Hasta Kararı Tedbirinizi Alın Hastanın kendisi için vereceği karar neden önemlidir? Hasta kararını nasıl yazarsınız? Hasta kararını nerede saklayabilirsiniz? Sizi temsil edecek bir yakınınızın anlamı nedir? Önemli adresler:
Hasta kararı neden önemlidir? Bir kaza veya bir hastalık neticesinde, kendinizle ilgili karar veremez duruma gelebilirsiniz. Hazırladığınız hasta kararı ile, böyle durumlar için tedbir alabilir, hangi tıbbi müdahaleleri isteyip, istemediğinizi önceden belirtebilirsiniz. Hasta kararı, doktorların zor kararlar vermesi gerektiği durumlarda kolaylık getirir ve «acaba hasta ne isterdi?» sorusuyla karşı karşıya kalındığında da, aile yakınlarının üzerinden yükü kaldırır. Bir kac örnek: Sayın A., 35 yaşında, ağır bir trafik kazası geçirmiş. Hastanede yatıyor ve solunum cihazına bağlı yaşıyor. Konuşabilecek durumda değil. Durumu belirsiz. Boynundan aşağı felç kalabilir ve yaşamı boyunca solunum cihazına bağlı yaşayabilir. Doktorlar eşiyle konuşup, böyle bir durumda kocasının ne isteyebileceğini eşine sorarlar. Bayan K., 65 yaşında, beyninde aniden büyümüş bir tümör var. Bu nedenle konuşamıyor ve söylemek istediklerini artık ifade edemiyor. Kanser hastalığı tedavi edilemez durumda. Işın terapisi imkanı ile tekrar konuşması mümkün olabilir ama tedavi çok ağır olduğu için (haftada beş kez altı seanslık ışın terapisi), doktorlar ve hastabakıcılar, bayan K. nın durumunda böyle sarsıcı bir terapinin anlamlı olduğundan emin değiller. Tedavi ekibi, bu nedenle ailesine başvuruyor. Bayan S. 85 yaşında ve bir kaç yıldır Alzheimer-Demans hastası. Hastalığına rağmen, neşeli ve hayatından memnun görünüyor ama artık gittikçe daha az yiyor ve daha çok halsizleşiyor. Bayan S. nin tekrar güç kazanması için, suni beslenme olanağı var. Fakat, bayan S. nin böyle bir tedaviye rıza göstermesi gerekiyor. Yapılan konuşmalarda çelişkili ifadelerde bulunuyor. Doktorlar, bayan S. nin konuyu anlamadığı izlenimi ediniyorlar. Bu nedenle, çocuklarıyla bağlantı kuruyorlar ve bundan sonra nasıl devam etmeleri gerektiğini soruyorlar. 2 Hasta kararı neden önemlidir?
Siz, aşağıdaki sorular üzerine hiç düşündünüz mü? Hayati tehlikenin olduğu durumlarda, hangi tedaviyi istersiniz? Siz, örneğin; artık yürüyemez veya konuşamaz hale gelseniz de veya zihinsel olarak geri kalsanız da herşeye rağmen yaşamaya devam etmek ister istermiydiniz? Siz, bedensel veya zihinsel engellerle yaşamayı düşünebilir misiniz? Hangileriyle yaşayabilirdiniz, hangileriyle yaşayamazdınız? Tıbbi müdahalelere ilişkin alınacak kararlarda önemli olacak, dünya görüşünüz veya dini inançlarınız var mı? Aileniz, arkadaşlarınız veya aile hekiminiz, hayati tehlike teşkil eden hastalığınızın olması durumunda, ne istediğiniz konusunda bilgi sahibi mi? Aile yakınlarınızdan veya arkadaşlarınızdan kim, doktorla birlikte böyle bir kararı sizin adınıza en iyi şekilde alabilir? Bilmeniz gerekenler: Hastalıkta, kazada veya hayatın bitme noktasında, zor durumlar için isteklerinizi önceden tespit edebilmeniz için iki yol var: Yazılı bir hasta kararıyla S. 4 bakınız Sizi temsil edecek, güvendiğiniz bir kişiye verilecek yazılı açıklamayla sayfa 5 3 Hasta kararı neden önemlidir?
