasında kentsel nüfusta %29,3 oranında artış, kırsal nüfusta -%9.8 azalma ve toplam nüfusta -%0,2 lik bir küçülme gerçekleşmiştir.1990-2000 döneminde kentsel nüfus %18 oranında artış, kırsal nüfus -%6,7 oranında azalma ve toplam nüfusta %1,1 lik bir artış gerçekleşmiştir. 2000-2010 döneminde kentsel nüfus artış hızı artarak devam etmiş ve %35 oranında gerçekleşmiştir. Kırsal nüfusta %15 azalma gerçekleşmiş ve toplam nüfus -%4,1 oranında küçülmüştür. Grafik 6.27: Çanakkale İli İlçelere Göre 2010 Yılı Toplam Nüfusları 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Kaynak: TÜİK ADNKS 2010 Bozcaada ilçesi kırsal nüfusu bulunmayan bir ilçedir. 1980-1990 yılları arasında %10.5, 1990-2000 döneminde %27.5 oranında kentsel nüfus artış göstermiştir. 2000-2010 yılları arasında -%3 küçülme göstermiştir. Eceabat ilçesi 1980-1990 yılları arasında kentsel nüfusta -10.5, kırsal nüfusta -%2.7 ve toplam nüfusta -%6.1 oranında azalma yaşamıştır. 1990-2000 yılları arasında kentsel nüfusta %17.8, toplam nüfusta %2.7 artış yaşayan ilçe, kırsal nüfusta -%8.3 oranında azalma yaşamıştır.2000-2010 yılları 185
arasında kentsel nüfusta %12.6 büyüme gösteren ilçe, kırsal nüfusta -% 26.7 küçülme göstermiştir. Toplam nüfus ise 2000-2010 döneminde %7.8 azalmıştır. Grafik 6.28: Çanakkale İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kentsel Nüfusları 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Kaynak: TÜİK ADNKS 2010 Ezine ilçesi 1980-1990 yılları arasında kentsel nüfusta %19,4, kırsal nüfusta %6,4 ve toplam nüfusta %10,3 oranında artış yaşamıştır. 1990-2000 yılları arasında kentsel nüfusta %32,3, kırsal nüfusta %9 ve toplam nüfusta %3,1 artış göstermiştir.2000-2010 yılları arasında kentsel nüfusta %17,1 ve toplam nüfusta %2.2 oranında artış göstermiştir. Kırsal nüfusta ise %25,3 oranında azalma göstermiştir. Gelibolu ilçesi 1980-1990 yılları arasında kentsel nüfusta %26,8 ve toplam nüfusta %7,6 oranında artış göstermiştir. Kırsal nüfus ise; -%5 oranında küçülmüştür. 1990-2000 yılları arasında Gelibolu ilçesi, kentsel nüfusta %23,9, kırsal nüfusta %8,2 ve toplam nüfusta %15,5 artış göstermiştir. Grafik 6.29: Çanakkale İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kırsal Nüfusları 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 186
Gökçeada ilçesi 1980-1990 yılları arasında kentsel nüfusta %26,5, kırsal nüfusta %59,4 ve toplam nüfusta %33 oranında artış gerçekleşmiştir. 1990-2000 yılları arasında kentsel nüfusta %19,4 ve toplam nüfusta%11,7 oranında artış gerçekleşmiştir. Kırsal nüfus ise %13,5 oranında küçülmüştür. Tablo 6.125: Çanakkale İli İlçelere Göre Kentsel Kırsal Nüfusları ve Oranları KENTSEL Kaynak: TÜİK ADNKS 2010 KIRSAL NÜFUS ORAN NÜFUS ORAN (%) (%) ÇANAKKALE 269.035 % 54.8 221.362 % 45.2 MERKEZ 106.116 % 77.7 30.368 % 22.3 Ayvacık 7.457 % 24.8 22.570 % 75.2 Bayramiç 13.420 % 44.2 17.287 % 55.8 Biga 37.196 % 46.9 43.786 % 50.1 Bozcaada 2.354 % 100 - % 0 Çan 28.808 % 56.8 21.861 % 43.2 Eceabat 5.380 % 58.7 3.774 % 41.3 Ezine 17.301 % 57.5 18.787 % 42.5 Gelibolu 28.326 % 63.3 16.371 % 36.7 Gökçeada 4.885 % 69 2.189 % 31 