PLASTİK VE KAUÇUK MAKİNALARI ve EKİPMANLARI SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER SORUNLAR VE PAGDER STRATEJİLERİ Dünyada Durum : Barbaros Demirci Genel Sekreter PAGEV / PAGDER Dünya plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları yıllık toplam üretimi yaklaşık 25 milyar dolar olup, bunun % 50 si AB ülkeleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Toplam üretimde Çin in payı % 13, ABD nin payı % 10 ve Japonya nın payı da % 9 düzeyindedir. Üretimin % 19 u ise diğer ülkeler tarafından gerçekleştirilmektedir. Dünya plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları yıllık ihracatı ise yaklaşık 18 milyar dolar olup, bunun % 50 si AB ülkeleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Toplam ihracatta Çin in payı % 5, ABD nin payı % 7 ve Japonya nın payı da % 14 düzeyindedir. İhracatın % 24 ü ise diğer ülkeler tarafından gerçekleştirilmektedir. Dünya Plastik ve Kauçuk Makinaları ve Ekipmanları Toplam Üretim ve İhracatı ( Milyon ABD $ ) Üretim İhracat Üretim İhracat AB 12.131 8.748 50 50 Çin 3.102 803 13 5 ABD 2.360 1.265 10 7 Japonya 2.270 2.500 9 14 Diğerleri 4.611 4.199 19 24 Dünya 24.474 17.514 100 100 Dünya Plastik ve Kauçuk Makinaları ve Ekipmanları Toplam Üretim ve İhracat Payı ( Milyon ABD $ Bazında % ) Üretim İhracat AB 50 50 Çin 13 5 ABD 10 7 Japonya 9 14 Diğerleri 19 24 Dünya 100 100 AB Ülkelerinde plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları toplam üretimi 12 milyar dolar, ihracatı ise yaklaşık 9 milyar dolar civarındadır. Toplam üretim ve ihracatın % 50 sini Almanya gerçekleştirmektedir. İtalya toplam üretimden % 26, toplam ihracattan da % 17 pay almaktadır.
AB Plastik ve Kauçuk Makinaları ve Ekipmanları Toplam Üretim ve İhracatı ( Milyon ABD $ ) Üretim İhracat Almanya 6.092 4.413 İtalya 3.168 1.476 Fransa 978 850 Avusturya 845 1.043 İsviçre 722 649 İngiltere 201 232 İspanya 125 84 AB Toplam 12.131 8.748 Türkiye 86 43 AB Plastik ve Kauçuk İşleme Makinaları Toplam Üretim ve İhracatının Dağılımı ( Milyon ABD $ Bazında % ) Üretim İhracat Almanya 50 50 İtalya 26 17 Fransa 8 10 Avusturya 7 12 İsviçre 6 7 İngiltere 2 3 İspanya 1 1 AB Toplam 100 100 Türkiye de Durum ; Türk plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları sektöründe 808 firma faaliyet göstermektedir. Bu firmaların 209 u birden çok mamul üretmektedir. Firmaların % 29 u kalıp, % 16 sı plastik işleme makinaları imal ederken, yardımcı ekipman ve ambalaj makinaları imal eden firmaların oranı % 12 dir. Firmaların % 69 u ise plastik ön işleme ve geri dönüşüm, son işlem, ölçme, finisaj, kaynak makinaları ile aksam ve parçalar imal etmektedir. Makine ve Ekipman Bazında Firma Sayısı Üretilen Makine Adı Firma Sayısı % Dağılım Kalıplar 298 29 Plastik İşleme 159 16 Yardımcı Ekipmanlar 127 12 Ambalaj makinaları 125 12 Plastik ön işleme ve geri dönüşüm 65 6 Son İşlem 65 6 Ölçme 57 6 Finisaj 51 5 Parça ve komponentler 51 5 Kaynak 19 2
2006 yılında sektörde 124 milyon dolarlık üretim gerçekleşmiş ve 401 milyon dolarlık ithalat yapılmıştır. Üretilen makinaların yaklaşık % 50 si ihraç edilerek 62 milyon dolarlık ihracat gerçekleşmiştir. İç pazar satışları ise 463 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2006 yılında 2005 yılına kıyasla, plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları üretimi % 1, ihracatı % 16 artmış, ithalatı % 4, iç pazar satışları da % 2 gerilemiştir. Arz ve Talep Dengesi ( Milyon ABD $ ) 2004 2005 2006 / T % Artış Üretim 66 108 124 14 İthalat 408 416 401-4 İhracat 33 54 62 16 İç Pazar Satışı 441 470 463-1 Dış Ticaret Açığı - 375-362 - 339-6 2006 yılında plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları dış ticaret açığı % 6 azalarak 339 milyon dolar olmuştur. Dış Ticaret Açığı 500,0 400,0 300,0 200,0 Milyon $ 100,0 0,0-100,0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2.006-200,0-300,0-400,0-500,0 İhracat ithalat Dış Ticaret Açığı Plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanlarında en yüksek dış ticaret açığı enjeksiyon ve ekstrüzyon makinalarında görülmektedir. Enjeksiyon makinalarında ihracatın ithalatı karşılama oranı % 5, ektrüzyon makinalarında ise % 12 düzeyindedir. 2006 yılında tüm sektörde ihracatın ithalatı karşılama oranı ancak % 15 olarak gerçekleşmiştir. Plastik sektörünün ihtiyaç duyduğu plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanlarının % 87 si ithalatla karşılanmaktadır. Toplam iç pazardan 808 firma ancak % 13 pay alabilmektedir.
