s SIMATIC S7-300 ve S7-400 Programlama İçin Merdiven Mantığı (Ladder Logic - LAD) Referans El Kitabı Bu el kitabı sipariş numarası verilen dokümantasyon paketine aittir: 6ES7810-4CA07-8BW1 Basım 01/2004 Önsöz, İçindekiler Bitsel Mantık Komutları 1 Karşılaştırma Komutları 2 Dönüştürme Komutları Sayıcı Komutları Veri Bloğu Komutları Mantıksal Kontrol Komutları Tamsayı Matematiksel Komutları Gerçel Sayı (Kayan Nokta) Matematiksel Komutları Taşıma-Atama (Move) Komutları Program Kontrol Komutları 10 Öteleme (Shift) Ve Dönel Öteleme (Rotate) Komutları Durumsal Bit Komutları 3 4 5 6 7 8 9 11 12 13 Zamanlayıcı (Timer) Komutları Word Mantıksal Komutları 14 Ekler Tüm Merdiven Mantığı (LAD) Komutlarına Genel Bakış Programlama Örnekleri Merdiven Mantığı İle Çalışma İndeks A B C
Güvenlik Yönergeleri Bu el kitabı, personel güvenliği ve bunun yanında ürün ve ürünlerin ve bağlantılı oldukları ekipmanın hasardan korunması için gereken hatırlatmaları içerir. Bu hatırlatmalar aşağıda gösterilen simgelerle ifade edilmiş ve ciddiyetlerine göre aşağıdaki metinlerle belirtilmiştir: Tehlike Uygun önlemler alınmadığı takdirde ölüm, ciddi personel yaralanması veya büyük maddi hasara yol açacağını belirtir. Uyarı Uygun önlemler alınmadığı takdirde ölüm, ciddi personel yaralanması veya büyük maddi hasara yol açabileceğini belirtir. Dikkat Uygun önlemler alınmadığı takdirde hafif personel yaralanmasına yol açabileceğini belirtir. Dikkat Uygun önlemler alınmadığı takdirde hafif maddi hasara yol açabileceğini belirtir. Hatırlatma Özellikle ilgilenilmesi gereken ürün üzerindeki önemli bir bilgiye, ürün idaresine veya dokümantasyonun belirli bir bölümüne dikkatinizi çeker. Kalifiye Personel Bu ekipmanın yalnızca kalifiye personel tarafından kurulup çalıştırmasına izin verilmelidir. Kalifiye personel, mevcut güvenlik uygulama ve standartları çerçevesinde devre, ekipman ve sistemleri teslim etme, kurma ve çalıştırma yetkisine sahip kişiler olarak tanımlanmıştır. Doğru Kullanım Aşağıdakileri dikkate alın: Uyarı Bu cihaz ve bileşenleri yalnızca katalog veya teknik tanımlamada açıklanmış uygulamalarda ve sadece Siemens tarafından onaylanmış ve tavsiye edilen cihaz ve bileşenlerle bağlantılı olarak kullanılabilir. Bu ürün, yalnızca doğru şekilde taşınmış, saklanmış, kurulmuş ve yerleştirilmiş ise ve tavsiye edildiği şekilde kullanılıp bakımı yapılırsa doğru ve güvenli şekilde çalışabilir. Ticari Markalar SIMATIC, SIMATIC HMI ve SIMATIC NET, SIEMENS AG.'nin tescilli ticari markalarıdır. Bu dokümanda bahsi geçen diğer ticari isimleri kendi amaçları doğrultusunda kullanan üçüncü kişiler, ticari isim sahiplerinin haklarını ihlal edebilirler. Telif Hakkı Siemens AG 2004 Tüm hakları saklıdır Bu doküman veya içeriğinin yazılı izin alınmaksızın tekrar oluşturulması, aktarılması veya kullanılması yasaktır. Oluşabilecek zarar, buna uygunsuz davrananların sorumluluğundadır. Patentli ve kayıtlı araçsal model veya tasarım hakları da dahil olmak üzere, tüm hakları saklıdır. Siemens AG Bereich Kontrol ve Otomasyon Geschaeftsgebiet Endüstriyel Otomasyon Sistemleri Postfach 4848, D- 90327 Nuernberg Siemens Aktiengesellschaft Sorumluluk Kabul Edilmeyecek Durumlar Biz bu dokümanın içeriğini, kabul edilen donanım ve yazılım tanımları açısından kontrol ettik. Hatalar tümüyle öngörülemediğinden, tam kabul garantisi veremeyiz. Ancak, bu el kitabındaki veri düzenli olarak gözden geçirilmekte ve gerekli düzeltmeler sonraki basımlara eklenmektedir. Gelişim için önerilerinizi bekleriz. Siemens AG 2004 Teknik veri değiştirilebilir.
