GÜNÜBİRLİK CERRAHİDE ÇOCUĞUNUZUN BAKIMI Ankara 2014 ISBN: 978-605-87620-4-6 1
ISBN: 978-605-87620-4-6 Bu kitabın her türlü yayın hakkı yazarlara aittir. Tanıtım amacıyla yapılacak kısa alıntılar dışında, yazılı olarak izin alınmadan ve kaynak gösterilmeden kısmen veya tamamen kopya edilemez; fotokopi, baskı ve diğer yollardan çoğaltılamaz. Ocak, 2014 2
Sevgili Aileler, Bu kitapçık, çocuğunuzun günübirlik cerrahisi ile ilgili bakımında sizleri bilgilendirmek için hazırlanmıştır. Kitapçık içerisinde, çocuğunuzun günübirlik cerrahiye hazırlanmasına, hastanede yapılan işlem basamaklarına ve evde bakımında yapılmasına yönelik bilgiler yer almaktadır. Multidisipliner ekibimiz çocuğunuzun bakımını sağlamada yardımcı olacaktır. Ekibimiz bireysel aile merkezli bakım anlayışını benimsemiş ve bu doğrultuda çalışmaktadır. Eğer konu hakkında sorularınız, endişeleriniz ya da paylaşmak istedikleriniz olursa, ekip üyeleri ile istediğiniz zaman iletişime geçebilirsiniz. Saygılarımızla, Öğr. Gör. Dr. Naime Altay Yrd. Doç. Dr. Ebru Kılıçarslan Törüner Uzm. Hem. Ahu Çırlak 3
GÜNÜBİRLİK CERRAHİ NEDİR? Cerrahi işlemden sonra çocuğunuzun hastanede gece kalmayacağı, aynı gün eve döneceği anlamına gelir. CERRAHİ İŞLEM ÖNCESİ ÇOCUKLAR NELER HİSSEDİYORLAR? Okul öncesi ve okul çağı çocuklarının en önemli özellikleri; girişken, başarılı, çalışkan olma ve cesur görünmedir. Başarılı olmaktan, takdir edilmekten ve arkadaşları tarafından kabul görmekten hoşlanırlar. Bu dönemdeki çocuklar için vücut bütünlüklerinin korunması önemlidir. Bu nedenle, cerrahi işlemler aşağıdaki duyguları yaşamalarına neden olabilir. Doku ve organlarını ya da vücut bütünlüklerini kaybetmekten korkabilirler. Hastalığın ve tedavinin etkileri konusunda kaygı duyabilirler. Çaresizlik duygusu, saygınlığını yitirme, kayıp duygusu, sevgiyi kaybetme gibi duyguları olabilir. Kontrolü dışında yapılan cerrahi işlem ya da diğer işlemlerden dolayı öfkeli olabilir ve işbirliğini ret edebilirler. Neden sonuç ilişkisinin tam gelişmemiş olması nedeniyle yapılan işlemleri hatalı davranışına/larına yönelik ceza olarak algılayabilirler. İşlemler sırasında cesaretli görünseler de anne babalarının yanlarında olmasını ve kendilerini desteklemesini isterler. Anestezi korkusu nedeniyle uyuduktan sonra uyanamama endişesi yaşayabilirler. Okula gidiyorsa, okul rutinlerinin aksaması, arkadaşlarını görmek ve akademik başarısının etkilenmesi gibi konularda endişeleri olabilir. 4
ÇOCUĞUMU CERRAHİ İŞLEME NASIL HAZIRLAMALIYIM? Çocuğunuzu cerrahi işleme hazırlamak için basit kelimeler kullanın. Çocuğunuza karşı dürüst olun ve güvene dayalı bir ilişki kurun. Çocuğunuza cerrahi işlem hakkında neler hissettiğini sorun, bu onu açık iletişimi teşvik edecektir. Çocuğunuzu güçlendirmek ve onda kontrol duygusunu geliştirmek için size ya da sağlık personeline soru sorması için çocuğunuzu teşvik edin. Anksiyetesini azaltmak için, nazik bir ses ve dokunma ile çocuğunuzu destekleyin. Çocuğunuzu 1-2 hafta öncesinden cerrahi işleme hazırlayın. Çocuğunuzu cerrahi işleme hazırlamak için konuyla ilgili hikaye kitaplarından