Plastik ve Kauçuk Makinaları ve Ekipmanları Dış Ticareti ( 2006 Yılı - Milyon $ ) ISTPOZ İHRACAT İTHALAT DIŞ TİCARET AÇIĞI 847710 Enjeksiyon Mak. 5,9 125,7-119,8 847720 Ekstrüzyon Mak. 13,5 116,5-103,0 847730 Püskürtme Mak. 0,0 8,4-8,4 847740 Vakumlu döküm 5,0 19,6-119,8 Dış lastiğin dökümüne mahsus mak. 847751 Sırt kaplama ve şekil verme mak. 0,0 0,0 0,0 847759 Presler 2,2 24,5-22,3 847780 Kesme, yarma, biçim verme makinaları 30,1 80,8-50,7 847790 Aksam ve Parçalar 5,3 25,5-20,2 8477 ( Toplam ) 62,0 401,0-339,0 2006 yılında 21 ülkeden toplam 401 milyon dolarlık plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları ithalatı yapılmış olup, 10 ülkenin toplam ithalattan aldığı pay % 98 dir. Plastik ve Kauçuk Makinaları ve Ekipmanları İthalatı ULKEADI Milyon $ % Dağılım Almanya 150,9 37,7 Italya 85,6 21,4 Çin 54,2 13,5 Avusturya 36,5 9,1 Tayvan 22,9 5,7 Isviçre 15,9 4,0 Japonya 9,9 2,5 Güney Kore 7,5 1,9 Fransa 5,2 1,3 A.B.D. 4,0 1,0 10 Ülke Toplamı 392,7 98,3 Diğer 11 Ülke 26,2 1,7 TOPLAM 400,6 100,0 Plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları ithalatının % 68 i AB ülkelerinden yapılmaktadır. Tüm Avrupa ülkeleri ise toplam ithalattan % 72 pay almaktadır.
GÜNEY AMERİKA 3% KUZEY AMERİKA 3% ASYA 22% DİĞER AVRUPA 4% AB ÜLKELERİ 68% 2006 yılında 35 ülkeye yönelik olarak yapılan plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları ihracatı 62milyon dolar olarak gerçekleşmiş olup, 10 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın % 65 ini oluşturmuştur. Rusya Federasyonu, Romanya, İran, Ukrayna, Kazakistan, Bulgaristan, Özbekistan, ve Azerbeycan, Çek Cumhuriyeti ve Irak 1 milyon doların üzerinde ihracat yapılan ülkelerdir. Dünya Plastik ve Kauçuk Makinaları ve Ekipmanları İhracatı ( Milyon $ ) ULKEADI 2005 2006 % Pay Rusya Federasyonu 3.651,1 9.378,4 15,2 Romanya 4.807,7 6.782,0 11,0 Iran 7.381,1 4.819,4 7,8 Ukrayna 2.682,1 4.398,2 7,1 Kazakistan 2.250,9 3.935,7 6,4 Bulgaristan 2.152,2 2.732,5 4,4 Özbekistan 800,6 2.547,4 4,1 Azerbeycan 985,4 1.977,8 3,2 Çek Cumh. 616,9 1.642,0 2,7 Irak 1.433,3 1.432,8 2,3 Diğer 25 Ülke 26.796,8 22.009,9 35,7 TOPLAM 53.558,1 61.656,1 100,0 Plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları ihracatının % 33 ü Orta Doğu ülkelerine, % 24 ü AB dışı Avrupa ülkelerine % 14 ü de AB ülkelerine yönelik olarak gerçekleşmektedir.