Önsöz Önsöz Amaç Bu el kitabı, Merdiven Mantığı (LAD) programlama dili ile kullanıcı programları oluşturmak için kılavuzunuzdur. Bu el kitabı aynı zamanda, sentaks ve Merdiven Mantığı dil bileşenlerinin işlevlerini açıklayan bir referans bölümü içermektedir. Gerekli Temel Bilgi Bu el kitabı, S7 programcıları, operatörleri ve bakım/servis personeli için hazırlanmıştır. Bu el kitabını anlayabilmek için, otomasyon teknolojisi hakkında genel bilgi sahibi olunması gereklidir. Bilgisayar terimlerine ek olarak MS Windows 2000 Professional veya MS Windows XP Professional işletim sistemi altında PC benzeri diğer çalışma ekipmanları (örneğin programlama cihazları) bilgisi gereklidir. El Kitabının Geçerlilik Alanı Bu el kitabı, STEP 7 programlama yazılım paketinin 5.3 sürümü için geçerlidir. IEC 1131-3 İle Uyumluluk LAD, Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (International Electrotechnical Commission) standardı IEC 1131-3 Mantık Merdiveni ( Ladder Logic ) diline karşılık gelmektedir. Daha fazla ayrıntı için STEP 7 dosyası NORM_TBL.WRI içindeki standartlar tablosuna bakınız. iii
Önsöz Gerekliler Bu Mantık Merdiveni el kitabını etkin biçimde kullanabilmeniz için, STEP 7 çevrimiçi yardımda dokümante edilmiş olan S7 programları arkasındaki teoriye aşina olmanız gerekmektedir. Dil paketleri de STEP 7 standart yazılımını kullanmaktadırlar, dolayısıyla bu yazılıma ve beraberindeki dokümantasyona da aşina olmanız gerekmektedir. Bu el kitabı, STEP 7 Referans dokümantasyon paketinin bir parçasıdır. Aşağıdaki tablo STEP 7 dokümantasyonunun bir özetini göstermektedir. Dokümantasyon Amaç Sipariş Numarası Aşağıdakiler için STEP 7 temel bilgisi STEP 7 V5.3, başlangıç el kitabı ile çalışma STEP 7 V5.3 ile programlama Donanım ve haberleşme bağlantıları ayarlarının yapılması, STEP 7 V5.3 S5'ten S7'ye dönüştürme el kitabı Aşağıdakiler için STEP 7 Referansı S7-300/400 el kitapları için Merdiven Mantığı (Ladder Logic - LAD) / İşlev Blok Şeması (Function Block Diagram - FDB) / İfade Listesi (Statement List - STL) S7-300/400 için standart ve sistem işlevi Teknik personel için kontrol görevlerini STEP 7 ve S7-300/400 programlanabilir kontrolörlerle gerçekleyebilme yöntemlerini açıklayan temel bilgi. LAD, FBD ve STL programlama dillerini ve standart ve sistem işlevlerini açıklayıp referans bilgi sunarak STEP 7 temel bilgi düzeyini arttırır. 6ES7810-4CA07-8BW0 6ES7810-4CA07-8BW1 Çevrimiçi yardımlar Amaç Sipariş Numarası STEP 7 için yardım Çevrimiçi yardım şeklinde STEP 7 ile programlama ve donanım ayarlarının yapılması temel bilgisi. STEP 7 parçası Standart yazılım AWL/KOP/FUP hakkında referans yardımlar SFB'ler/SFC'ler hakkında referans yardımlar Organizasyon blokları hakkında referans yardım Bağlam-duyarlı referans bilgisi STEP 7 parçası Standart yazılım iv
Önsöz Çevrimiçi Yardım Bu el kitabı, yazılıma tümleşik bir çevrimiçi yardım ile bütünlenmektedir. Bu çevrimiçi yardım, size yazılımı kullanırken ayrıntılı destek sağlamak içindir. Yardım sistemi, yazılıma birkaç arayüz üzerinden tümleştirilmiştir: Bağlam-duyarlı yardım, size üzerinde çalıştığınız içerik hakkında bilgi vermektedir, örneğin açık bir diyalog kutusu veya aktif pencere. Bağlam-duyarlı yardımı Yardım > Bağlam-Duyarlı Yardım (Help > Context-Sensitive Help) menü komutuyla veya F1 tuşuna basıp araç çubuğundaki soru işareti simgesi ile kullanabilirsiniz. STEP 7 hakkında genel yardımı Yardım > İçerik (Help > Contents) veya bağlam-duyarlı yardım penceresinde "STEP 7 Yardımı" ("Help on STEP 7") düğmesi ile çağırabilirsiniz. Tüm STEP 7 uygulamaları için terimler listesini "Terimler" ("Glossary") düğmesi ile çağırabilirsiniz. Bu el kitabı, "Merdiven Mantığı Yardım" ("Help on Ladder Logic") 'dan çıkartılmıştır. El kitabı ve çevrimiçi yardım aynı yapıyı paylaştıklarından, el kitabı ve çevrimiçi yardım arasında geçiş yapmak kolaydır. İlave Destek Teknik sorularınız olursa, Siemens temsilcisi veya acente yetkilisi ile temasa geçiniz. İletişime geçeceğiniz kişiyi şuradan bulabilirsiniz: http://www.siemens.com/automation/partner Eğitim Merkezleri Siemens sizi SIMATIC S7 otomasyon sistemine alıştırmak için bazı eğitim kursları sunmaktadır. Ayrıntılar için lütfen bölgenizdeki eğitim merkezi ile veya D 90327 Nuremberg, Almanya'daki eğitim merkezi ile temasa geçin. Telefon: +49 (911) 895-3200. İnternet: http://www.sitrain.com v