Hasta kararının önemi: Siz, tıbbi tedavilere ilişkin kişisel isteklerinizi yazılı olarak tutabilirsiniz. Hasta kararınızda, hayati tehlikenin söz konusu olduğu durumda, sizin için nelerin önemli olduğunu, hangi tedavileri kabul edip, hangilerini reddettiğinizi kesin olarak belirtebilirsiniz. Doktorlar veya aile fertleriniz, sizin belirlediğiniz hasta kararıyla, zor durumlar için olan istekleriniz ve arzularınız üzerine önemli bilgiler edineceklerdir. Hasta kararınızda, ölümünüzden sonra bedeninizin ne olacağına, hayatınız sona erdiğinde sizin için önemi olan, yapılmasını istediğiniz dini törenleri belirtebilirsiniz. Aynı zamanda, otopsiyi kabul edip etmediğinizi ve organ bağışı yapmak isteyip istemediğinize karar verebilirsiniz. Hasta kararını nasıl yapabileceğinize ilişkin çeşitli seçenekler vardır. Bunu kendiniz yazabilirsiniz veya bir kurumun basılmış formu ile isteklerinizi belirtebilirsiniz. Sayfa 7+8 bakınız. Hasta Kararının kullanılması, 2012 nin sonuna kadar İsviçre de Hasta kararı uygulaması konusundaki yasalar kantonlara göre farklı şekillerde düzenlenmiştir. Çoğu kantonda, hasta kararının dikkate alınmasını talep eden yasalar mevcuttur. 1 Ocak 2013 tarihinde, hasta kararı kullanımını, bütün İsviçre de tek bir biçimde düzenleyen, «Yetişkinleri Koruyucu Yasa» yürürlüğe girecektir. Hasta kararını nasıl yazarsınız? Eğer hasta kararını kendiniz yazmak isterseniz, dokümanınızda aşağıdaki noktalara dikkat etmek zorundasınız: Kimlik bilgilerinizi içermeli (adınız, soyadınız, doğum tarihiniz), istekleriniz açık olmalı, üzerine tarih yazılmalı ve kendi elinizle imzalanmış olmalı. 4 Hasta kararının önemi:
Çeşitli kurumlar, üzerinde hemen hemen bütün gerekli maddeleri içeren yazılı, sadece tarih sadece tarih atılıp, imzalanması gereken basılmış formlar sunuyorlar. Asıl olarak, bu formlar geçerlidir ama bu dokümanlar kişisel durumlara uymayabiliyor ve bu nedenle çoğu zaman kullanılamıyor. İçinde, seçiminizi yapabileceğiniz, tıbbi tedavilere ilişkin mevcut olanakların yazılı olduğu formlar var. Bunlar detaylı hazırlanmış ve isteklerinizi daha iyi yazabilme olanağı sunan, genellikle kendi başınıza doldurabileceğiniz, çok sayfalı dokümanlardır. Hasta kararının yazılması için danışmanlık hizmeti sunan kurumlar vardır. Bir hasta kararının doldurulmasına yönelik sorularınızla ilgili, orada bilgi edinebilirsiniz. Bazı doktorlar, hasta kararının yazılmasında yardımcı olurlar. Aile doktorunuza bu konuda sorabilirsiniz. Hasta kararı formu ve danışma hizmeti sunan kurumların önemli adreslerini, broşürün sonunda bulabilirsiniz. Bilmeniz gerekenler: Kendinizi ifade edebildiğiniz sürece, hazırlamış olsanız bile, hasta kararınız değil, sözlü ifadeleriniz geçerlidir. Hasta kararının ücreti ne kadardır? Tam olarak hazırlanmış formların çoğu ücretsizdir. Kısmi hazırlanmış hasta kararlarının ücreti 10 ila 20 Frank arasındadır. Hasta kararının hazırlanmasında yapılan danışmanlık hizmetlerinin ücreti kurumlara göre değişir. 5 Hasta kararının önemi:
Hasta kararını nerede saklayabilirsiniz? Hasta kararını ya hep üzerinizde taşıyınız ya da hasta kararınızın olduğunu belirten bir kimlik taşıyınız. Siz, bir hasta kararınızın olduğunu ve koyduğunuz yeri, doktorunuz aracılığı ile sağlık sigortası kartınızın üzerine kaydedebilirsiniz (acil durumlar için bilgiler kısmı). Hasta kararınızı, kullanılması gerektiğinde, bulunabilecek bir yerde saklayın. Örneğin güvendiğiniz bir kişiye veya aile doktorunuza verebilirsiniz. Hasta kararını saklamanın diğer bir yolu da, ücret karşılığında saklanmasıdır. 6 Hasta kararını nerede saklayabilirsiniz?