KUZEY AMERİKA 0% SERBEST BÖLGELER 16% AB ÜLKELERİ 14% GÜNEY AMERİKA 1% AFRİKA 10% ASYA 2% ORTA DOĞU 33% DİĞER AVRUPA 24% Sektörün Başlıca Sorunları : Yapısal Sorunlar : Sektörde çok sayıda firma faaliyet göstermekte olup, firmalarının üretim ölçekleri küçüktür. Ekonomik ölçeklerde üretim yapılamadığından firma başına yaratılan üretim değeri de gelişmiş batı toplumlarına kıyasla küçüktür. Altyapı Sorunları ; o İstanbul da faaliyet gösteren plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları imalatçıları yeterli yol bulunmaması nedeniyle lojistik problemleri yaşamakta, küçük alanda faaliyet göstermek zorundadır. o Küçük ölçekli KOBİ lerin güçlerini birleştirecek mekanizma eksiktir. Üretim Aşamasındaki Sorunlar ; o Üretim girdi maliyetlerinin (Ham ve yardımcı madde, malzeme, elektrik, su vs. ) rakip ülkeler kıyasla yüksektir. o Yüksek işçi maliyetleri nedeniyle kalifiye eleman bulunamamaktadır. o Makinaya bağlı malzemeler zamanında tedarik edilememektedir. o Üretimde, pahalı olması nedeniyle yeterli kalitede tezgah kullanılamadığından, teknolojik altyapı yetersizdir. o maliyetlerinin yüksekliği. o Üreticiler lisans ve belge bazında yeterince denetlenmemektedir. Uygun Finansal Kaynak Sorunları ; o Genellikle KOBİ düzeyindeki firmalar uygun kredi koşuları hakkında bilgi sahibi değildir. o Banka kredi faizleri yüksektir. o Yatırım, yerli üretim ve ihracatı destekleyen uygun kredi koşullarının yetersizdir.. o Firmaların yeterince kurumsallaşamaması ve AR-GE çalışmaları yapamaması, KOSGEB gibi kuruluşlardan destek alınmasını engellemektedir.
o KOBİ lerin ve İmalatçı Kredibilite Firmalarının yurtdışından ithal edilen mallara tanıdıkları haklar ve esneklik, orta ölçekli üretici firmalara tanınmamaktadır. o Makina üreticilerin ara mamül alımlarında KDV oranı yüksektir. Teknoloji, AR-GE Sorunları ; o Parça ve yeni komponent temininde AR-GE ye yapılacak yatırımlar yeterince teşvik edilmemektedir. o Üniversite ve AR - GE desteği verebilecek kurumlarla doğru ve tam iletişim kurulamamaktadır. o Firmaların AR-GE konusunda bilgileri eksiktir yönlendirilmeye ihtiyaç duyulmaktadır. o AR-GE çalışmalarına yönlendirilebilecek yeterli finansal kaynak yoktur. İhracattaki Sorunlar ; o Uluslararası tanıtım eksiktir. o Firmalar uluslararası regülasyonlara intibak sorunları yaşamaktadır. o Yetersiz üretim kalitesi ve üretim miktarı, firmaların bazı dış pazarlara açılmasını engellemektedir. o İhracatı teşvik edici kaynaklar hakkında bilgi eksikliği yaşanmaktadır. o Daha önceki yıllarda yurtdışına gönderilen kalitesiz makinaların yapmış olduğu tahribat nedeni ile bu pazarlara makina satışları zorlaşmıştır. İhracat Sonrası Sorunlar o Servis sağlamakta yetersizlik. o Vergi iadesinde problem yaşanmaktadır ve alacaklar sadece mahsup edilebilmektedir. o Arıza durumunda gönderilen yedek parçalar ihracat kapsamına girmektedir. o İhracat sonrasında ortaya çıkabilecek şikayetlerin cevabını verebilmek için bir Bilgi İşlem Hizmeti verilememektedir. o Makina satılan firmalarda yeterli bilgiye sahip eleman olmaması satış sonrası sürekli desteği engellemektedir. Dış Pazar Bulmadaki Sorunlar ; o Yüksek maliyetler nedeniyle uluslararası fuarlarda yeterince yer alınamamaktadır. o Fuarlarda devlet teşviklerini yetersizdir. o Yurtdışı müşteriler o ülkelerde garantör istemektedir. o İç pazardaki rekabet ortamında ayakta kalma mücadelesinden yeterince dış pazarlara yönlenilememektedir. PLASTİK SANAYİCİLERİ DERNEĞİ ( PAGDER ) in Plastik İşleme Makine Üreticilerinin Sorunlarının Çözümüne Yönelik Uygulayabileceği Temel Stratejiler 1. Sektörde çok sayıda firma AB ölçülerine göre çok küçük ölçeklerde üretim yapmaktadır. PAGDER, firmaların birleşmelerini veya büyük ölçekli iç ve dış siparişlerin karşılanmasında stratejik ortaklık kurmalarını sağlamak için çalışmalar yapmalıdır. 2. Özellikle kamu alımlarında yerli makine satın alınmasını özendirici çalışmalar yapmalıdır. 3. Yeterince kurumsallaşamayan ve gelişmeleri takip edemeyen firmalara yönelik bilgilendirme toplantıları düzenlemelidir. Uluslararası regülasyonlar, AB direktifleri Uygun koşullarla kredi veren finans kurumları ve kredi temin etme prosedürü