Lapseki 10.889 % 41.3 15.476 % 58.7 Yenice 6.903 % 19.6 28.893 % 80.4 Lapseki ilçesinde 1980-1990 yılları arasında kentsel nüfus %20,6 oranında artarken kırsal nüfus % 2,6 oranında azalmıştır. Toplam nüfus ise %3,7 oranında artmıştır.1990-2000 yılları arasında kentsel nüfus %46,6 artış göstermiştir. Kırsal nüfusun %6,5 oranında küçüldüğü dönemde toplam nüfus % 6.12 artmıştır. Yenice ilçesi 1980-1990 yılları arasında kentsel nüfusta %60,2 oranında büyüme göstermiştir. Toplamda %4,4 artan ilçe nüfusu, kırsal nüfusta %1,7 küçülmüştür. 1990-2000 yılları arasında kentsel nüfusta % 15,8, kırsal nüfusta 17,5 ve toplam nüfusta %8,7 oranında azalma yaşamıştır. 2000-2010 yılları arasında kentsel nüfus %25,8 artış göstermiştir. Aynı dönemde kırsal nüfus %14 oranında azalmıştır. Toplam nüfus ise % 8,4 gerilemiştir. 187
Grafik 6.30: Çanakkale İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kentsel Kırsal Nüfus Oranları (%) 100 80 60 40 20 0 Kaynak: TÜİK ADNKS 2010 (*Bozcaada nın Kırsal Nüfusu Bulunmamaktadır.) 6.4.1.2. Nüfus Artış Hızları Nüfusun yıl içinde göstermiş olduğu artış hızına yıllık nüfus artış hızı denir. Yıllık nüfus artış hızı; iki sayım tarihi arasındaki dönemde her 1 000 nüfus için yıllık artan nüfustur. Nüfus artış hızı, eğitime, kültüre ve ekonomik gelişime bağlı olarak değişir. Nüfus artış hızı yüzde olarak hesaplanmıştır. Tablo 6.126: Çanakkale İli İlçelere Göre Yıllık Nüfus Artış Hızları (%) 2000-2011 1980-1985 1985-1990 1990-2000 Kentsel Kırsal Toplam ÇANAKKALE 6.53 3.63 7.57 24.80 11.24 4.62 Merkez 17.08 10.93 27.96 39.98 6.95 29.74 Ayvacık -0.36 8.69-0.10 15.17-6.06-0.71 Bayramiç 0.49-0.67 1.14 11.95-14.95-5.70 Biga 0.48 0.43 2.19 35.02-11.76 6.31 Bozcaada 17.89-6.26 27.54-3.01-1.85 Çan 12.33 7.18 2.35-0.24-9.11-5.10 Eceabat -1.83-4.36 2.67 12.60-26.73-8.47 Ezine 4.98 5.04 3.12 29.99-14.57-8.99 Gelibolu 7.56 0.02 15.51 22.48-29.13-1.94 Gökçeada 27.30 4.44 11.66-32.66 35.04-7.49 Lapseki 3.42 0.29 6.07 28.27-11.79-0.31 Yenice 5.39-0.90-8.72 25.81-13.95-10.26 Kaynak: TÜİK 2011 188
Çanakkale ilinde, 2000-2011 yılları arasında; %24.8 kentsel, %11.24 kırsal olmak üzere toplamda % 4.62 oranında nüfus büyümesi gerçekleşmiştir. Merkez ilçede ise %39.98 kentsel, %6.95 kırsal olmak üzere toplamda % 29.74 oranında büyüme gerçekleşmiştir. Ayvacık ilçesi, 2000-2011 yılları arasında %15.17 oranında kentsel nüfus artışı yaşanırken kırsal nüfusta %6.06 oranında azalma yaşanmıştır. Toplamda ise % 0.71 lik bir azalma gerçekleşmiştir. Bayramiç ilçesi, 2000-2011 yılları arasında; kentsel nüfusta % 11.95 artış yaşarken, kırsal nüfusta % 14.95 azalma yaşamıştır. Toplam nüfusta ise %5.5 lik bir küçülme gerçekleşmiştir. Biga ilçesinde, 2000-2011 yılları arasında, kentsel nüfus %35.02 oranında artmış, kırsal nüfus %11.76 oranında azalmış ve toplam nüfusta %6.31 lik azalma yaşanmıştır. Çan ilçesi, 2000-2011 yılları arasında kentsel nüfusta %0.24, kırsal nüfusta %9.11 ve toplamda %5.1 azalma yaşamıştır. Eceabat ilçesi, 2000-2011 yılları arasında kentsel nüfusta 12.6 artış gözlenmektedir. Kırsal nüfusta %26.73 azalma gerçekleşirken toplam nüfus %8.47 