ÖĞRETMEN ADAYLARININ KPSS YE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE YÖNELİK TUTUMLARINA ETKİSİ

ÖĞRETMEN ADAYLARININ KPSS YE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE YÖNELİK TUTUMLARINA ETKİSİ Veysel OKÇU1 1 Halil Coşkun Çelik 2 Öğretmenlerin, mesleğine ilişkin olumlu tutum içinde olması ve mesleğini sevmesi onların mesleki hayatında başarılı olmasını sağlar. Öğretmen adaylarının mesleğe girişte tabi tutuldukları KPSS sınavı, adayların öğretmen olarak atanmalarında büyük bir engel teşkil etmektedir. Bu nedenle İlköğretim okullarında görev yapacak olan öğretmen adaylarının KPSS ye ilişkin görüşlerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerinde etkisinin olup olmadığını belirlemek bu araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Bu amaçla betimsel araştırma yönteminden yararlanılmıştır. Araştırmacılar tarafından geliştirilen veri toplama aracı iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde öğrencilerin kişisel bilgilerini ve KPSS ye ilişkin görüşlerini belirleyen anket formu, ikinci bölümde ise Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği (MYTO) kullanılmıştır. Araştırma için Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümünde okuyan tüm son sınıf öğrencileri evren olarak alınmıştır. Araştırma verilerinin daha güvenilir bir biçimde elde edilmesi amacıyla örneklem alma yoluna gidilmeyip çalışma evreni kendini örnekleyen evren olarak kabul edilmiştir. Ölçeğin Cronbach alpha güvenirlik katsayısı 0.85 olarak bulunmuştur. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, ilişkisiz gruplar t-testi, tek yönlü varyans analizi ve LSD testi kullanılmıştır. Yapılan istatistiksel analizlerde; öğrencilerin KPSS de başarılı olabilme düzeylerine ilişkin görüşleri, KPSS nedeniyle öğretmen olma şanslarına ilişkin düşünceleri ve mezun olduklarında KPSS de edindikleri bilgileri alanlarında kullanma düzeyleri ile mesleğe yönelik tutum puanları arasında anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır. Ayrıca öğrencilerin mesleğe yönelik tutumlarının kararsız düzeyde olduğu belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: Öğretmen adayları, öğretmenlik mesleği, mesleğe yönelik tutum, KPSS 1 Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü /Siirt veysel.okcu56@gmail.com 2 Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi BÖTE Bölümü /Siirt coskunc@siirt.edu.tr 1

EFFECT OF CANDIDATE TEACHERS OPINOINS TO KPSS ON ATTITUDES OF TEACHING Positive attitudes and love have significant factors on success of teachers in their Professional. KPSS is the initial handicap which students have to pass in order to be appointed as teacher in primary schools. Therefore, we have determined to find out the effect of KPSS exam on teachers opinion to attitudes of teaching. The research was carried out with descriptive and general scanning methods. The study composed of all students studying in 4 th grade of class teaching, Science, Mathematics, Social Sciences departments in Siirt Education Faculty. We did not use receiving sample method to obtain research data in a more reliable way, study area was accepted as area surrounding itself instead, ( Çilenti, 1984, 137) and 387 students studying in related departments were interviewed. Data collecting tool which was developed by researchers has twofold. In the first part, questionnaire, quantitive data collecting toll, method which determines candidates personal information and their opinions to KPSS was used. In the second part Attitudes Scale for Teaching (MYTO) which was organized in the form of Likert type 5 and composed of 55items, was used. Cronbach alpha co efficiency of scale was found as 0.85. Descriptive statistics, unrelated t-test, one-way variance analysis and LSD test were used in analyzing of data. Meaning level was accepted as 0,5. A significant difference was found related to candidates level of success, to their success in KPSS exam, using knowledge they have had from KPSS exam and their attitudes towards teaching as a result of statistical analysis. Furthermore, it has been found out that, candidates teachers attitudes have been hesitant towards Professional. Key Words: Candidate Teachers, Attitude to profession, KPSS 2

GİRİŞ Günümüzde öğretmenlik mesleği, eğitim sektörüyle ilgili olan sosyal, kültürel, ekonomik, bilimsel ve teknolojik boyutlara sahip, alanda özel uzmanlık bilgi ve becerisini temel alan akademik çalışma ve mesleki formasyon gerektiren, profesyonel statüde uğraşı alanıdır (Erden 2007, 156). Öğretmenlik işi dünyanın en eski faaliyetlerden biri olduğu gibi, öğretmenlik mesleği de yüzyıllardır mesleklerin en kutsalı olarak kabul görmektedir. Dünyadaki bilimsel ve teknolojik ilerlemeler, eğitilen kesime öğrenmeyi kolaylaştırıcı olanaklar sunmakla birlikte, öğretmen öğesi eğitim-öğretim etkinliklerinde yeri doldurulamayan birinci öğe olma özelliğini her zaman sürdürmüş ve sürdürmeye de devam edecektir. Çağın getirdiği tüm olanaklar ancak öğretmenlerin sahip oldukları kişilik özellikleriyle beklenen katkıyı sağlamakta ve yararlı olmaktadır. Bu nedenle öğretmenin kişiliği, mesleki yeterliği ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumu büyük önem arz etmektedir (Sözer,1996, 8; Alım ve Bekdemir, 2006, 263). Öğretmenin düşünsel tutumu, duygusal tepkileri, çeşitli alışkanlıkları öğrencileri etkilemektedir (Varış, 1973, 50). Bu nedenle öğretmenlerin mesleklerine karşı tutumları, öğretmenlik mesleğini başarılı bir biçimde yerine getirebilmelerinde büyük rol oynamaktadır (Erdem, Gezer ve Çokadar, 2005, 471). Tutum kavramı hakkında birçok tanım yapılmıştır. Alport a (1935) göre tutum, bireyin bütün nesnelere karşı göstereceği tepkiler ve durumlar üzerinde yönlendirici veya etkin bir güç oluşturan, ussal ve sinirsel bir davranışta bulunmaya hazır olma hâlidir (Alport,1935, 793). Kağıtçıbaşı (2005) ise tutumu, bir bireye atfedilen ve onun bir psikolojik obje ile ilgili düşünce, duygu ve davranışlarını düzenli bir biçimde oluşturan bir eğilim (Kağıtçıbaşı, 2005, 102) olarak tanımlamaktadır. Bireyin bir kişi ya da objeye karşı olumsuz bir tutumu varsa, birey o şey hakkında olumsuz ifadeleri benimseyecek ve olumsuz inançlar geliştirecektir (Morgan, 1991, 363). Küçükahmet e (2003) göre tutumların, öğretmenlerin öğrencileri etkileyen en önemli kişilik özelliklerinden biri olduğunu ve özellikle mesleğe, öğrencilere ve eğitim-öğretim etkinliklerine karşı tutumların, öğrencilerin 3