KOSGEB ve diğer benzeri kurumlar CE Belgesi ve diğer kalite sertifikaları Vergi, yatırım ve ihracat teşvikleri ve devlet yardımları EXIM Bank finansman olanakları 4. Sektörün ihtiyaç duyduğu kalifiye elaman teminine katkıda bulunmalıdır ( PAGEV Özel İstihdam Bürosu ) 5. Stratejik yol haritası oluşturulması için PAGDER - KOSGEB arasında imzalanan protokolün PAGDER üyelerine yaygınlaştırılması sağlanmalıdır. 6. plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları ihracatını arttırmak için, firmalar tarafından önerilen potansiyel dış pazar ( Rusya, Romanya, Irak, Bulgaristan, İran, Ukrayna, Kazakistan, Suriye, Cezayir, Azerbeycan, Yunanistan ) araştırmaları yapılmalı, bu pazarlarda sektörün tanıtımını yapmak üzere ilgili sivil toplum örgütleri ve kurumlarla karşılıklı işbirliği anlaşmaları yapılmalıdır. 7. plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları üreten firmalar arasında hızlı iletişim sağlamak için e-group oluşturulmalıdır. 8. plastik ve kauçuk makinaları ve ekipmanları ihracatı için, İtalya, İspanya, Avusturya benzeri, uzun vadeli düşük faizli ihracat kredi olanakları sağlanması için kamu otoriteleri ile görüşmelidir. 9. PAGDER- Plastik Dış Ticaret Şirketi kurulabilir. Bu şekilde firmalar ; Gönüllü olarak sermayelerini, bilgilerini, üretimlerini ve tecrübelerini biraraya getirerek ihracat faaliyetlerinde ölçek ekonomisinin sağladığı avantajlardan yararlanacaktır. Dış Ticaret Şirketinin sağlayacağı finansman ve organizasyonel yapı ile, bireysel pazarlama etkinliklerine göre daha güçlü pazarlama imkanları elde edecek ve bu şekilde dış pazar yelpazelerini büyüteceklerdir. Bireysel olarak ihracat yaptıklarında karşılaşacakları ve tek başına üstesinden gelemeyecekleri sorunlarını Dış Ticaret Şirketi aracılığı ile kolayca çözebileceklerdir. Dış ticarette uzmanlaşacak ve sonuçta ihracatta daha etkin faaliyet gösterebileceklerdir. Dış Ticaret Şirketinde görev yapan profesyoneller vasıtasıyla, ihracat işlemlerini, gümrükleme, nakliye, sigorta gibi faaliyetleri daha etkin olarak gerçekleştirecekler ve ihracata yönelik daha güçlü bir pazarlama imkanına kavuşacaklardır. Dış Ticaret Şirketi, yurtdışı fuar ve fuar gezileri organize edecek, üyelerini ve ürünlerini tanıtıcı yayınlar hazırlayacak, üyelerinin ürünlerinin yurt dışında daimi olarak sergilenebileceği mağazalar, depolanacağı depolar, pazarlanacağı ofisler açacaktır. Üyelerini alım ya da satış heyetleri vasıtasıyla yabancı alıcılarla buluşturma faaliyetlerinde bulunacaktır. PAGDER üyelerinin ithalat yapmaları daha kolaylaşacaktır. Dış Ticaret Şirketi, lojistik, test ve onay kurumu, antrepo, ortak hammmade alımı gibi faaliyetlerde bulunacak veya bu faaliyetleri yapan kurumlara ortak iştirak edebilecektir. Ortaklarının faaliyet gösterdiği üretim dalına ait hammadde tedarikinde imalatçı olarak değerlendirileceğinden ortak hammadde alımı faaliyetlerinde bulunarak üyelerinin maliyet ve rekabet avantajı sağlamalarına katkıda bulunacaktır. Ortaklarının ait olduğu grubun diğer şirketleri ile bunların kurduğu ortaklıklarının ihracatına aracılık edebilecektir. Plastik ve plastik işleme makinaları sektöründe faaliyette bulunan ve KOBİ niteliğini taşıyan ve fakat ortak olmayan firmaların ihracatına da aracılık edebilecektir
PAGDER üyelerinin ileri imalat kabiliyetlerini tanıtıcı dış geziler ve iş konseyi toplantıları düzenleyecek ve dış ülke Sektörel Dernekleri ile işbirliği anlaşmaları yapacaktır.