Türk milletinin istidadı ve kesin kararı, medeniyet ylunda durmadan, yılmadan ilerlemektir. Medeniyet ylunda başarı, yenileşmeye bağlıdır.
Seyrek Nüfuslu Su Blluğu Su Yeterli Su Sıkıntısı Su Kıtlığı Su Krizi Petrl yirminci yüzyıl byunca dünya için ne anlama gelmiş ise su yirmibirinci yüzyılda anlama gelecektir. İnsanın temel ihtiyacı lan su dünyadaki küresel stratejilerin yeniden yapılandırılması gereksinimini rtaya çıkarmış, uzun vadeli strateji geliştiren küresel yapılar dğmasına yl açmıştır. Ağusts 2007 2/58
Misynumuz, Kaliteli, içilebilir nitelikte suyun Mersin halkına kesintisiz larak temin edilmesi ve luşan atıksuyun ekljik dengeyi bzmayacak şekilde bertarafının sağlanmasıdır. Vizynumuz, Su kaynaklarını etkin ve verimli bir şekilde kullanarak halkımızın içme suyu ihtiyacını en ücra köşelere kadar kesintisiz sağlayan, altyapı yatırımları ve hizmet üretiminde ileri teknljiyi kullanarak çevre ve insan sağlığını en üst seviyede önemseyen, yetkin ve güvenilir kadrsu ile vatandaş daklı hizmet üreten bir kurum larak değer yaratmaktır. Ağusts 2007 3/58
Macit Özcan Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı MESKİ Yönetim Kurulu Başkanı Ağusts 2007 4/58
Başkan ın Sunuşu Gittikçe kirlenen ve kaynakların hızla tükendiği dünyamızda bugün, Mersin imizde 220 bin su abnesi ve yaklaşık 736.496 nüfusa hizmet götüren MESKİ Su ve Kanalizasyn İdaremiz hepimiz için hayati önem taşıyan su ve kanalizasyn ile ilgili birçk prjeye öncülük etmiş ve etmeye devam edecektir. Temel amacımız halkımızın sadece ifade ettiği değil ifade etmediği ihtiyaçlarını da öngörerek yatırım ve hizmetlerimizi planlamak ve kaynaklarımızı yönetmektir. Katılımcı ve şeffaf belediyeciliğin önemli unsurlarından birisi kaynakların etkin kullanımı ve hizmet süreçlerinin halkımızın memnuniyetini sağlayacak şekilde iyileştirilerek kurumsal kapasitemizin geliştirilmesidir. MESKİ Genel Müdürlüğü tarafından AB Ulusal Prgramı ve Dkuzuncu Kalkınma Planı dğrultusunda kamu yönetiminin geliştirilmesi, kurumsal yönetim ilkelerine uygun hizmet verilmesi anlayışı benimsenmiş ve bu dğrultuda 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kntrl Kanunu gerekleri de dikkate alınarak MESKİ 2008-2012 Stratejik Planı hazırlanmıştır. MESKİ Stratejik Planı belediyemizin Dünyanın her yerinden insanların görmek için arzuladığı temiz bir çevreye sahip, kültür, sanat, tarih, dğa, spr, deniz ve ticareti ile yaşanabilir, zengin, refah düzeyi yüksek, uluslararası metrpl kenti Mersin için el ele vizynunun gerçekleştirilmesinde önemli bir görev üstlenecektir. MESKİ Stratejik planının başarı ile hayata geçirilmesini diler, planı hazırlayan değerli MESKİ yönetimine ve çalışanlarına, plana katkıda bulunan abnelerimize ve paydaşlarımıza teşekkürlerimi sunarım. Saygılarımla, Macit Özcan Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı MESKİ Yönetim Kurulu Başkanı Ağusts 2007 5/58
Genel Müdür ün Sunuşu Su ve atıksu yönetim hizmetlerini sunmakta lduğumuz Mersin imizde halkımıza kaliteli içme suyunu kesintisiz larak sağlamak üzere; Mevcut kaynakların krunması ve etkin kullanımı, Alternatif kaynakların araştırılması ve su ihtiyacının kesintisiz larak karşılanabilmesi, Oluşan atıksuyun çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek ve ekljik dengeyi bzmayacak şekilde bertaraf edilmesi veya yeniden kullanımına yönelik yeniliklerin ve teknljilerin uygulamaya alınması knusunda misyn üstlenmiş lan kurumumuz, Mersin halkına verdiği hizmet kalitesini ve verimliliğini artırmak, kaynaklarını, sunulan hizmetin yaygınlığını, sürekliliğini ve kalitesini en üst düzeyde sağlayacak şekilde planlamak ve yönetmek amacı ile hedeflerle yönetim anlayışının kurum kültürü haline gelmesine hizmet edecek lan stratejik planlama çalışmasını başlatmıştır. Başlatmış lduğumuz planlama çalışması aynı zamanda kaynakların merkezi larak planlanmasına ve yatırım bütçelerinin luşturulmasına hizmet edecek lan merkezi stratejik planlama anlayışının bir parçası larak 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kntrl Kanunu ve 5227 Sayılı Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Hakkındaki Kanun gibi yasal düzenlemelerin gereklerini de karşılamayı hedeflemektedir. Stratejik planlama sürecinin temel amacı kurumumuzun vizyn ve misynunun gerçekleştirilmesi ile ilgili larak stratejik yönelimler dğrultusunda geliştirilmiş hedeflerin planlı bir şekilde hizmet sunma plitikalarımıza yansıtılması ve hedeflerimizin smut prgram ve faaliyetlere dönüştürülmek suretiyle hizmet etkinliğimizi ve perfrmansımızı artırmak, stratejik planlama anlayışının kurumun her seviyesinde özümsenerek bir kurum kültürü haline dönüşmesini sağlamaktır. Stratejik planlama yaklaşımının en önemli öğelerinden birisi, bulunduğumuz sektörde hizmet süreçlerimizi ve yaklaşımlarımızı sürekli iyileştirerek örnek bir belediye kuruluşu lmamıza hizmet etmesidir. Amacımız, daha etkin ve kaliteli hizmet sağlamamıza destek verecek plitika ve araçları geliştirmek, uygulamaya almak, bu dğrultuda rganizasyn ve iş süreçlerimizde gerekli iyileştirme, geliştirmeleri yaparak sürekli gelişimi ve değişimi temin etmektir. Bu suretle kurduğumuz sistemlerin t kntrlü, gelişimi sağlanacak ve önerilen rganizasyn yapısına ulaşılacaktır. Ağusts 2007 6/58
Kurumumuzun vizyn ve hedeflerine ulaşmasında, bireysel gelişim hedeflerimiz ile kurumsal hedeflerimizin eş düzeyde gelişmesine hizmet edecek uygulama ve sistemleri hayata geçirmek için, abnelerimiz, halkımız, rtaklarımız, çalışanlarımız, tedarikçilerimiz gibi tüm paydaşlarımızla işbirliği içinde çalışmak temel yönetim yaklaşımımız lacaktır. Unutulmamalıdır ki izlenebilir bir örgüt ancak izlenebilir çalışanları ile mümkündür ve biz MESKİ yönetimi larak halkımıza hizmette en önemli kaynağımız lan çalışanlarımızın memnuniyeti ve bağlılığını yaratacak sistemleri uygulamaya alma knusunda öncü prjeler başlatarak kurumumuzun vitrinini aydınlatmayı birincil hedeflerimiz arasında görüyruz. Faaliyetlerimizi tam larak yerine getirmek amacı ile geliştirmiş lduğumuz stratejik plan 2013 yılına kadar kurumumuzun yapacağı prje ve faaliyetleri kapsayacak şekilde yapılandırılmıştır. Halkımızın, çalışanlarımızın ve tedarikçilerimizin katkıları ve katılımları ile su kaynaklarını daha etkin kullanan, çevreye lan duyarlılığı ve iyi uygulamaları ile örnek lan bir MESKİ yaratacağımıza inancımız tamdır. MESKİ yönetimi larak gücümüzü bu yönde kullanacak ve tpyekün katılımla başarıya ulaşacağız. Saygılarımla, Ömer Gülay MESKİ Genel Müdürü Ağusts 2007 7/58
İÇİNDEKİLER BAŞKAN IN SUNUŞU 5 GENEL MÜDÜR ÜN SUNUŞU 6 TABLO LĐSTESĐ 9 ŞEKĐL LĐSTESĐ 9 KISALTMALAR VE TANIMLAR 10 1 STRATEJĐK PLANLAMA ÇALIŞMA ADIMLARI VE YAKLAŞIMI 11 2 DURUM ANALĐZĐ 12 2.1 Dünyada ve Ülkemizde Su Durumu 12 2.1.1 Artan Đhtiyaçlar ve Su Kaynakları Üzerindeki Baskılar... 14 2.1.2 Mersin ve Su Kaynakları... 15 2.1.3 Atıksu ve Kanalizasyn... 18 2.2 Türkiye de Su Yönetimi 19 2.3 MESKĐ Genel Müdürlüğü 19 2.3.1 Mevcut Organizasyn ve Persnel Yapısı... 20 2.3.2 MESKĐ nin Görevleri... 22 2.4 Mevzuat 23 2.5 Paydaş Analizi 23 2.5.1 Paydaş Memnuniyeti... 25 2.5.2 Müşteri (Abne) Memnuniyeti... 25 2.5.3 Tedarikçi Değerlendirme... 28 2.6 Kuruluş Đçi Analiz 29 2.6.1 Organizasyn Yapısı... 29 2.6.2 Yönetim ve Mtivasyn... 29 2.6.3 Kurum Đçi Đletişim ve Raprlama... 29 2.6.4 Bilgi Đletişim Altyapısı... 30 2.6.5 Kurumsal Yapı... 31 2.6.6 Mali Yapı... 32 2.7 Çevre Analizi 33 3 GELECEK SENARYOSU ANALĐZĐ 33 4 SWOT ANALĐZĐ 36 5 MĐSYON, VĐZYON, DEĞERLER 38 5.1 Misyn Tanımı 38 5.2 Vizyn Tanımı 38 5.3 Vizyn Unsurları 39 5.4 Değerler 39 6 STRATEJĐK YÖNELĐMLER, HEDEFLER 40 6.1 Stratejik Yönelimler 40 6.2 Stratejik Amaçlar ve Perfrmans Ölçüm Kriterleri 40 6.3 Strateji Haritası 42 7 HEDEF ORGANĐZASYON YAPISI 43 8 HEDEFLER VE HEDEF BĐRĐM ĐLĐŞKĐSĐ 43 9 ĐZLEME VE DEĞERLENDĐRME 53 9.1 Temel Varsayımlar 53 9.2 Aktivite Detayları 53 9.3 Süreç 55 9.4 Yöntem ve Organizasyn 56 9.5 Perfrmans Göstergesi 57 10 SONUÇ 57 11 REFERANSLAR 58 Ağusts 2007 8/58