öğrenmesine ve kişiliğine geniş ölçüde etki ettiğini vurgulamaktadır. Ayrıca bu alanda yapılan çalışmalar, öğretmenlerin öğrencilerine ve eğitim-öğretim etkinliklerine karşı tutumlarının yüksek bir güvenirlik ile ölçülebileceğini göstermektedir (Küçükahmet, 2003, 68). Öğretmenlerin mesleklerine yönelik tutumları genel olarak onların, mesleklerini sevmeleri, mesleklerine bağlı olmaları, toplumsal olarak mesleklerinin gerekli ve önemli olduğunun bilincine varmaları ve meslekleri dolayısıyla kendilerini sürekli geliştirmek durumunda olduklarına inanmaları ile ilgilidir. Bu konulardaki olumlu ya da olumsuz tutumlar öğretmen adaylarının mesleki davranışlarını yönlendirmede oldukça etkili olmaktadır (Temizkan, 2008, 464). Ülkemizde öğretmen ve öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını çeşitli değişkenlere göre inceleyen çok sayı da araştırma (Küçükahmet, 1976; Erden, 1995; Sözer, 1996; Aşkar ve Erden 1986; Gürbüztürk ve Genç, 1997; Çetin, 2003; Çeliköz ve Çetin, 2004; Pehlivan 2004; Seferoğlu, 2004; Sayın, 2005; Üstün, 2005; Alım ve Bekdemir, 2006; Güdek, 2007; Temizkan, 2008) yapılmıştır. Çeliköz ve Çetin e (2004) göre, öğretmen adayları mesleklerine yönelik olumlu tutumlara sahip olarak yetiştirilebilirlerse, öğretmen olduklarında; öğrencilere karşı daha olumlu davranışlar sergiler, araştırmacı olur, yaratıcı düşünür ve yenilikleri öğrenme ortamına kolayca aktarabilir, mesleklerini severek yapar, zevk alırlar ve dolayısıyla öğretmenlik mesleğinin görev, sorumluluk ve rollerinin gereklerini daha nitelikli bir şekilde yerine getirirler (Çeliköz ve Çetin, 2004, 137). Günümüzde Eğitim Fakültelerinden mezun olan öğretmen adaylarının atamaları değişik nedenlerden dolayı yapılamamaktadır. Daha önceleri tüm mezunlar, öğretmenlik mesleğine başlayabildiği halde çıkarılan kanun gereği KPSS adı verilen ve merkezi sistemle gerçekleştirilen bir sınava girmek zorundadırlar. Maliye Bakanlığından alınan kadro çerçevesinde sınavda başarılı olanların atamaları gerçekleşmektedir. Başka bir ifadeyle, KPSS öğretmenliğe girişte önemli bir baraj olarak öğretmen adaylarının karşısına çıkmaktadır (Ergün, 2005, 313-314). Yapılan incelemeler sonucunda KPSS sınavının öğretmen yeterliğini yeterince ölçmediği ortaya çıkmıştır. Bu 4

sınavda dikkat çeken en önemli eksiklik eğitim fakültesi programlarında pek yer almayan genel kültür ve genel yetenek konularının sınavlarda ağırlık olarak yer almasıdır. Buna karşılık eğitim fakültesi programlarında ağırlık taşıyan alan bilgisi öğretimi konularından hiç soru çıkmamaktadır. Aynı şekilde sınavın eğitim bilimleri kısmında yer alan sorular tüm öğretmenlik meslek bilgisi derslerini kapsamamaktadır. Ortaya çıkan bu sonuçlar neticesinde KPSS sınavının, adayların öğretmenlik için gerekli nitelikleri taşıyıp taşımadığını ölçmedeki yeterliliği tartışılmalıdır (Yüksel, 2004, 1; Güdek, 2007, 19 20; Ergün, 2005, 314). Ayrıca öğretmenin mesleğine yönelik sevgi, coşku, ilgi, tutum ve duyarlılık gibi duyuşsal niteliklere sahip olması gerekmektedir. Bu sınavda adayın duyuşsal nitelikleri ölçülmemektedir. İdeal bir öğretmenin bilmesi gereken teorik bilgilerin de bu sınavda ne derece ölçüldüğü tartışılması gereken bir konudur (Güdek, 2007, 20). Öğretmen yetiştirme ve istihdamında karşılaşılan bütün bu problemler, planlamaların gerçekçi bir şekilde yapılmadığının göstergesi olarak algılanabilir. Ayrıca, öğretmen adaylarının atanabilmesi için KPSS den başarılı bir şekilde geçmek de yetmemekte, sıralamada üst sıralarda yer almak için adayların üstün başarı göstermesi gerekmektedir (Ergün, 2005, 314). Nitelikli bir eğitim ancak nitelikli öğretmenlerle gerçekleştirilebilir. Dolayısıyla öğretmenlerin eğitim-öğretim etkinliklerini başarılı bir şekilde yürütebilmeleri için kendilerini yeterli olarak hissetmeleri ve mesleğe yönelik olumlu tutumlara sahip olmaları gerekmektedir. Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi son sınıfında okuyan öğrencilerin, KPSS hakkındaki görüşlerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarına etkisinin olup olmadığı bu araştırmanın ana problemini oluşturmaktadır. Araştırma konusuyla ilgili literatür de yapılan araştırmanın olamaması dikkati çekmektedir. Bu alanla ilgili araştırmaların yapılması, nitelikli öğretmen yetiştirme ile ilgili eğitim politikalarının oluşturulmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı öğretmen adaylarının KPSS ye ilişkin görüşlerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerindeki etkisinin araştırılmasıdır. Bu nedenle araştırmada aşağıdaki problemlere cevap aranmıştır. 5

1. Öğretmen adaylarının; KPSS de alan bilgisiyle ilgili soruların yer alıp almamasına, KPSS ye yönelik bir kursa katılıp katılmamalarına, öğretmenlik mesleğine atanma ölçütüne, KPSS nin mesleğe bakış açılarını etkileyip etkilememesine, KPSS de kendilerini başarılı buldukları alanlara, KPSS de başarılı olabilme düzeylerine ilişkin görüşlerine, KPSS nedeniyle öğretmen olma şanslarına ilişkin düşüncelerine, KPSS çalışmalarında başarı durumlarını değerlendirme biçimlerine ve mezun olduklarında KPSS bilgilerini alanlarında kullanma düzeylerine ait görüşlerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerinde etkisi var mıdır? 2. Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ne düzeydedir? 3. Öğretmen adaylarının cinsiyet, öğrenim şekli ve okudukları bölümlere göre öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasında anlamlı bir fark var mıdır? YÖNTEM Evren ve Örneklem Araştırmanın evrenini 2008 2009 öğretim yılı güz döneminde Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği, Fen Bilgisi Öğretmenliği ve Matematik Öğretmenliği Anabilim Dallarında okuyan tüm son sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin daha güvenilir bir biçimde elde edilmesi amacıyla örneklem alma yoluna gidilmeyip çalışma evreni kendini örnekleyen evren (Çilenti, 1984, 137) olarak kabul edilmiş ve ilgili bölümlerde okuyan 387 öğrenciye ulaşılmıştır. Anket maddelerini eksik dolduranlar veya anket maddelerine gerekli hassasiyeti göstermeden yanıtlayanlar ayıklandıktan sonra geriye kalan 360 anket değerlendirilmeye alınmıştır. Öğretmenlik mesleğine yönelik tutumların öğretmen adaylarında daha net belirginleşeceği düşüncesiyle hedef kitle olarak son sınıf öğrencilerinin araştırma kapsamına alınması uygun görülmüştür. 6

