Dr. Abidin Duran AKÜ KBB AD Arş. Grv.

Öykü ve FM Testler A. Koku Testleri I. Psikofizik II. Elektrofizyolojik B. Nöropisikolojik Görüntüleme yöntemleri Biyopsi

Evet /Hayır? İyi bir test; kantitatif, tedaviyi belgeleyebilen, tekrarlanabilir, pratik ve kolay olmalıdır.

İki Ana Grupta Toplanırlar I. Psikofizik (Subjektif) testler i. Kokunun Algılanması ii. Kokunun Tanınması iii. Kokunun Diskriminasyonu iv. Kokunun İdentifikasyonu II. Elektrofizyolojik(Objektif) testler

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler i)kokunun Algılanması Eşik? Değer? Denemeler Sonuçlar Ortalama Test Kitlerinin Hazırlanması; iki yöntem a. Dilüsyon Sıvı Halinde Koku + Çözüzcü Açık Şişe Oksidasyon ve kontaminasyon Buharlaşma b. Olfaktor Spektrogram Buhar halinde Koku + Hava Maliyet ve boyutu? eg. Olfaktometre T07

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler i)kokunun Algılanması Kullanılan bazı kimyasallar Merkaptanlar(Kokarca benzeri koku) Stuiver ve ark.(1958) En fazla 9, en az 1koku molekülü 1 rec. Uyarısı En az 40 rec uyarısı Eşik Primidin N-Butil alkol(1 Butanol) Suda çözünebilirler, kolayca taşınabilirler En çok kullanılırlar Feniletilalkol(Gül benzeri koku) Daha az trigeminal reaktivite Daha iyi çözüm

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler i)kokunun Algılanması 3 şekilde test edilir a) Bir seri koku tüpü Kolay hissedilebilir [ ] Algılanamayacağı [ ] 3 lü seçme 2 li seçme eg. Butanol koku testi b) Azalan ve Artan koku seriler Stimülasyona bağlı sensitivite kaybı Eşikler genelde yüksek çıkar a) Merdiven yöntemi %66-67 %75 Eşik değerlerine yakın [ ] Kısa zaman Doğru Yanıt Oranları = Eşik Azalan seride algılanan min [ ] Kesişim [ ] = Eşik Artan seride algılanan max [ ]

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler ii) Kokunun Tanınması Eşik üstü testler Normal kognitif fonksiyonlar gerekli İki şekilde test edilir a) 2 veya 3 koku içeren set Koku +/- (İdentifikasyon Ǿ ) Kaba ve subjektif b) Hedef kokunun olduğu set Hedef koku Set içinde? Tekrarlar Doğru yanıt skoru = Test skoru Testin varyantı 4 koku + 8 minik şişe Aynı kokuları eşleştir 0-4 arası skor 2-3 kez test tekrarı Ortalama skor = Test skoru

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler Kokunun algılanması + tanınması Japonyada T ve T olfaktometre standart testi 5 ayrı koku ve 8 farklı [ ] barındıran cubuklar Odyogram benzeri grafi Almanyada Sniffin Sticks testi (Zorlu Seçim Testi) koku emdirilmiş penslerin kullanımıyla koku tanımlamasına dayanır Uzun raf ömrü Tekrar kullanılabilme Kısa süre gereği Jörn Lötsch, 2008, Sniffin Sticks testi Algı, tanıma, diskriminasyon

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler ii) Kokunun Diskriminasyonu Sadece kokular arası ayrım yapılır 3 şekilde test edilir a) En basit Belli sayıda aynı / ayrı koku çiftleri Aynı / ayrı? Sonuçlar = Diskriminasyon Oranı b) Daha yaygın Koku Seti + 1 adet farklı koku Farklı koku? Tekrarlar Doğru yanıt % = Diskriminasyon skoru c) Daha karışık ve az kullanılan

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler ii) Kokunun İdentifikasyonu 3 sekilde test edilebilir a) Koku isimlendirme testi Koku seti içindeki kokunun ismi? Normal kişi? Cain ve ark.(1989) Eşik ve tanımlama testi b) Evet / Hayır testi Koku Koku ismi? Doğru / Yanlış Tekrarlar c) Çoktan seçmeli test Koku Koku Listesi

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler ii) Kokunun İdentifikasyonu c) Çoktan seçmeli test; zorunlu seçme (+) Çok fazla varyantı vardır UPSIT ( Univercity of Pennsylvania Smell Identification Test) En sık kullanılanıdır