TABLO LİSTESİ Tabl Tabl Adı N Sayfa N 1 Ülkeler Bazında Kişi Başına Düşen Kullanılabilir Su Miktarı (Yıllık) 13 2 Türkiye de Kişi Başına Düşen Su Miktarı 13 3 Mersin İli nde İşletmede Olan ve İnşa Halindeki Tesisler 16 4 Mersin İli Su Kaynakları 17 5 Mersin Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisindeki Kanalizasyn ebekesi Dağılımı 18 6 MESKİ Yönetim Kurulu 21 7 MESKİ Genel Müdürlüğü 21 8 Mevcut Yapıya Göre Pzisyn ve Persnel Dağılımı 21 9 Yıllar İtibarıyla Persnel Sayısı 22 10 MESKİ Faaliyetlerinde Dikkate Alınan Kanun ve Yönetmelikler 23 11 MESKİ Paydaşları 24 12 MESKİ Bünyesinde Yapılan Tplantılar 29 13 MESKİ Bünyesindeki PC, Terminal ve Yazıcıların Dağılımı 30 14 Bilgi Teknljileri Varlık Envanteri 31 15 Birimler Bazında Bilgisayar ve Ofis Makinaları Dağılımı 31 16 Mali Yapı Oranları 32 17 Likide Yapısı Oranları 32 18 Aktivite Detayları 53 EKİL LİSTESİ ekil N ekil Adı Sayfa N 1 Türkiye de Yıllara Göre Kişi Başına Düşen Yıllık Su Miktarı 13 2 MESKİ Mevcut Organizasyn eması 20 3 Paydaş Yapısı 25 4 MESKİ Hizmetlerinden Duyulan Memnuniyet Düzeyi 26 5 Altyapı Yatırımlarından Duyulan Memnuniyet Düzeyi 26 6 Su Faturası Ücretlerinin Yansıma Düzeyi 26 7 Atıksu Tesislerinin Gerekliliği 27 8 MESKİ Faturalarını Ödeme Sistem Tercihi 27 9 MESKİ Faaliyetleri Hakkında Bilgi Kanalları 27 10 MESKİ Faaliyetleri Hakkında Bilgi Edinebilme Düzeyi 28 11 Gelecek Senarysu 34 12 Vizyn Unsurları 39 13 MESKİ Strateji Haritası 43 Ağusts 2007 9/58
KISALTMALAR VE TANIMLAR Misyn: Kurumun var luş gayesinin bir ifadesidir. Vizyn: Kurumun gelecekte lmak istediği durumu ve bu duruma ulaşma yllarını gösterir. Plitika: Kurumun günlük uygulamalarını yönlendiren yaklaşımlardır. Strateji: Belirlenen vizynu gerçeğe dönüştürmek için uygulanması gereken yl, yöntem ve yaklaşımlardır. Hedef: Kuruluşun temel amacına ne randa ulaştığını gösteren net ve ölçülebilir aktivite ve eylemlerdir. Perfrmans: Hedeflere ulaşma derecesidir. Perfrmans göstergesi: Hedeflere ne randa ulaşıldığını gösteren ölçülebilir nitelikteki unsurlardır. SWOT Analizi: SWOT kelimesi İngilizce, Strengths (Güçlü Yönler), Weaknesses (Zayıf Yönler), Opprtunities (Fırsatlar), Threats (Tehditler) kelimeleri için kullanılan bir kısaltmadır. SWOT Analizi, kurumun genel, faaliyet ve dâhili çevresindeki knumunun değerlendirilmesi için kullanılan bir araçtır. Aşağıdaki gibi srulara cevap verilmesine yardımcı lur: Kurumun strateji geliştirme sürecine girdi labilecek güçlü yönleri nelerdir? Hangi zayıf yönler kurumun belirli stratejik hareketleri önünde engel luşturmaktadır? Kurumun değerlendirebileceği öncelikli fırsatlar nelerdir? Dikkatli bir şekilde ele alınarak yönetilmesi gereken tehditler hangileridir? Çevre Analizi: Çevre Analizi, kurum stratejilerinin en uygun şekilde belirlenmesi sürecine girdi sağlanması amacıyla: Kurumun faaliyet gösterdiği rganizasynel çevrenin Genel/ Faaliyet/Dâhili Çevre lmak üzere sürekli larak incelenmesi, Stratejik Analiz araçları kullanılarak (genellikle pazar, müşteri, şirket, rekabet başlıklarından luşan) analiz raprlarının düzenli larak üretilmesi, faaliyetlerini kapsamaktadır. Bu çerçevede, kurumun rganizasynel çevresini luşturan üç ana bileşen temel larak aşağıdaki başlıklardan luşmaktadır: Genel Çevre: Eknmik, yasal, teknljik, ssyal, uluslararası faktörler. Faaliyet Çevresi: Müşteriler, rekabet, tedarikçiler, ikame ürünler, pazara yeni girenler. Dâhili Çevre: Organizasynel çevre, finansal durum, pazarlama, insan kaynakları, teknlji. Ağusts 2007 10/58
1 STRATEJİK PLANLAMA ÇALI MA ADIMLARI VE YAKLA IMI Stratejik Planlama çalışma adımları ve çalışma süresince kullanılan yöntemler aşağıdaki gibidir: Aşama 1: Durum Analizi: Stratejik planlama çalışmasının birinci adımı kurumun faaliyet gösterdiği sektör ve ilişkili lduğu çevrede meydana gelecek değişikliklerin tespit edilmesi, kurumun geleceğini ve faaliyetlerini yönlendirecek, faaliyetlerini planlı bir şekilde yerine getirmelerini temin edecek stratejik adımların belirlenebilmesi için kurumun mevcut yapısının, vizyn ve misynunun anlaşılması, yönetim önceliklerinin netleştirilmesi, kurumun içsel güçlü ve zayıf yanlarının anlaşılması, dış çevrenin sunduğu fırsatlar ve barındırdığı tehditlerin tespit edilmesi amacı ile mevcut durumun analiz edilmesidir. Bu safhada yapılan çalışmalar aşağıdaki gibidir: Strateji Frmülasynu - MESKİ nin mevcut vizyn, misyn, plitika ve stratejik yönelimlerinin tespiti - MESKİ nin hedeflerine ulaşmasını sağlayacak prjelerin anlaşılması - MESKİ nin hedefleri dğrultusunda rganizasyn ve insan kaynakları vizynunun belirlenmesi Örgüt Analizi - Mevcut rganizasyn yapısının analizi - Mevcut dkümantasyn (prsedür, yönetmelik, frm, talimat, görev tanımı, vb.) ve uygulamaların incelenerek süreçlerin analiz edilmesi ve mevcut Ana ve Destek süreçlerin belirlenmesi - Mevcut teknljik altyapının (yazılım/dnanım) incelenmesi (teknlji analizi) İnsan Kaynakları Analizi - Mevcut çalışanlara ilişkin yaş, kıdem, eğitim vb. verilerin tplanarak prfil analizlerinin yapılması - Çalışanlara yönelik bir Çalışan Memnuniyeti Analizi yapılması - Mevcut Perfrmans Değerlendirme Sistemi nin analizi, - Mevcut Eğitim Faaliyetleri nin analizi, - Mevcut Ücret Sistemi nin analizi, - Mevcut İnsan Kaynakları süreç ve uygulamalarının analizi Trend ve Gelecek Senarysu Analizi - Sektörde gelecek 10-20 yılda beklenen eğilimlerin neler lduğu ve nasıl bir rtamda faaliyet gösterileceğinin tahmin edilmesi Sektör Analizi - Benzer iş / işler yapan yerli ve yabancı kurum ve kuruluşların ve en iyi uygulamaların masa başı çalışması ve literatür taraması ile araştırılması SWOT Analizi - MESKİ nin güçlü ve zayıf lduğu alanların belirlenmesi, fırsatların ve tehditlerin tespit edilmesi Bu safhada yapılan çalışmalarda; kurumumuz üst yönetiminin ve rta kademe yönetiminin katılımı ile çalıştay/çalıştaylar yapılmıştır. Bu çalıştaylarda mevcut vizyn, misyn ve stratejiler tespit edilmiştir. Bu aşamada ayrıca, mevcut rganizasyn yapısının netleştirilmesi, mevcut dkümantasyn, süreçler, insan kaynakları yapısı ve teknljik altyapı analizi, SWOT Analizi, srunlar ve önerilerin tespiti amacı ile ilgili kişilerle birebir görüşmeler ve grup tplantıları yapılmıştır. İş analizine yönelik larak her iş grubunu temsil eden belirli sayıda çalışana Mevcut Durum Analizi Anketi, tüm çalışanlara Çalışan Memnuniyet ve Kültürü Anketi, paydaşlara Memnuniyet Anketi yapılmış, paydaşlarla grup çalışmaları yapılmıştır. Müşteri Ağusts 2007 11/58
memnuniyetinin tespitine yönelik larak örnek bir kitleye Müşteri Memnuniyeti Anketi yapılmıştır. Benzer iş / işler yapan yerli ve yabancı kurum ve kuruluşlar ve en iyi uygulamalar masa başı çalışması ve literatür taraması ile araştırılarak gelecek senary analizine veri teşkil edecek lan sektör analizi çalışması yapılmıştır. Aşama 2: Stratejik Plan Oluşturma: Bu aşamanın amacı; birinci aşamada yapılan SWOT analizi ışığında kurumun vizynunu gerçekleştirebilmesi için kısa, rta ve uzun vadede izlemesi gereken stratejilerin ve bu stratejileri uygulamaya geçirmek için ihtiyaç duyulan hareket adımlarının detaylı larak tanımlanmasıdır. Bu aşamada tüm hedeflerin sektör trendlerinden hareketle Mersin ili için gelecek planları dikkate alınmıştır. Stratejik hedeflerin belirlenmesinde Kurumsal Karne (Balanced Screcard) yaklaşımı referans alınmıştır. Bu aşamada yapılan faaliyetler aşağıdaki gibidir: Sektörel trendler, gelecek senarysu ve SWOT analizi snuçları dikkate alınarak kurumun vizyn, misyn ve değerlerin belirlenmesi, Stratejik dakların ve stratejik amaçların belirlenmesi, Kritik başarı faktörlerinin tespit edilmesi, Stratejik hareket adımlarının tanımlanması ve strateji haritasının luşturulması, Strateji haritasının kurum yönetimi ile paylaşılması ve sn haline getirilmesi, Hedeflerin ve perfrmans kriterlerinin belirlenmesi Çalışma esnasında üst yönetim ve stratejik plan prje ekiplerinin katılımı ile vizyn, misyn, değerler, stratejiler belirlenmesi ve stratejik hareket planı luşturulması amacına yönelik grup çalışmaları, birebir görüşmeler yapılmıştır. 