Sizi temsil edecek yakınınızın anlamı nedir? Kendinizi ifade bile edemez duruma geldiğiniz haller için, sizi temsil edecek bir yakınınızı ve onun yedeği olabilecek birini yazılı olarak belirleyebilirsiniz. Bu yakınınız, tıbbi kararlarda, doktorlara karşı sizi temsil eder ve sizin görüşlerinizi bildirir. Temsilciniz olan bu yakınınız, sağlık durumunuzla ilgili bilgilendirilir ve her türlü tıbbi müdahale ve bakım konularında doktorlarla birlikte sizin yerinize yetkili olarak karar verebilir. Sizin temsilciniz olan bu yakınınız, istekleriniz konusunda ne kadar ayrıntılı bilgi sahibi olursa, sizi o kadar iyi temsil eder. Eğer hasta kararı yazarsanız, temsilciniz olacak yakınınızı kararlarınız konusunda iyi bilgilendiriniz. Bilmeniz gerekenler: Eğer, sizi temsil edecek bir yakınınızı belirlerseniz, bu kişi, mevcut kararlar konusunda ve hastalık durumunuzla ilgili doktorlar tarafından bilgilendirilecek ve tedavi planlamasına etkin olarak katılacaktır. Sizi temsil edecek bir yakınınızı seçseniz bile, diğer aile fertlerinizin kendi görüşlerini bildirme hakkı her zaman vardır. İsteklerinizin yerine getirilmesi için ne yapabilirsiniz? Kısaca önemli notlar Aile fertlerinizle, kafanızdaki düşüncelerinizi ve hayati tehlikenin olduğu durumlar için neleri arzu ettiğinizi paylaşınız. Aile doktorunuzla, kafanızdaki düşünceleri ve sağlık durumununuzun kritik olması durumunda, tıbbi tedaviyle ilgili isteklerinizi paylaşınız. İsteklerinizi yazılı hale getirdiğiniz bir hasta kararı hazırlayınız. Hasta kararını hazırlarken, tarafsız bir kişiden danışmanlık hizmeti alabilirsiniz. Adresler, broşürün arka sayfasındadır. 7 Sizi temsil edecek yakınınızın anlamı nedir?
