HDR (HIGH DYNAMIC RANGE) TEKNİĞİNİN FOTOĞRAF SANATINDA KULLANIM ALANLARI

HDR (HIGH DYNAMIC RANGE) TEKNİĞİNİN FOTOĞRAF SANATINDA KULLANIM ALANLARI Özgür YERLİ 1 HDR (High Dynamic Range) tekniği, fotoğraf çekilirken değil çekildikten sonra uygulanan bir tekniktir. Dolayısı ile tekniğin uygulanacağı fotoğrafın, HDR uygulamasına olanak sağlayacak şekilde çekilmesi gerekmektedir. HDR uygulaması, aynı karenin, kadrajın yer değiştirmeden 0 değerinde (gözle görülen ışık değeri), + poz değerinde (gözle görülenden daha aydınlık) ve - poz değerinde (gözle görülenden daha karanlık) pozlanmasının ardından, bu fotoğrafların bilgisayar ortamında çakıştırılması ile gerçekleştirilmektedir. Böylece fotoğrafta hem aydınlık ve karanlık bölgeler arasında ışık yönünden denge sağlanmakta hem de renk ve doku açısından daha etkili görseller elde edilmektedir. Bu çalışmanın amacı HDR tekniğinin hangi fotoğraf alanında (manzara, mimari, portre vs) ve hangi kompozisyon kriteri açısından (renk, doku, algılanabilirlik, etkileyicilik) daha etkileyici örnekler sunabildiğinin araştırılmasıdır. Bu amaca yönelik kullanılan materyallerin sağlanması için farklı konulara ilişkin fotoğraflar çekilmiş, bunlara HDR tekniği uygulanmış ve literatürden HDR uygulanmış fotoğraflar derlenmiştir. Elde edilen veriler, fotoğraf sanatına ilgili kişilere izlettirilmiş ve fotoğrafların etkileyicilik, renk doygunluğu, doku, algılanabilirlik öğelerini değerlendiren anket uygulaması yapılmıştır. Uygulanan anketle deneklere fotoğraflardaki etkileyicilik, renk doygunluğu, doku, algılanabilirlik özelliklerinin nasıl değerlendirildiği sorulmuş, buradan hareketle bu öğelerin fotoğraf dallarına göre farklılık gösterip göstermediği araştırılmış, tespit edilen farklılıkların hangi öğe bakımından hangi dalda ortaya çıktığı irdelenmiştir. Bu amaca yönelik fotoğraflar ile değerlendirme kriterleri arasındaki ilişkinin ortaya konabilmesi için veriler bilgisayar ortamında istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Sonuç olarak bu çalışmada şu anlamlı farklılıklar gözlenmiştir: "HDR tekniği uygulanmış fotoğraflar, uygulanmamış olanlardan daha etkilidir", "HDR uygulanmış fotoğraflar arasında konu sınıflaması açısından ilişki vardır", "HDR uygulanmış fotoğraflar arasında etkileyicilik, renk doygunluğu, doku, algılanabilirlik gibi değerlendirme kriterleri açısından ilişki vardır". Elde edilen bulgulara dayanarak HDR tekniğinin uygulanması halinde nispeten daha başarılı olunabilecek fotoğraf alanlarına ve kompozisyon kriterlerine ilişkin öneriler getirilmiştir. Anahtar sözcükler: HDR, fotoğraf, renk, doku, algılanabilirlik. USING AREAS OF HDR (High Dynamic Range) TECHNIQUES IN PHOTO ART HDR (High Dynamic Range) technique, is a technique that applied but after taking a picture. Thus to operate the photo technique, it enables HDR drawn such that the application is required. HDR application, the same frame, the frame displacement of the 0 value (visible light value), + exposure value (visibly than bright), and - exposure value (visible than dark) exposure after these photos, is carried out with the computer platform of matching. Thus, both light and dark areas in a picture of the balance between the light direction is provided more effective in terms of both color and are obtained texture images. The aim of this study is in the field of HDR technique which photos (landscape, architecture, portrait, etc.) and in terms of which the composition criteria (color, texture, detectability, effectiveness) could provide examples to investigate the more impressive. The material used for this purpose to provide photographs from different subjects drawn and applied to these HDR technique applied HDR images are derived from the literature. The resulting data to the appropriate people to the art of photography and photographs impressiveness, color saturation, texture, assessing detectability was administered item questionnaire. A questionnaire applied to subjects in photos impressiveness, 1 Yrd. Doç. Dr., Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Türkiye ozguryerli@duzce.edu.tr, ozguryerli@gmail.com