oranında azalmıştır. Gelibolu ilçesi, 200-2011 yılları arasında kentsel nüfusta %22.48 oranında büyümüştür. Aynı dönemde kırsal nüfus %29.13, toplam nüfus ise %1.94 oranında azalmıştır. Lapseki ilçesi, 2000-2011 yılları arasında kentsel nüfusta %28.27 oranında gelişme göstermiştir. Kırsal nüfusta %11.79, toplam nüfusta ise %0.31 oranlarında azalma gözlenmiştir. Yenice ilçesi, 2000-2011 yılları arasında kentsel nüfusta %25.81 artış gerçekleşmiştir. Kırsal nüfusta %13.95, toplam nüfusta ise %10.26 oranlarında azalma olmuştur. Çanakkale ili ilçelere göre 1980-2010 yılları arasında dönemsel olarak nüfus artış hızları aşağıdaki grafikte verilmiştir. Grafik 6.31: Çanakkale İli İlçelere Göre 1980-2010 Yılları Arası Nüfus Artış Hızları (%) 30 25 20 15 10 5 0-5 -10 1980-1990 1990-2000 2000-2010 Kaynak: TÜİK 2011 Çanakkale ili 2000-2011 yılları arasında kentsel, kırsal ve toplam nüfus artışlarına ilişkin grafik aşağıda verilmiştir. 189
Grafik 6.32: Çanakkale İli İlçelere Göre 2000-2011 Yılları Arası Kırsal-Kentsel-Toplam Nüfus Artış Hızları (%) 40 30 20 10 0-10 -20-30 -40 KENTSEL KIRSAL TOPLAM Kaynak: TÜİK 2011 6.4.1.3. Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Yoğunluklar Çanakkale ilçelerine ait, 2010 yılı kentsel, kırsal, toplam nüfuslar, kentsel nüfus oranları, yüzölçümleri ve nüfus yoğunluklarına ilişkin veriler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 6.127: Çanakkale İli İlçelere Göre 2010 Yılı Kentsel Nüfus Oranı, Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu 2010 Kentsel Nüfus Yüzölçümü Nüfus Kentsel Kırsal Toplam Oranı (%) (km²) Yoğunluğu (Göller dahil) (Kişi/km²) ÇANAKKALE 269.035 221.362 490.397 % 54.8 9.950,43 49.2 MERKEZ 106.116 30.368 136.484 % 77.7 937,82 145.5 Ayvacık 7.457 22.570 30.027 % 24.8 892,88 33.6 Bayramiç 13.420 17.287 30.982 % 44.2 1.284,21 24.1 Biga 37.196 43.786 80.982 % 46.9 1.353,69 59.8 Bozcaada 2.354-2.354 % 100 42,63 55.2 Çan 28.808 21.861 50.669 % 56.8 906,63 55.8 Eceabat 5.380 3.774 9.154 % 58.7 468,32 19.5 Ezine 17.301 18.787 36.088 % 57.5 654,12 55.1 Gelibolu 28.326 16.371 44.697 % 63.3 824,99 54.1 Gökçeada 4.885 2.189 7.074 % 69 286,64 24.6 Lapseki 10.889 15.476 26.365 % 41.3 881,64 30.2 Yenice 6.903 28.893 35.786 % 19.6 1.416,79 25.2 Kaynak: TÜİK 2011 Çanakkale ili genelinde nüfus yoğunluğu 49 kişi/m² dir. Merkez ilçenin yoğunluğu 145.5 kişi/m² ile il genelinde ilk sırada yer almaktadır. Eceabat ilçesi 19.5 kişi/m² yoğunluk ile il genelinde en az yoğunluğa sahip ilçedir. Çanakkale ilinin göller dahil toplam yüzölçümü 9.950,43 km² dir. İlçeler arasında en geniş yüzölçümüne ait ilçe; 1.416,79 km² ile Yenice ilçesidir. Bozcaada ilçesi ise 42,63 km² yüzölçümü ile il genelinde en az yüzölçümüne sahip ilçedir. Kentsel nüfus oranlarında 190