Önsöz A&D (Kontrol ve Otomasyon) Teknik Destek Tüm dünyada, günün 24 saati hizmette: Nurenberg Johnson City Pekin Tüm Dünya İçin (Nuernberg) Teknik Destek Günün 24 saati, yılda 365 gün Tel: +49 (180) 5050-222 Faks: +49 (180) 5050-223 E-Mail: adsupport@siemens.com GMT: +1:00 Avrupa / Afrika (Nuernberg) Onay ABD (Johnson City) Teknik Destek ve Onay Asya / Avustralya (Pekin) Teknik Destek ve Onay Yerel saat: Pzt.-Cum. 08:00-17:00 arası Yerel saat: Pzt.-Cum. 08:00-17:00 arası Yerel saat: Pzt.-Cum. 08:00-17:00 arası Tel: +49 (180) 5050-222 Tel: +1 (423) 262 2522 Tel: +86 10 64 75 75 75 Faks: +49 (180) 5050-223 Faks: +1 (423) 262 2289 Faks: +86 10 64 74 74 74 E-Mail: adsupport@siemens.com E-Mail: simatic.hotline@ E-Mail: adsupport.asia@ GMT: +1:00 sea.siemens.com siemens.com GMT: -5:00 GMT: +8:00 SIMATIC çağrı ve onay merkezlerinin dilleri genellikle İngilizce veya Almancadır. vi
Önsöz İnternet Üzerinden Servis & Destek Dokümantasyonumuza ek olarak, bilgi birikimimizi de internet üzerinden çevrimiçi olarak şu adreste sunuyoruz: http://www.siemens.com/automation/service&support Bu adreste aşağıdakileri bulabilirsiniz: Ürünleriniz hakkında sürekli güncel bilgileri bulabileceğiniz haber postası. Servis & Destek altındaki arama işlevi üzerinden erişebileceğiniz doğru dokümanlar. Tüm dünyadan kullanıcı ve uzmanların tecrübe alışverişinde bulundukları bir forum. Kontrol & Otomasyon için yerel temsilciniz. Saha hizmetleri, tamir, yedek parça ve daha fazlası hakkında bilgi "Servisler" ("Services") altındadır. vii
Önsöz viii
İçindekiler İçindekiler 1 Bitsel Mantık Komutları 1-1 1.1 Bitsel Mantık Komutlarına Genel Bakış 1-1 1.2 --- --- Normalde Açık Kontakt (Adres) 1-2 1.3 --- / --- Normalde Kapalı Kontakt (Adres) 1-3 1.4 XOR Bit Exclusive OR (Aynıları Dışlayan VEYA) 1-4 1.5 -- NOT -- Ters Enerji Akışı 1-5 1.6 ---( ) Çıkış Bobini 1-6 1.7 ---( # )--- Hat Arası Çıkış 1-8 1.8 ---( R ) Reset Bobini 1-9 1.9 ---( S ) Set Bobini 1-11 1.10 RS Reset-Set Flip Flop 1-12 1.11 SR Set-Reset Flip Flop 1-14 1.12 ---( N )--- Negatif RLO Ayrıt Tespiti (Ayrıt Sezimi - Edge Detection) 1-16 1.13 ---( P )--- Pozitif RLO Ayrıt Tespiti 1-17 1.14 ---(SAVE) RLO'yu BR Belleğine Kaydet 1-18 1.15 NEG Adres Negatif Ayrıt Tespiti 1-19 1.16 POS Adres Pozitif Ayrıt Tespiti 1-20 1.17 Anlık Okuma 1-21 1.18 Anlık Yazma 1-23 2 Karşılaştırma Komutları 2-1 2.1 Karşılaştırma Komutlarına Genel Bakış 2-1 2.2 CMP? I Tamsayı Karşılaştır 2-2 2.3 CMP? D Tamsayı Karşılaştır 2-3 2.4 CMP? R Tamsayı Karşılaştır 2-4 3 Dönüştürme Komutları 3-1 3.1 Dönüştürme Komutlarına Genel Bakış 3-1 3.2 BCD_I BCD'den Tamsayıya 3-2 3.3 I_BCD Tamsayıdan BCD'ye 3-3 3.4 I_DINT Tamsayıdan Double Tamsayıya 3-4 3.5 BCD_DI BCD'den Double Tamsayıya 3-5 3.6 DI_BCD Double Tamsayıdan BCD'ye 3-6 3.7 DI_REAL Double Tamsayıdan Gerçel Sayıya 3-7 3.8 INV_I Birin Tümleyeni Tamsayı 3-8 3.9 INV_DI Birin Tümleyeni Double Tamsayı 3-9 3.10 NEG_I İkinin Tümleyeni Tamsayı 3-10 3.11 NEG_DI İkinin Tümleyeni Double Tamsayı 3-11 3.12 NEG_R Gerçel Sayıyı Negatif Yap 3-12 3.13 ROUND Double Tamsayıya Yuvarla 3-13 3.14 TRUNC Double Tamsayı Kısmını At 3-14 3.15 CEIL Tavan 3-15 3.16 FLOOR Taban 3-16 ix
