Bölgesel Çevre Merkezi, REC Türkiye Yerel Yönetimler için AB Çevre Müktesebatı ve Çevre Yatırımlarının Planlanması Semineri, 27.10.2009, İstanbul WWW.PPP.ORG.TR Av. Dr. Ahmet T. KEŞLİ (PhD, LL.M.)
PPP Tanımı Kamu ile özel sektör arasında Kamusal mal ve hizmetlerin Kamu tarafından özel sektörün katılımı ile sunulduğu Özel ortağın riskleri sözleşme konusu eseri meydana getirme hazırda bulundurma hizmetin sunulmasını sağlama Diğer riskler: riskin o riski en iyi yönetecek tarafta bulunduğu Esnek sözleşme modelleri
PPP KARAKTERİSTİĞİ 1. Kamu Özel Sektör 2. Kamu Hizmetinin Sunulması ile İlgili Olma 3. Anlaşma (Uzun Süreli) 4. Risk ve Sorumluluk Paylaşımı 5. İşletme (Özel veya Müşterek) 6. Sunulan Hizmetten Kamunun Sorumluluğu
PPP KAMU İHALE ÖZELLEŞTİRME İLİŞKİSİ Kaynak: TEKİN Ali Güner, Kamu-Özel Sektör İşbirlikleri - Kamu-Özel Ortaklıkları (Public Private Partnerships Veya PPP Modelleri), İdarecinin Sesi Dergisi, Mayıs-Haziran 2007 (Cilt 21 Sayı 122).
Dünyada PPP-1999
Dünyada PPP-2008
PPP YAPILANMASI Kamuda PPP Projelerinden Sorumlu PPP İdaresi Başkanlığı Projelerin Hazırlanması ve Uygulanması PPP İhale Şartnameleri Standart Sözleşmeler İhale Kurumsal Birikim PPP Platformu Projelerin Sağlıklı Şekillenmesi : Müzakere Zemini PPP Atmosferinin Sağlıklı Şekillenmesi : Müzakere Zemini Match-Making Yatırım Destek Ajansı Gelen Yatırımcıların Hazır Projelere Yönlendirilmesi Projelere Yatırımcının Bulunması
Best practice PPP market development Political Interest in the advantages of PPPs Political will/pressure to use PPP models Legal framework to enable the use of PPPs Creation of a PPP Centre Approval of a National PPP Strategy Turkish PPP law NOT in force yet The Government PPP Central Administration NOT formed yet Education of ministries and PPP units Development of guidance and directives Selection of PPP (pilot) projects Implementation and evaluation of PPP (pilot) projects Turkey has started and completed several projects but has not (yet) created a national PPP strategy Standardization of PPP contracts & procedures PPPs as generally accepted alternative Mature PPP market with steady PPP dealflow Dr. Ayhan SARISU, 4th Annual PPP in CEE and SEE Conference, Budapest,, 17th October 2008
International PPP Platform, Turkey
International PPP Platform l Türkiye Türkiye nin İLK ve TEK PPP Platformu Kuruluş: 31.12.2007 Açılış: Ankara Hilton: 01.05.2008 İstanbul Conrad: 02.05.2008 Özel Sektör Bankalar ve Yatırım Şirketleri Müteahhitlik Müşavirlik Kamu Sektörü Siyasetçiler ve Bürokratlar Yerel Yönetimler TBMM ÜYELERİMİZ
Bazı Üye & Sponsorlar
Yönetim ve Denetim Kurulu-1 Başkan Dr. Ahmet T. KEŞLİ (LL.M.) Avukat - Group Law Office, Founding Partner As Başkan Dr. Ayhan SARISU İktisatçı-İşletmeci - Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Proje Grup Başkanı As Başkan Pınar YAPANOĞLU Mühendis-işletmeci - UKTI Yatırım ve Ticaret Müdürü Yönetim Kurulu Üyesi İsmail S. BAKTIR İnşaat Mühendisi - Boydak Holding, Yeni Yatırımlar Grup Müdürü Yönetim Kurulu Üyesi Müge TUNA Garanti Yatırım, Genel Müdür Yardımcısı Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Oğuz CAN Mühendis, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İSTAÇ A.