Merkez ilçe %77.7 lik oran ile ilk sırada yer almaktadır. Bozcaada ilçesinin kentsel nüfusu %100 olması, kırsal yerleşmesinin bulunmamasından ve ölçek olarak küçük olmasından kaynaklanmaktadır. Yenice ilçesi %19.6 kentsel nüfus oranı ile il genelinde en az kentsel nüfusa sahip ilçedir. Grafik 6.33: Çanakkale ili İlçelere Göre Yüzölçümü Dağılımları (km²) 160 140 120 100 80 60 40 20 0 YOĞUNLUKLAR 145.5 59.8 49.2 55.2 55.8 55.1 54.1 33.6 24.1 19.5 24.6 30.2 25.2 6.4.1.4. Yıllara Göre Kentleşme Hızları Çanakkale iline ait 1980 yılından 2010 yılına kadar dönemsel olarak kentleşme hızları aşağıdaki grafikte verilmiştir. Tablo 6.128: Çanakkale İli İlçelere Dönemlik Göre Kentleşme Hızları (%) İLCE_ADI 1980-1985 KENTLEŞME HIZI % 1985-1990 1990-2000 KENTLEŞME KENTLEŞME HIZI HIZI % % 2000-2010 KENTLEŞME HIZI % AYVACIK 12.99 21.32 15.85 16.99 BAYRAMİÇ 9.45 18.35 16.71 17.80 BİGA 7.55 16.89 29.90 28.66 BOZCAADA 17.59-6.26 27.54-3.00 ÇAN 14.98 13.85 18.28 4.21 ECEABAT -4.73 0.09 14.77 22.13 EZİNE 35.36 1.68 15.58 27.16 GELİBOLU 5.56 11.68 7.24 26.67 GÖKÇEADA -11.11 7.02 6.95-15.51 LAPSEKİ 10.95 14.14 38.25 26.66 YENİCE 40.29 9.36-7.76 37.29 MERKEZ 2.67 1.28 9.72 6.87 Çanakkale ilinde 1980-1985 yılları arasında en hızlı kentleşen ilçe %40.29 oranı ile Yenice ilçesidir. Aynı dönemde en az kentleşme hızına sahip ilçe -%11.11 oranla Gökçeada ilçesidir. 1985-1990 yılları arasında en fazla kentleşme hızına sahip ilçe %21.32 oran ile Ayvacık ilçesi, en düşük 191
kentleşme hızına sahip ilçe ise -%6.26 oranla Bozcada ilçesi olmuştur. 1990-2000 yılları arasında en fazla kentleşme hızına sahip ilçe %38.25 oran ile Lapseki ilçesidir. Aynı yıl aralıklarında en az kentleşme hızına sahip ilçe -%7.76 oran ile Yenice ilçesi olmuştur. Grafik 6.34: Çanakkale İli İlçelere Dönemlik Göre Kentleşme Hızları (%) 50 1980-1985 1985-1990 1990-2000 2000-2010 40 30 20 10 0-10 -20 1990-2000 yılları arasında Lapseki ilçesi %38.25 oranla en hızlı kentleşen ilçe olurken, Yenice ilçesi %7.76 oranla en az kentleşen ilçe olmuştur. 2000-2010 yılları arasında en fazla kentleşme hızına sahip ilçe %37.29 ile yenice ilçesi olurken en az kentleşme hızına sahip ilçe -3 ile Bozcaada ilçesi olmuştur. Merkez ilçe her dönemde kentleşme hızını pozitif değerde tutmuş ve 2000-2010 yılları arasında 6.87 kentleşme hızı yakalamıştır. Yenice ilçesi dönemlik olarak kentleşme hızında hızlı düşüş ve çıkışlar yaşamıştır. Eceabat ilçesi ise 1985 yılından itibaren her dönem kentleşme hızını arttırmıştır. Ayvalık, Bayramiç, Çan ve Lapseki ilçeleri her dönem kentleşme hızını pozitif tutan ilçeler arasındadır. 192
6.4.2. NÜFUSUN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ 6.4.2.1. Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı Çanakkale il genelinin yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde; orta yaş grubu ile genç nüfusun sayıca birbirlerine yaşın olduğu gözlemlenmektedir. Kadın erkek nüfusları da hemen hemen her yaş grubunda birbirine yakındır. Fakat 20-24 yaş aralığında erkek nüfus sayıca kadın nüfustan fazladır. Tablo 6.129: Çanakkale İli Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 13101 12715 25816 05-09 13278 12506 25784 10-14 15380 14408 29788 15-19 16222 15289 31434 20-24 27094 16195 43.289 25-29 18914 16749 35663 30-34 19159 18352 37511 35-39 17889 17441 35330 40-44 17419 16983 34402 45-49 17840 17672 35512 50-54 16988 16813 33811 55-59 15800 15458 31258 60-64 12912 12904 25816 65-69 9138 10104 19242 70-74 7373 8993 16366 75-79 5537 7048 12585 80-84 3370 5014 8384 85-89 1408 2294 3702 90+ 256 496 752 Toplam 249.088 237.357 486.445 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -30000-20000 -10000 0 10000 20000 30000 193