2 DURUM ANALİZİ 2.1 Dünyada ve Ülkemizde Su Durumu Su, dğal yaşam için en temel ihtiyaçlardan biridir. Ancak, su kaynaklarının artan nüfusla birlikte tükenmeye başlaması, kullanılabilir-içilebilir-temiz suya erişimde yaşanan srunlar, su yksulluğu larak tarif edilen bir lgunun rtaya çıkması, suyun ticari bir meta larak görülmeye başlaması, uluslararası su plitikalarının ülkemiz dahil pek çk güney ülkesini ilgilendiren yansımaları, su knusunun önemini arttıran gelişmeler larak özetlenebilir. Su; ekljik yaşam, içme-kullanma, tarım, enerji ve sanayi için gerekli, ssyal ve eknmik gelişme için vazgeçilmez bir değerdir. Bu nktada, su plitikası ve su yönetimi, gerek küresel ölçekte gerekse ulusal ölçekte büyük önem taşımaktadır. Uygarlıkların ve kentlerin dğmasında, büyümesinde ve gelişmesinde diğer etkenler yanında, ssy-eknmik gelişmeler ve su yönetiminde kullanılan uygun teknikler önemli rl ynamıştır. Günümüzde, su deplama, iletim tesislerinin planlama ve işletimi, arıtma tesisleri, kntrl ve hijyen çalışmaları knularında bir çk teknljik gelişme lmasına rağmen, küresel iklim değişikliğinin ve kuraklığın yarattığı srunlarla birlikte, geçmiş yüzyıllarla benzer kıtlık senaryları gündeme gelmektedir. Ülkeler arasındaki su srunları, suyun meta haline gelmesi, uluslararası tekellerin su yönetiminde etkin rl almaya başlamaları, bu kıtlık lgusunu tetikleyen gelişmelerdir. Ağusts 2007 12/58
Tabl 1 : Ülkeler Bazında Kişi Başına Düşen Yıllık Kullanılabilir Su Miktarı (1) Ülke Suriye 1.200 m 3 Lübnan 1.300 m 3 Türkiye 1.430 m 3 Irak 2.020 m 3 Asya Ortalaması 3.000 m 3 Batı Avrupa Ortalaması 5.000 m 3 Afrika Ortalaması 7.000 m 3 Güney Amerika Ortalaması 23.000 m 3 Dünya Ortalaması 7.600 m 3 Kişi Başına Düşen Kullanılabilir Su Miktarı (yıllık) Su miktarının kişi başına 1000 m 3 ün altına düşmesi durumunda, ülkenin su kıtlığı nktasına ulaştığı kabul edilmektedir. Eğer, bir ülkede kişi başına yıllık su miktarı 1000 ile 1670 m 3 arasında değişirse, bu durum su baskısı larak adlandırılır ve kıtlık öncesi, acil ve riskli bir durumu ifade eder. Ülkemizde plansız, hızlı ve çarpık sanayileşme, ve kentleşme su kaynaklarımızın yönetimi ve planlanmasında önemli engel larak rtaya çıkmaktadır. Türkiye de kişi başına düşen su miktarındaki değişim aşağıdaki gibidir: Tabl 2: Türkiye de Kişi Başına Düşen Su Miktarı (2) Yıl Miktar (m 3 ) 1995 8500 2000 3250 2002 2940 (UNEP) ekil 1: Türkiye de Yıllara Göre Kişi Başına Düşen Su Miktarı (1) Tabldan da görüldüğü üzere 2030 yılında nüfusun 100 milyna çıkması ve su tüketiminin de kişi başına 1000 m 3 e inmesi beklenmektedir. Görüldüğü üzere Türkiye hızla acil ve riskli durum nktasına taşınmaktadır. Ağusts 2007 13/58
2.1.1 Artan İhtiyaçlar ve Su Kaynakları Üzerindeki Baskılar (3) Birleşmiş Milletler Çevre Prgramı nın (UNEP), 2002 yılında yayınladığı 3. Küresel Çevre Rapru na göre; su sıkıntısını en çk hissedecek ülkelerden biri de Türkiye dir. Küresel iklim değişikliği, eksistem üzerindeki lumsuz baskılar, rmanların yk edilmesi, tprakların yanlış kullanımı, atıklarla kirletilmiş su kaynakları, hava kirliliği ve sn larak bir yandan kuraklık, bir yandan sel felaketleri, taşkın layları bir ekljik kriz in ayak sesleri larak görülmelidir. Ülkemiz su kaynaklarının yönetiminde yaşanan plitikasızlık, yasa ve yönetmelikler eliyle su kaynaklarımızın yk edilmesi içme suyu şebeke ve arıtım süreçlerindeki yetersizlikler ve yanlışlıklar nedeniyle ülkemiz nüfusunun ancak %74 ü su şebekesine sahip labilmiştir. Bu arada, ülkemiz insanının ancak %35 i arıtılmış su içebilmekte, kullanabilmektedir. Uluslararası çevre hukuku, uluslararası sözleşmeler, ülkemizin taraf lduğu uluslararası anlaşmalar ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasası nın 56. Maddesi, çevreyi geliştirmeyi, çevre sağlığını krumayı, herkesin eşit ve yeterli yaşam kşullarına sahip lmasını güvence altına almıştır. Bu kapsamda alınması gereken önlemler aşağıdaki gibi özetlenmiştir: Su kaynaklarının krunması ve gelecekteki ihtiyaçların karşılanması için, gerekli araç ve teknikler geliştirilmeli, bu nktada yeni bir bakış açısı öne çıkarılmalıdır. Ulusal ve yerel ölçekte, su kaynaklarının krunması ve yönetimine ilişkin su plitikaları geliştirilmeli ve gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Bireysel ve küresel ölçekte, eşitliğe dayalı, dğayı kruyan, uluslararası bir su plitikasının tesisinde Türkiye, öncü ve örnek ülkelerden biri lmalıdır. Su kaynaklarının krunması, geliştirilmesi, dğru ve planlı kullanımında, yasal düzenlemeler bilim ve tplum yararı ekseninde yapılmalıdır. Su plitikası ve yönetiminde, görev ve yetki karmaşasını çözecek merkezi, yerel örgütlenmeler ve tüzel düzenlemeler, yeni bir anlayışla ele alınmalıdır. Mevcut su kaynakları, miktar ve kalite larak krunmalı ve iyileştirilmelidir. Ülkemiz yeraltı ve yerüstü envanteri, kullanım ve tüketim senaryları, kamusal bir bakışla ve katılımcı bir anlayışla yapılmalıdır. Hükümet, ilgili kamu kurumları, üniversiteler ve meslek daları ile işbirliğini, özellikle su knusunda acil ve öncelikli bir yaklaşım larak ele almalıdır. Tarımda, sanayide ve knutlarda, suyun verimli kullanımına yönelik prgram ve prjeler geliştirilmelidir. Su kaynaklarının, atıksular, katı atıklar, tarımsal ilaç ve gübre kullanımı ile kirlenmesinin önüne geçilmeli, bu alanda prje ve yaptırımlar öncelikle tesis edilmelidir. İller Bankası ve DSİ Genel Müdürlüğü gibi kurumların, su plitikaları ve su yönetimi alanındaki görev ve srumlulukları yeniden tanımlanmalı, havza yönetimi temelinde yetkileri genişletilmelidir. Uluslararası su tekellerinin, kent ölçeğindeki su yönetimi plitikalarına, bu alandaki prjelerine karşı, su dağıtım şebekeleri ve arıtım sistemleri kamulaştırılmalı ve belediyeler kntrlünde yönetilmelidir. Ağusts 2007 14/58
2.1.2 Mersin ve Su Kaynakları Suya duyulan ihtiyacın, artan nüfusla birlikte her geçen gün arttığı, ihtiyaç artışına karşın mevcut su kaynakları ve havzalardaki su miktarının gittikçe azaldığı bir gerçektir. Mersin de de azalan yağış ranları su sıkıntısı srunu yaşanmasına sebep lmaktadır. Bitkisel üretimin en önemli unsuru sulama lan bölgede, yerüstü ve yeraltı su kaynaklarının varlığı ve bunların debileri önem kazanmaktadır. Akdeniz bölgesi genelinde lduğu gibi, Mersin'de de akarsu rejimleri düzensizdir. Yerüstü su kaynaklarının en önemlilerini luşturan Göksu Nehri nin ve Berdan Çayı nın, karların erimesinden snra, Mart, Nisan ve Mayıs aylarında debileri artar. Çk yğun buharlaşma lan yaz ve snbahar aylarında ise, debileri çk azalır. Mersin in yıllık akarsu ptansiyeli 7.28 milyar m 3 ve yeraltı su ptansiyeli 87 milyn m 3 dür. Mersin il merkezi ve çevresinde içme suyu Berdan Barajı ndan sağlanmaktadır. Berdan Barajı, Mersin'de, Berdan Çayı'nın üzerinde, sulama, içme-kullanma ve sanayi suyu temini amacı ile 1975-1984 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır. Tprak gövde dlgu tipi lan barajın gövde hacmi 2.160.000 m³, akarsu yatağından yüksekliği 41,60 m, nrmal su ktunda göl hacmi 87,50 hm 3, nrmal su ktunda göl alanı 6,55 km²'dir. Baraj 33 861 hektarlık bir alana sulama hizmeti vermekte, yılda 66 hm 3 (günlük rtalama 200.000 m 3 ) içmekullanma suyu sağlamaktadır. Biri ana dep lmak üzere tplam 6 depdan Mersin şebekesine su gönderilmektedir. (4) Özellikle Mersin-Anamur kıyı bandındaki yerleşim birimlerinin su ihtiyaçları yeraltı su kaynaklarından temin edilmektedir. Bu bölgede yğun tarımsal faaliyetler ile yaşam iç içedir. Yaz ayları bu bölgedeki nüfus artışı yüzde 70-80 ranındadır. Ağusts 2007 15/58