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler ii) Kokunun İdentifikasyonu c) Çoktan seçmeli test; zorunlu seçme (+) Smell Diskettes Tarama testi 8 disket Hijyen! Göz ve cilt teması! Kullanım ömrü? Test sonucu 7-8; Normal 0-6; Hipozmi, anozmi, kooperasyon problemi

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler ii) Kokunun İdentifikasyonu c) Çoktan seçmeli test; Zorunlu seçme(-) Quick Smell İdentification Test Odor Stick İdentification Test for Japanese(OSIT-T)

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler Kokunun algılanması + İdentifikasyonu Connecticut Chemosensory Clinical Research Center Test Butanol eşik testi 8 item identifikasyon testi Jet Stream Olfactometer test(jso) Eşik + identifikasyon 5 koku

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler Koku testleri ile ilgili önemli bilgiler Koku reseptör uyarılma şekli Ortonazal / Retronazal Uyarı Pierce ve Habern (1996) Koku kaplı küçük film kapağı Dil üzeri Ortonazal / Retronazal Uyarı birbirinden bağımsız Test Ortonazal +/- Retronazal? Koku molekülünün reseptöre ulaşma şekli a) Tek bir doğal nefes En güvenilir ve en sık kullanılan İlk koklama en önemli bilgi tekrar koklama ilk bilgi kuvvetlenir b) Burun içine direk püskürtme

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler IV koku testi? Furutama (1988) Alinamin (Vit B1 thiol tip türevi) enjeksiyonu Latent süre Devam etme süresi eg. Santral olfaktör bozukluk Duration time Şüpe Cevap Ǿ İyileşme prognozu kötü Okabe(1989) Alinamin Metabolik yan ürün Pulmoner olveoller Ekspirasyon Nazofarenks Olfaktör epitel

A.I) Psikofizik (Subjektif) testler Tüm klinisyenler için uygun basit koku testi Alkol pedi testi Anosmi / Hiposmi? Yaklaştır Gözü kapalı hasta Açık bir alkol ped Koku alınıca hasta uyarısı Hasta ile alkol ped arası mesafe? Olfaktor hasar ile orantılı

A.II) Elektrofizyolojik testler 1. Elektroolfaktografi Ottosan ve ark. (1956) Olfaktor mukoza hast. X Santral Hastalıklar Furukama ve ark. (1989) Hipozmi derecesi potansiyallerin kayıp derecesi

A.II) Elektrofizyolojik testler 1. Uyarılmış Olfaktör Potansiyeller Koku + EEG İlk 1966, Finkenzeller 1993, Aufferman Objektif tanı 1988, Kobal ve Hummel Olfaktor uyarının reseptöre ulaşma zamanı Saf koku uyarısı (CN 1) Trigeminal uyarı (CN 5) Hidrojen Sulfid, Vanilin CO2 yüksek [ ], Mentol Asetaldehid Topografik anatomi Parietal bölgede max cevap Vertekste max cevap a) Olfaktor uyarılmış potansiyeller c) Contingent Negative Variation (CNV) Endojen komponent b) Kemosomatosensöriyel uyarılmış potansiyeller

A.II) Elektrofizyolojik testler 1. Uyarılmış Olfaktör Potansiyeller a) Olfaktor uyarılmış potansiyeller c) Contingent Negative Variation (CNV) (-) (-) Anozmi (-) (+) Olfaktor Hasar (-) Eşiğin hemen üstünde koku CNV amlitud Hipozmi

A.III) Nöropskolojik testler Koku Kaybı Demans ile giden hastalıklar KBB için kısa süre alan kolay bir test? Mini Mental Durum Muayenesi Problem (+) Nöropsikolojist Mattis Demantia Rating Scale Blessed Dementia Scale Boston Naming Test Wechsler Memory Scale Revised(WMS-R) California Verbal Learning Test

Görüntüleme Yöntemleri CT MRG PET fmrg Topografik anatomi Pasif koku algılanması Trigeminal ve limbik sistem aktivasyonu Daha kompleks koku fonksiyonları Amigloid, priform korteks, orbitofrontal korteks ve talamus aktivasyonu Olfaktor Biyopsi

UPSIT Koku alamama şikayeti + OERP (+)??? Spesifik nöropsikolojik testler Rey s Memory Test(RMT) Rey 15 Item Memory Test Westerman(1981) Lezzet duyusu Koku duyusu Kahve Dil ucuna Burun Acı tat kahve Koku Ǿ