1) Merkez İlçe Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi Çanakkale ili Merkez ilçe nin yaş gruplarına göre nüfus dağılımı incelendiğinde; genç nüfusun sayıca çoğunlukta olduğu bir yapı gözlemlenmektedir. Kadın-erkek nüfusu hemen hemen her yaş aralığında dengelidir. Fakat 20-24 yaşa aralığındaki nüfus diğer nüfus aralıklarından sayıca fazla ve bu yaş grubundaki erkek sayısı kadın sayısının nerdeyse iki katıdır. Tablo 6.130: Çanakkale İli Merkez İlçe Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 3676 3561 7237 05-09 3546 3310 6856 10-14 4105 3935 8040 15-19 4676 4577 9253 20-24 9805 5688 15493 25-29 5912 5261 11173 30-34 5676 5608 11284 35-39 5182 5353 10535 40-44 4844 5120 9964 45-49 5041 5014 10055 50-54 4636 4737 9373 55-59 4205 3991 8196 60-64 3133 2964 6097 65-69 1987 2075 4062 70-74 1395 1690 3085 75-79 963 1310 2273 80-84 565 844 1409 85-89 237 422 659 90+ 43 105 148 Toplam 69.627 65.565 135.192 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -15000-10000 -5000 0 5000 10000 194
2) Ayvacık İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi Ayvacık ilçesi nüfus piramidi incelendiğinde; genç nüfusun oldukça ağırlıklı olduğu görülmektedir. Kadın erkek nüfus dağılımında da dengenin gözlemlendiği ilçede 50-55 yaş aralığından itibaren nüfus azalma göstermektedir. Tablo 6.131: Ayvacık İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 778 709 1487 05-09 852 793 1645 10-14 954 900 1854 15-19 889 869 1758 20-24 976 894 1870 25-29 993 939 1932 30-34 1037 1045 2082 35-39 1121 1045 2166 40-44 1073 1026 2099 45-49 1132 1106 2238 50-54 1133 1086 2219 55-59 1105 1063 2168 60-64 945 960 1905 65-69 731 748 1479 70-74 597 684 1281 75-79 460 556 1016 80-84 322 409 731 85-89 116 177 293 90+ 28 34 62 Toplam 15.242 15.043 30.285 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -1500-1000 -500 0 500 1000 1500 195
3) Bayramiç İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi Bayramiç ilçesinin yaş gruplarına göre nüfus dağılımları incelendiğinde; 00-29 yaş aralığındaki nüfusun sayıca birbirine yakın olduğu görülmektedir. 29-64 yaş aralığında ise nüfus aralıklarında dalgalanmalar olmaktadır. Kadın-erkek nüfus dağılımında denge kadınlar lehindedir. Tablo 6.132: Bayramiç İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 830 806 1636 05-09 819 753 1572 10-14 835 822 1657 15-19 884 818 1702 20-24 813 840 1653 25-29 987 953 1940 30-34 1088 1071 2159 35-39 1055 990 2.045 40-44 1113 1083 2196 45-49 1110 1161 2271 50-54 1177 1130 2307 55-59 1145 1124 2269 60-64 950 937 1887 65-69 658 833 1491 70-74 657 729 1386 75-79 509 620 1129 80-84 301 421 722 85-89 147 245 392 90+ 23 34 57 Toplam 15.101 15.370 30.471 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -1500-1000 -500 0 500 1000 1500 196