İçindekiler 4 Sayıcı Komutları 4-1 4.1 Sayıcı Komutlarına Genel Bakış 4-1 4.2 S_CUD Yukarı-Aşağı Sayıcı 4-3 4.3 S_CU Yukarı Sayıcı 4-5 4.4 S_CD Aşağı Sayıcı 4-7 4.5 ---( SC ) Sayıcı Değeri Atama 4-9 4.6 ---( CU ) Yukarı Sayıcı Bobini 4-10 4.7 ---( CD ) Aşağı Sayıcı Bobini 4-12 5 Veri Bloğu Komutları 5-1 5.1 ---(OPN) Veri Bloğu Aç: DB veya DI 5-1 6 Mantıksal Kontrol Komutları 6-1 6.1 Mantıksal Kontrol Komutlarına Genel Bakış 6-1 6.2 ---(JMP)--- Şartsız Atla (Jump) 6-2 6.3 ---(JMP)--- Şartlı Atla 6-3 6.4 ---( JMPN ) Atla-Eğer-Değilse 6-4 6.5 LABEL Etiketle 6-5 7 Tamsayı Matematiksel Komutları 7-1 7.1 Tamsayı Matematiksel Komutlarına Genel Bakış 7-1 7.2 Tamsayı Matematiksel Komutlarını Kullanarak nün 7-2 Bitlerini Oluşturma 7.3 ADD_I Tamsayı Topla 7-3 7.4 SUB_I Tamsayı Çıkart 7-4 7.5 MUL_I Tamsayı Çarp 7-5 7.6 DIV_I Tamsayı Böl 7-6 7.7 ADD_DI Double Tamsayı Topla 7-7 7.8 SUB_DI Double Tamsayı Çıkart 7-8 7.9 MUL_DI Double Tamsayı Çarp 7-9 7.10 DIV_DI Double Tamsayı Böl 7-10 7.11 MOD_DI Double Tamsayı Kalanı Döndür 7-11 8 Gerçel Sayı ( Kayan Nokta) Matematiksel Komutları 8-1 8.1 Gerçel Sayı Matematiksel Komutlarına Genel Bakış 8-1 8.2 Gerçel Sayı Matematiksel Komutlarını Kullanarak nün 8-2 Bitlerini Oluşturma 8.3 Temel Komutlar 8-3 8.3.1 ADD_R Gerçel Sayı Topla 8-3 8.3.2 SUB_R Gerçel Sayı Çıkart 8-4 8.3.3 MUL_R Gerçel Sayı Çarp 8-5 8.3.4 DIV_R Gerçel Sayı Böl 8-6 8.3.5 ABS Gerçel Sayının Mutlak Değerini Hesapla 8-7 8.4 Ek Komutlar 8-8 8.4.1 SQR Karesini Hesapla 8-8 8.4.2 SQRT Karekökünü Hesapla 8-9 8.4.3 EXP Üstel Değerini Hesapla 8-10 8.4.4 LN Doğal Logaritmasını Hesapla 8-11 8.4.5 SIN Sinüs Değerini Hesapla 8-12 8.4.6 COS Kosinüs Değerini Hesapla 8-13 8.4.7 TAN Tanjant Değerini Hesapla 8-14 8.4.8 ASIN Ark Sinüs Değerini Hesapla 8-15 8.4.9 ACOS Ark Kosinüs Değerini Hesapla 8-16 8.4.10 ATAN Ark Tanjant Değerini Hesapla 8-17 x
İçindekiler 9 Taşıma-Atama (Move) Komutları 9-1 9.1 MOVE Değer Ata 9-1 10 Program Kontrol Komutları 10-1 10.1 Program Kontrol Komutlarına Genel Bakış 10-1 10.2 ---(Call) Bobinden FC SFC Çağır (Parametresiz) 10-2 10.3 CALL_FB Kutudan FB Çağır 10-4 10.4 CALL_FC Kutudan FC Çağır 10-6 10.5 CALL_SFB Kutudan Sistem FB Çağır 10-8 10.6 CALL_SFC Kutudan Sistem FC Çağır 10-10 10.7 Çoklu Çalışma Çağır 10-12 10.8 Kütüphaneden Bir Blok Çağır 10-12 10.9 MCR İşlevlerinin Kullanımına Dair Önemli Notlar 10-13 10.10 ---(MCR<) Ana Kontrol Rölesi Açık 10-14 10.11 ---(MCR>) Ana Kontrol Rölesi Kapalı 10-16 10.12 ---(MCRA) Ana Kontrol Rölesini Aktive Et 10-18 10.13 ---(MCRD) Ana Kontrol Rölesini Deaktive Et 10-19 10.14 ---(RET) Dön 10-20 11 Öteleme (Shift) Ve Dönel Öteleme (Rotate) Komutları 11-1 11.1 Öteleme Komutları 11-1 11.1.1 Öteleme Komutlarına Genel Bakış 11-1 11.1.2 SHR_I Tamsayıyı Sağa Ötele 11-2 11.1.3 SHR_DI Double Tamsayıyı Sağa Ötele 11-3 11.1.4 SHL_W Word'ü Sola Ötele 11-5 11.1.5 SHR_W Word'ü Sağa Ötele 11-6 11.1.6 SHL_DW Double Word'ü Sola Ötele 11-7 11.1.7 SHR_DW Double Word'ü Sağa Ötele 11-9 11.2 Dönel Öteleme (Rotate) Komutları 11-11 11.2.1 Dönel Öteleme Komutlarına Genel Bakış 11-11 11.2.2 ROL_DW Double Word'ü Sola Dönel Ötele 11-11 11.2.3 ROR_DW Double Word'ü Sağa Dönel Ötele 11-13 12 Durumsal Bit (Status Bit) Komutları 12-1 12.1 Durumsal Bit Komutlarına Genel Bakış 12-1 12.2 OV --- --- İstisna Biti Taşması 12-2 12.3 OS --- --- İstisna Biti Taşması Kaydedildi 12-3 12.4 UO --- --- Geçersiz İstisna Biti 12-5 12.5 BR --- --- İstisna Biti İkilik Sonucu 12-6 12.6 ==0 --- --- Sonuç Biti Sıfıra Eşit 12-7 12.7 <>0 --- --- Sonuç Biti Sıfırdan Farklı 12-8 12.8 >0 --- --- Sonuç Biti Sıfırdan Büyük 12-9 12.9 <0 --- --- Sonuç Biti Sıfırdan Küçük 12-10 12.10 >=0 --- --- Sonuç Biti Sıfırdan Büyük veya Eşit 12-11 12.11 <=0 --- --- Sonuç Biti Sıfırdan Küçük veya Eşit 12-12 xi
