Kamu i ve Yerel ler Reformları: Neredeyiz? Ne Yapmalı? Son üç senede, kamu yönetimini düzenleyen yasal çerçeve vatandaşa hizmet odaklı bir yönetim tarzına geçmek için ciddi bir şekilde değişti. Uygulama şimdilerde başlamakta. Yeni kanunlar yepyeni bir yönetim felsefesi getiriyor, yapılanlar sadece teknik düzenlemeler değil. Bu düzenlemeler birbirini tamamlayacak şekilde uygulandığında kamu yönetiminde bir zihniyet ve kültür değişikliğine yol açabilir. Yoksa herbir düzenleme teknik bir düzeltme olarak algılanır, tek başına ve bölük pörçük uygulanırsa kırtasiye arttı denir, pek bir işe yaramaz. Dolayısıyla hükümetin bu reformları uygulama stratejisi en az yapılan yasal değişikler kadar önemli. Ancak, ortada kamuoyuna açıklanmış bir uygulama stratejisi halen yok. Bu rapor, yeni kanunlar çerçevesinde yerel yönetimlerin mali yönetim açısından ne yapması gerektiğini özetliyor ve bu düzenlemelerin, hangi tip yerel yönetimler tarafından hangi sırada uygulanabileceği konusunda öneriler sunuyor 1. Bu raporda ele alınan düzenlemeler arasında birbirini tamamlama açısından mantıksal bir dizgi var, buna ilaveten bazı düzenlemelerin uygulanması diğerlerine göre daha kolay. Diğer tarafdan, bu düzenlemeleri uygulayacak yerel yönetimlerin kurumsal kapasiteleri de birbirinden farklı. Genellikle il özel idareleri belediyelerden daha yetkin, ve yine genellikle, büyük belediyeler küçük belediyelerden daha yetkin. Raporun sunduğu öneriler bu saptamaları gözönüne almakta. Aşağıdaki tablo, raporda sunulan önerileri özetlemektedir. Yerel lerde Reformlarının uygulanmasına dair özet öneriler: Reform Konusu Borç ve Açık limitleri Tüm yerel idareler ve Mahalli İdareler GM ne (MİGM) sunsun Performans bazlı Bütçeleme Büyükşehir İl Özel İdareleri (İÖİ) ve belediyeleri planlarını (16 il) MİGM yerel idarelerin ana hizmetleri için anahtar performans göstergelerini belediyeleri planlarını (65il) belediyeleri performans bütçelerini 50,000 üzerinde diğer belediyeler. Tüm diğer İÖİler ve Orta vadeli Bütçe Bütçe Kodları belediyeleri Orta Vadeli bütçelerini belediyeleri Tüm yerel idareler 50,000 üzerinde diğer belediyeler Bütçe hazırlama süreci ve takvimi Nakit Akışı Planı Harcama süreci ve Harcama yetkilisi Tüm yerel idareler bütçeleri yeni bütçe takvimine göre belediyeleri bütçe tavanları ilan etsin. Tüm İÖİ ler ve şehir Diğer belediyeler belediyeleri nakit akış planı Tüm yerel yönetimler yeni Tüm diğer İÖİ ler ve bütçe tavanları ilan etsin. 1 Rapor Dünya Bankasının Mali Sorumluluk Durum Değerlendirmesi raporu çerçevesinde hazırlandığı için İngilizcedir. 1
Mali Kontrol Ödeme süreci Muhasebe ve Mali Raporlama. Sistemleri(MYES) İç denetim Faaliyet Raporları Dış Denetim Denetim Komisyonları Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Tüm İÖİ ler ve şehir Diğer belediyeler belediyeleri mali kontrol yetkililerini ve yeni Tüm yerel yönetimler yeni belediyeleri yeni MIGM yerel yönetimlerin MYES için işlevsel gereklilikleri tanımlasın. Büyük iç denetçilerini. Tüm yerel yönetimler kolay formatda bir faaliyet raporu. belediyeleri yeni İÖİ sistemi büyükşehirlerde test. Belediye Sistemi geliştirilsin. Büyüknin şirketleri iç denetçilerini. 100,000 üzeri tüm belediyeler iç denetçilerini belediyeleri detaylı faaliyet raporları. Diğer belediyeler İÖİ sistemi tüm illerde uygulansın, Belediye sistemi 20 belediyede test İÖİ ler iç denetçilerini. Tüm diğer İÖİ ler ve detaylı faaliyet raporları. Sayıştayın yerel yönetimlerin meclislerine raporlama sorumluluğu kanununda açıkça belirtilsin. Sayıştayla ilişkileri tanımlansın, her türlü dış denetim ve teftiş raporları komisyonlara sunulsun. Yerel yönetim reformlarına önderlik edecek ve destekleyecek şekilde yeniden örgütlensin, Bu reformların uygulanmasında yerel yönetimlerden sorumlu olan İç İşleri