4) Biga İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi Biga ilçesi nüfusun yaş aralıklarına göre dağılımları incelendiğinde 20-24 yaş aralığında erkek nüfusta azalma gözlemlenmektedir. Yaşlı bir nüfusa sahip olan ilçede 00-09 yaş aralığındaki çocuk nüfus sayıca azdır. Tablo 6.133: Biga İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 2337 2230 4567 05-09 2334 2298 4632 10-14 2872 2606 5478 15-19 2739 2647 5386 20-24 2560 2861 5421 25-29 3079 2847 5926 30-34 3422 3134 6556 35-39 3058 2939 5997 40-44 2967 2701 5668 45-49 2855 2921 5776 50-54 2777 2747 5524 55-59 2640 2629 5269 60-64 2261 2316 4577 65-69 1614 1812 3426 70-74 1340 1708 3048 75-79 983 1.334 2317 80-84 658 965 1623 85-89 267 443 710 90+ 42 94 136 Toplam 40.805 41.232 82.037 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -4000-3000 -2000-1000 0 1000 2000 3000 4000 197
5) Bozcaada İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi Bozcaada ilçesi yaş gruplarına göre nüfus dağılımları incelendiğinde; yaş aralıkları arasında dengesiz dağılım dikkat çekmektedir.45-49 yaş aralığından itibaren normal ilerleyen nüfus piramidinde, 00-45 yaş aralıkları nüfuslarında dalgalanmalar olmaktadır. İlçe genelinde 20-24 yaş aralığında erkek nüfus sayıca tüm nüfus aralıklarındaki eşdeğerlerinden farklıdır. Tablo 6.134: Bozcaada İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 48 49 97 05-09 53 37 90 10-14 48 53 101 15-19 72 55 127 20-24 246 68 314 25-29 113 85 198 30-34 99 89 188 35-39 121 87 208 40-44 90 76 166 45-49 105 104 209 50-54 102 89 191 55-59 93 69 162 60-64 69 59 128 65-69 52 51 103 70-74 41 42 83 75-79 28 28 56 80-84 11 23 34 85-89 5 8 13 90+ 1 3 4 Toplam 1.397 1.075 2.472 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -300-250 -200-150 -100-50 0 50 100 150 198
6) Çan İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi Çan ilçesi yaş gruplarına göre nüfus dağılımı incelendiğinde; orta ve genç nüfusun yakın değerler sergilediği görülmektedir. 40-44 yaş aralığında erkek nüfus diğer yaş gruplarına göre daha azdır. Tablo 6.135: Çan İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 1468 1495 2963 05-09 1458 1370 2828 10-14 1651 1488 3139 15-19 1640 1571 3211 20-24 1572 1564 3136 25-29 1926 1869 3795 30-34 2202 2006 4208 35-39 1995 1805 3800 40-44 1750 1818 3568 45-49 2082 1963 4045 50-54 1900 1802 3702 55-59 1603 1512 3115 60-64 1214 1273 2487 65-69 847 1028 1875 70-74 743 979 1722 75-79 542 725 1267 80-84 347 528 875 85-89 168 250 418 90+ 25 48 73 Toplam 25.133 25.094 50.227 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -3000-2000 -1000 0 1000 2000 3000 199
7) Eceabat İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi Eceabat İlçesi yaş gruplarına göre nüfus dağılımları incelendiğinde orta ve genç nüfusun yakın değerler sergilediği görülmektedir. Kadın-erkek oranında genel toplamda kadın nüfusu erkek nüfusundan fazladır. 30-34 ve50-54 yaşa arlıklarında nüfus diğer yaş aralıklarına nazaran daha fazladır. Tablo 6.136: Eceabat İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 200 214 414 05-09 233 207 440 10-14 254 228 482 15-19 285 260 545 20-24 313 262 575 25-29 351 274 625 30-34 328 351 679 35-39 306 307 613 40-44 348 286 634 45-49 314 306 620 50-54 379 331 710 55-59 321 338 659 60-64 306 291 597 65-69 222 210 432 70-74 164 191 355 75-79 158 184 342 80-84 85 150 235 85-89 40 63 103 90+ 8 20 28 Toplam 4.615 4.473 9.088 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -600-400 -200 0 200 400 200