v.b. yaralanabilirsiniz. Çocuğunuzun sorularına açık olun ve tüm sorularını yanıtlayın. Ameliyat sırasında ve sonrasında neler olacağını açıklayın. Çocuğunuza yönelik tehdit ya da rüşveti asla kullanmayın (uygun bir zamanda ödülü kullanmanız önerilecektir). Çocuğunuzun gösterdiği uyumlu davranışları ve yaptıklarını küçük şeyler bile olsa övün. Korkularını ve kaygılarını ifade etmesini teşvik edin. Çocuklar, hastanede öfkeli ya da sessiz olabilirler. Bu normaldir. Destekleyici olun ve çocuğunuza mümkün olduğunca her zaman davrandığınız gibi davranın. 5
HASTANEYE NELER GETİREBİLİRİM? Ekibimiz çocuğunuza günübirlik cerrahi işlem uygulanacağını söyledi ise size önerilerimiz; Çocuğunuza rahat, sıkmayacak, kolay giyilip çıkarabileceği, işlem bölgesine bası yapmayacak bir kıyafet giydirin. Bu tür kıyafetlerin cerrahi alana sürtünme olmadan giyilip çıkarılması kolaydır. Çocuğunuzun hastaneye gelirken istediği nesneyi/leri (oyuncak, battaniye, vb) sorun ve çantasına yerleştirmesinde yardımcı olun. Ayrıca, çantasına yedek kıyafet, terlik, varsa kitabı, defteri, kalemi v.b. nesneleri de koyun. Ameliyattan sonra çocuğunuzun sıvı tüketmesi önerilecektir. Çocuğunuz sıvı tüketmede kullandığı özel bardağı, şişesi vb varsa getirmenizi öneririz. Bu çocuğunuzun sıvı tüketmesini kolaylaştıracaktır. Çocuğunuzun ameliyatta iken okuyabileceğiniz bir kitap, dergi, bulmaca ya da istediğiniz diğer malzemeleri getirin. Kendiniz kahvaltı yaparak gelin ve gün içinde de yemeğinizi yiyin. Çocuğunuza iyi bakım verebilmeniz için bu önemlidir. 6
Hastanemize Hoş Geldiniz Çocuğunuzun cerrahi işleme hazırlanabilmesi için işlem saatinden en az 1 saat önce hastanede olunuz. ÇOCUĞUMUN SERVİSE YATIŞ İŞLEMLERİ NELERDİR? Hastanemize günübirlik cerrahi için geldiğinizde aşağıdaki basamaklar gerçekleştirilmektedir: Günübirlik cerrahi işlemi için gelen çocukların yatış ofisinde yatış işlemleri yapılır. Hastanenin bir danışmanı ile birlikte siz ve çocuğunuz servise çıkarılır. Danışman tarafından size ve çocuğunuza odanız gösterilir. Sizinle ilgilenecek hemşireniz odaya girip kendini tanıtır ve hasta kabul formu ile ameliyat öncesi hazırlık formunu sizinle beraber doldurur. Hemşireniz çocuğunuzun solunumunu, kalp atımını, kan basıncını ve ateşini değerlendirir. Çocuğunuz cerrahi işleme gitmeden önce anestezi doktoru tarafından görülür ve gerekli işlem öncesi ilaçları önerir. Önerilen ilaçlar çocuğunuzun durumuna ve yaşına göre ağızdan, burundan, makattan (rektal) ya da damar yolundan verilir. Doktorunuz tarafından gerekli görülürse çocuğunuzun kanı hemşireniz tarafından alınır. Hemşireniz, çocuğunuzun kimlik bilgilerini içeren kol bandını çocuğunuza takar. Çocuğunuzun tüm giysilerinin çıkartılması sağlanarak, işlem önlüğü giydirilir. 7