Bakanlığı esas oyuncu, mali yönetimle sorumlu olan Maliye Bakanlığı ise yönetmen. Senaryonun ana hatlarını yasal çerçeve ortaya koyuyor, senaryonun detaylarını da -yönetmelikleri- Maliye Bakanlığı yavaş yavaş da olsa ortaya çıkarıyor. İç İşleri Bakanlığı, bir tarafdan yerel yönetimler için bu yönetmeliklere uygun düzenlemeler hazırlayacak, diğer tarafdan bu düzenlemelerin uygulanması için yerel yönetimleri yönlendirecek, destekleyecek ve eğitecek. İç İşleri Bakanlığı bu görevleri yerine getirecek kapasiteye sahip, ancak, bu görevi yerine getirecek şekilde organize değil. Kötü senaryoda, İç İşleri Bakanlığı bu reformları yetkin bir şekilde uygulamak üzere organize olmadığını idrak etmez, bunlar teknik düzenlemelerdir, Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Maliye Bakanlığı ile iletişim içinde bu düzenlemeleri yayınlar der. İyi senaryoda, İç İşleri Bakanlığı reformu bir bütün olarak gören, her bir düzenlemenin birbirini nasıl tamamladığını anlayan, düzenlemelerin detayına vakıf, birlikte takım ruhu ile çalışan, hiyerarşik olmayan en az elli kişilik bir takım kurar. Bu takımın misyonu bu reformları uygulamaktır. Bugünlerde İç İşleri Bakanlığının bu kapasiteyi yaratmak üzere AB desteği ile UNDPnin danışmanlık hizmetlerini sunacağı bir proje başlatmakta. Bu raporda sunulan öneriler üstüne yapılacak tartışmalardan ortaya çıkabilecek bir uygulama stratejisi, İç İşleri Bakanlığının bu danışmanlık hizmetinden etkin bir şekilde yararlanmasına yol açabilir. 2
Yerel ler ve Reform Uygulama Dizgisi Yerel Büyük Şehir İÖİ ve MİGM ne sunsun Performans bütçelerini Orta Vadeli bütçelerini Nakit akış planı.. sistemi test Iç denetçilerini... Büyük Şehir Belediye ve MİGM ne sunsun Performans bütçelerini Orta Vadeli bütçelerini Nakit akış planı Iç denetçilerini. sistemi test 3
Yerel Diğer İÖİ ve MİGM ne sunsun Bütçelerini yeni bütçe takvimine göre Nakit akış planı Performans bütçelerini Orta Vadeli bütçelerini Iç denetçilerini Şehir Belediyeleri ve MİGM ne sunsun. Performans bütçelerini Orta Vadeli bütçelerini Nakit akış planı Yeni muhasebe ve mali raporlama Iç denetçilerini Detaylı bir faaliyet raporu 50,00 üstü diğer Belediyeler ve MİGM ne sunsun. Nakit akış planı Mali kontrol yetkililerini Yeni muhasebe ve mali raporlama Detaylı bir faaliyet raporu. 4
Yerel Diğer Belediyeler ve MİGM ne sunsun Nakit akış planı Mali kontrol yetkililerini Yeni muhasebe ve mali raporlama düzenlemelerini uygulasın İç İşleri Bakanlığı Büyükşehir İl Özel İdareleri (İÖİ) ve belediyeleri için kılavuzu hazırla, eğitimini ver, sürece katıl Büyükşehir İl Özel İdareleri (İÖİ) ve belediyelerinin hizmetleri için anahtar performans göstergelerini hazırla Analitik bütçenin ne işe yaradığı konusunda yerel yönetim üst idareci ve meclislerine eğitim ver. Nakit akış planlanı nasıl hazırlanır kılavuzu oluştur. Performans bütçesi hazırlama kılavuzunu hazırla, eğitimini ver, sürece katıl. Orta Vadeli bütçe hazırlama kılavuzu hazırla, eğitimini ver, sürece katıl. hizmetleri sun. Performans bütçesi hazırlama kılavuzunu geliştir Orta Vadeli bütçe hazırlama Bütçe ugulama süreci eğitimleri düzenle. sisteminin işlevsel gerekliliklerini belirle, uygulanan iyi sistemleri incele, sistem geliştirmeye başla. Hazine ve Maliye ile birlikte bir borç tablosu formatı hazırla ve bunu hesaplara bağla. Bütçe ugulama süreci eğitimleri düzenle sistemini test et. Iç denetim kılavuzu hazırla, eğitimini ver. Bütçe ugulama süreci eğitimleri düzenle sistemini test et. Çeşitli yerel yönetimler için faaliyet raporu formatı hazırla. Yerel yönetimler için reform uygulama karnesi hazırla, performans ile ilgili ödeneği bu karneye bağla. Faaliyet raporu formatını güncelle. Reform uygulama karnesi hazırla. Iç denetim kılavuzu hazırla, eğitimini ver. Reform uygulama karnesi hazırla 5