İçindekiler 13 Zamanlayıcı (Timer) Komutları 13-1 13.1 Zamanlayıcı Komutlarına Genel Bakış 13-1 13.2 Bir Zamanlayıcının Bellekteki Yerleşimi ve Zamanlayıcının Bileşenleri 13-2 13.3 S_PULSE Vurumlu (Pulse) S5 Zamanlayıcı 13-5 13.4 S_PEXT Ek Vurumlu (Extended Pulse) S5 Zamanlayıcı 13-7 13.5 S_ODT Gecikmeli (On-Delay) S5 Zamanlayıcı 13-9 13.6 S_ODTS Hafızalı Gecikmeli (Retentive On-Delay) S5 Zamanlayıcı 13-11 13.7 S_OFFDT Gecikmesiz (Off-Delay) S5 Zamanlayıcı 13-13 13.8 ---( SP ) Vurum Zamanlayıcı Bobin (Pulse Timer Coil) 13-15 13.9 ---( SE ) Ek Vurum Zamanlayıcı Bobin (Extended Pulse Timer Coil) 13-17 13.10 ---( SD ) Gecikmeli Zamanlayıcı Bobini (On-Delay Timer Coil) 13-19 13.11 ---( SS ) Hafızalı Gecikmeli Zamanlayıcı Bobin (Retentive On-Delay Timer 13-21 Coil) 13.12 ---( SF ) Gecikmesiz Zamanlayıcı Bobin (Off-Delay Timer Coil) 13-23 14 Word Mantıksal Komutları 14-1 14.1 Word Mantıksal Komutlarına Genel Bakış 14-1 14.2 WAND_W (Word) AND Word - (W VE W) 14-2 14.3 WOR_W (Word) OR Word - (W VEYA W) 14-3 14.4 WAND_DW (Word) AND Double Word - (W VE DW) 14-4 14.5 WOR_DW (Word) OR Double Word - (W VEYA DW) 14-5 14.6 WXOR_W (Word) Exclusive OR Word - (W XOR W) 14-6 14.7 WXOR_DW (Word) Exclusive OR Double Word - (W XOR DW) 14-7 A Tüm Merdiven Mantığı (LAD) Komutlarına Genel Bakış A-1 A.1 İngilizce Simgesellerine (Mnemonics) Göre Sıralanmış LAD Komutları A-1 (Uluslararası) A.2 Almanca Simgesellerine (Mnemonics) Göre Sıralanmış LAD Komutları A-5 (SIMATIC) B Programlama Örnekleri B-1 B.1 Programlama Örneklerine Genel Bakış B-1 B.2 Örnek: Bitsel Mantık Komutları B-2 B.3 Örnek: Zamanlayıcı Komutları B-6 B.4 Örnek: Sayıcı ve Karşılaştırma Komutları B-10 B.5 Örnek: Tamsayı Matematiksel Komutları B-12 B.6 Örnek: Word Mantıksal Komutları B-13 C Merdiven Mantığı İle Çalışma C-1 C.1 EN/ENO Mekanizması C-1 C.1.1 EN ve ENO Bağlı Olan Toplayıcı (Adder) C-2 C.1.2 EN Bağlı, ENO Bağlı Olmayan Toplayıcı C-3 C.1.3 EN Bağlı Değil, ENO Bağlı Olan Toplayıcı C-3 C.1.4 EN ve ENO Bağlı Olmayan Toplayıcı C-4 C.2 Parametre Aktarımı C-4 İndeks xii
Bitsel Mantık Komutları 1 Bitsel Mantık Komutları 1.1 Bitsel Mantık Komutlarına Genel Bakış Bitsel mantık komutları iki basamak ile çalışır, 1 ve 0. Bu iki basamak, ikilik sistem denilen bir sayı sisteminin temelini oluşturur. Bu iki basamak, 1 ve 0, ikilik basamak veya bit olarak adlandırılırlar. Kontakt ve bobinlerin dünyasında 1 aktive edilmiş veya enerji verilmişi, 0 ise aktive edilmemiş veya enerji verilmemişi temsil eder. Bitsel mantık komutları 1 ve 0 sinyal seviyelerini ifade eder ve onları Boole cebiri mantığı ile bütünleştirir. Bu kombinasyonlar 1 veya 0 sonucunu verir ki buna "mantıksal işlemin sonucu" denir. ( result of logic operation - RLO). Mantıksal komutlarca tetiklenen mantıksal işlemler birçok işlev görürler. Aşağıdaki işlevleri gören bitsel mantık komutları mevcuttur: --- --- --- / --- ---(SAVE) XOR ---( ) ---( # )--- --- NOT --- Normalde Açık Kontakt (Adres) Normalde Kapalı Kontakt (Adres) RLO'yu BR Belleğine Kaydet Bit Exclusive OR (Aynıları Dışlayan VEYA) Çıkış Bobini Hat Arası Çıkış Ters Enerji Akışı Aşağıdaki komutlar RLO'nun 1 değerine tepki verirler: ---( S ) ---( R ) SR RS Set Bobini Reset Bobini Set-Reset Flip Flop Reset-Set Flip Flop Diğer komutlar pozitif veya negatif ayrıt geçişine aşağıdaki işlevleri görmek üzere tepki verirler. ---(N)--- ---(P)--- NEG POS Anlık Okuma Anlık Yazma Negatif RLO Ayrıt Tespiti Pozitif RLO Ayrıt Tespiti Adres Negatif Ayrıt Tespiti Adres Pozitif Ayrıt Tespiti 1-1
Bitsel Mantık Komutları 1.2 --- --- Normalde Açık Kontakt (Adres) Simge <adres> --- --- Parametre Veri Tipi Bellek Alanı <adres> BOOL I, Q, M, L, D, T, C İşaretlenmiş bit --- --- (Normalde Açık Kontakt), belirtilen <adres> 'te saklanan bit değeri "1" 'e eşit olunca kapatılır. Kontakt kapatılınca, merdiven ray enerjisi kontakt üzerinden akar ve mantıksal işlem sonucu (RLO) = "1" olur. Aksi halde, eğer belirtilen <adres> 'teki sinyal durumu "0" ise, kontakt açıktır. Kontakt açıkken, enerji kontakt üzerinden akmaz ve mantıksal işlem sonucu (RLO) = "0" olur. Seri olarak kullanıldığında, --- --- RLO'ya AND (VE) mantığı ile bağlıdır. Paralel olarak kullanıldığında, RLO'ya OR (VEYA) mantığı ile bağlıdır. (Status Word) Değeri: - - - - - X X X 1 Örnek I 0.0 I 0.1 I 0.2 Aşağıdaki şartlardan biri oluşursa, enerji akar: I0.0 ve I0.1 girişlerinde sinyal seviyesi "1" ise Veya I0.2 girişinde sinyal seviyesi "1" ise 1-2