Tabl 3: Mersin İli nde İşletmede Olan ve İnşa Halindeki Tesisler Mersin İli İşletmedeki Tesisler BARAJLAR Ve HİDROELEKTRİK SANTRALLER ( Berdan Barajı) Mersin İli İnşa Halindeki Tesisler GÖLETLER (Mersin Arslanköy Göleti ve Sulaması) GÖLETLER (Mersin-Gülnar-Köseçbanlı Bardat Göleti) SULAMA TESİSLERİ (İçel Anamur, Gilindire I-II, A Göksu, Lamas, Berdan I-II) SULAMA TESİSLERİ (Mersin-Silifke, İçel-Mut, Aşağı Göksu) TA KIN TESİSLERİ (26 adet) İÇME SUYU TESİSLERİ (Berdan Barajı) Mersin İli Planlanmış Olan Tesisler TA KIN TESİSLERİ (16 adet) İÇME SUYU TESİSLERİ (Berdan II. Merhale Prjesi) Pamuklu Barajı Mersin bölgesi için içme, kullanma ve sulama suyunun tamamını karşılayan Berdan ın kurumaması için havzanın erzyna karşı hızlı biçimde ağaçlandırılması gerekmektedir. Ağaçlandırma erzyna karşı en dğal kruma aracıdır. u anda 1 milyndan fazla nüfusun su ihtiyacına yanıt vermek zrunda kalan Berdan Havzası ndaki su tutucuların krunması ve geliştirilmesi yaşamsal önemdedir. Havzanın bir an önce kruma çemberi içine alınarak kirlenmenin önüne geçilmesi ağaçlandırma yapmak kadar önem taşımaktadır. MESKİ bu knuda istimlak ve kruma altına alma çalışmalarına başlamıştır. Bölgedeki su ihtiyaçlarının karşılandığı derin su kuyularının suyu tuzlanmakta ve kireçlenmekte, kalitesi bzulmakta, aşırı su çekimi nedeni ile kuyuların eknmik ömrü kısalmaktadır. MESKİ Genel Müdürlüğü bunun önüne geçmek için sndaj kuyularını abne yapmadan önce suyun içilebilir ve kullanılabilir raprunu talep etmektedir. Geçmiş yıllara göre su kaynaklarının kapasitesinde azalmalar başlamış lup bu azalmanın en önemli nedenleri ; Suyun bilinçsiz kullanımı Ağaçların ve rmanın rtadan kalkması Metrekareye düşen yağmur kütlesinin azalmasıdır. Mersin in içme suyu hatlarının eskimiş lması ve eknmik ömrünü tamamlanmış lması nedeni ile Berdan dan çekilen suyun %35 i kullanılmakta ve %65 i kaybedilmektedir. ebeke yenilenmesi amacı ile Dünya Bankası ndan kredi alınmış lup yenilemeye ilişkin fizibilite çalışmasının ardından, prje uygulama aşamasına alınmıştır (5). ebeke kaybı Dünya şehirlerinde %15 iken Türkiye genelinde Gaziantep, Kayseri vb. illerde %30 diğer tüm illerde %60-65 arasındadır. Mersin e su sağlayacak ikinci bir kaynak da Pamuklu barajının prje ihalesi lup barajın 2015 yılında bitmesi planlanmaktadır. Pamuklu Barajı prjesi sadece içme suyu değil aynı zamanda sulama suyu ihtiyacı da dikkate alınarak planlanmıştır. 5216 sayılı yasa ile bağlanan 19 belediye ve 39 rman köyünün %70 ine Berdan dan su sağlanmış lup kalan %30 una tekabül eden belde ve köylere kuyu ve kaynak sularından klrlama yapmak suretiyle cazibe veya pmpa ile su sağlanmaktadır. Ağusts 2007 16/58
Altyapı yatırımlarının önündeki önemli engellerden birisi de Mersin in cğrafyasıdır. Mersin de yükseklik denizden karaya dgru hemen hemen 20km snra 1000 metreye çıkmaktadır. Engebelerle dlu lan tpgrafik yapı içme suyu ve kanalizasyn yatırımlarının bağlı kasaba ve köylere ulaştırılmasında zrluklar yaratmakta fiziki imkansızlıkların yanı sıra önemli maliyetler yüklemektedir. Mersin su kaynakları ve kapasiteleri ile ilgili bilgiler DSİ, İl Sağlık Müdürlüğü ve MESKİ verileri dikkate alınarak hazırlanmış lup merkez, kasaba ve köyler bazında dağılımı aşağıdaki gibidir: Tabl 4. Mersin İli Su Kaynakları İçme Suyu Debi Var Yk Lt/sn Belde ve Köyler Temin Edilen Yer Beldeler Akdeniz Belediyesi x Berdan arıtma tesisleri Trslar Belediyesi x Berdan arıtma tesisleri Yenişehir Belediyesi x Berdan arıtma tesisleri Mezitli Belediyesi x 185 Berdan arıtma tesisleri Huzurkent Beldesi x 55 7 adet kuyu Adanalığlu Beldesi x 9 Berdan arıtma tesisleri Bağcılar Beldesi x 20 Berdan arıtma tesisleri Yeni Taşkent Beldesi x 24 Berdan arıtma tesisleri Bahçeli Beldesi x 16 Kayacı mevkii kaynak suyu Kazanlı Beldesi x 20 Berdan arıtma tesisleri Kuyuluk Belediyesi x 14 Berdan arıtma tesisleri Davultepe Belediyesi x 15 10 adet sndaj kuyusu Tece Belediyesi x 25 Dedekavak kaynak suyu Çiftlik Belediyesi x 11 Berdan arıtma tesisleri Yalınayak Belediyesi x 20 Berdan arıtma tesisleri Karacailyas Belediyesi x 35 Berdan arıtma tesisleri Drukkent Belediyesi x 28 Berdan arıtma tesisleri Arpaçsakarlar Belediyesi x 10 Berdan arıtma tesisleri Dikilitaş Belediyesi x 11 Berdan arıtma tesisleri Değirmençay Belediyesi x 10 Kaynak suyu Gözne Belediyesi x 30 Cehennem dere mevkii Sğucak Belediyesi x 6 Sndaj kuyusu Köyler Emirler Köyü x 5 Çukurkeşlik köyü kaynağı İnsu Köyü x 2 Kaynak suyu Kcahamzalı Köyü x 7,5 Kaynak suyu Aladağ Köyü x 2 Kaynak suyu Kayrakkeşli Köyü x 2 Kaynak suyu Kerimler Köyü x 1,5 Kaynak suyu Krucular Köyü x 1,5 Kaynak suyu Çamlıdere Köyü x 4 Çukurkeşlik mevkii Druklu Köyü x 2 Kaynak suyu Dalakderesi Köyü x 2 Kaynak suyu Evrenli Köyü x 2 Kaynak suyu Musalı Köyü x 10 Kaynak suyu Çelebili Köyü x 3 Kaynak suyu Işıktepe Köyü x 1,5 Kaynak suyu Çavak Köyü x 5 Karapınar kaynak suyu Hamzabeyli Köyü x 2 Karapınar kaynak suyu Çukurkeşlik Köyü x 2 Kaynak suyu Ağusts 2007 17/58
Belde ve Köyler İçme Suyu Debi Var Yk Lt/sn Temin Edilen Yer Camili Köyü x 6 Berdan arıtma tesisleri Resul Köyü x 4 Berdan arıtma tesisleri Çpurlu Köyü x 3 Çukurlukeş kaynak suyu veya Berdan arıtma tesisleri Kepirli Köyü x 2 Kaynak suyu Darısekisi Köyü x 2 Gözne ve köy kaynağı Dğlu Köyü x 3 1 adet sndaj kuyusu Bzön Köyü x 3 Kaynak suyu Çevlik Köyü x 1 1 adet sndaj kuyusu Pelit Kyağı Köyü x 2 1 adet sndaj kuyusu Cemilli Köyü x 0,52 Bzön Güzlesi kaynak suyu Dğançay Köyü x 2 Bzön Güzlesi kaynak suyu Kuzucubelen Köyü x 2 Bzön Güzlesi kaynak suyu Turunclu Köyü x 0,70 Kaynak suyu Karahacılı Köyü x 3 Kaynak suyun Gökkuşağı Köyü x 6 Kayacı mevkii kaynak suyu Puğ Karacadağ Köyü x 5 Kayacı mevkii kaynak suyu Parmakkurdu Köyü x 5,5 Kayacı mevkii kaynak suyu Esenli Köyü x 6 Sndaj kuyusu Hebili Köyü x 2 Sndaj kuyusu Yeşilva Köyü x 14 Sndaj kuyusu Iğdır Köyü x 20 Sndaj kuyusu Uzunkaş Köyü x 1 Kaynak suyu 2.1.3 Atıksu ve Kanalizasyn MESKİ yönetim alanında bulunan beldelerde atıksu ve kanal işletmesine ve altyapısına ilişkin bilgiler aşağıdaki tabldadır: Tabl 5. Mersin Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisindeki Kanalizasyn ebekesi Dağılımı Beldeler Kanalizasyn Belde ve Köyler Var Yk Bertaraf şekli Akdeniz Belediyesi x Merkez ve Karaduvar pmpa istasynlarından denize derin deşarj Trslar Belediyesi, Mezitli Belediyesi x Denize deşarj Yenişehir Belediyesi x Batı pmpa istasynundan denize derin deşarj Huzurkent Beldesi, Adanalığlu Beldesi x Drenaj kanalına deşarj Kazanlı Beldesi x DSİ kanalına deşarj Çiftlik Belediyesi x Kısmen Yalınayak Belediyesi x Karaduvar pmpa istasynundan denize deşarj Ağusts 2007 18/58
Kanalizasyn Belde ve Köyler Var Yk Bertaraf şekli Karacailyas Belediyesi x Deliçay deresine deşarj Bağcılar, Yenitaşkent, Bahçeli, Kuyuluk, Davultepe, Tece, Drukkent, Arpaçsakarlar, Dikilitaş, Değirmençay, Gözne ve Sğucak Beldeleri Köyler Musalı Köyü x Çökeltme havuzundan x dereye akıtılıyr Iğdır Köyü x Dereye deşarj Emirler, İnsu, Kcahamzalı, Aladağ, Kayrakkeşli, Kerimler, Krucular, Çamlıdere, Druklu, Dalakderesi, Evrenli, Çelebili, Işıktepe, Çavak, Hamzabeyli, Çukurkeşlik, Camili, Rasul, Çpurlu, Kepirli, Darısekisi, Dğlu, Bzön, Çevlik, Pelit Kyağı, Cemilli, Dğançay, Kuzucubelen, Turunclu, Karahacılı, Gökkuşağı, Puğ Karacadağ, Parmakkurdu, Esenli, Hebili, Yeşilva ve Uzunkaş Köyleri Kanalizasyn altyapısı lmayan beldeler için yatırım planları stratejik plan dönemi için luşturulmuştur. Knu ile ilgili kurum öz kaynakları ve Avrupa Yatırım Bankası ndan alınan kredi kapsamında 2013 yılına kadar tüm beldelerde altyapı ve atıksu arıtma tesisi devreye alınmış lacaktır. 2.2 Türkiye de Su Yönetimi Ülkemizde su sektöründe faaliyet gösteren, a. uygulamacı yatırımcı b. izleyici denetleyici lmak üzere srumluluklar üstlenen ve hem genel hem de yerel anlamda MESKİ nin paydaşı larak tanımlanan teknik kurumlar aşağıdaki gibidir, a- Uygulamacı- Yatırımcı Kurumlar - Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) - İller Bankası Genel Müdürlüğü - Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİEİ) - Çevre ve Orman Bakanlığı - Yerel Yönetimler b) İzleyici - Denetleyici Kurumlar - Çevre ve Orman Bakanlığı - Sağlık Bakanlığı - Tarım ve Köyişleri Bakanlığı - Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) - Maliye Bakanlığı ile Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı 2.3 MESKİ Genel Müdürlüğü Mersin Su ve Kanalizasyn İdaresi Genel Müdürlüğü (MESKİ) Mersin Belediyesi'nin Su ve Kanalizasyn hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gereken her türlü tesisi kurmak, kurulu lanları devralmak ve bir elden işletmek, 2560 sayılı kanunun ve değişik 3009 sayılı kanunda x Ağusts 2007 19/58