color saturation, texture, detectability properties. The evaluation is asked, starting from these elements photo by branch show difference were investigated, are examined detected differences which items in terms of which branch to occur. To end the relation between images, can be established with the evaluation criteria for the data were analyzed statistically by means of a computer. In conclusion, in this study, the following significant differences were observed: "HDR technique applied photographs, have not been applied are more effective than", "HDR implemented through the photos subject classification in terms of the relationship", "HDR implemented through the photos impressiveness, color saturation, texture, detectability as the evaluation criteria in terms of there is a relationship. " Based on the findings, obtained from the implementation of HDR technique may be relatively more successful on the field of photography and composition of suggestions have been made to the criteria. Keywords: HDR, photography, color, texture, detectability. GİRİŞ Duranlı (2013)'ya göre fotoğraf, Yunanca Photos 'ışık (photo, foton)' ve Graphos (graphic, grafik) 'çizmek sözcüklerinin birleşmesinden oluşan bir terimdir. Teknik bir ifade ile optik, kimyasal ve elektronik süreçleri kullanarak bir yüzey üzerinde kalıcı görüntü elde etme işi fotoğraftır ve İngilizce Photography sözcüğünün karşılığıdır. Bu kavram birliği çoğu zaman foto+yazı ikilemi şeklinde de kullanılmakta ve fotoğraf kelimesinin karşılığı olarak ışık ile yazılan yazı olarak ifade edilmektedir. Fotoğraf sanatı ise bu eylemin gerçekleştirilmesine aracılık eden, belli bir çerçeve içinde göze hoş görünen bir düzen, kompozisyon yaratma sanatıdır (Anonim 2006). Fotoğraf, ortaya çıkışından beri bilim adamları tarafından bilim ve sanatın en önemli enstrümanlarından biri olarak kabul edilmiştir (Bellone 2010). Fotoğraf sanatı bugün astronomi, tıp, mimarlık, fizik, sinema, matbaa gibi çok geniş bir yelpazede birçok bilim ve sanat araştırıcısı tarafından kullanılmaktadır. Ertuğ (2010)'a göre fotoğraf çeken herkes, fotoğraf sanatının kendisine sağladığı geniş olanaklardan ancak kendi yaratıcılığı ölçüsünde yararlanabilmektedir. Fotoğraf sanatının geçmişi 1800'lü yılların başına dayanmaktadır. Teknolojinin de gelişmesi ile beraber günümüze gelene kadar ilk haline oranla fotoğraf sanatında ve icrasında kullanılan materyaller, teknikler de sürekli değişmiş, gelişmiştir. Bu değişim ve gelişim hala devam etmekte hatta tabiri caizse teknolojinin hızına yetişilememektedir. HDR (High Dynamic Range), bugün fotoğraf çekenlerin sıklıkla başvurdukları bir tekniktir. HDR tekniği, fotoğraf çekilirken değil çekildikten sonra uygulanan bir tekniktir. Dolayısı ile tekniğin uygulanacağı fotoğrafın, HDR uygulamasına olanak sağlayacak şekilde çekilmesi gerekmektedir. HDR uygulaması, aynı karenin, kadrajın yer değiştirmeden 0 değerinde (gözle görülen ışık değeri), + poz değerinde (gözle görülenden daha aydınlık) ve - poz değerinde (gözle görülenden daha karanlık) pozlanmasının ardından, bu fotoğrafların bilgisayar ortamında çakıştırılması ile gerçekleştirilmektedir. Böylece fotoğrafta hem aydınlık ve karanlık bölgeler arasında ışık yönünden denge sağlanmakta hem de renk ve doku açısından daha etkili görseller elde edilmektedir ki HDR tekniğinin uygulanmasının amacı da budur. Beltran ve Mogo (2005), HDR görüntüsünün farklı ışık değerleri ile çekilmiş fotoğraflardan oluşturulduğunu ve fotoğrafta uygun ışık değerlerinin temsil edilebilmesi için kullanıldığını söylemişlerdir. Bir başta tanımda da benzer şekilde