CERRAHİ İŞLEME GİDERKEN ÇOCUĞUMUN YANINDA OLABİLİR MİYİM? Hemşireniz, çocuğunuzu sedye ile beraber ameliyathaneye kadar götürür. Eğer isterseniz, sizde ameliyathane kapısına kadar çocuğunuzla beraber gidebilirsiniz. Hemşireniz, ameliyathanede çocuğunuzu ameliyathane ekibine teslim eder. Çocuğunuzun cerrahi işlemi sırasında hastanemizin bekleme salonunda ya da odanızda bekleyebilirsiniz. ÇOCUĞUM CERRAHİ İŞLEM SONRASI NASIL İZLENECEK? Çocuğunuz işleme alındıktan yaklaşık 1-1.5 saat sonra ameliyathaneden hemşireniz tarafından odasına getirilir. Çocuğunuz cerrahi işlemden uyuyarak, sakin ya da huzursuz/ağlayarak gelebilir. Bu durumda endişe edilmemelidir çünkü çocuğunuz ağrısı olduğu için değil anesteziyi vücudundan atma süreci olduğundan dolayı huzursuz olabilir. Çocuğunuza ilk ağrı kesici dozu işlem sonrasında ameliyathanede yapılmaktadır. Hemşireniz çocuğunuzun solunumunu, kalp atımını, kan basıncını ve ateşini belirli aralıklarla değerlendirir. Hemşireniz ayrıca çocuğunuzun işlem bölgesini de belirli aralıklarla kontrol edecektir. Çocuğunuzun tamamen anestezinin etkisinden çıkma süresi 1 1.5 saat kadar olabilir. ÇOCUĞUMU NE ZAMAN BESLEYEBİLİRİM? Çocuğunuzun anestezinin etkisinden çıktıktan sonra (yaklaşık 2 saat sonra) sıvı yiyecekler tüketebilir (su, komposto ve çorba gibi). Kusması olmazsa en az 2-3 saat sonraki öğününde normal beslenmeye geçebilir. 8
ÇOCUĞUMU NE ZAMAN YÜRÜTEBİLİRİM? Çocuğunuz kendini iyi hissettiğinde (anestezinin etkisinden çıktığında) ve hemşirenizin değerlendirmesinden sonra yürüyebilir. İlk yürüme sırasında hemşireniz sizinle beraber olacaktır ve yürütürken nelere dikkat edeceğinizi belirtecektir. NE ZAMAN EVE DÖNEBİLİRİZ? Çocuğunuzun; Yaşam bulguları istenilen düzeyde ise, İşlem bölgesinde bir sorun yoksa, Sıvı alımı ve beslenmesini gerçekleştirdi ise, İdrarını yapabildiyse, Yürütülebildiyse taburculuğu planlanır. EVE GİDERKEN DİKKAT ETMEM GEREKENLER VAR MI? Eve arabayla giderken çocuğunuzu, arabanın arka çocuk koltuğunda kemeri takılı olarak götürebilirsiniz. İşlem bölgesi kemere denk geliyorsa kucağınızda rahatlıkla götürebilirsiniz. ÇOCUĞUMUN EVDE BAKIMINI NASIL YAPABİLİRİM? Adeneidektomi sonrası evde bakım; Çocuğunuzun beslenmesinde aşağıda belirtilen noktalara dikkat edin: Birinci Gün: Soğuk ve berrak sıvılar tüketilir. İkinci Gün: Oda ısısında ki sıvılar, yiyebiliyorsa patates, muz püresi gibi yumuşak gıdalar verilir. Üçüncü Gün: Yavaş yavaş normal beslenme şekline geçilebilir. Bir Hafta Boyunca: Asitli yiyecek ve içecekler, kabuklu yemişler, kızartılmış ekmek gibi besinler tüketilmemelidir. İlk 3 gün bol sıvı içmesini sağlayınız. 9
Tonsillektomi sonrası evde bakım; Çocuğunuzun beslenmesinde ilk 3 gün soğuk ve sıvı gıdaların tüketilmesine dikkat edilir. Ancak hekiminizin önerisi doğrultusunda adeneidektomi için önerilen diyete devam edebilirsiniz. Sünnet sonrası evde bakım; Çocuğunuzun hastanede yapılan pansumanı, idrar ile kirlenmiş ise değiştirilmemelidir. Ancak dışkı ile kirlenmiş ise değiştirilmelidir. Ameliyat sonrasında ki 1. gün ya da 2. gün banyosunu yaptırabilirsiniz. Doktorunuzun önerdiği pomad ya da kremleri belirlenen aralıklarda sürmelisiniz. Ameliyat sonrasında 1. ya da 2. gün hekiminiz sizi kontrole çağıracaktır. Ağrısı Olursa Eve gittikten sonra çocuğunuzda hafif ağrılar devam edebilir. Sağlık ekibimiz tarafında önerilen şekilde ve aralıklarda ağrı kesicileri kullanınız.!!! Çocuğunuz evde bakımı için verilecek önerileri ve ilaçları nasıl kullanacağınızı kitapçığın arka bölümünde yer alan notlar kısmına not ediniz. 10