Veri Toplama Araçları Çalışmada araştırmacılar tarafından literatür taraması yapılarak geliştirilen veri toplama aracı iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümü, araştırmaya katılanların kişisel bilgilerini içeren 3 (üç) adet soru ile ilgili Anabilim Dallarından birer öğrencinin KPSS ye ilişkin görüşleri alınarak oluşturulmuş 9 (dokuz) adet sorunun yer aldığı anket formu oluşturmaktadır. İkinci bölümü ise öğrencilerin mesleğe yönelik tutumlarının ölçülmesi için geliştirilen 55 maddelik Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği (MYTO) yer almaktadır. Ölçek Likert tipinde beş dereceli 30 u olumlu, 25 i olumsuz maddelerden oluşmaktadır. Bu maddeler "Kesinlikle katılıyorum" 5, "Katılıyorum" 4, "Kararsızım" 3, "Katılmıyorum" 2, Kesinlikle katılmıyorum" 1, şeklinde puanlanmıştır. Olumsuz maddelerde puanlama ters yönde yapılmıştır. Verilerin Analizi Araştırma için toplanan veriler üzerinde yapılan güvenirlik çalışmasında MYTO nun Cronbach alpha güvenirlik katsayısı 0.853 olarak bulunmuştur. Bilgisayar ortamında SPSS 13.0 programı ile çözümlenen verilerin analizinde, tanımlayıcı istatistikler, ilişkisiz gruplar t-testi, tek yönlü varyans analizi, Post Hoc LSD testi kullanılmış ve anlamlılık düzeyi 0.05 olarak alınmıştır. Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanı (MYTP) ortalamaları bağımlı, diğer değişkenler ise bağımsız değişken olarak ele alınmıştır. Verilerin çözümlemesinden elde edilen sonuçlar; 1.00-1.80: Hiç Katılmıyorum, 1.81-2.60: Katılmıyorum, 2.61-3.40: Kararsızım, 3.41-4.20: Katılıyorum, 4.21-5.00: Tamamen Katılıyorum şeklinde yorumlanmıştır. BULGULAR Araştırmanın bulguları üç grupta incelenmiştir. Birinci grupta öğrencilerin kişisel bilgilerine ait bulgular, ikinci grupta öğrencilerin KPSS ye ilişkin görüşlerinin mesleğe yönelik tutumlarına etkisi ile ilgili bulgular, üçüncü grupta ise öğrencilerin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarına ilişkin bulgulara yer verilmiştir. 7

Öğrencilerin kişisel bilgilerine ait bulgular Araştırmaya ilgili üniversitenin ilköğretim bölümlerinin dördüncü sınıflarında okuyan 117 si (%32.5) bayan, 243 ü (%67.5) erkek olmak üzere toplam 360 öğrenci alınmıştır. Öğrencilerin 98 i (%27.2) Matematik Öğretmenliği, 40 ı (%11.1) Fen Bilgisi Öğretmenliği, 32 si (%8.9) Sosyal Bilgiler Öğretmenliği ve 190 ı (%52.8) Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dallarında okumaktadır. Ayrıca öğrenim şekillerine göre öğrencilerin 211 i (%58.6) Normal Öğretim Programına, 149 u (%41.4) ise İkinci Öğretim Programında kayıtlıdır. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının yaklaşık %54 ü KPSS de alan bilgisiyle ilgili soru sorulmasını isterken, % 46 sı ise alan bilgisiyle ilgili soru sorulmasına karşıdır. KPSS için öğretmen adaylarının %69 nun bir kursa katılması söz konusu değil iken, %31 i ise bir kursa katılmaktadır. Öğretmen adaylarının yaklaşık % 46 sı KPSS sonucuna, %23 ü mezuniyet notuna göre ve %31 i ise KPSS sonucuna mezuniyet notunun hesaplanmasıyla mesleğe atanmayı tercih etmektedir. KPSS öğretmen adaylarının %75 nin mesleğine bakış açılarını olumsuz yönde etkilerken, olumlu etkiliyor diyenlerin oranının %13 olması dikkat çekmektedir. Araştırmaya katılanların KPSS de kendilerini yaklaşık %61 i genel yetenekte, %25 i eğitim bilimlerinde ve % 14 ü ise genel kültür alanında başarılı görmektedir. Öğretmen adaylarının %65 i KPSS de başarılı olacağını belirtirken, yaklaşık %32 sinin sınav başarısı hakkında kararsız olduğu ve % 3 nün ise sınavda hiç başarılı olamayacağı kanaatini taşımaktadır. Örneklem grubunun yaklaşık %47 si KPSS nedeniyle öğretmen olma şanslarını çok iyi ve iyi düzeyde görürken, %53 nün ise bu şanslarını orta ve zayıf düzeyde görmektedir. Araştırmaya katılanların %46 sı KPSS çalışmalarında başarı durumlarını çok başarılı ve başarılı olarak görürken, %35 nin başarı durumları hakkında kararsız olduklarını ve %19 unun ise başarılı olamayacağı düşüncesini taşımaktadır. Öğretmen adaylarının mezun olduklarında KPSS bilgilerini alanlarında yaklaşık %47 si kullanacağını belirtirken, %20 sinin bu konuda kararsız olduklarını ve yaklaşık %33 nün ise KPSS bilgilerini alanında hiç kullanmayacağını düşünmektedir. 8

Öğrencilerin KPSS ye ilişkin görüşlerinin mesleğe yönelik tutumlarına etkisi ile ilgili bulgular Araştırma kapsamına alınan öğrencilere KPSS ye ilişkin görüşleri ile ilgili olarak, (B1) KPSS de alan bilgisiyle ilgili soruların sorulmasını ister misiniz? (B2) KPSS ile ilgili herhangi bir kursa katılıyor musunuz? (B3) Öğretmen adayları mesleğe hangi ölçütlere göre atanmalıdır? (B4) KPSS sınavı mesleğinize bakış açınızı nasıl etkiliyor? (B5) KPSS de kendinizi, hangi alanda daha başarılı buluyorsunuz? (B6) KPSS de ne düzeyde başarılı olacağınızı düşünüyorsunuz? (B7) KPSS nedeniyle öğretmen olma şansınızı nasıl görüyorsunuz? (B8) KPSS ye hazırlık çalışmalarınızda başarı durumunuzu nasıl değerlendiriyorsunuz? (B9) Mezun olduğunuzda KPSS bilgilerinizi alanınızda ne düzeyde kullanmayı düşünüyorsunuz? Şeklinde kodlanan 9 adet soru sorulmuştur. Öğrencilere KPSS ile ilgili olarak yöneltilen; (B1) ve (B2) sorularına göre MYTP lerine ait tanımlayıcı istatistikler hesaplanmış, gruplar arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığını belirlemek için bağımsız t-testi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular Tablo 1 de verilmiştir. Buna göre, öğrencilerden (B1) ve (B2) sorusuna Hayır cevabını verenlerin MYTP ortalamalarının Evet cevabını veren öğrencilerden daha yüksek olduğu ve bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı (t=-0.657, p>0.05) belirlenmiştir. Öğrencilere KPSS ile ilgili olarak yöneltilen (B3), (B4), (B5), (B6), (B7), (B8) ve (B9) sorularına göre MYTP lerine ait tanımlayıcı istatistikler hesaplanmış elde edilen bulgular sırasıyla Tablo 2 de sunulmuştur. Buna göre, (B3) için, KPSS ve mezuniyet notuna göre mesleğe atanmak isteyen öğrencilerin MYTP ortalaması diğerlerine göre daha yüksektir. (B4) için, KPSS nin mesleğe bakış açılarını olumlu yönde etkiliyor düşüncesinde olan öğrencilerin MYTP ortalaması diğerlerine göre daha yüksektir. (B5) için, KPSS de eğitim bilimleri alanında başarılı olacağını düşünen öğrencilerin MYTP ortalaması diğerlerine göre daha yüksektir. (B6) için, KPSS de başarılı olabilirim düşüncesinde olan öğrencilerin MYTP ortalaması diğerlerine göre daha yüksektir. 9