8) Ezine İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi Ezine ilçesi yaş gruplarına göre nüfus dağılımı incelendiğinde; genç nüfus ağırlıklı bir nüfus kaşımıza çıkmaktadır. 55-59 yaş grubuna kadar tüm yaş grupları sayıca birbirine yakınken, 20-24 yaş aralığında erkek nüfus sayıca aynı yaş grubundaki kadın nüfusun neredeyse iki katıdır. Kadın-erkek oranında kadınlar sayıca erkeklerden fazladırlar. Tablo 6.137: Ezine İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 872 842 1714 05-09 935 849 1784 10-14 1101 1031 2132 15-19 1080 971 2051 20-24 1757 913 2670 25-29 1197 1023 2220 30-34 1143 1144 2287 35-39 1102 1112 2214 40-44 1155 1.094 2249 45-49 1192 1.160 2352 50-54 1087 1.059 2146 55-59 1023 1.006 2029 60-64 895 911 1806 65-69 675 797 1472 70-74 544 585 1129 75-79 406 533 939 80-84 202 390 592 85-89 106 173 279 90+ 20 43 63 Toplam 16.492 15.636 32.128 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -2000-1500 -1000-500 0 500 1000 1500 201
9) Gelibolu İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi Gelibolu ilçesi yaş gruplarına göre nüfus dağılımı incelendiğinde; 20-24 yaş aralığındaki erkek nüfus aynı dönemdeki kadın nüfusun sayıca 5 katıdır. Genelde dengeli giden yaş aralıkları 20-24 yaş aralığında sayıca da artmaktadır. Tablo 6.138: Gelibolu İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 1080 1048 2128 05-09 1191 1114 2305 10-14 1434 1319 2753 15-19 1745 1365 3110 20-24 5748 1161 6909 25-29 2010 1428 3438 30-34 1641 1595 3236 35-39 1598 1573 3171 40-44 1666 1498 3164 45-49 1547 1482 3029 50-54 1387 1386 2773 55-59 1305 1211 2516 60-64 1006 1021 2027 65-69 746 820 1566 70-74 539 707 1246 75-79 413 541 954 80-84 282 424 706 85-89 85 153 238 90+ 18 40 58 Toplam 25.441 19.886 45.327 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -6000-5000 -4000-3000 -2000-1000 0 1000 2000 202
10) Gökçeada İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi Gökçeada ilçesi yaş gruplarına göre nüfus dağılımı incelendiğinde; 00-19 yaş aralığında dengeli giden fakat 20-24 yaş aralığında hızlı şekilde artan daha sonrada azalarak devam eden bir piramit karşımıza çıkmaktadır. 20-24 yaş aralığında erkek nüfus kadın nüfusun 7 katıdır. Tablo 6.139: Gökçeada İlçesi Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı ve Nüfus Piramidi YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 00-04 247 271 518 05-09 258 220 478 10-14 227 207 434 15-19 192 195 387 20-24 1534 226 1760 25-29 445 310 755 30-34 373 330 703 35-39 319 288 607 40-44 236 176 412 45-49 195 196 391 50-54 178 164 342 55-59 180 180 360 60-64 142 170 312 65-69 131 94 225 70-74 99 120 219 75-79 72 63 135 80-84 53 59 112 85-89 16 27 43 90+ 10 7 17 Toplam 4.907 3.303 8.210 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 00-04 ERKEK KADIN -2000-1500 -1000-500 0 500 203