SAĞLIK PERSONELİNE NE ZAMAN BAŞVURMALIYIM? Çocuğunuzda aşağıdaki durumlardan biri ya da bir kaçı varsa sağlık personelini arayınız. İşlem bölgesinde kanama, aşırı ağrı, aşırı şişlik, kızarıklık, kokulu akıntı varsa, Ateşi 38 C üzerinde ise, Adeneiktomi sonrası sık yutkunma, öksürük, artan ses kısıklığı şikayetleri varsa, Ağrı gittikçe şiddetleniyor ya da ilaç etki etmiyorsa, Açıklanamayan huzursuzluğu, ağlaması, uykusuzluğu varsa, sağlık personelini arayınız. 11
ÖNEMLİ NOTLAR Ameliyat Tarihi: Ameliyatı Yapacak Doktor: Önemli Telefon Numaraları: Hastane: ------------------------------- Çocuk Servisi: ------------------------------- Çocuk Polikliniği: ------------------------------- Randevular ve Takipler Hastaneden ayrılmadan önce kontrol için ne zaman ve nereye başvuracağınızı sağlık personeline sorunuz. Poliklinik kontrolü için randevu aldığınızdan emin olunuz. Taburcu olduktan sonra dikişlerin alınması gerekiyorsa size verilen randevu gününde muayene olduğunuz polikliniğe ya da en yakın sağlık merkezine başvurunuz. Randevu Tarihi Randevu Saati Randevu Yeri 12
ÇOCUĞUNUZUN İLAÇLARI İlacın Adı Miktarı Veriliş Zamanı/ları Veriliş Yolu Dikkat Edilecekler 13
AKLINIZA TAKILAN SORULARINIZI LÜTFEN NOT EDİNİZ. ------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------- 14
KAYNAKLAR 1. Ashley M. Frisch, Arlene Johnson, Shirley Timmons, Carol Weatherford, 2010 Nurse Practitioner Role in Preparing Families for Pediatric Outpatient Surgery Pediatr Nurs. ;36(1):41-47. 2. Ball, J.W., Bindler, R.C. (2006) Child Health Nursing: Partnering with Children and Families, New Jersey: Upper Saddle River. 3. Cihangir Altay, N. (2008). Çocuklarda Ameliyat Öncesi Hazırlık. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 15(2); 68-76. 4. Foss M, Bernhard H. Enhanced recovery after surgery: implications for nursing. British Journal of Nursing 2012;7:221-3. 5 Hockenbery, M.J., Wilson, D. (2011). Wong s Nusing Care of Infants and Children, 9th Edition, Missouri, Elsevier Inc. 6. Justus R, Wyles D, Wilson J, Rode D, Walther V, Lim-Sulit N. Preparing Children and Families for Surgery: Mount Sinai s Multidisciplinary Perspective. Pediatric Nursing 2006; 32(1): 35-43. 7. Kain Z N, Caldwell-Andrews A A, Mayes L C, Weinberg M E, Wang S M, MacLaren J E, Blount R L. Family-Centered Preparation for Surgery Improves Perioperative Outcomes in Children. Anesthesiology 2007; 106(1): 65-74. 8. Kingdon B, Newman K, 2006, Determining Patient Discharge Criteria in an Outpatient Surgery Setting, AORN Journal, April, 83:4 9. Li H, Lopez V, Lee T. Effects of Preoperative Therapeutic Play on Outcomes of School- Age Children Undergoing Day Surgery. Research in Nursing & Health 2007; 30: 320-332. 10. Senemoğlu, N. (2007). Gelişim Öğrenme Ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya, Ankara: Gönül Yayıncılık 11. Kılıçarslan Törüner, E. ve Büyükgönenç L. (2012). Çocuk Sağlığı: Temel Hemşirelik Yaklaşımları. Göktuğ Yayıncılık, 1. Baskı, Amasya. 15