(B7) için, KPSS nedeniyle başarılı olma şansını iyi düzeyde görenlerin diğerlerine göre MYTP ortalaması daha yüksektir. (B8) için, KPSS deki başarı durumlarını kararsız düzeyde değerlendiren öğrencilerin diğerlerine göre mesleğe yönelik tutumları daha yüksektir. (B9) için, mezun olduklarında KPSS bilgilerini alanlarında kullanacağım diyen öğrencilerin diğerlerine göre mesleğe yönelik tutumları daha yüksektir. İlgili sorulara göre, öğrencilerin MYTP ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığını belirlemek için tek yönlü varyans analizi yöntemi uygulanmıştır. Elde edilen bulgular Tablo 3'te verilmiştir. Tablo 3 incelendiğinde, (B3), (B4), (B5) ve (B8) sorularına göre öğrencilerin MYTP ortalamaları arasında anlamlı bir fark bulunmadığı, (B6), (B7) ve (B9) sorularına göre ise öğrencilerin MYTP ortalamaları arasında anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. Hangi gruplar arasında anlamlı bir farklılık olduğunu saptamak için LSD Testine başvurulmuş ve (B6) ya göre, öğrencilerden KPSS de başarılı olabilirim-hiç başarılı olamam ile başarılı olabilirim-kararsızım düşüncesinde olanların mesleğe yönelik tutumları arasında anlamlı farklılıklar olduğu, (B7) ye göre, öğrencilerden KPSS nedeniyle öğretmen olma şansını zayıf-iyi, zayıf-orta ile orta-iyi derecede görenlerin mesleğe yönelik tutumları arasında anlamlı farklılıklar olduğu ve (B9) a göre ise, öğrencilerden KPSS den edindikleri bilgileri kullanmayacağım-kullanacağım, kararsızım-kullanacağım ve kullanacağım-hep kullanacağım düşüncesini taşıyanların mesleğe yönelik tutumları arasında anlamlı farklılıklar olduğu saptanmıştır. Hangi gruplar arasında anlamlı bir farklılık olduğunu saptamak için LSD Testine başvurulmuş ve (B6) ya göre, öğrencilerden KPSS de başarılı olabilirim-hiç başarılı olamam ile başarılı olabilirim-kararsızım düşüncesinde olanların mesleğe yönelik tutumları arasında anlamlı farklılıklar olduğu, (B7) ye göre, öğrencilerden KPSS nedeniyle öğretmen olma şansını zayıf-iyi, zayıf-orta ile orta-iyi derecede görenlerin mesleğe yönelik tutumları arasında anlamlı farklılıklar olduğu ve (B9) a göre ise, öğrencilerden KPSS den edindikleri bilgileri kullanmayacağım-kullanacağım, kararsızım-kullanacağım ve kullanacağım-hep kullanacağım düşüncesini 10

taşıyanların mesleğe yönelik tutumları arasında anlamlı farklılıklar olduğu saptanmıştır. Öğrencilerin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarına ilişkin bulgular Araştırmada öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını belirlemek için öğrencilere uygulanan MYTO de yer alan maddelere ilişkin tanımlayıcı istatistikler hesaplanmış ve elde edilen bulgular Tablo 4 te sunulmuştur. Tablo 4 incelendiğinde öğretmen adaylarının; 1. ve 5. maddelere Tamamen katılıyorum düzeyinde, 3., 7., 9., 12., 13., 14., 17., 18., 19., 20., 21., 22.,23., 25., 29., 31., 33., 35., 38., 39., 41., 45., 47., 48., 50. ve 53. maddelere Katılıyorum düzeyinde, 2., 11., 15., 24., 27., 28., 30., 34., 36., 37., 40., 42., 43., 44., 46., 49., 51., 52., 54. ve 55. maddelere Kararsızım düzeyde, 6., 10., 26. ve 32. maddelere Katılmıyorum düzeyinde, 4., 8. ve 16. maddelere Hiç katılmıyorum düzeyinde görüş bildirdikleri saptanmıştır. Öğrencilerin genel olarak öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanlarının dağılımı Tablo 5 te verilmiştir. Buna göre, öğrencilerin MYTP ortalamasının 3.329 olduğu görülmektedir. Bu değer ölçekte Kararsızım seçeneğine denk gelmektedir. Cinsiyetlerine ve öğrenim şekillerine göre öğrencilerin MYTP lerine ait tanımlayıcı istatistikler hesaplanmış, gruplar arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığını belirlemek için bağımsız t-testi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular Tablo 6 da sunulmuştur. Buna göre bayan öğrencilerin MYTP ortalamasının erkek öğrencilerden daha yüksek olduğu, ancak bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı belirlenmiştir. Aynı zamanda, ikinci öğretim programında okuyan öğrencilerin MYTP ortalamasının normal öğretim programında okuyan öğrencilerden daha yüksek olduğu ve bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı belirlenmiştir. Bu bulgu da öğrenim şeklinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlar üzerinde önemli bir etken olmadığını göstermiştir. Çalışmada okudukları bölümlere göre öğrencilerin MYTP ortalamalarına ait tanımlayıcı istatistikler hesaplanmış elde edilen bulgular Tablo 7 de 11