Bitsel Mantık Komutları 1.3 --- / --- Normalde Kapalı Kontakt (Adres) Sembol <adres> --- / --- Parametre Veri Tipi Bellek Alanı <adres> BOOL I, Q, M, L, D, T, C İşaretlenmiş bit --- / --- (Normalde Kapalı Kontakt), belirtilen <adres> 'te saklanan bit değeri "0" 'a eşit olunca kapatılır. Kontakt kapatılınca, merdiven ray enerjisi kontakt üzerinden akar ve mantıksal işlem sonucu (RLO) = "1" olur. Aksi halde, eğer belirtilen <adres> 'teki sinyal durumu "1" ise, kontakt açılır. Kontakt açılınca, enerji kontakt üzerinden akmaz ve mantıksal işlem sonucu (RLO) = "0" olur. Seri olarak kullanıldığında, --- / --- RLO'ya AND (VE) mantığı ile bağlıdır. Paralel olarak kullanıldığında, RLO'ya OR (VEYA) mantığı ile bağlıdır. Değeri: - - - - - X X X 1 Örnek I 0.0 I 0.1 I 0.2 Aşağıdaki şartlardan biri oluşursa, enerji akar: I0.0 ve I0.1 girişlerinde sinyal seviyesi "1" ise Veya I0.2 girişinde sinyal seviyesi "1" ise 1-3
Bitsel Mantık Komutları 1.4 XOR Bit Exclusive OR (Aynıları Dışlayan VEYA) Normalde açık ve normalde kapalı kontaktlar, XOR işlevi için, aşağıda gösterildiği şekilde oluşturulmalıdır. Semboller <adres1> <adres2> <adres1> <adres2> Parametre Veri Tipi Bellek Alanı <adres1> BOOL I, Q, M, L, D, T, C Okunan bit <adres2> BOOL I, Q, M, L, D, T, C Okunan bit Eğer belirtilen bitlerin durumları birbirinden farklı ise, XOR (Bit Exclusive OR), RLO = "1" sonucunu oluşturur. Örnek I 0.0 I 0.1 Q 4.0 I 0.0 I 0.1 Q4.0'ın sonucu "1" 'dir, eğer (I0.0 = "0" AND I0.1 = "1") OR (I0.0 = "1" AND I0.1 = "0"). 1-4
Bitsel Mantık Komutları 1.5 -- NOT -- Ters Enerji Akışı Sembol --- NOT --- --- NOT --- (Ters Enerji Akışı) RLO bitini negatifler. Değeri: - - - - - - 1 X - Örnek I 0.0 I 0.1 I 0.2 NOT Q 4.0 Eğer aşağıdaki şartlardan biri mevcutsa, Q4.0 'ın çıkış sinyal durumu "0"'dır: I0.0 girişinde sinyal seviyesi "1" ise Veya I0.1 ve I0.2 girişlerinde sinyal seviyesi "1" ise. 1-5
Bitsel Mantık Komutları 1.6 ---( ) Çıkış Bobini Sembol <adres> ---( ) Parametre Veri Tipi Bellek Alanı <adres> BOOL I, Q, M, L, D Yazılan bit ---( ) (Çıkış Bobini), röle mantık şemasındaki bir bobin gibi çalışır. Eğer bobin üzerinde enerji akışı varsa (RLO = 1), <adres> bölgesindeki bit "1" olarak atanır. Eğer bobin üzerinde enerji akışı yoksa (RLO = 0), <adres> bölgesindeki bit "0" olarak atanır. Bir çıkış bobini, bir merdiven basamağının sadece sağ bitimine yerleştirilebilir. Çoklu çıkış elemanları (Maks. 16) mümkündür (Örneğe bakınız). Negatiflenmiş bir çıkış, --- NOT --- (ters enerji akışı) elemanı kullanılarak gerçeklenebilir. MCR (Ana Kontrol Rölesi - Master Control Relay) Bağımlılığı MCR bağımlılığı ancak bir çıkış bobini aktif bir MCR bölgesi içine yerleştirilirse aktive edilir. Aktive edilmiş MCR bölgesi dahilinde, eğer MCR açıksa ve çıkış bobini üzerinde enerji akışı varsa; adreslenmiş olan bit, o andaki enerji akış durumuna işaretlenir. Eğer MCR kapalı ise, enerji akış durumundan bağımsız olarak, bir mantıksal "0" belirlenen adrese yazılır. Değeri: - - - - - 0 X - 0 1-6
Bitsel Mantık Komutları Örnek I 0.0 I 0.1 Q 4.0 I 0.2 I 0.3 Q 4.1 Eğer aşağıdaki şartlardan biri mevcutsa, Q4.0 'ın çıkış sinyal durumu "1"'dır: I0.0 ve I0.1 girişlerinde sinyal seviyesi "1" ise Veya I0.2 girişinde sinyal seviyesi "0" ise Eğer aşağıdaki şartlardan biri mevcutsa, Q4.1 'ın çıkış sinyal durumu "1"'dır: I0.0 ve I0.1 girişlerinde sinyal seviyesi "1" ise Veya I0.2 girişinde sinyal seviyesi "0" ve I0.3 girişinde sinyal seviyesi "1" ise. Eğer örnek basamaklar, aktive edilmiş bir MCR bölgesi içindeyse: MCR açıkken, Q4.0 ve Q4.1 yukarıda açıklandığı şekilde, enerji akışına bağlı olarak işaretlenir. MCR kapalıyken (=0), Q4.0 ve Q4.1, enerji akışından bağımsız şekilde "0" olarak işaretlenir. 1-7