HDR, en az üç adet çekilmiş aynı kadraja ait farklı pozlanmış fotoğrafların, yazılım sayesinde karanlık ve aydınlık yerlerinin belli bir mantık dahilinde yeniden değerlendirilerek dördüncü ve göze hitap eden bir fotoğraf oluşturulması şeklinde tanımlanmıştır. Bu işlem yapılırken 0 poz değerinde karanlık çıkan yerler + pozlanmış kareden, aydınlık çıkan yerler - pozlanmış kareden alınır ve böylece ışık dengesizliklerinin olduğu ve detayların kaybolduğu fotoğraflardan tüm detayların barındıran HDR uygulanmış kare elde edilir (Anonim 2015). HDR tekniğinin uygulanması planlanan kadraj görüntüsü için en az 3 fotoğraf çekilmesi gerektiği için bu süre zarfında fotoğraf makinesinin titrememesi gerekmektedir. Bunun için ya bir tripod kullanılmalı ya da makine titremeyecek bir zemin üzerine oturtulmalıdır. Bu çalışmanın amacı, HDR tekniğinin hangi fotoğraf alanında (manzara, mimari, portre vs) ve hangi kompozisyon kriteri açısından (renk, doku, algılanabilirlik, etkileyicilik) daha etkileyici örnekler sunabildiğinin araştırılmasıdır. Böylelikle çalışılması planlanan konuya göre HDR tekniğinin tercih edilme ve uygulanma düzeyi de ortaya konulmuş olacaktır. Yapılan çalışma ile "HDR uygulanmış fotoğraflar arasında konu sınıflaması açısından ilişki vardır" ve "HDR uygulanmış fotoğraflar arasında etkileyicilik, renk doygunluğu, doku, algılanabilirlik gibi değerlendirme kriterleri açısından ilişki vardır" varsayımlarının doğruluğu araştırılmıştır. MATERYAL ve METOD Çalışmanın temel materyalini HDR tekniği uygulanmış fotoğraflar, çalışmanın amacına uygun hazırlanmış anket ve anketlerin istatistiksel olarak analizinde kullanılan SPSS paket programı oluşturmaktadır. Çalışmanın temel materyallerinden olan HDR görüntülerinin sağlanması için manzara, mimari ve portre konularına ilişkin fotoğraflar çekilmiş, bunlara HDR tekniği uygulanmış ve literatürden HDR uygulanmış fotoğraflar derlenmiştir. Ankette kullanılan HDR tekniği uygulanmış manzara, mimari ve portre konularına ilişkin fotoğraflar Şekil 1'de verilmiştir. Elde edilen veriler, fotoğraf sanatına ilgili kişilere izlettirilmiş ve fotoğrafların etkileyicilik, renk doygunluğu, doku, algılanabilirlik öğelerini değerlendiren anket uygulaması yapılmıştır. Uygulanan anketle deneklere fotoğraflardaki etkileyicilik, renk doygunluğu, doku, algılanabilirlik özelliklerinin nasıl değerlendirildiği sorulmuştur. Yapılan puanlamada bahsi geçen özellikler bakımından 1 puan hiç etkili değil, 2 puan etkisiz, 3 puan biraz etkili, 4 puan etkili ve 5 puan çok etkili olacak şekilde değerlendirilmiştir. Buradan hareketle bu öğelerin fotoğraf dallarına göre farklılık gösterip göstermediği araştırılmış, tespit edilen farklılıkların hangi öğe bakımından hangi dalda ortaya çıktığı irdelenmiştir. Bu amaca yönelik fotoğraflar ile değerlendirme kriterleri arasındaki ilişkinin ortaya konabilmesi için veriler bilgisayar ortamında istatistiksel olarak analiz edilmiş, bunun için One Way ANOVA analizinden faydalanılmış, ortaya çıkan farkların daha detaylı açıklanabilmesi için Tukey testi yapılmıştır.