sunulmuştur. Buna göre sınıf öğretmenliği bölümünde okuyan öğrencilerin MYTP ortalamalarının diğer bölümlerde okuyan öğrencilerden daha düşük olduğu görülmektedir. Okudukları bölümlere göre öğrencilerin MYTP ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığını belirlemek için tek yönlü varyans analizi yöntemi uygulanmıştır. Tablo 8 incelendiğinde okudukları bölümlere göre öğrencilerin MYTP ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık (f=4.638; p<0.05) olduğu görülmektedir. Bu farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacıyla LSD testine başvurulmuş ve Matematik-Sınıf öğretmenliği ; Fen Bilgisi-Sınıf Öğretmenliği bölümlerinde okuyan öğrenciler arasında mesleğe yönelik tutumlara ilişkin anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir. SONUÇ Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının yarısından fazlası (%54) KPSS de alan bilgisiyle ilgili soru sorulmasını istemektedir. Bu bulgu ile öğretmen adaylarının yarısından fazlasının KPSS nin kapsam geçerliği konusunda şüphelerinin olduğu söylenebilir. KPSS için öğretmen adaylarının %69 u herhangi bir kursa katılması söz konusu değildir. Bu bulgu ile, öğretmen adaylarının KPSS ye hazırlık konusunda kendilerine güvenleri olduğu, eğitim fakültelerinde görmüş oldukları formasyon dersleri bilgilerinin yeterliliğine inandıkları düşünülebilir. Öğretmen adaylarının yaklaşık dörtte biri (%23) öğretmenliğe mezuniyet notuna göre atanmayı istemesi dikkat çekicidir. KPSS sonucuna göre atanmayı isteyenlerin oranı ise yaklaşık % 46 dır. Bu bulgu ile öğretmen adaylarının, mezuniyet notunu öğretmenlik yapabilmek için belirleyici bir etken olarak görmedikleri düşünülebilir. KPSS, öğretmen adaylarının %75 inin mesleğe bakış açılarının olumsuz yönde etkilediğini ifade etmişlerdir. Öğretmen adaylarının sadece %14 ünün genel kültür alanında kendilerini başarılı görmeleri düşündürücüdür. Bu bulgu ile, eğitim fakültelerinde verilen genel kültür dersleriyle KPSS de sorulan genel kültür sorularının paralel olmadığı veya eğitim 12

fakültelerinde öğretmen adaylarının yeterli bir eğitimden geçmedikleri ve genel kültür başarısının bireysel bilgi ve çalışmaya bağlı kaldığı düşünülebilir. KPSS ye girecek öğretmen adaylarının yaklaşık üçte biri (%35) sınav başarısı hakkında kararsız ve başarılı olamayacağı kanaatini taşımaktadır. Örneklem grubunun yarısından fazlası (%53) KPSS nedeniyle öğretmen olma şanslarını orta ve zayıf düzeyde görmektedir. Bu bulgu ile öğretmen adaylarının KPSS konusunda özgüvenlerinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Öğretmen adaylarının yarısından fazlası (%54) KPSS de kararsız ve başarılı olamayacağı düşüncesindedirler. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının %53 ü KPSS bilgilerini alanında hiç kullanmayacağını belirtmiştir. Bu bulgu ile öğretmen adaylarının çoğunluğunun KPSS nin kapsam geçerliği konusunda şüpheleri olduğu söylenebilir. Öğretmen adaylarından; KPSS de başarılı olabilirim düşüncesinde olanların mesleğe yönelik tutumları, hiç başarılı olmamam ile kararsızım düşüncesindekilere göre daha yüksek olduğu, gruplar arasındaki bu farkın başarılı olabileceğini düşünenlerin lehine anlamlı olduğu belirlenmiştir. Bu sonuç öğretmen adaylarının KPSS de başarılı olabileceklerini ve kendilerine olan güvenlerini ortaya koymaktadır. KPSS nedeniyle öğretmen olma şansını zayıf düzeyde görenlerin iyi, orta ve çok iyi düzeyde görenlere göre mesleğe yönelik tutumlarının daha düşük olduğu ve gruplar arasındaki bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir. Buna göre KPSS nedeniyle öğretmen olma şansını zayıf düzeyde görenlerin orta ve iyi düzeyde görenlere göre ve orta düzeyde görenlerinde ise iyi düzeyde görenlere göre mesleğe yönelik tutumları daha düşüktür. Dolayısıyla KPSS nedeniyle öğretmen olma şanslarını zayıf gören öğretmen adaylarının bu düşüncesinin mesleğe yönelik tutumlarını da olumsuz yönde etkilediği söylenebilir. Mezun olduklarında KPSS bilgilerini alanlarında kullanacaklarını ifade edenlerin mesleğe yönelik tutumları diğerlerine göre daha yüksek olduğu ve gruplar arasındaki farkın anlamlı olduğu belirlenmiştir. Buna göre KPSS bilgilerini alanlarında kullanacağım diyenlerin kullanmayacağım, kararsızım ve hep 13

kullanacağım düşüncesini taşıyanların mesleğine yönelik tutumları daha yüksektir. Bu sonuç öğretmen adaylarının KPSS ye hazırlık aşamasında kazanılan bilgilerin alanlarında etkili bir şekilde kullanılabileceğini göstermektedir. KPSS de alan bilgisiyle ilgili soruların sorulmasını istemeyen, KPSS ile ilgili okul dışında herhangi bir kursa katılmayan, KPSS ve mezuniyet notuna göre mesleğe atanmak isteyen, KPSS nin mesleğe bakış açılarını olumlu yönde etkiliyor düşüncesinde olan, KPSS de eğitim bilimleri alanında başarılı olacağını düşünen, KPSS ye hazırlık çalışmalarında başarı durumları ile ilgili kararsız düzeyde olan öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumlarını yüksek olduğu ancak bu farkın anlamlı olmadığı belirlenmiştir. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının MYTP dan mesleğe yönelik kararsız bir tutum içerisinde olduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının kararsız bir tutum içerisinde olmalarında en önemli faktörün mesleğe girişteki KPSS engeli olduğunu söylenebilir. Bu sonucun aksine olarak Çetinkaya (2009), Sağlam (2008), Üstün, Erkan ve Akman (2004), Kaya ve Büyükkasap (2005), Akpınar, Yıldız ve Ergin (2006), Hoşgörür, Kılıç ve Dündar (2002) öğretmen adayları ile ilgili yaptıkları araştırmalarda örneklemdeki adayların genel olarak mesleğe yönelik tutumlarının olumlu olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Öğretmen adaylarına uygulanan MYTO de yer alan 1., 5., 9., 13., 17., 19., 33. ve 39. maddelerin aritmetik ortalaması en yüksek düzeyde iken, 4., 8., 16. ve 32. maddelerde ise aritmetik ortalama en düşük düzeyde kalmıştır. Bu çalışmada öğretmen adaylarının cinsiyeti ile mesleğe yönelik tutumları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı saptanmıştır. Elde edilen bu bulgu Çapri ve Çelikkaleli nin (2008); Alım ve Bekdemir in (2006); Bulut ve Doğar ın (2006); Çeliköz ve Çetin in (2004); Çapa ve Çil in (2000) çalışma gruplarından elde ettikleri bulgularla örtüşmektedir. Öğretmen adaylarının cinsiyeti ile mesleğe yönelik tutumları arasında anlamlı bir farklılık olduğunu (Çetinkaya, 2009; Sağlam, 2008; Güdek, 2007; Seferoğlu, 2004) saptayan araştırmalarda mevcuttur. Araştırmada öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları öğrenim gördükleri bölümlere göre farklılık göstermektedir. Bulut ve Doğar 14