belirtilen görevleri yerine getirmek amacı ile Mersin Büyükşehir Belediyesi'nin 09/09/1993 tarih ve 504 sayılı kanun hükmünde kararnamesi ve Bakanlar Kurulu'nun 04/05/1995 tarih ve 95/6750 sayılı kararı ile kurulmuştur. Hizmet alanı Mersin Büyükşehir Belediyesinin görev alanı ile sınırlı lan MESKİ, kentin yararlandığı ancak sınırlar dışında kalan su kaynaklarının krunmasına ilişkin çalışmaları da yürütmekle görevlidir. Mersin Su ve Kanalizasyn İdaresi, Mersin Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı müstakil bütçeli ve kamu tüzel kişiliğine haiz bir kuruluştur. MESKİ persneli 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine tabidir. 2.3.1 Mevcut Organizasyn ve Persnel Yapısı Kurumun mevcut rganizasyn yapısı aşağıdaki gibidir: ekil 2. MESKİ Mevcut Organizasyn eması (Bu şema planlama esnasında hazırlanmıştır) Ağusts 2007 20/58
Tabl 6. MESKİ Yönetim Kurulu Macit ÖZCAN Ömer GÜLAY Gani ALTIOK Caner URAL Necdet ÖZÇAĞ Kamil ÜLGEN Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı MESKİ Yönetim Kurulu Başkanı Genel Müdür Üye Üye Üye Üye Tabl 7. MESKİ Genel Müdürlüğü Ömer GÜLAY Nizamettin YILDIRIM Kamil ÜLGEN Genel Müdür Genel Müdür Yardımcısı (İdari) Genel Müdür Yardımcısı (Teknik) Tabl 8. Mevcut Yapıya Göre Pzisyn ve Persnel Dağılımı Ünvanı Adedi Dlu Bş Açıklama Genel Müdür 1 1 Genel Müdürlük görevi vekaleten yürütülmektedir. Genel Müdür Yardımcısı 3 3 Genel Müdür Yardımcılığı kadrsunun 2 si fiilen görev yapmakta 1'i Genel Müdürlüğe vekalet etmektedir. Yönetim Kurulu Üyesi 3 3 Teftiş Kurulu Başkanı 1 1 Hukuk Müşaviri 1 1 Vekaleten yürütülmektedir. Daire Başkanı 10 5 5 5 adet kadr dlu 4 adet kadr vekaleten yürütülmektedir, 1 kadr için henüz atama yapılmamıştır. ube Müdürü 30 6 24 6 adet kadr dlu lup 24 adedi vekaleten yürütülmektedir. Müfettiş 4 4 Müfettiş Yardımcısı 2 2 Avukat 6 1 5 Mali Hizmet Uzmanı 4 4 Mali Hizmet Uzman 2 2 Yrd. Uzman 6 6 ef 60 3 57 İdari Persnel 155 93 62 Ağusts 2007 21/58
Ünvanı Adedi Dlu Bş Açıklama Sağlık Persneli 12 1 11 Teknik Persnel 80 26 54 Kadrlu İşçi 190 39 151 Geçici İşçi 335 335 Geçici işçiler için kadr talep edilmiş lup, naylanan sayıda persnel kadrlu işçi larak atanacaktır. Genel Tplam 905 516 389 Sn beş yıl dikkate alındığında persnel sayısındaki değişim aşağıdaki gibidir: Tabl 9. Yıllar İtibariyle Persnel Sayısı Yıllar İtibariyle Persnel Sayısı AÇIKLAMA 2003 2004 2005 2006 2007 Kadrlu İşçi 32 30 23 33 39 Memur 117 120 115 137 142 Tplam 149 150 138 170 181 Geçici İşçi 192 198 194 338 335 GENEL TOPLAM 341 348 332 508 516 MESKİ nin 2006 yılındaki persnel sayısındaki artış 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile gerçekleşmiştir. 2.3.2 MESKİ nin Görevleri a. İçme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyaçlarının her türlü yeraltı ve yerüstü kaynaklarından sağlanması ve ihtiyaç sahiplerine dağıtılması için; kaynaklardan abnelere ulaşıncaya kadar her türlü tesisin etüt ve prjesini yapmak veya yaptırmak, bu prjelere göre tesisleri kurmak veya kurdurmak, kurulu lanları devralıp işletmek ve bunların bakım ve narımını yapmak, yaptırmak ve gerekli yenilemelere girişmek, b. Kullanılmış sular ile yağış sularının tplanması, yerleşim yerlerinden uzaklaştırılması ve zararsız bir biçimde bşaltma yerine ulaştırılması veya bu sulardan yeniden yararlanılması için abnelerden başlanarak bu suların tplanacakları veya bırakılacakları nktaya kadar her türlü tesisin etüt ve prjesini yapmak veya yaptırmak; gerektiğinde bu prjelere göre tesisleri kurmak yada kurdurmak; kurulu lanları devralıp işletmek ve bunların bakım narımını yapmak, yaptırmak ve gerekli yenilemelere girişmek, c. Bölge ve içindeki su kaynaklarını, deniz, göl, akarsu kıyılarının ve yeraltı sularının kullanılmış sularla ve endüstri artıkları ile kirletilmesini, bu kaynaklarda suların kaybına veya azalmasına yl açacak tesis kurulmasını ve bu tür faaliyetlerde bulunulmasını önlemek, bu knuda her türlü teknik, idari ve hukuki tedbiri almak, d. Su ve kanalizasyn hizmetleri knusunda hizmet alanı içindeki belediyelere verilen görevleri yürütmek ve bu knulardaki yetkileri kullanmak, Ağusts 2007 22/58
e. Her türlü taşınır ve taşınmaz malı satın almak, kiralamak, eknmik değeri kalmamış araç ve gereçleri satmak, MESKİ'nin hizmetleriyle ilgili tesisleri dğrudan dğruya yahut diğer kamu veya özel kuruluşlarla rtak larak kurmak ve işletmek, bu maksatla kurulmuş veya kurulmakta lan tesislere iştirak etmek, f. Kuruluş amacına dönük çalışmaların gerekli kılması halinde her türlü taşınmaz malı kamulaştırmak veya üzerinde kullanma hakları tesis etmek. 2.4 Mevzuat Tabl 10. MESKİ Faaliyetlerinde Dikkate Alınan Kanun ve Yönetmelikler MESKİ Faaliyetlerinde Dikkate Alınan Kanun ve Yönetmelikler 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanununu 5393 Sayılı Belediye Kanunu 5272 Sayılı Belediye Kanunu 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kntrl Kanunu 1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu 2560 Sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyn İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanun 2872 Sayılı Çevre Kanunu 167 Sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun 4650 sayılı kanun ile değişik 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu 3194 Sayılı İmar Kanunu 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu 506 Sayılı Ssyal Sigrtalar Kanunu 5434 Emekli Sandığı Kanunu 237 Sayılı Taşıt Kanunu 2004 Sayılı İcra ve İflas Yasası 4982 Sayılı Bilgi Edinme Kanunu 818 Sayılı Brçlar Kanunu 5237 Türk Ceza Kanunu 10/6/2004 N: 5188 Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun 7126 Sayılı İçişleri Bakanlığı Sivil Savunma Genel Müdürlüğü Siv. Savunma Kan. 6/2/2204 2004/6801 Kamu Kurum ve Kur. Persnel Servis Hizmet Yönt. 26/ 07/ 2002 N: 24827 Sayılı Binaların Yangından Krunması Hakkında Yönt. 04/02/1924 N: 406 Sayılı Telgraf ve Telefn Yönetmeliği 488 Damga Ver. Kanunu 3065 Katma Değer Ver. Kanunu 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu 6183 Amme Al. Tahsili Kanunu 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunu 20/12/1995 N: 22499 Sayılı Asansör Yönetmeliği İSKİ Atıksuların Kanalizasyna Deşarj Yönetmeliği 25687 Sayılı Su Kirliliği Kntrlü Yönetmeliği TS 266 (Su Genel Teknik artnamesi) 2.5 Paydaş Analizi Kuruluşlar, diğer kuruluşlarla ve tplumla işbirliği lanaklarını değerlendirmelidir. İşbirliği yapılan paydaşlarla ilişkilerin değer üretecek ve üretilen değeri maksimize edecek biçime getirmesi sağlanmalıdır. Paydaş tanımı kuruluşun hedef kitlesi ve kuruluşun faaliyetlerinden lumlu/lumsuz yönde etkilenen tarafları ifade eder. Bu tanımdan hareketle kuruma; Girdi sağlayan kesimler Hizmet sunulan kesimler İş birliği yapılan kesimler Ağusts 2007 23/58