Şekil 1. HDR tekniği uygulanmış fotoğraflar. BULGULAR HDR tekniği uygulanmış manzara, mimari ve portre konularını içeren fotoğraflara verilen puanlar, algılanabilirlik, renk, doku ve etkileyicilik kriterlerine göre değerlendirilmiş ve şu sonuçlar elde edilmiştir. Tablo 1'de en az ve en çok puan alan fotoğrafların sırası görülmektedir. Her kategoriden 5 tam puan alarak 20 puana ulaşan dört adet fotoğraf bulunmaktadır. Bu fotoğraflar arasında en düşük ve en yüksek puan farkı 8 dir (7 numaralı fotoğraf). En az beğenilen fotoğrafların ise 5, 6 ve 7 puan aldıkları görülmektedir. Bu fotoğraflar arasında en düşük ve en yüksek puan farkı ise 11 dir (9 ve 10 numaralı fotoğraflar). En yüksek ortalamaya 17,5 değeri ile 3 no'lu fotoğrafın, en düşük ortalamaya 11,3 değeri ile 7 no'lu fotoğrafın sahip olduğu görülmektedir. Fotoğraf türlerine göre en yüksek puan ve ortalamaya sahip fotoğrafların manzara, en düşük puan ve ortalamaya sahip fotoğrafların portre olduğu görülmektedir. Tablo 1. Fotoğraf numaralarına göre en düşük en yüksek puan ile ortalamalar toplam Foto No Mean Minimum Maximum 2,00 16,8000 14,00 20,00 3,00 17,5000 14,00 20,00 7,00 15,9000 12,00 20,00 9,00 11,3000 5,00 16,00 10,00 13,4000 7,00 18,00 13,00 12,3000 6,00 16,00 22,00 16,6000 12,00 20,00 Total 14,5348 5,00 20,00

Aldıkları toplam puanlara göre fotoğraf türleri arasında anlamlı ilişkinin varlığı araştırılmış ve Tablo 2'deki verilere ulaşılmıştır. Buna göre aldıkları toplam puanlara göre fotoğraf türleri arasında anlamlı bir ilişki vardır ve bu ilişki istatistiksel olarak açıklanabilmektedir. Tablo 2'nin devamında yer alan Tukey testi, bu farkları detaylı bir şekilde açıklamaktadır. Buna göre tüm fotoğraf türleri arasındaki ilişki anlamlı bulunmuştur. Manzara konulu fotoğraflar ile hem mimari hem de portre konulu fotoğrafların aldıkları toplam puanlar arasında ilişki vardır ve bu ilişki manzara konulu fotoğraflar açısından pozitif yönlüdür. Yani manzara fotoğrafları, mimari ve portre fotoğraflarına göre daha çok beğenilmiştir. Mimari konulu fotoğraflar ile hem manzara hem de portre konulu fotoğrafların aldıkları toplam puanlar arasında ilişki vardır ve bu ilişki manzara konulu fotoğraflarla karşılaştırıldığında negatif yönlüyken portre konulu fotoğraflarla karşılaştırıldığında ise pozitif yönlüdür. Yani mimari konulu fotoğraflar, manzara konulu fotoğraflara göre daha az, portre konulu fotoğraflara göre daha çok beğenilmiştir. Portre konulu fotoğraflar ile hem manzara hem de mimari konulu fotoğraflar arasındaki ilişki de anlamlıdır fakat portre konulu fotoğraflar açısından her iki karşılaştırmada da bu ilişki negatif yönlüdür. Yani portre konulu fotoğraflar, manzara ve mimari konulu fotoğraflara göre daha az beğenilmiştir. Bu tabloda istatistiksel olarak anlamsız bulunan ve açıklanamayan bir ilişli bulunmamaktadır. Tablo 2. Aldıkları toplam puanlar bazında fotoğraflar türleri arasındaki ilişki toplam Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 479,423 2 239,712 42,786,000 Within Groups 1271,798 227 5,603 Total 1751,222 229 toplam Tukey HSD (I) foto_turu (J) foto_turu Mean Difference (I-J) Std. Error Sig. 95% Confidence Interval Lower Bound Upper Bound manzara mimari 1,77937 *,37721,000,8894 2,6693 portre 3,70000 *,40009,000 2,7561 4,6439 mimari manzara -1,77937 *,37721,000-2,6693 -,8894 portre 1,92063 *,37721,000 1,0307 2,8106 portre manzara -3,70000 *,40009,000-4,6439-2,7561 mimari -1,92063 *,37721,000-2,8106-1,0307 *. The mean difference is significant at the 0.05 level. Tablo 3'te kriterler açısından fotoğraf türlerinin aldığı puan ortalamaları görünmektedir. Buna göre tüm kriterler açısından en yüksek puanın manzara fotoğraflarına verildiği görülmektedir. Portre konusu ise sadece algılanabilirlik kriteri hariç diğer tüm kriterlerde aldığı puan açısından son sırada yer almaktadır. Etkileyicilik kriterinde ise portre konulu fotoğrafların diğerlerine oranla oldukça düşük bir puan aldığı görülmektedir. Mimari konulu fotoğrafların ise puan açısından neredeyse her kriterde manzara konulu fotoğraflara çok yakın bir şekilde seyrettiği