(2006) öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumların öğrenim gördükleri bölümlere göre farklılık gösterdiğini, Çapri ve Çelikkaleli (2008) ise mesleğe yönelik tutumların öğrenim gördükleri bölümlere göre farklılık göstermediğini belirtmişlerdir. Çalışmada öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumlarının öğrenim şekline göre farklılık göstermediği belirlenmiştir. Aslan ve Akyol un (2006) ve Erdem ve Anılan ın (1998) yaptıkları araştırmalarda benzer bulgulara ulaşmışlardır. Bu bulgulardan hareketle, cinsiyet ile öğrenim şeklinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlar üzerinde önemli bir etken olmadığı, ancak öğrenim gördükleri bölüm türünün önemli bir değişken olduğu söylenebilir. ÖNERİLER KPSS de başarılı olabilirim düşüncesinde olan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarını olumlu yönde etkilemektedir. Yine KPSS nedeniyle öğretmen olma şanslarını zayıf gören öğretmen adaylarının bu düşüncesi mesleğe yönelik tutumlarını da olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik olumlu tutum sergilemesi KPSS başarısı ile doğru orantılıdır. Dolayısıyla fakülte bünyesinde öğretmen adaylarına KPSS de başarılı olmalarını sağlayıcı kurslar düzenlenmeli, seminer çalışmaları yapılmalı ve rehberlik hizmeti sunulmalıdır. KPSS öğretmenlik yeterlik esaslarının tümüne yönelik yapılmalıdır. Eğitim Fakültelerinin programları ile KPSS nin içeriği tam olarak örtüşmelidir. Özellikle sınavın eğitim bilimleri kısmında yer alan sorular tüm öğretmenlik meslek bilgisi derslerini kapsamalıdır. Etkili bir eğitim planlaması yapılarak eğitim fakültesi mezunları ile istihdam edilecek öğretmen sayıları arasında denge sağlanmalıdır. Öğretmen adaylarının genel kültür açısından kendilerini yeterli bulmadıkları görülmektedir. Öğretmen adaylarının genel kültür alanında bilgilerini geliştirmelerinde bireysel çabaları önemli olmakla birlikte Eğitim Fakültelerindeki genel kültür derslerinin arttırılması öğrencilerin bu alandaki yetersizliklerini ortadan kaldırabilir. 15

Araştırma Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümünün son sınıfında okuyan öğrencilerin görüşleriyle sınırlıdır. Bu alanla ilgili değişik illerdeki fakültelerin ilgili anabilim dallarında öğrenim gören öğretmen adayları üzerinde benzer araştırmalar yapılmalıdır. KAYNAKÇA AKPINAR, E., YILDIZ, E. ve ERGİN, Ö. (2006). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 19, ss.56-62. ALIM M. ve BEKDEMİR Ü. (2006), Coğrafya Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları. Milli Eğitim Dergisi, Yıl 35, Sayı 172, ss.263-275. ALPORT, G. (1935), Attitudes. In C. Murchison (Ed.) A Handbook of Psychology. Mass: Clark University Pres. (pp. 798-844). ASLAN, D. AKYOL, A.K. (2006), Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ve Mesleki Benlik Saygılarının İncelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 15, Sayı 2. AŞKAR P. ve ERDEN, M. (1986), Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları. I. Ulusal Eğitim Kongresi. İstanbul: Marmara Üniversitesi. BULUT, H. ve DOĞAR Ç. (2006), Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutumlarının İncelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 8, Sayı 1. ÇAPA,Y. ve ÇİL, N. (2000), Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 18, ss. 69-73. ÇAPRİ, B. ve ÇELİKKALELİ, Ö. (2008). Öğretmen Adaylarının Öğretmenliğe İlişkin Tutum ve Mesleki Yeterlik İnançlarının Cinsiyet, Program ve Fakültelerine Göre İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 9, Sayı 15, ss. 33-53. ÇELİKÖZ, N. ve ÇETİN, F. (2004), Anadolu Öğretmen Lisesi Öğrencilerinin 16

Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarını Etkileyen Etmenler. Millî Eğitim Dergisi, Yıl 32, Sayı 162, ss.136-145. ÇETİN, Ş. (2003), Anadolu Öğretmen Lisesi ve Düz Lise Çıkışlı Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Karşılaştırılması.Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. ÇETİNKAYA, Z.(2009), Türkçe Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumlarının Belirlenmesi.İlköğretim Online, Cilt 8, Sayı 2, ss.298-305. ÇİLENTİ, K. (1984). Eğitim Teknolojisi ve Öğretim. Ankara: Kadıoğlu Matbaası. ERDEM, A.R., GEZER, K. ve ÇOKADAR, H. (2005), Ortaöğretim Fen- Matematik ve Sosyal Alanlar Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. Denizli:14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı. ss. 471-477. ERDEM, A.R., ANILAN, H. (2000), PAÜ Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayı (IV. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu Bildirileri), 15-16 Ekim 1998, Pamukkale Üniversitesi, Denizli, Bildiri, 7, 144-149. ERDEN, M. (1995), Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Sertifikası Derslerine Yönelik Tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 11, ss. 99-104. ERDEN, M. (2007), Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Ankara: Arkadaş Yayınları. ERGÜN, M. (2005), İlköğretim Okulları Öğretmen Adaylarının KPSS deki Başarı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt 13, No 2, ss. 311-326. GÜRBÜZTÜRK, O. ve GENÇ, S. Z. (2004), Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 7, ss.47-62. GÜDEK, B. (2007), Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 1. Ve 4. Sınıf 17

Öğrencilerinin Müzik Öğretmenliği Mesleğine Yönelik Tutumlarının Öğrenciye Ait Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, HOŞGÖRÜR, V. KILIÇ, Ç. DÜNDAR, H. (2002), Kırıkkale Üniversitesi Sınıf Öğretmenliği Programı Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutumları. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Sayı 16, ss.91-100. KAĞITÇIBAŞI, Ç. (2005), Yeni İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yayıncılık. KAYA, A. ve BÜYÜKKASAP, E. (2005). Fizik Öğretmenliği Programı Öğrencilerinin Profilleri, Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum ve Endişeleri: Erzurum Örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, Sayı 2, ss.367-380. KÜÇÜKAHMET, L. (2003), Öğretimi Planlama Ve Değerlendirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. KÜÇÜKAHMET, Leyla, (1976). Öğretmen Yetiştiren Kurum Öğretmenlerinin Tutumları. Konya: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları:55 MORGAN, C. T. (1991), Psikolojiye Giriş. (Çev. Hüsnü ARICI ve diğer.). Ankara:Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Yayınları. PEHLİVAN, K. (2004), Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ve Okul Tutumları Arasındaki İlişki. Eurasian Journal Of Education Research, Cilt 14, ss. 211-218. SAĞLAM, A.Ç. (2008), Müzik Öğretmenliği Bölümü Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt:V, Sayı:I, 59-69. SAYIN, S. (2005), Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutumları ve Mesleki Benlik Saygılarının İncelenmesi. Eurasian Journal Of Education Research, Cilt 19, ss. 272-281. SEFEROĞLU, S.S. (2004), Öğretmen Adaylarının Öğretmenliğe Yönelik Tutumları. XII. Eğitim Bilimleri Kongresi:Bildiriler, Cilt I, ss. 413-423. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. 18