Ş., Sistem Geliştirme Müdürü Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Orhan ÇAKMAK İktisatçı, Hacettepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Yönetim Kurulu Üyesi Özgür PEHLİVAN Hazine Müsteşarlığı Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürlüğü, Müdür Yrd. Yönetim Kurulu Üyesi Rabia EDİBALİ Avukat - Group Law Office Denetim Kurulu Üyesi Ali Güner TEKİN Endüstri Mühendisi-Hukukçu, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Daire Başkanı Denetim Kurulu Üyesi Arda AKARSU İşletmeci, TEB Proje Finansman Müdürü Denetim Kurulu Üyesi Eyüp Vural AYDIN Kamu Yönetimi, Müsiad Genel Sekreter Yardımcısı
Yönetim ve Denetim Kurulu-2 Yönetim Kurulu Üyesi Y. Ayşen ARAS Avukat - Group Law Office Yönetim Kurulu Üyesi Y. Berk BABİLA ECORYS Research and Consulting, Türkiye Müdürü Yönetim Kurulu Üyesi Y. Dr. Murat OKÇU Öğretim Üyesi, TOBB-ITSO Yönetim Kurulu Üyesi Y. Nurettin KİLCİ İşletmeci, Kiler Holding Yönetim Kurulu Üyesi Y. Yusuf TÜRKOĞLU İşletmeci, Başbakanlık İGEME Denetim Kurulu Üyesi Y. Murat BOYLU İşletmeci, Mercedes-Benz Türkiye, Kamu Satış Müdürü Denetim Kurulu Üyesi Y. Neriman KORKMAZ Avukat, İstanbul Barosu Denetim Kurulu Üyesi Y. Sevinç TOKALAŞ Kamu İhale Uzmanı, Sağlık Bakanlığı Bursa Devlet Hastanesi Müdür Yardımcısı
Platformun Amacı Kamu Özel KÖPRÜSÜ (PPP-İhale Farkı) Tıkanma Noktalarını Açma Mevzuat Çalışmalarında Tartışma Uygulamadaki Hatalarda Uyarıcı ve Çözüm Sunucu Olma Tarafların Buluşma Zemini Olma Ülke Kurumsal Kültürünü Oluşturma Akademik Çalışmalar, Sempozyum Düzenleme Eğitimler Düzenleme
TÜRKİYE DE PPP ENERJİ Elektrik üretim, iletim, dağıtım ve ticareti Barajlar ULAŞTIRMA Otoyol, köprü, tünel, otopark, otoyol işletme tesisleri Demiryolu Sivil kullanıma yönelik deniz ve hava limanları İÇME SUYU, KANALİZASYON İçme ve kullanma suyu Arıtma tesisi Kanalizasyon SAĞLIK Hastaneler TURİZM Yat Limanları GENEL İDARE Gümrük Kapıları MADENCİLİK Maden ve işletmeleri ÇEVRE Çevre kirliliğini önleyici yatırımlar İMALAT Fabrika ve benzeri tesisler HABERLEŞME TARIM Sulama
www.ppp.org.tr
MEVCUT KANUNLAR 1 Menafii Umumiyeye Müteallik İmtiyazat Hakkında Kanun,1326-1910. 406 Sayılı, Telgraf ve Telefon Kanunu, 1924. 2813 Sayılı, Telsiz Kanunu, 1983. 3096 Sayılı, Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun, 1984. 3465 Sayılı, Karayolları Genel Müdürlüğü Dışındaki Kuruluşların Erişme Kontrollü Karayolu (Otoyol) Yapımı, Bakımı ve İşletilmesi ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun, 1988. 3996 Sayılı, Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet- Devret Modeli Çerçevesinde Gerçekleştirilmesi Hakkında Kanun, 1994 (4047 SK-1994, 4180 SK 1996, 4493 SK-1999, 5335 SK-2005, 5762 SK-2008).
MEVCUT KANUNLAR 2 4046 Sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun, 1994 (3291 SK-1994, 3974 SK-1994, 5335 SK-2005). 96/8269 Sayılı, Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı, 1996. 4283 Sayılı, Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanun, 1997. 5216, 5222, 5393 Sayılı (Büyükşehir) Belediye Kanunu, 2004, 2004, 2005. 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu, 2005. 5396 Sayılı, Sağlık Hizmetleri Temel Kanununa Bir Ek Madde Eklenmesi Hakkında Kanun, 2005.