dikkat çekmektedir. Buradan hareketle alınan puanlar ile fotoğraf türleri ve kriterler arasındaki ilişki daha detaylı bir şekilde incelenmiştir. Tablo 3. Kriterler ve alınan puanlar açısından fotoğraf türleri Mean Std. Deviation Std. Error etkileyicilik manzara 4,1571,71497,08546 mimari 3,7000,75625,07972 portre 1,9714,76084,09094 Total 3,3130 1,17369,07739 renk manzara 4,0286,83356,09963 mimari 3,5667,91246,09618 portre 3,4571 1,05893,12657 Total 3,6739,96340,06352 doku manzara 4,0000,68101,08140 mimari 3,6778,93410,09846 portre 3,4571 1,09922,13138 Total 3,7087,94264,06216 algilanabilirlik manzara 4,1714,72174,08626 mimari 3,6333,84068,08862 portre 3,7714 1,02394,12238 Total 3,8391,89406,05895 Algılanabilirlik Tablo 4'te algılanabilirlik kriterine göre fotoğraf türleri arasındaki farklar verilmiştir. Buna göre algılanabilirlik kriterine göre fotoğraf türleri arasındaki farklar anlamlıdır ve istatistiksel olarak açıklanabilmektedir. Tukey testi, bu farkları detaylı bir şekilde açıklamaktadır. Buna göre algılanabilirlik kriteri açısından manzara konulu fotoğraflar ile hem mimari hem de portre konulu fotoğrafların aldıkları puanlar arasında ilişki vardır ve bu ilişki manzara konulu fotoğraflar açısından pozitif yönlüdür. Yani manzara fotoğrafları, mimari ve portre fotoğraflarına göre daha çok beğenilmiştir. Mimari konulu fotoğraflar ile portre konulu fotoğraflar arasındaki fark ise anlamlı bulunmamış ve istatistiksel olarak açıklanamamıştır. Tablo 4. Algılanabilirlik kriteri açısından fotoğraf türleri arasındaki farklar algılanabilirlik Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 11,862 2 5,931 7,865,000 Within Groups 171,186 227,754 Total 183,048 229 (I) foto_turu (J) foto_turu Mean Difference (I-J) Std. Error Sig. 95% Confidence Interval Lower Bound Upper Bound manzara mimari,53810 *,13839,000,2116,8646 portre,40000 *,14679,019,0537,7463 mimari manzara -,53810 *,13839,000 -,8646 -,2116 portre -,13810,13839,579 -,4646,1884 portre manzara -,40000 *,14679,019 -,7463 -,0537 mimari,13810,13839,579 -,1884,4646 * The mean difference is significant at the 0.05 level.

Renk Tablo 5'te renk kriterine göre fotoğraf türleri arasındaki farklar verilmiştir. Buna göre renk kriterine göre fotoğraf türleri arasındaki farklar anlamlıdır ve istatistiksel olarak açıklanabilmektedir. Tablo 5'in devamında yer alan Tukey testi, bu farkları detaylı bir şekilde açıklamaktadır. Buna göre algılanabilirlik kriterinde olduğu gibi renk kriteri açısından da manzara konulu fotoğraflar ile hem mimari hem de portre konulu fotoğrafların aldıkları puanlar arasında ilişki vardır ve bu ilişki manzara konulu fotoğraflar açısından pozitif yönlüdür. Yani manzara fotoğrafları, mimari ve portre fotoğraflarına göre daha çok beğenilmiştir. Aynı şekilde portre konulu fotoğraflar ile manzara konulu fotoğraflar arasındaki ilişki de anlamlıdır fakat portre konulu fotoğraflar açısından negatif yönlüdür. Yani portre konulu fotoğraflar, manzara konulu fotoğraflara göre daha az beğenilmiştir. Mimari konulu fotoğraflar ile portre konulu fotoğraflar arasındaki fark ise anlamlı bulunmamış ve istatistiksel olarak açıklanamamıştır. Tablo 5. Renk kriteri açısından fotoğraf türleri arasındaki farklar renk Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 