Kurum faaliyetlerinden etkilenen kesimler Kurumu etkileyen kesimler Çalışanlar Paydaş belirlemede esas alınmıştır. MESKİ üst ve rta kademe yöneticileri ile yapılan çalışmalarda ; MESKİ nin faaliyetleri/hizmetleri ile ilgili lanlar kimlerdir? MESKİ nin faaliyet ve hizmetlerini yönlendirenler kimlerdir? MESKİ nin faaliyetlerini ve hizmetlerini kullananlar kimlerdir? MESKİ nin faaliyet ve hizmetlerinden etkilenenler kimlerdir? MESKİ nin faaliyet ve hizmetlerini etkileyenler kimlerdir? Srularının yanıtları aranmış lup, belirlenen paydaş yapısı aşağıdaki tablda gösterilmiştir. Tabl 11. Meski Paydaşları Paydaş Adı İç Paydaş/Dış Paydaş/Müşteri Neden Paydaş Mersin Büyükşehir Belediyesi İç Paydaş Faaliyet ve hizmetleri yönlendirir. Belde Belediyeler Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri yönlendirir Abneler Vatandaşlar Kamu Kurum ve kuruluşları Endüstriyel ve Ticari İşletmeler Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri kullanır, hizmetlerden etkilenir. Medya Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri etkiler. Tedarikçiler Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri etkiler Sivil Tplum Örgütler Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri etkiler Sağlık Müdürlüğü Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri yönlendirir. İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri yönlendirir. DSİ Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri yönlendirir. Karaylları Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri yönlendirir. Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri yönlendirir. Mersin Valiliği Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri yönlendirir. Kmşu Belediyeler Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri etkileyen. Meslek Odaları Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri etkileyen. Berdan Havzası nı kullanan kişiler Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri etkileyen. Muhtarlıklar Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri yönlendirir. Sendikalar Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri yönlendirir. Su Hırsızları Dış Paydaş Faaliyet ve hizmetleri etkileyen. MESKİ nin faaliyet ve İller Bankası Dış Paydaş hizmetlerine yönlendiren ve destek veren Belirlenen paydaşlar ile yapılan anket çalışmaları ve grup tplantılarında paydaşların MESKİ hizmetleri hakkındaki düşünceleri, beklentileri ve önerileri ele alınmıştır. MESKİ nin bilgilerine başvurulan başlıca paydaşları aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Ağusts 2007 24/58
Abneler Anket Çalışanlar MESKİ Mersin Büyükşehir Belediyesi Odak Grup Çalışmaları Dış Kurum ve Kuruluşlar Birebir Görüşmeler Geribildirimlerine Başvurulan MESKİ Paydaşları ekil 3. Paydaş Yapısı Paydaş tplantısına davet edilen kurum ve kuruluşlar aşağıdaki gibidir: DSİ Bölge Müdürlüğü Büyük ehir Belediye Başkanlığı, Stratejik Planlama, Fen İşleri, Çevre Sağlığı Müdürlükleri Akdeniz Belediyesi Başkanlığı Yenişehir Belediye Başkanlığı Trslar Belediye Başkanlığı Mersin Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölüm Başkanlığı Bayındırlık İl Müdürlüğü İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Karaylları 5. Bölge Müdürlüğü İl Sağlık Müdürlüğü Kent Knseyi Başkanlığı İl Özel İdaresi Vilayet Mahalli İşler Dairesi Başkanlığı, TASKİ (Yatırımlar, su kanal) Berdan Arıtma İşletme Yöneticisi İller Bankası Adana Bölge Müdürlüğü AYKOME TEMA Vakfı Yazılı ve Görsel medya İnşaat Mühendisleri Odası Çevre Mühendisleri Odası Ticaret ve Sanayi Odası Mimarlar Odası 2.5.1 Paydaş Memnuniyeti Yukarıda belirtilen paydaşlar ile yapılan iki günlük grup çalışmasında Mersin su kaynaklarının krunması ve MESKİ ye ve diğer paydaşlara düşen görevler knusunda görüşler rtaya knulmuş ve gelecek senarysu da dikkate alınarak, alınması gereken önlemler, yapılması gereken faaliyetlere ilişkin öneriler geliştirilmiştir. Çalışmanın birinci gününde paydaşlar ile Mersin ilinde gelecekte nelerin değişeceği ve nasıl bir rtamda Mersin halkına hizmet üretileceği rtaya knulmuş, trendlerin neler lacağı tartışılmış, su ve su yönetimi knusundaki muhtemel fırsatlar ve tehditler belirlenmiştir. 2.5.2 Müşteri (Abne) Memnuniyeti Stratejik planlama çalışması kapsamında MESKİ nin en önemli paydaşlarından lan abnelerin memnuniyetini ölçmek amacı ile anket çalışması yapılmıştır. Anket çalışması 10 günlük zaman diliminde tüm şubelere işlem yapmaya gelen abneler ile gerçekleştirilmiş lup 374 abnenin görüşü alınmıştır. Ağusts 2007 25/58
22% 10% MESKİ hizmetlerinden memnunmusunuz? Evet Kısmen Ankete katılan abnelerin %68 i MESKİ hizmetlerinden memnun lduğunu ifade etmiştir. %22 si kısmen memnun lduğunu %10 u ise memnun lmadığını ifade etmiştir. Hayır 68% ekil 4. MESKİ Hizmetlerinden Duyulan Memnuniyet Düzeyi Altyapı yatırımlarından memnunmusunuz? 32% 44% Hayır Kısmen Evet Yandaki şekilden de görüldüğü üzere katılımcıların %44 ü altyapı yatırımlarından memnun lduğunu, %24 ü kısmen memnun lduğunu %32 si ise memnun lmadığını ifade etmiştir. 24% ekil 5. Altyapı Yatırımlarından Duyulan Memnuniyet Düzeyi 38% Su faturasına yansıyan ücretler için ne düşünüyrsunuz? Katılımcıların %62 si su fiyatlarını yüksek bulmuştur. Özellikle atıksu bedelinin yüksekliğinden ve kaldırılması gerektiğinden bahsedilmektedir. Yüksek Nrmal 62% ekil 6. Su Faturası Ücretlerinin Yansıma Düzeyi Su faturalarındaki atıksu bedellerinin yüksekliği MESKİ tarafından yapılmakta lan atıksu arıtma tesisinin kreditörü tarafından knulan şarttır ve kredi ödemesi şartları sna erdiğinde muhtemelen bu bedel düşürülecektir. Bu bedelin şehre verilen hizmet kalitesinin artırılması ve çevre kirliliğinin azaltılması karşılığı luşan bir yatırım bedeli lduğu görülmektedir. Ağusts 2007 26/58
Kentimize yapılacak lan atıksu arıtma tesisleri için ne düşünüyrsunuz? 5% Yapılması gerekiyr Yapılması gerekmiyr Nitekim katılımcıların %95 i atıksu arıtma tesisinin gerekli lduğunu ifade etmiştir. Su bedellerinin yüksekliğinin nedenlerinin Mersin halkı ile paylaşılması idareye lan güvenilirliği artıracaktır. 95% ekil 7. Atıksu Tesislerinin Gerekliliği 16% MESKİ faturalarını öderken hangi sistemi kullanmayı tercih edersiniz? 6% 3% 75% Vezne Banka İnternet PTT Katılımcıların %75 i vezne % 16 sı banka aracılığı ile %6 sı internet ve %3 ü de PTT aracılığı ile ödemeyi tercih ettiğini ifade etmiştir. Mersin halkının teknlji kullanım düzeyi dikkate alınarak ödeme çeşitlemesinin yapılması veznelerde birikmeyi önleyecektir. Nitekim MESKİ, PTT ile anlaşma yapmak suretiyle ödeme ağını genişletmektedir. ekil 8. MESKİ Faturalarını Ödeme Sistem Tercihi Ödeme sistemi knusunda abnenin bilgilendirilmesi, özellikle klay ödeme seçeneklerine ilgiyi artıracağından hem vatandaş memnuniyeti artacak hem de kurumsal perfrmans yükselecektir. MESKİ nin müşterilerine ulaşmasında kullanılacak en etkili araçların yerel medya, yerel televizyn ve açık hava reklamları lduğu yapılan anket snuçlarına da yansımıştır. MESKİ bu araçları halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi knusunda daha etkin, stratejik amaçları dğrultusunda planlı ve prgramlı larak kullanmalıdır. 25% Hangi kanallardan bilgi ediniyrsunuz? 29% Katılımcıların sadece %23 ü MESKİ faaliyetleri hakkında yeterli bilgi sahibi lduğunu kalanı ise yeterli düzeyde lmadığını belirtmiştir. 6% 40% Yerel Basın Yerel TV MESKİ Web Sitesi Açıklama ve Reklamlar Katılımcıların %29 u yerel basın, %40 ı yerel televizyn, %25 i ise açık hava reklamlarından bilgilendiğini ifade etmiştir. ekil 9. MESKİ Faaliyetleri Hakkında Bilgi Kanalları Ağusts 2007 27/58