YETKİLİ KURUMLAR: YETKİ KARMAŞASI 1. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 2. Devlet Planlama Teşkilatı Başkanlığı 3. Hazine Müsteşarlığı 4. Ulaştırma Bakanlığı 5. Karayolları Genel Müdürlüğü 6. Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü 7. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 8. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 9. Sağlık Bakanlığı 10. Belediyeler 11. İl Özel İdareleri 12. Kamu İhale Kurumu 13. Danıştay Başkanlığı 14. Bakanlar Kurulu
TEMEL SORUNLAR Kamunun İŞBİRLİĞİ mantığından uzak olması Devletin İşletmecilik Merakı Bürokrasi: Proje İzinlerinin Zaman Alması + Çok Fazla Kurumda İşlem Yapılması Hukuki Risklerden Kaçınma: Bürokratlar çok ciddi hukuki ve cezai sorumluluk altında Siyasi Risklerden Kaçınma: Projenin Fizıbl olması- politik risk Bağımsız İdari PPP Otoritesi Danışman Seçiminde Sınırlama: Kamu Öğreniyor, Özel Sektör Türkiye nin En İyileri ile Çalışıyor Eğitimlerde Sınırlama: ÖS En iyi eğitimleri alıyor, KS eğitim alamıyor Kurumsal Birikim Oluşturmama: Koordinasyonsuzluk - kümülatif bilgi Tip Sözleşme: Hataları tekrar Koordinasyonsuzluk: Kurumlar + Kanunlar (1910) Rakam Büyük Olmak Zorunda: 3996 PPP küçük sözleşmelere de uygun Modeller Sınırlı: 3996, Yİ+YİD+YKD+İDH+BOT Süre Sonu Yenileme Sözleşmesi Ancak 4046 Sınırlama Getirmemiş Belediyelerin Bütçe Kaydı Yok Kanunlarda Sektör Sınırlaması Var: 3996 Yargı ile Yatırımcı ve İdarenin Birbirini Anlayamaması
Çözüm PPP KANUNU
BAŞARININ ŞARTI PPP Kanununun BANKABLE olması Bürokrasinin azaltılması tek kapı devlet modelinin uygulamaya sokulması Proje üretilmesinin önündeki engellerin aşılması Yerel/uluslararası finans kuruluşları ve yatırımcıların Kanuna sıcak bakması sağlanmadıkça amaç gerçekleşmez Projelerin müzakere edilmesi ve sosyal taraflar ile istişare zemini oluşturulması
MEVCUT YASALAŞTIRMA ÇALIŞMALARI DPT Tarafından Hazırlanan Metin International PPP Platform, Türkiye Tarafından Kamuoyu ile Müzakere Edilerek Şekillendirilmiş TASLAK Çalışma
KANUNUN ADI BAZI YATIRIM VE HİZMETLERİN KAMU KESİMİİLE ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ MODELLERİ ÇERÇEVESİNDE GERÇEKLEŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN KANUN TASARISI TASLAĞI KAMU VE ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ KANUNU PROJE VE FİNANSMAN İDARESİ KANUNU
Amaç ve Kapsam Bu Kanunun amacı ve kapsamı, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları, yerinden yönetim idareleri ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile kamu kaynağı kullanan diğer kurum ve kuruluşlar tarafından yürütülen bazı adalet, araştırma geliştirme, bilgi teknolojileri, çevre, eğitim, enerji, genel idare altyapısı, güvenlik, haberleşme, imalat, kentsel dönüşüm, kentsel ve kırsal altyapı, konut, kültür, madencilik, sağlık, sulama, tarım, turizm, ulaştırma ve sair yatırım ve hizmetlerin kamu ve özel sektör işbirliği modelleri çerçevesinde gerçekleştirilmesine ilişkin usul ve esaslar ile Proje ve Finansman İdaresinin kuruluş, teşkilat, görev ve yetkilerine ilişkin hususları kapsamak ve düzenlemektir. PPP ile yürütülmesi mümkün olan bütün sektörleri ve bütün faaliyetleri kapsama alması, Bu kapsama, imtiyazların da kesin olarak dahil olacağı şekilde tanımlama yapılması,
İLKELER En iyi finansal kaynağın en uygun finansman imkanı ile temin edilmesi, En uygun yatırımcının temini, Proje risklerinin riski en iyi yönetecek tarafa ait olması, Ekonomik veya sosyal kalkınmaya katkıda bulunması, Yatırımın en kısa sürede tamamlanması ve hizmetin aksaksız yürütülmesinin sağlanması, Uygulamaların rekabete ve eşit muameleye dayalı, açık ve şeffaf usullerle yapılması, İdarelerin kendi görev alanları kapsamında proje üretmeleri, Kamu tarafından garanti verilmesi durumunda garantinin miktar ve süresinin piyasanın işleyişi ile uyumlu olması, Verilen garantilerin, kamunun ve idarelerin finansman dengeleri ile uyumlu olması, Görevli şirketlere sağlanan desteklerin, devlet yardımlarına ilişkin genel kurallara uygun olması, İdarenin uygulanacak PPP yöntemini belirlemekte esnek olması, Yatırım projelerinin seçiminde fayda/maliyet analizi nin dikkate alınması, Projelerde başka bir kamu biriminin aday ve/veya istekli olamaması,