13,129 2 6,565 7,473,001 Within Groups 199,414 227,878 Total 212,543 229 renk Tukey HSD (I) foto_turu (J) foto_turu Mean Difference (I-J) Std. Error Sig. 95% Confidence Interval Lower Bound Upper Bound manzara mimari,46190 *,14937,006,1095,8143 portre,57143 *,15843,001,1977,9452 mimari manzara -,46190 *,14937,006 -,8143 -,1095 portre,10952,14937,744 -,2429,4619 portre manzara -,57143 *,15843,001 -,9452 -,1977 mimari -,10952,14937,744 -,4619,2429 * The mean difference is significant at the 0.05 level. Doku Tablo 6'da doku kriterine göre fotoğraf türleri arasındaki farklar verilmiştir. Buna göre algılanabilirlik ve renk kriterlerinde olduğu gibi doku kriterine göre de fotoğraf türleri arasındaki farklar anlamlıdır ve istatistiksel olarak açıklanabilmektedir. Tablo 6'nın devamında yer alan Tukey testi, bu farkları detaylı bir şekilde açıklamaktadır. Buna göre doku kriteri açısından sadece manzara ve portre konulu fotoğrafların aldıkları puanlar arasında ilişki vardır ve bu ilişki manzara konulu fotoğraflar açısından pozitif yönlüdür. Yani manzara fotoğrafları, portre fotoğraflarına göre daha çok beğenilmiştir. Diğer bir deyişle portre konulu fotoğraflar ile manzara konulu fotoğraflar arasındaki ilişki anlamlıdır fakat portre konulu fotoğraflar açısından negatif yönlüdür. Yani portre konulu fotoğraflar, manzara konulu fotoğraflara göre daha az beğenilmiştir. Mimari konulu fotoğraflar ile manzara ve portre konulu fotoğraflar arasındaki fark ise anlamlı bulunmamış ve istatistiksel olarak açıklanamamıştır.

Tablo 6. Doku kriteri açısından fotoğraf türleri arasındaki farklar doku Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 10,456 2 5,228 6,148,003 Within Groups 193,027 227,850 Total 203,483 229 Tukey HSD (I) foto_turu (J) foto_turu Mean Difference (I-J) Std. Error Sig. 95% Confidence Interval Lower Bound Upper Bound manzara mimari,32222,14696,075 -,0245,6689 portre,54286 *,15587,002,1751,9106 mimari manzara -,32222,14696,075 -,6689,0245 portre,22063,14696,292 -,1261,5673 portre manzara -,54286 *,15587,002 -,9106 -,1751 mimari -,22063,14696,292 -,5673,1261 * The mean difference is significant at the 0.05 level. Etkileyicilik Tablo 7'de etkileyicilik kriterine göre fotoğraf türleri arasındaki farklar verilmiştir. Etkileyicilik kriterine göre fotoğraf türleri arasındaki farklar, algılanabilirlik, renk ve doku kriterlerinde olduğu gibi anlamlıdır ve istatistiksel olarak açıklanabilmektedir. Tablo 7'nin devamında yer alan Tukey testi, bu farkları detaylı bir şekilde açıklamaktadır. Buna göre tüm fotoğraf türleri arasındaki ilişki anlamlı bulunmuştur. Manzara konulu fotoğraflar ile hem mimari hem de portre konulu fotoğrafların aldıkları puanlar arasında ilişki vardır ve bu ilişki manzara konulu fotoğraflar açısından pozitif yönlüdür. Yani manzara fotoğrafları, mimari ve portre fotoğraflarına göre daha çok beğenilmiştir. Mimari konulu fotoğraflar ile hem manzara hem de portre konulu fotoğrafların aldıkları puanlar arasında ilişki vardır ve bu ilişki manzara konulu fotoğraflarla karşılaştırıldığında negatif yönlüyken portre konulu fotoğraflarla karşılaştırıldığında ise pozitif yönlüdür. Yani mimari konulu fotoğraflar, manzara konulu fotoğraflara göre daha az, portre konulu fotoğraflara göre daha çok beğenilmiştir. Portre konulu fotoğraflar ile hem manzara hem de mimari konulu fotoğraflar arasındaki ilişki de anlamlıdır fakat portre konulu fotoğraflar açısından her iki karşılaştırmada da bu ilişki negatif yönlüdür. Yani portre konulu fotoğraflar, manzara ve mimari konulu fotoğraflara göre daha az beğenilmiştir. Bu tabloda istatistiksel olarak anlamsız bulunan ve açıklanamayan bir ilişli bulunmamaktadır.