MESKİ'nin faaliyet ve prjeleri hakkında bilgi edinebiliyrmusunuz? 10% 23% İnternet aracılığı ile bilgilenenler sadece %6 sıdır. Ancak bu veri vezneye gelenler anket uygulandığı için yeterli düzeyde bjektif bir snuç sağlamamaktadır. 34% 33% Evet Kısmen Hayır İlgilenmiyrum Bu nedenle internetin etkinliği kesinlikle yadsınmamalıdır. İnternetten işlem yapma ve bilgilenme en üst düzeyde temin edilmeli ve MESKİ Web sayfası MESKİ nin vitrini larak kullanılmalıdır. ekil 10. MESKİ Faaliyetleri Hakkında Bilgi Edinebilme Düzeyi 2.5.3 Tedarikçi Değerlendirme Tedarikçi/taşernlar kurumun temel misynunu gerçekleştirmeye daklanması ve dğrudan katma değer yaratmayan, sürekliliği lmayan ve/veya bünyede kadrlu larak bulundurulması eknmik lmayan prfesynel hizmetlerin ve destek faaliyetlerin dış satın alma ile temini bakımından yararlı ve gerekli işbirlikleridir. Bu tür işbirliklerinin amacı, faaliyet kapsamı ve çıktıları, ana süreçlerle ilişkileri, bilgi alışverişi ve raprlama düzeni, perfrmans kriterleri ve değerlendirme yöntemi, kurumsal kimlikle bağlantısı, karşılıklı srumluluk alanları bilinmelidir. MESKİ de bir çk alanda tedarikçi ve taşern kullanılmakla birlikte bir tedarikçi yönetim sistemi mevcut lup daha etkin bir sistem luşturmak için çalışılmaya devam edilmektedir. MESKİ faaliyetlerinin etkinliğini artırmak, maliyetlerini düşürmek ve gelirlerini artırmak için aşağıdaki knularda hizmet almaktadır: Memurlara Öğle Yemeği Verilmesi Hizmet Alımı İşi Temizlik Hizmet Alımı İşi Güvenlik Hizmet Alımı İşi Mersin Kenti İçme Suyu ebekesi Arıza Onarım Hizmet Alımı Merkez ve Batı Pmpa İstasynları İşletilmesi Hizmet Alımı Kanalizasyn ve Yağmur Suyu ebekesi Bakım, Onarım ve Temizliği Hizmet Alımı İşi Berdan İçme Suyu Arıtma Tesisleri İşletilmesi Hizmet Alımı İşi Su Depları ve Pmpa İstasynları İşletilmesi Hizmet Alımı İçme Suyu ve Atıksu Abnelerinin Sayaçlarının Okunması, İhbarnamelerinin Basımı ve Dağıtımı, Bilgisayar Operatörü Görevlendirilmesi, Su Sayaçlarının Sökülmesi- Takılması-Mühürlenmesi ve Kaçak Su Bildirimi Hizmet Alımı İşi Karaduvar Atıksu Pmpa İstasynu İşletilmesi Hizmet Alımı İşi Klrlama Hizmet Alımı İşi Mali Müşavirlik Hizmet Alımı İşi Kanalizasyn ebekesi Döşenmesi Yapım İşi İçme Suyu ebekesi Döşenmesi Yapım İşi Mersin şehir merkezindeki MESKİ tarafından sistemli bir şekilde yürütülen hizmetler; 5216 sayılı Büyükşehir Belediyeler Kanunu kapsamında sınırların genişlemesiyle, belde, kasaba ve köylere götürülmeye başlanmış lup, hizmetin daha da geliştirilmesi için çalışmalar devam etmektedir. Bu knuda da tedarikçi/taşernlardan hizmet alınmaktadır. Ağusts 2007 28/58
2.6 Kuruluş İçi Analiz 2.6.1 Organizasyn Yapısı Kurumda yapılan anket çalışması ve birebir görüşmelerde kurum rganizasyn yapısı knusunda rtaya çıkan değerlendirmeler aşağıdaki gibidir: Organizasyn yapısının sektörde başarılı uygulamaları lan yurt içi ve yurt dışı rganizasynlarla kıyaslanması ve kurum iş süreçlerine uygun, fnksiynel larak ayrılmış, yatay entegrasynu sağlanmış verimli bir rganizasyn yapısına dönüştürülmesi gerekliliği rtaya çıkmış ve kurum yöneticileri ile yapılan çalışmalar neticesinde stratejik plan döneminde uygulamaya alınacak rganizasyn yapısı tasarlanmış ve gerekli atamalar yapılmıştır. Kurum hedefleri ve ihtiyaçları dğrultusunda gerekli iyileştirmeler zaman içerisinde tekrar yapılabilecektir. Hizmet binasının yeterli lmaması ve bölünmüş birimler nedeni ile abnelerin iş takibinde zrluk yaşaması müşteri ve çalışan memnuniyetini lumsuz etkilemektedir. Çalışanların perfrmansını ölçen ve bu dğrultuda geliştirilmiş ödül ve teşvik sistemi bulunmamaktadır. Bazı pzisynlarda bşluklar ve vekaleten atamalar bulunmaktadır. Çalışanların verimliliğini artırmak için atamaların yapılması gerekmektedir. 2.6.2 Yönetim ve Mtivasyn Üst ve rta kademe yöneticiler arasında yapılan anket çalışmasında mevcut yönetimin yeniliklere açık ve hşgörülü lduğu ifade edilmektedir. Katılımcılar, daha fazla ssyal aktivite ve yetkinliklerinin geliştirilmesine yönelik eğitim ihtiyaçları lduğunu ve atamalarda yetkinlik ve işe uygunluğa önem verilmesi gerektiğini ifade etmektedirler. 2.6.3 Kurum İçi İletişim ve Raprlama Kurumlar sürdürebilir bir gelişme sağlayabilmek için gerek kurum içi ve gerekse kurum dışında ilişki içerisinde lduğu paydaşlara güven veren bir iletişim yeteneğine sahip lmalıdır. Ayrıca sürdürülen faaliyetleri takip ve kntrl eden, diğer taraftan verilecek kararları destekleyen, kuruma özel faaliyet neticelerini ilgili yönetim kademelerine sunan yönetim raprlama sistemine sahip lunmalıdır. Yapılan anket çalışması ve görüşmelerden elde edilen bilgiler aşağıdaki gibidir: Kurum içi faaliyetlerin sürdürülmesinde en önemli prblemlerden birisi iletişimin yeterli düzeyde lmamasıdır. ube Müdürlükleri ile Genel Müdürlük dışı birimler arasında ve hizmet binasının yetersizliği nedeniyle birimlerin dağınıklığı zaman ve iş kaybına neden lmaktadır. Kurum bünyesinde yapılan tplantılar aşağıdaki gibidir: Tabl 12. MESKİ Bünyesinde Yapılan Tplantılar Tplantı Cinsi Daire Başkanları ve Müdürler Tplantısı Muhtarlar Tplantısı Birim efleri ile Haftalık Değerlendirme Periydu Ayda 1 defa Yılda 2 defa Haftada 1 defa Ağusts 2007 29/58
Tplantı Cinsi Tplantısı Belde efleri Tplantısı Disiplin Kurulu Tplantıları Periydu Haftada 1 defa Gerek duyuldukça Gerek karar alma süreçlerinde ve gerekse de çalışanların yönetime katılması, alınan kararlar hakkında bilgilendirilmesi kurumsal bağlılığı artıracaktır Kurumun faaliyetlerinin daha da geliştirilmesi, için hizmet içi eğitim çalışmaları artırılmalıdır. Kurum içi analizde, birimlerin faaliyetlerini sürdürebilmesi için gelen gerekli bilgi ve belgelerin zamanlamasında ve içeriğinin yeterliğinde zaman zaman aksamalar lduğu ifade edilmektedir. Ankete katılanların %84 ü bilgilerin yeterli lduğunu ve zamanında geldiğini belirtmişlerdir. 2.6.4 Bilgi İletişim Altyapısı Kurumsallaşma ve perasynel verimlilik stratejilerine uygun larak kurum bilgi iletişim altyapısının daha sağlıklı ve sürekli işleyecek şekilde luşturulması, birimler arasındaki entegrasyn kpukluğunun giderilmesi için çalışmalar devam etmektedir. Mevcut tmasynun Su Mdülü, Prgres prgramlama diliyle yazılmıştır. Kurumdaki tüm persnelin izin, maaş, ikramiye ve ssyal hakları bilgi işlem bünyesinde yazılmış lup, gerekli güncelleme bilgi işlem birimi tarafından yapılmaktadır. 2005 yılında 19 beldenin de MESKİ sınırları içine girmesi nedeniyle bu uç birimler de netwrk kapsamına alınmıştır. WEB sitesinde vatandaşın işini klaylaştırıcı ve vatandaşın hızla ve daha geniş bilgi sağlayabileceği, interaktif bir yapıya kavuşturulması, görsel yapının kuvvetlendirilmesi çalışmalarına devam edilmektedir. Bilgi İşlem bünyesinde hizmet veren 2 adet ana sunucu (server) bulunmaktadır. Bu sunucularda yüklü lan işletim sistemi Linux (red hat) dır. MESKİ Genel Müdürlüğü bünyesindeki PC, Terminal ve Yazıcılarının dağılımını, bilgi teknljileri varlık envanterini, birimler bazında bilgisayar ve fis makineleri dağılımını gösteren tabllar aşağıdaki gibidir: Tabl 13. MESKİ Bünyesindeki PC, Terminal ve Yazıcıların Dağılımı S.N Birim Adı Terminal Sayısı PC Sayısı Yazıcı Sayısı 1 Halkla İlişkiler Müdürlüğü 2 5 8 2 Okuma İtiraz Servisi 3 1 4 3 Yeni Abne Servisi 6 3 13 4 Hesap Kesme Servisi 5 2 11 5 Kaçak Servisi 7 2 11 6 İcra Servisi 4 1 5 7 Tahsilat Servisi 5 6 8 Tahakkuk Servisi 1 5 6 9 Hukuk Müşavirliği 2 2 10 Abne İşleri Servisi 1 1 11 Sayaç Ayar Servisi 1 1 Ağusts 2007 30/58