KAMU PROJELERİNDE KULLANILACAK MODELLER Kamu idareleri, görev ve sorumluluklarıyla uyumlu olmak kaydıyla, bir hizmetin sağlanması ve/veya bir eserin tasarımı, yapımı, işletilmesi, kiralanması, ortaklık, menkul kıymetleştirme ve finansmanının temininde özel sektörle genel hükümler ve özel kanunlarda belirtilen isimli sözleşmeler ile aşağıda örnekleri verilen isimsiz sözleşme yöntemlerinin uygulanması suretiyle özel hukuk hükümlerine tabi sözleşmeler yapabilir. ANA UNSURLAR Yapım İşletme Kiralama Ortaklık Menkul Kıymetleştirme Sınırlı Ayni Hakların Tesisi
PPP Biriminin Başarısı Ülkenin PPP Başarısıdır Liderlik ve uzmanlık sergilemediği sürece PPP Birimi başarılı olamaz. Geleneksel alım prosedüründe tecrübeli olan bakanlıklar, yeni birim ile işbirliği yapmak istemeyebilir. PPP lerin kullanımını teşvik etmek ve etkinliği sağlamak önemlidir. Ülkenin PPP Başarısı = PPP Birimin Başarısı
PPP Birimlerinin Farklı Rolleri Avustralya Kanada İrlanda İtalya Hollanda Filipinler G. Afrika B. Krallık Bilgi ve Kılavuzluk Proje Danışmanı Proje Geliştirme PPP Hazırlığı için Finansman Sözleşme Denetimi Onay Yetkisi
PPP İDARESİ TEŞKİLATI KAMU PROJELERİ YÜKSEK KONSEYİ (BAKANLAR) PROJE VE FİNANSMAN KURULU (ÜLKENİN EN SAYGIN UZMANLARI) YÜKSEK İSTİŞARE HEYETİ BAŞKANLIK SEKTÖREL DEPARTMENLAR SERVİS DEPARTMENLARI 1. DAİRE BAŞKANLIĞI 2.DAİRE BAŞKANLIĞI 3.DAİRE BAŞKANLIĞI GAYRIMENLUL DAİRESİ BAŞKANLIĞI İHALE HİZMETLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI BAŞARI ŞARTI: SEKTÖR GRUPLARI SEKTÖR GRUPLARI SEKTÖR GRUPLARI İHALE DOKUMANI + İHALE KOMİSYONU PPP İDARESİ + SÖZLEŞMECİ İDARE ÖRNEK: OTOYOL ÖZELLEŞTİRMESİ
YEREL YÖNETİMLERDE PPP PROJELERİNİN HUKUKİ REJİMİ-I Özelleştirme Kanunu m. 26/1: Belediye ve il özel idarelerine ait ticari amaçlı kuruluşlar ile pay oranlarına bakılmaksızın her türlü iştiraklerindeki paylarının özelleştirilmesine ilişkin işlemler Özelleştirme Kanunundaki esaslara göre, yetkili organlarınca belirlenir ve yürütülür. 5222 Sayılı Belediye Kanunu m.18/j ve 5216 Sayılı BŞB Kn m.7; kendileri sunabilecekleri gibi, görülmesini özel kişi veya kurumlara da devredebilecekleri Karar Organı : j) Belediye adına imtiyaz verilmesine ve belediye yatırımlarının yap-işlet veya yap-işlet-devret modeli ile yapılmasına; belediyeye ait şirket, işletme ve iştiraklerin özelleştirilmesine karar vermek. Yetkinin Sınırı: İmtiyaz, Yap-İşlet, Yap-İşlet-Devret KURUMSAL/AKDİ PPP
YEREL YÖNETİMLERDE PPP PROJELERİNİN HUKUKİ REJİMİ-II Kamu İhale Hukuku Kısa Süre (3 yıl) Belediye Bütçesinden Ödeme 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu Yetki Sınırı: Kamudan Ödeme Yapılmaması
BAŞKANIN POLİTİK İSTEĞİ VE DESTEĞİ Projenin Hazırlanması, Yatırımcı Bulunması İhalesi, Sözleşmesi, İşletilmesi, PPP Kanunu Başkanın Yükünü Hafifletmelidir
TURKİYE NİN İLK PPP PROJESİ: YIL 1874 Dünyanın ikinci yer altı demiryolu Tünel Fransız-İngiliz Konsorsiyumu, 1874 yılında, BOT modeli. Karaköy - Beyoğlu arasında 17 Ocak 1875 de çalışmaya başladı 42 yıllık işletmeden sonra Osmanlı İmparatorluğu nun mahalli idaresine devredildi.
Dikkatiniz için teşekkür ederim. Av. Dr. Ahmet T. KEŞLİ (PhD, LL.M.) Group Law Firm, Founding Partner International PPP Platform, Founding President ppp@grouplaw.com.tr www.ppp.org.tr Tel : +90 212 211 66 11 -Fax:+90 212 211 55 75