Tablo 7. Etkileyicilik kriteri açısından fotoğraf türleri arasındaki farklar etkileyicilik Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 189,347 2 94,673 170,408,000 Within Groups 126,114 227,556 Total 315,461 229 etkileyicilik Tukey HSD (I) foto_turu (J) foto_turu Mean Difference (I-J) Std. Error Sig. 95% Confidence Interval Lower Bound Upper Bound manzara mimari,45714 *,11878,000,1769,7374 portre 2,18571 *,12599,000 1,8885 2,4829 mimari manzara -,45714 *,11878,000 -,7374 -,1769 portre 1,72857 *,11878,000 1,4483 2,0088 portre manzara -2,18571 *,12599,000-2,4829-1,8885 mimari -1,72857 *,11878,000-2,0088-1,4483 * The mean difference is significant at the 0.05 level. TARTIŞMA VE SONUÇ HDR tekniğinin fotoğraf sanatında kullanım alanlarının araştırıldığı bu çalışmada manzara, mimari ve portre konularında HDR tekniği uygulanmış fotoğraflar algılanabilirlik, renk, doku ve etkileyicilik kriterlerine göre değerlendirilmiştir. HDR tekniği ile çekilen fotoğraflar incelendiğinde özellikle manzara fotoğraflarında kadrajında bulutların ve su öğesinin yer aldığı fotoğrafların görsellik anlamında öne çıktığı dikkat çekmektedir. Benzer şekilde mimari ağırlıklı yapıların yer aldığı fotoğraflarda detayların vurgulanması yolu ile etkileyicilik miktarının arttığı görülmektedir. Yapılan analiz sonuçlarına göre en fazla puanı manzara fotoğraflarının aldığı görülmektedir. Ayrıca bulgular bölümündeki tablolar bir arada incelendiğinde manzara fotoğraflarının her değerlendirme kriteri için en fazla beğenilen fotoğraf türü olduğu bulunmuştur. Manzara fotoğraflarının ardından mimari konulu fotoğraflar beğenilmiştir. Sıralamada en az beğenilen fotoğraf türü ise portre konulu fotoğraflar olmuştur. Ortama puanlar açısından portre konulu fotoğraflar sadece algılanabilirlik kriterinde mimari fotoğraflara oranla çok az da olsa daha yüksek puan almıştır. Bunun sebebinin HDR uygulanmış fotoğraflardaki keskinlik değerinin artması ve bununla ilişkili olarak portrelerdeki algılanabilirlik beğenisinin, mimari detaylardaki algılanabilirlik beğenisinden daha dikkat çekici olduğu öngörülmektedir. Manzara ve mimari fotoğrafların daha çok beğenilmesi ve portre fotoğraflarının algılanabilirlik kriteri açısından yüksek puan alması konusundaki öngörü, Köken (2015)'in görüşleri ile de uyuşmaktadır. Köken' göre HDR'nin en iyi uygulama alanlarından biri manzaradır. Özellikle bulutlu havalar HDR uygulaması için iyi sonuç vermektedir. Aynı durum şehir manzaraları ya da mimari detaylar için de geçerlidir. Benzer şekilde Köken yaptığı çalışmada, HDR tekniğinin belki de en kötü uygulanmış örneklerine insanların yer aldığı fotoğraflarda rastlanıldığını belirtmiştir. Çalışmada bunun sebebi, mekanı dengelemek amacıyla uygulanan ton eşlemesi işlemlerinin, insan teni üzerinde abartılı sonuçlar doğurması sebep olarak