Bitsel Mantık Komutları 1.7 ---( # )--- Hat Arası Çıkış Sembol <adres> ---( # )--- Parametre Veri Tipi Bellek Alanı <adres> BOOL I, Q, M, *L, D Yazılan bit * Bir L bölgesi adresi, ancak mantıksal blok (FC, FB, OB) bildirim tablosunda TEMP olarak bildirilmişse kullanılabilir. ---( # )--- (Hat Arası Çıkış), RLO bitini (enerji akış durumu) belirlenen bir <adres> 'e kaydeden ara bir atama elemanıdır. Hat arası çıkış elemanı, kendisinden önde çalışmakta olan dal elemanlarının mantıksal sonucunu saklar. <diğer kontaktlarla seri konumdayken, ---( # )--- bir kontakt gibi araya eklenir. Bir ---( # )--- elemanı asla enerji rayına veya bir dal bağlantısının hemen sonrasına veya bir dalın sonuna bağlanamaz. Negatiflenmiş bir ---( # )---, --- NOT --- (ters enerji akışı) elemanı kullanılarak elde edilebilir. MCR (Ana Kontrol Rölesi - Master Control Relay) Bağımlılığı MCR bağımlılığı ancak bir hat arası çıkış bobini aktif bir MCR bölgesi içine yerleştirilirse aktive edilir. Aktive edilmiş MCR bölgesi dahilinde, eğer MCR açıksa ve hat arası çıkış bobini üzerinde enerji akışı varsa; adreslenmiş olan bit, o andaki enerji akış durumuna işaretlenir. Eğer MCR kapalı ise, enerji akış durumundan bağımsız olarak, bir mantıksal "0" belirlenen adrese yazılır. Değeri: - - - - - 0 X - 1 1-8
Bitsel Mantık Komutları Örnek I 1.0 I 1.1 M 0.0 I 2.2 I 1.3 M 1.1 M 2.2 Q 4.0 (#) NOT (#) NOT (#) ( ) M 0.0'ın RLO'su M 1.1'in RLO'su I 1.0 I 1.1 I 1.0 I 1.1 I 2.2 I 1.3 NOT M 2.2 tüm bit mantıksal kombinasyonunun RLO'sunu içerir 1.8 ---( R ) Reset Bobini Sembol <adres> ---( R ) Parametre Veri Tipi Bellek Alanı <adres> BOOL I, Q, M, L, D.T,C Reset biti ---( R ) (Reset Bobini) sadece eğer önceki komutun RLO'su "1" ise çalıştırılır (Bobine enerji akar). Eğer bobine enerji akarsa (RLO = "1"), elemanın belirlenmiş <adres> 'i "0" 'a resetlenir. "0" değerli bir RLO (bobine enerji akışı yok) hiçbir etki yaratmaz ve elemanın belirlenmiş adresteki durumu değişmeden kalır. <adres>, aynı zamanda zaman değeri "0" 'a resetlenmiş bir zamanlayıcı (T no.) veya "0" 'a resetlenmiş bir sayıcı (C no.) olabilir. (T no.) MCR (Ana Kontrol Rölesi - Master Control Relay) Bağımlılığı MCR bağımlılığı ancak bir reset bobini aktif bir MCR bölgesi içine yerleştirilirse aktive edilir. Aktive edilmiş MCR bölgesi dahilinde, eğer MCR açıksa ve reset bobini üzerinde enerji akışı varsa; adreslenmiş olan bit, "0" durumuna resetlenir. Eğer MCR kapalı ise, enerji akış durumundan bağımsız olarak, elemanın belirlenmiş adresteki durumu aynı kalır. 1-9
Bitsel Mantık Komutları Değeri: - - - - - 0 X - 0 Örnek Devre 1 I 0.0 I 0.1 Q 4.0 R I 0.2 Devre 2 Devre 3 I 0.3 I 0.4 T1 R C1 R Eğer aşağıdaki şartlardan biri mevcutsa, Q4.0 'ın çıkış sinyal durumu "0"'a resetlenir: I0.0 ve I0.1 girişlerinde sinyal seviyesi "1" ise Veya I0.2 girişinde sinyal seviyesi "0" ise Eğer RLO "0" ise, Q4.0 çıkışının sinyal durumu değişmeden kalır. T1 zamanlayıcısının sinyal durumu ancak şu şart altında değişir: I0.3 girişinde sinyal seviyesi "1" ise C1 sayıcısının sinyal durumu ancak şu şart altında değişir: I0.4 girişinde sinyal seviyesi "1" ise Eğer örnek basamaklar, aktive edilmiş bir MCR bölgesi içindeyse: MCR açıkken, Q4.0, T1 ve C1 yukarıda açıklandığı şekilde reset edilir. MCR kapalıyken, Q4.0, T1 ve C1 RLO'nun durumundan (enerji akış durumu) bağımsız olarak değişmeden kalırlar. 1-10
Bitsel Mantık Komutları 1.9 ---( S ) Set Bobini Sembol <adres> ---( S ) Parametre Veri Tipi Bellek Alanı <adres> BOOL I, Q, M, L, D Set edilen bit ---( S ) (Set Bobini) sadece eğer önceki komutun RLO'su "1" ise çalıştırılır (Bobine enerji akar). Eğer RLO "1" ise, elemanın belirlenmiş <adres> 'i, "1" set edilir. "0" değerli bir RLO hiçbir etki yaratmaz ve elemanın belirlenmiş adresteki durumu değişmeden kalır. MCR (Ana Kontrol Rölesi - Master Control Relay) Bağımlılığı MCR bağımlılığı ancak bir set bobini aktif bir MCR bölgesi içine yerleştirilirse aktive edilir. Aktive edilmiş MCR bölgesi dahilinde, eğer MCR açıksa ve set bobini üzerinde enerji akışı varsa; adreslenmiş olan bit, "1" durumuna set edilir. Eğer MCR kapalı ise, enerji akış durumundan bağımsız olarak, elemanın belirlenmiş adresteki durumu aynı kalır. Değeri: - - - - - 0 X - 0 1-11