Önemli Adresler Schweizerisches Rotes Kreuz (SRK) İsviçre Kızıl Haçı (Almanca) Şahsi, detaylı et ve mesleki sır yükümlülüğü altında yapılan danışmanlık hizmeti ücretlidir. Hasta kararı ve danışmanlık hizmeti, hasta kararının hazırlanması için İsviçre Kızıl Haçı nın aşağıda adresleri yazılı, kantonlardaki kurumları tarafından hizmete sunulmaktadır ve kişinin ikamet adresine bakılmadan tarafsız olarak hizmet sunulur: Aargau: www.srk-aargau.ch Tel.: 062 835 70 40 Glarus: www.srk-glarus.ch Tel.: 055 650 27 77 Graubünden: www.srk-gr.ch Tel.: 081 258 45 84 Luzern: www.srk-luzern.ch Tel.: 041 418 70 35 Wallis: www.rotes-kreuz-wallis.ch Tel.: 027 924 55 32 Zug: www.srk-zug.ch Tel.: 041 710 59 46 Zürich: www.srk-zuerich.ch Tel.: 044 388 25 25 Sarnen: www.srk-unterwalden,ch Tel.: 041 660 75 27 Solothurn: www.srk-solothurn.ch Tel.: 032 652 42 47 St. Gallen: www.srk-sg.ch Tel.: 071 227 99 66 Basler Patientenverfügung Basel Hasta Kararı (Almanca) Karar internetten indirilebilir (ücretsiz), danışmanlık hizmeti ve saklı tutma imkanı vardır (herbiri için 50. Fr.). Editör: GGG Voluntas, die Medizinische Gesellschaft und das Universitätsspital Basel-Basel Sağlık Birliği ve Üniversite Hastanesi. www.basler-patientenverfuegung.ch Caritas Schweiz İsviçre Caritası (Almanca, Fransızca, İtalyanca) İnsanca ölebilmek. Karar, ek belgeleriyle birlikte yazılı olarak veya internet üzerinden ısmarlanabilir 15. Fr.). Telefonla danışmanlık hizmeti mümkün. Caritas Schweiz, Löwenstr. 3, 6002 Luzern, Telefon 041 419 22 22, info@caritas.ch, www.caritas.ch Dialog Ethik- Etik Diyalog (Almanca, Fransızca) Karar, ücretsiz internetten indirilebilir. Kağıt baskı olarak ısmarlanabilir (12. Fr.). Saklı tutma imkanı vardır ve ücretlidir (129. Fr.). Dialog Ethik, Sonneggstr. 88, 8006 Zürich, Telefon 044 252 42 01, info@dialog-ethik.ch, www.dialog-ethik.ch 8 Önemli Adresler
FMH, Verbindung der Schweizer Ärztinnen und Ärzte FMH, İsviçre Doktorlar Birliği (Almanca, Fransızca, İtalyanca) Karar, internetten ücretsiz indirilebilir. FMH, Elfenstr. 18, 3000 Bern, Telefon 031 359 11 11, fmh@hin.ch www.fmh.ch/service/patientenverfuegung.html Pro Mente Sana (Almanca, Fransızca) Karar, internetten ücretsiz indirilebilir. Schweizerische Stiftung, Pro Mente Sana, Hardturmstr. 261, Postfach, 8031 Zürich, Telefon 044 563 86 00, kontakt@promentesana.ch www.promentesana.ch Schweizerische Patienten-Organisation İsviçre Hastalar-Organizasyonu (Almanca, Fransızca) Hasta Kararı, kılavuzuyla birlikte internet üzerinden ısmarlanabilir (13. Fr.) SPO Patientenschutz, Eigerplatz 12, 3007 Bern, Telefon 031 372 13 11, be@spo.ch, www.spo.ch GGG Voluntas (Almanca) Şahsi hasta kararının hazırlanmasında danışmanlık hizmeti, saklı tutma imkanı, her ikiside ücretli. GGG Begleiten, Voluntas, Leimenstr. 76, 4051 Basel, Telefon 061 225 55 25, info@ggg-voluntas.ch, www.ggg-voluntas.ch 9 Önemli Adresler
Künye: Editör: İsviçre Kızıl Haçı Metin: Peter Lack, lic. theol., Basel Redaksiyon: Renate Bühlmann, SRK Broşürler, PDF olarak, Almanca, Arnavutça, İspanyolca, Portekizce, Sırpça/ Boşnakça ve Türkçe dillerinde mevcuttur. Broşürleri internetten indirmek için: www.migesplus.ch Bir çok dilde sağlık bilgileri. İsviçre Kızıl Haçı, Sağlık ve Entegrasyon Departmanı www.redcross.ch Broşürler, migeplus.ch nın uzman ve maddi desteği ile hazırlanmıştır.