SÖZER, E. (1996), Üniversitelerde Öğrenim Gören Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 2. TEMİZKAN, M. (2008), Türkçe Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları Üzerine Bir Araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt 6, Sayı 3, ss.461-486. ÜSTÜN, A. (2005), Farklı Branşlardaki Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Karşılaştırmalı İncelenmesi. Denizli:14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı. 447-451. ÜSTÜN, E., ERKAN S. Ve AKMAN B. (2004), Türkiye de Okul Öncesi Öğretmenliği Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi.Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 10, ss.129-136. VARIŞ, F. (1973), Öğretmen Yetiştirme Üzerine. Ellinci Yıla Armağan. Ankara: A.Ü. Eğitim Fakültesi Yayınları No:166. YÜKSEL, S. (2004), Öğretmen Atamalarında Merkezi Sınav Uygulamalarının Değerlendirilmesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. Malatya. 19

Tablo 1. Öğrencilerin (B1) ve (B2) sorularına göre MYTP ortalamalarına ilişkin tanımlayıcı istatistikler B1 B2 N % Ortalama S.Sapma t-değeri p Evet 196 54.4 3.316 0.442 Hayır 164 45.6 3.346 0.417-0.657 0.511 Evet 111 30.8 3.283 0.406 Hayır 249 69.2 3.350 0.440-1.370 0.171 Tablo 2. Öğrencilerin (B3), (B4), (B5), (B6), (B7), (B8) ve (B9) sorularına göre MYTP ortalamalarına ilişkin tanımlayıcı istatistikler Anket Soruları B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 Cevap Seçenekleri N % MYTP x S.Sapma KPSS sonuçlarına göre 167 46.4 3.348 0.429 Mezuniyet notuna göre 81 22.5 3.259 0.438 KPSS ve mezuniyet notuna göre 112 31.1 3.353 0.427 Olumlu etkiliyor 47 13.1 3.353 0.447 Olumsuz etkiliyor 271 75.3 3.330 0.436 Hiç etkilemiyor 42 11.7 3.297 0.377 Genel kültür 52 14.4 3.331 0.456 Genel yetenek 219 60.8 3.321 0.414 Eğitim bilimleri 89 24.7 3.348 0.458 Hiç başarılı olamam 12 3.3 2.788 0.366 Kararsızım 114 31.7 3.265 0.411 Başarılı olabilirim 234 65.0 3.389 0.420 Çok iyi 25 6.9 3.243 0.371 İyi 145 40.3 3.420 0.387 Orta 150 41.7 3.305 0.458 Zayıf 40 11.1 3.140 0.436 Hiç başarılı değilim 19 5.3 3.132 0.444 Başarılı değilim 47 13.1 3.282 0.437 Kararsızım 127 35.3 3.389 0.422 Başarılıyım 156 43.3 3.330 0.420 Çok başarılıyım 11 3.1 3.191 0.528 Hiç Kullanmayacağım 50 13.9 3.312 0.387 Kullanmayacağım 67 18.6 3.245 0.438 Kararsızım 73 20.3 3.298 0.375 Kullanacağım 134 37.2 3.442 0.437 Hep Kullanacağım 36 10.0 3.145 0.463 20

Tablo 3. Öğrencilerin (B3), (B4), (B5) ve (B6) ya göre MYTP ortalamalarına ilişkin ANOVA sonuçları Farkın Kareler Serbestlik Ortalama MYTP F P* Kaynağı P Toplamı Derecesi Kare LSD** Gruplar 0.524 2 0.262 arası B3 1.419 0.243 - - Grup içi 65.93 357 0.185 Toplam 66.45 359 - Gruplar 0.071 2 0.035 B4 arası 0.190 0.827 - - Grup içi 66.38 357 0.186 Toplam 66.45 359 - B5 Gruplar arası 0.044 2 0.022 Grup içi 66.41 357 0.186 0.119 0.888 - - Toplam 66.45 359 - B6 Gruplar 4.822 2 2.411 3-1 0.000* arası 13.97 0.000* 3-2 0.009* Grup içi 61.63 357 0.173 2-1 0.000* Toplam 66.45 359 - B7 Gruplar 2.910 3 0.970 6-4 0.000* arası 5.434 0.001* 6-5 0.029* Grup içi 63.54 356 0.178 5-4 0.020* Toplam 66.45 359 - B8 Gruplar arası 1.496 4 0.374 Grup içi 64.96 355 0.183 2.044 0.088 - - Toplam 66.45 359 - B9 Gruplar 3.456 4 0.864 7-9 0.002* arası 4.868 0.001* 8-9 0.019* Grup içi 62.99 355 0.177 9-10 0.000* Toplam 66.45 359 - **: 1:Hiç başarılı olamam, 2:Kararsızım, 3:Başarılı olabilirim, 4:İyi, 5:Orta, 6:Zayıf, 7: Kullanmayacağım, 8: Kararsızım, 9: Kullanacağım, 10: Hep kullanacağım Tablo 4. MYTO de yer alan maddelere ilişkin tanımlayıcı istatistikler Maddeler x S.S Değer 1. Öğretmenin mesleğini sevmesi, onun mesleki hayatında başarılı olmasını sağlar. 4.36 1.02 T.Katılıyorum 2. Öğretmenlik toplumsal statüsü düşük olan bir meslektir. 3.33 1.42 Kararsızım 3. Öğretmenlik çok sevdiğim bir meslektir. 3.80 1.14 Katılıyorum 4. Öğretmenlik mesleğinin toplumda saygınlığını yitirmiş olmasına üzülürüm. 1.76 1.07 H.Katılmıyorum 5. Öğretmenlik, öğretmenlerin kendilerini sürekli geliştirmelerini isteyen bir meslektir. 4.31 0.92 T.Katılıyorum 21