gösterilmiştir. Carr ve Correll (2012) de HDR uygulanması düşünülen sahnenin seçiminde dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamışlardır. Özellikle ışık, doğru zamanlama ve detaylar, HDR uygulamasının başarısını arttıran faktörler olarak belirtilmiştir. Sonuç olarak HDR tekniğinin, bu çalışma kapsamında ele alınan üç fotoğraf türünden manzara ve mimari konulu fotoğraflarda portreye göre daha fazla beğenildiği bulunmuştur. Özellikle manzara ve mimari alanında, HDR tekniğinin uygulanması planlanan fotoğraflar çekilirken havanın bulutlu olduğu günlerin tercih edilmesi, kadrajda ışığın yansımasını sağlayacak su yüzeyi, metal ve/veya cam yüzeyler gibi parametrelerin varlığı başarı ve beğeni oranını arttıran faktörler olacaktır. KAYNAKLAR Anonim. 2015. HDR. http://tr.wikipedia.org/wiki/hdr Erişim Tarihi: 10.01.2015 Anonim. 2006. Fotoğrafta Işık ve Kompozisyon. TC Milli Eğitim Bakanlığı, Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi. Bellone, R. 2010. Fotoğraf, Kültür Kitaplığı, yayın no: 96. Beltran, L. O. ve Mogo, B, M., 2005. Assessment of Luminance Distribution Using HDR Photograpy. ISES Solar World Congress, Orlando FL. Agust 7-12. Carr, P. ve Correll, R. 2012. HDR Photography Photo Workshop, ISBN: 978-1118- 09383-2 Duranlı, L. 2013. Fotoğraf Çekmek & Fotoğrafın Kısa Tarihi, Lefke Avrupa Üniversitesi TV. Ertuğ, T. 2010. Fotoğraf Sanatı Üzerine, Alter Yayıncılık, Ankara. Köken, Ş. 2015. Fotoğrafın HDR Hali, HDR Fotoğraf Tekniği, http://www.hdrturkiye.org/fotografin-hdr-hali-hdr-fotograf-teknigi, Erişim Tarihi: 10.01.2015 Fotoğraflar Anonim, 2014a.https://farm8.staticflickr.com/7520/15545326357_c5de1986cb_b.jpg Anonim, 2014b. https://farm6.staticflickr.com/5579/15127377131_53cd267c3f_b.jpg Anonim, 2014c. https://farm3.staticflickr.com/2943/15412389682_05d9d78aaf_b.jpg

Anonim, 2014d.https://farm6.staticflickr.com/5507/11704935244_c351cc0428_b.jpg Anonim, 2014e.https://farm8.staticflickr.com/7460/11476927614_04d3a7720a_b.jpg Anonim, 2014f. https://farm4.staticflickr.com/3711/9650464885_6df8f55ff6_b.jpg Anonim, 2014g. https://farm9.staticflickr.com/8085/8599091045_6121bc9c5e_b.jpg Anonim, 2014h. https://www.flickr.com/photos/66427506@n05/8886412928 Anonim, 2014i. http://vi.sualize.us/hdr_portraits_portrait_hdr_pography_picture_upti.html Anonim, 2014j. http://themobilephotographyblog.com/gallery/3/266-190314211743.jpeg Anonim, 2014k. https://www.flickr.com/photos/davidyazel/4979159146 Anonim, 2014l. http://th04.deviantart.net/fs70/pre/i/2013/287/0/b/the_walking_dead carl hdr_re _edit_by_nerdboy69-d5glkb0.jpg Anonim, 2014m. https://www.flickr.com/photos/dashuai322/6712726199/in/photolist-ogut1r-pecozo- 8emHe3-7y6BfC-khpPc-bebtCB-pBVWe-7yTKS9-aAT2Hk-brSK3B-bzi4Pr- 8nB3xs-78i1z8-9QrfFc-7YbXbd-dCSZXn-6TYTZC-66pFis-ZBgkQ-9KtX9V- GLHCn-6uDR9s-okRrC6-7VtbYH-7wnNQr-ajA4Pe-c1xxbo-9eQaiw-7qBwAQ- 6i4KQr-dWeqvS-8khbVo-6ohjXB-d7Cdfw-GLG3K-7yZ2D6-9aT94Y-cWQpTQnY1kCu-mTywMB-9eM42i-9eQbdU-fzsBAF-4HQun4-GZLvY-22RmXP-mTAt4QpEZH4i-6XLM55-668RsN Anonim, 2014n. https://www.flickr.com/photos/97829498@n02/9555976189 Anonim, 2014o. https://farm5.staticflickr.com/4140/4774500641_bf77d6f9f2_b.jpg Anonim, 2014p. http://khongthe.com/wallpapers/architecture/city-facade-at-a-canalhdr-226521.jpg Anonim, 2014r. https://www.flickr.com/photos/45719424@n04/5603492864

Anonim, 2014s. http://fc01.deviantart.net/fs38/i/2008/313/2/6/paris Eiffel_Tower_V_WP_by_sup erjuju29.jpg Anonim, 2014t.https://farm8.staticflickr.com/7228/6997304211_8d226bdddf_b.jpg