Bitsel Mantık Komutları Örnek I 0.0 I 0.1 Q 4.0 S I 0.2 Eğer aşağıdaki şartlardan biri mevcutsa, Q4.0 'ın çıkış sinyal durumu "1"'dır: I0.0 ve I0.1 girişlerinde sinyal seviyesi "1" ise Veya I0.2 girişinde sinyal seviyesi "0" ise Eğer RLO "0" ise, Q4.0 çıkışının sinyal durumu değişmeden kalır. Eğer örnek basamaklar, aktive edilmiş bir MCR bölgesi içindeyse: MCR açıkken, Q4.0, yukarıda açıklandığı şekilde set edilir. MCR kapalıyken, Q4.0, RLO'nun durumundan (enerji akış durumu) bağımsız olarak değişmeden kalır. 1.10 RS Reset-Set Flip Flop Sembol <adres> RS S Q R Parametre Veri Tipi Bellek Alanı <adres> BOOL I, Q, M, L, D Set veya reset biti S BOOL I, Q, M, L, D Reset komutu mümkün R BOOL I, Q, M, L, D Reset komutu mümkün Q BOOL I, Q, M, L, D <adres> 'in sinyal durumu 1-12
Bitsel Mantık Komutları RS (Reset-Set Flip Flop), eğer R girişindeki sinyal durumu "1" ve S girişindeki sinyal durumu "0" ise resetlenir. Aksi halde, R girişindeki sinyal durumu "0" ve S girişindeki sinyal durumu "1" ise flip flop setlenir. Her iki girişte de RLO "1" ise, sıralama yüksek önem taşır. RS flip flop önce reset komutunu, daha sonra da belirlenen <adres> 'teki set komutunu yerine getirir ve böylece bu adres program aramanın kalanı için set edilmiş olarak kalır. S (Set) ve R (Reset) komutları yalnızca RLO "1" iken çalıştırılırlar. "0" değerli RLO bu komutlar üzerinde hiçbir etki yaratmaz ve komutta belirlenmiş adres değişmeden kalır. MCR (Ana Kontrol Rölesi - Master Control Relay) Bağımlılığı MCR bağımlılığı ancak bir RS flip flop aktif bir MCR bölgesi içine yerleştirilirse aktive edilir. Aktive edilmiş MCR bölgesi dahilinde, eğer MCR açıksa, adreslenmiş olan bit yukarıda açıklandığı şekilde, "0" 'a reset veya "1" 'e set edilir. Eğer MCR kapalı ise, giriş durumlarından bağımsız olarak, elemanın belirlenmiş adresteki durumu aynı kalır. Değeri: - - - - - X X X 1 Örnek I 0.0 I 0.1 M 0.0 RS R Q S Q 4.0 Eğer I0.0 girişinde sinyal durumu "1" ve I0.0 girişinde "0" ise, M0.0 bellek biti set edilir ve Q4.0 çıkışı "0" olur. Aksi halde eğer I0.0 girişinde sinyal durumu "0" ve I0.1 girişinde "1" ise, M0.0 bellek biti reset edilir ve Q4.0 çıkışı "1" olur. Eğer her iki sinyal durumu "0" ise, hiçbir şey değişmez. Eğer her iki sinyal durumu "1" ise, set komutu öncelik sebebiyle baskın çıkar; M0.0 set edilir ve Q4.0 "1" olur. Eğer örnek, aktive edilmiş bir MCR bölgesi içindeyse: MCR açıkken, Q4.0, yukarıda açıklandığı şekilde reset veya set edilir. MCR kapalıyken, Q4.0, giriş durumlarından bağımsız olarak değişmeden kalır. 1-13
Bitsel Mantık Komutları 1.11 SR Set-Reset Flip Flop Sembol <adres> SR S Q R Parametre Veri Tipi Bellek Alanı <adres> BOOL I, Q, M, L, D Set veya reset biti S BOOL I, Q, M, L, D Reset komutu mümkün R BOOL I, Q, M, L, D Reset komutu mümkün Q BOOL I, Q, M, L, D <adres> 'in sinyal durumu SR (Set-Reset Flip Flop), eğer S girişindeki sinyal durumu "1" ve R girişindeki sinyal durumu "0" ise set edilir. Aksi halde, S girişindeki sinyal durumu "0" ve R girişindeki sinyal durumu "1" ise flip flop resetlenir. Her iki girişte de RLO "1" ise, sıralama yüksek önem taşır. SR flip flop önce set komutunu, daha sonra da belirlenen <adres> 'teki reset komutu yerine getirir ve böylece bu adres program aramanın kalanı için reset edilmiş olarak kalır. S (Set) ve R (Reset) komutları yalnızca RLO "1" iken çalıştırılırlar. "0" değerli RLO bu komutlar üzerinde hiçbir etki yaratmaz ve komutta belirlenmiş adres değişmeden kalır. MCR (Ana Kontrol Rölesi - Master Control Relay) Bağımlılığı MCR bağımlılığı ancak bir SR flip flop aktif bir MCR bölgesi içine yerleştirilirse aktive edilir. Aktive edilmiş MCR bölgesi dahilinde, eğer MCR açıksa, adreslenmiş olan bit yukarıda açıklandığı şekilde, "1" 'e set veya "0" 'a reset edilir. Eğer MCR kapalı ise, giriş durumlarından bağımsız olarak, elemanın belirlenmiş adresteki durumu aynı kalır. Değeri: - - - - - X X X 1 1-14