S.N Birim Adı Terminal Sayısı PC Sayısı Yazıcı Sayısı 12 İnsan Kaynakları Dairesi Başkanlığı 8 8 13 Yazı İşleri ube Müdürlüğü 5 5 14 Finans Müdürlüğü 6 6 15 Yönetim Kurulu 1 1 16 Özel Kalem Müdürlüğü 4 2 17 Teftiş Kurulu Başkanlığı 3 3 18 Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı 1 9 7 19 Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı 11 11 20 Vezneler 4 4 21 Kesme Bağlama Servisi 2 1 3 22 Okuma Servisi-Teknik Servis 7 7 Tabl 14. Bilgi Teknljileri Varlık Envanteri Cinsi Birim Sayısı İşletim Sistemi Adet 82 Prgramlama Dilleri Adet 1 Prgramlar Adet 3 Office Prgramları Adet 40 Server İşletim Sistemi Adet 2 Güvenlik Yazılımı Adet 1 Tabl 15. Birimler Bazında Bilgisayar ve Ofis Makineleri Dağılımı Cinsi Birim Sayısı Server Adet 2 Masaüstü PC Adet 82 Terminal PC Adet 36 Yazıcı Adet 125 Switch ve Hub Adet 24 Mdem Adet 5 Firewall Adet 1 Otmasyndaki su mdülünün entegre çalışmasını artırmak, WEB sitesini daha etkin kılmak, kağıtsız fis rtamına geçişin sağlanması ve Kurum un verimliliğinin artırılabilmesi için süreçlere Entegre Kurumsal Kaynak Yönetimi (ERP) sisteminin kurulması, elektrnik rtamda yapılacak hizmetlerimizden bazılarıdır. 2.6.5 Kurumsal Yapı Kurum bünyesinde yapılan anket ve birebir görüşmelerden elde edilen snuçlara göre kurum içerisinde; Kurum plitika ve stratejilerini destekleyecek, müşteri ve diğer paydaşlarını tam larak tatmin edecek süreçlerin analizi, tasarlanması ve iyileştirilmesi yapılmalıdır. Asli faaliyetlerin yürütülmesine yönelik makine ve malzeme yeterliliğinin gözden geçirilmesi ve ihtiyaç tanımlaması yapılmalıdır. Çalışma rtamı çalışan ve müşteri memnuniyetini artıracak şekilde düzenlenmelidir. Birimler arası iletişim ve krdinasynun kuvvetlendirilmesi gerekmektedir. İş süreçlerinin verimliliğinin artırılmasına yönelik analiz ve iyileştirmeler yapılmalıdır. Ağusts 2007 31/58
Faaliyetlerin hızlandırılması ve verimliliğinin artırılmasında teknljinin etkin kullanımı, altyapının uygunluğunun sağlanması ve çalışanların eğitilmesi gerekmektedir. Perfrmans ve yetkinlik temelli ücretlendirme yapılması gerekmektedir. Kaliteli işgücü istihdamına gidilmesi veya çalışanların işe uygunluğunun analiz edilip uygun pzisynlara yerleştirilmesi, yetkinliklerinin geliştirilmesine yönelik eğitim faaliyetlerinin yürütülmesi gerekmektedir. Birimler arası iletişimi artıracak ssyal ve kültürel aktivitelerin düzenlenmesi gerekmektedir. Bireysel perfrmansın değerlendirilmesine ve ödüllendirilmesine yönelik sistemlerin uygulamaya alınması gerekmektedir. 2.6.6 Mali Yapı Kurumun gelişmesinde ve büyümesinde mali yapının sağlıklı ve kuvvetli lması kritik önem taşımaktadır. Bu nedenle stratejik planlama sürecinin en önemli unsurlarından birisi de mevcut mali durumun değerlendirilmesidir. Stratejik planlama aşamasında sadece temel mali rasyların değerlendirilmesi kurumun mali dinamiklerinin anlaşılması için yeterlidir. Bu temel mali rasylar; kurumun finansal perfrmansının anlaşılması, perfrmansın önceki yıllar ve genel kabul gören standart ranlar ile kıyaslanması, nereye gidildiğinin ve ne yapıldığının anlaşılmasını kısaca tanımlayacaktır. Tabl 16. Mali Yapı Oranları Sn 3 Yılda Mali Yapıdaki Değişim 2004 2005 2006 Brç/Öz Sermaye 0,03 0,02 0,20 Kaldıraç Oranı (Brçlar/Pasif Tplamı) 0,02 0,01 0,17 Duran Varlıklar/(Öz Sermaye+Uzun Vadeli Brçlar) 1,03 0,98 0,58 Kurumun mali yapısı incelendiğinde, kurum öz sermayesinin tplam brçları karşılama ranının 2006 yılında önceki yıllara ranla önemli miktarda artmış lduğu gözlemlenmektedir. Kurum faaliyetlerinin ne kadarının yabancı kaynakla finanse edildiğini gösteren kaldıraç ranının düşük lması kurum riskinin azlığını ifade etmektedir. Kurumun duran varlıklarının öz sermayeden karşılanıp karşılanmadığına bakıldığında bu ranın giderek azaldığı görülmektedir. Nitekim, teamüllere göre bu ranın 1 den küçük lması beklenmektedir. Tabl 17. Likidite Yapısı Oranları Sn 3 Yılda Likidite Yapısındaki Değişim 2004 2005 2006 Cari Oran 14,5 23,6 10,7 Likidite Oranı 23,2 14,0 10,6 Nakit Oranı 1,9 0,3 1,3 Cari ran Kurumun mevcut yükümlülüklerini karşılama ölçütünü ifade etmekte lup uluslar arası genel kabul ranı %2 dir. MESKİ de bu ran yaklaşık %11 civarında lup, kurumun nakit ve nakde çevrilebilir varlıklarının yüksek lduğunu göstermektedir. Bu durum; özellikle önümüzdeki 5 yılda yapılması planlanan yatırımlar için bir avantaj larak değerlendirilmektedir. Planlama ve faaliyetlerde bu ranın %3 ün altına düşmemesi kurumun Ağusts 2007 32/58
genel kabulüdür. Likidite ranı mevcut yükümlülüklerin nakit larak karşılanabilme gücünü ifade etmektedir (likit değerler/kısa vadeli brçlar). Bu ranın uluslararası genel kabullere göre %1 in üzerinde lması gereklidir. Kurum açısından bakıldığında ranın yüksekliği kurumu likit yaratma kabiliyetini göstermektedir. Kurum brçlarının 10,6 katı ranında likit varlığa sahiptir. Nakit ranı dğrudan nakit veya nakit muadili değerlerin kısa vadeli brçları ödeme düzeyini göstermektedir. Bu ranın 1 in altında lması genel kabullere göre srun lmamaktadır. Nakit ranını etkileyen en önemli knu nakit varlıkların çğunluğunun alacaklarda beklemesidir, bu nedenle kurum tahsilatlarının hızlandırılması ve takibinin önemi rtaya çıkmaktadır. Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı ile krdinasyn halinde yürütülecek lan Süreçlere Entegre Kurumsal Kaynak Yönetimi (ERP) sisteminin kurulması ile müşteri hesapları muhasebe ile entegre hale getirilecek ve alacakların izlenmesi ve yaşlandırılarak finansal maliyetlerinin de faturalara yansıtılması knusunda aşama kaydedilmiş lacaktır. Ayrıca tahsilat işlemlerinin hızlandırılması amacı ile çeşitli ödeme sistemlerinin geliştirilmesi ve uygulamaya alınması knusunda Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı nın çalışmaları devam etmektedir. 2.7 Çevre Analizi Stratejik Planlama çalışmasında, kurumun gelecekte karşılaşacağı güçlüklere, yeni perfrmans düzeyleri luşturmak ve uygulanabilecek stratejilere ilişkin bir bakış açısı kazanması için, aşağıdaki srular göz önünde bulundurulmuştur: Sektörü şekillendirecek temel eğilimler Değişimde katalizör görevi üstlenecek stratejik güçlükler Müşterilerin gereksinimlerini karşılamak için sektörde luşacak değişimler Kurumun farklılaşması 3 GELECEK SENARYOSU ANALİZİ MESKİ yöneticileri ve uzman kuruluşlarla yapılan çevre analizi tplantılarında gerek dünyada ve gerekse de ülkemizde sektörde yaşanması lası gelişme ve değişim yaklaşımlarının incelenmesi snucunda sektörün gelecekte karşılaşacağı çalışma rtam senarysu aşağıdaki gibi belirlenmiştir: Ağusts 2007 33/58
Suyun tasarruflu kullanılmasını sağlayan teknlji kullanımı artacaktır Daha bilinçli abne, kaliteli ve ucuz hizmet beklentisi lacaktır Nüfusun artması su tüketimini artıracaktır MERSİN Su ve Atıksu Yönetiminde Gelecek AB Uyumu çerçevesinde çevre ve halk sağlığı uygulamaları daha sıkı kntrl edilecektir Küresel Isınma su kaynaklarını azaltacak, su baskınları artacak, yağış miktarı azalacaktır Kamu ve Yerel Yönetimlerin yatırım ve kntrl srumluluğu artacak, özel sektör daha fazla bu alanda faaliyet gösterecektir ekil 11. Gelecek Senarysu MESKİ yapılanma, yönetim ve faaliyetlerinde bu temel kabuller ışığında strateji geliştirmeyi prensip larak kabul etmiş lup; stratejik yönetim anlayışı çerçevesinde temel kabullerdeki değişimi de takip ederek güncellemeli ve yönetim anlayışını çevrede yaşanacak değişimler dğrultusunda geliştirmelidir. Senary 1: Küresel Isınma Su Kaynaklarını Azaltacak, Su Baskınları Artacak, Yağış Miktarı Azalacaktır Küresel ısınma kaynaklı larak, iklim değişiklikleri luşacak, kimi ülkelerde kasırgalar, kuvvetli yağışlar, seller, taşkınlar beklenirken, kimi ülkelerde uzun süreli kuraklıklar ve çölleşme riski lacaktır. Akdeniz Bölgesi özelinde beklentiler aşağıdaki gibidir: Akdeniz bölgesinde kuraklık lması beklenmektedir. 12.3 milyar m³ lan yeraltı su rezervi, hızla azalmakta, yğun larak kirlenmektedir. Yılda 5.2 milyar m³ yeraltı suyu tüketilmektedir. Yeraltı su kaynakları hızla azalmaktadır. Yerüstü su kaynakları beslenememekte, hızla kirlenmektedir. Barajlardan çıkan suyun, ancak üçte biri kullanılmaktadır. Senary 2- Kamu ve Yerel Yönetimlerin Yatırım ve Kntrl Srumluluğu Artacak, Özel Sektör Daha Fazla Bu Alanda Faaliyet Gösterecektir Kamu sektörü halka sunduğu hizmet kalitesini ve verimliliği artırmak amacı ile hizmet üreten değil daha çk üretilen hizmetin kalite standartlarını luşturan ve kntrl eden bir yapıya dönüşecek, hizmet üretiminin belirli alanlarda uzmanlaşmış özel sektör temsilcilerine kayması söz knusu lacaktır. Bu suretle kamu sunduğu hizmetin etkinliğini ve verimliliğini artırmış lacaktır. Bu anlamda merkezi ve yerel yönetimler; Ağusts 2007 34/58