6. Öğretmenlik para için yapılacak bir meslek değildir. 2.11 1.16 Katılmıyorum 7. Öğretmenlik, yaşamımı sürdürmem için ideal olan bir meslektir. 3.50 1.20 Katılıyorum 8. Öğretmenlik sadece bilgi aktaran bir meslek değildir. 1.78 0.95 H.Katılmıyorum 9. Öğretmenlik mesleği, öğretim teknolojisinden yararlanmayı gerektirir. 4.16 0.93 Katılıyorum 10. Öğretmenlik maddi yönden tatmin edici/doyum sağlayıcı bir meslek değildir. 2.15 1.26 Katılmıyorum 11. Öğretmenlik mesleğini iş garantisi olduğu için seçtim. 3.02 1.32 Kararsızım 12. Öğretmenlikten alacağım haz ile bu mesleğin tüm zorluklarını göğüslerim. 3.46 1.12 Katılıyorum 13. Öğretmenlik profesyonellik isteyen bir meslektir. 3.97 1.08 Katılıyorum 14. Tatil olanağı bolca olsa da yine de öğretmenlik yapmak istemem. 3.50 1.34 Katılıyorum 15. Öğretmenlik mesleğini ÖSS puanım yettiği için seçtim. 3.28 1.43 Kararsızım 16. Öğretmenliği sıradan insanların yapabileceği kanaatinde değilim. 1.80 0.98 H.Katılmıyorum 17. Çocuklara/gençlere bir şeyler öğretmekten zevk alırım. 3.96 1.13 Katılıyorum 18. İşsiz kalsam da hiçbir zaman öğretmenlik yapmak istemem. 3.88 1.35 Katılıyorum 19. Öğretmen olup topluma yararlı bireyler yetiştirmek beni gururlandırır. 3.95 1.21 Katılıyorum 20. İstediğim bir yerde bile olsa yine de öğretmenlik yapmak istemem. 3.71 1.38 Katılıyorum 21. Sürekli yeni bir şeyler öğrenmek benim için bir tutkudur. 3.66 1.25 Katılıyorum 22. Tercih edebileceğim en son meslek öğretmenliktir. 3.67 1.40 Katılıyorum 23. Öğretmenlik, öğrencilere erdemli olmayı öğreten bir meslektir. 3.87 1.19 Katılıyorum 24. Öğretmenliği sevmede mesleki formasyon derslerinin etkisi yoktur. 3.09 1.34 Kararsızım 25. Öğretmenlik bilimsel yönü olan bir meslektir. 3.73 1.14 Katılıyorum 26. Hiçbir şey olamasam da bari öğretmen olayım düşüncesi beni rahatsız eder. 2.33 1.30 Katılmıyorum 27. Öğretmenlik yerine daha çok kazanç sağlayan bir 3.05 mesleği yapmak isterim. 1.38 Kararsızım 28. Bu mesleği yakın çevremdeki insanların baskısıyla tercih ettim. 3.22 1.43 Kararsızım 29. Öğretmenlik yıpratıcı ve zor bir meslektir. 3.48 1.35 Katılıyorum 30. Öğretmenlik mesleğiyle ilgili hiçbir şey ilgimi çekmez. 3.34 1.42 Kararsızım 31. Öğretmenlik birçok önemli niteliklere sahip olmayı gerektiren bir meslektir. 3.88 1.17 Katılıyorum 22

32. Öğretmenlere toplumda hak ettiği değerin verilmediğine inanıyorum. 1.95 1.11 Katılmıyorum 33. Öğretmenlik toplumun geleceğini şekillendiren bir meslektir. 3.97 1.24 Katılıyorum 34. Öğrencilerin her türlü kişisel problemleriyle ilgilenmek can sıkıcıdır. 3.11 1.35 Kararsızım 35. Maddi yönü iyileştirilirse öğretmenlik mesleğini daha büyük bir zevkle yaparım. 3.50 1.39 Katılıyorum 36. Öğretmenlik zevkle yapabileceğim bir meslek değildir. 3.32 1.37 Kararsızım 37. Bir daha dünyaya gelsem yine öğretmen olmak isterim. 3.23 1.27 Kararsızım 38. Bir öğretmen olarak sınıf içi öğrenci davranışlarını iyi analiz ederim. 3.80 1.11 Katılıyorum 39. Öğretmenlik sorumluluk isteyen bir meslektir. 3.92 1.19 Katılıyorum 40. Bu mesleğin bana çok şey kazandıracağını düşünmüyorum. 2.77 1.41 Kararsızım 41. Öğretmen olup toplumdaki bireylere eğitim hizmeti sunacağımdan dolayı mutluyum. 3.56 1.28 Katılıyorum 42. Öğretmenlik mesleğini layıkıyla yapabileceğime inanmıyorum. 2.98 1.37 Kararsızım 43. Ülkemin en ücra köşesi bile olsa yine öğretmenlik yapmayı tercih ederim. 3.12 1.31 Kararsızım 44. Mümkün olsa öğretmenlik yerine başka mesleği seçerim. 2.75 1.36 Kararsızım 45. Öğretmenlik fedakârlık/özveri gerektiren bir meslektir 3.86 1.23 Katılıyorum 46. Öğretmenlik mesleği ile ilgili hizmet içi kurslara katılmak hoşuma gitmez. 2.89 1.32 Kararsızım 47. Öğretmenlik mesleğiyle ilgili yayınlar (kitap, dergi, makale vs.) dikkatimi çeker. 3.65 1.15 Katılıyorum 48. Öğretmenlik mesleğini seçmek isteyenleri her zaman desteklerim. 3.61 1.16 Katılıyorum 49. Benim için en uygun mesleğin öğretmenlik olduğunu düşünürüm. 3.40 1.28 Kararsızım 50. Bana göre öğretmenlik kutsal bir meslektir. 3.80 1.28 Katılıyorum 51. Sürekli bir sınıfta bulunup çocuklarla/gençlerle uğraşmak beni huzursuz eder. 3.12 1.39 Kararsızım 52. Kendimi sürekli geliştirmesem de mesleğimde başarılı olacağıma inanıyorum. 3.31 1.33 Kararsızım 53. Öğretmenlik manevi hazzı/doyumu olan bir meslektir. 3.55 1.35 Katılıyorum 54. Parasal yönü iyileştirilirse bile yine de öğretmen olmayı istemem. 3.38 1.44 Kararsızım 55. Öğretmenlik mesleğini sevdiğim için tercih etmedim. 3.05 1.46 Kararsızım 23

Tablo 5. Öğrencilerin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının genel dağılımı N Ortalama S.Sapma Min-Mak MYTP 360 3.329 0.430 2.02-4.79 Tablo 6. Cinsiyet ve öğrenim şekillerine göre öğrencilerin MYTP ortalamalarına ilişkin t- testi sonuçları N Ortalama S.Sapma t-değeri p Cinsiyet Bayan 117 3.334 0.450 Erkek 243 3.327 0.421 0.130 0.897 Öğrenim şekli Normal Öğretim 211 3.327 0.418 İkili Öğretim 149 3.333 0.449-0.128 0.898 Tablo 7. Okudukları bölümlere göre öğrencilerin MYTP ortalamalarına ilişkin tanımlayıcı istatistikler Anabilim Dalları N MYTP Ortalama S.Sapma Matematik 98 3.414 0.403 Fen Bilgisi 40 3.462 0.450 Sosyal Bilgiler 32 3.352 0.569 Sınıf Öğretmenliği 190 3.254 0.400 TOPLAM 360 3.329 0.430,Tablo 8. Okudukları bölümlere göre öğrencilerin MYTP ortalamalarına ilişkin ANOVA sonuçları Farkın p Kareler Serbestlik Ortalama MYTP F P* Kaynağı Toplamı Derecesi Kare LSD Matematik- Gruplar Sınıf 2.500 3 0.833 0.003* arası Öğretmenliği Grup içi 63.95 356 0.180 Toplam 66.45 359 -- *: p<0.05 4.638 0.003* Fen Bilgisi- Sınıf Öğretmenliği 0.005* 24