T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI (TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ) YURTDIŞI GEÇİCİ GÖREV RAPORU 1. GENEL BİLGİLER Konu : DPT ile İtalya Ekonomik Gelişme Bakanlığı-Gelişme ve Uyum Politikaları Birimi arasında uygulanan, Türkiye de Bölgesel Kalkınma Politikaları ve Kurumlar konulu Türkiye-İtalya İkili İşbirliği Projesi kapsamında Kurumumuza tahsis edilen staj programı çerçevesinde İtalyan muadil kuruluşu ziyaret ve ikili çalışma programı. Görev Tarihi ve Yeri : 07 Nisan-18 Nisan 2008 - Roma / İtalya Katılan Görevliler : Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Dış İlişkiler Dairesi Personeli Eğitim Uzmanı Hakan ÖZ. 2. TOPLANTI İLE İLGİLİ BİLGİLER Düzenleyen ülke veya kuruluş : İtalya Ekonomik Gelişme Bakanlığı / Gelişme ve Uyum Politikaları Birimi; Italia Lavoro. İlgili diğer uluslararası kuruluşlar : - Toplantıya katılan ülke veya Kuruluşlar : Türkiye, İtalya Toplantının niteliği ve amacı : Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ile İtalya Ekonomik Gelişme Bakanlığı Gelişme ve Uyum Politikaları Birimi(DPS) tarafından, Bölgesel Gelişme Alanında Kurumsal ve İdari Kapasitesinin Güçlendirilmesi Eşleştirme Çalışması sürecinde, Türkiye de Bölgesel Kalkınma Politikaları ve Kurumlar konulu ikili İşbirliği Projesi kapsamında Kurumumuza tahsis edilen ve tüm masrafları ilgili proje bütçesinden karşılanan staj programı çerçevesinde İtalyan muadil kuruluşu ziyaret ve ikili çalışma programı. Ziyaret kapsamında düzenlenen toplantı ve ikili görüşmelerde İtalyan İş Kurumu(Italia Lavoro) nun kendilerini, çalışmalarını, program ve projelerini tanıtan sunumlar yapılmış, sunumları müteakip kurumlararası benzerlikler, farklılıklar ve olası işbirliği alanlarında fikir alışverişlerinde bulunulmuş ve bu anlamda verimli müzakereler gerçekleştirilmiştir. Toplantının Gündemi : 2 haftalık interaktif staj programı esnasında, muadil kuruluşumuz olan Italia Lavoro nun ulusal düzeyde uygulamaya koymuş olduğu özellikle işgücü hareketliliğine adanmış büyük çaplı projeleri; PARI ve Lavoro &Sviloppo(Çalışma & Gelişme) projelerine detaylıca odaklanılmış olup, bu kapsamda proje uygulamasının yer aldığı bazı illere(napoli, Bologna, Rimini) günü birlik çalışma ziyaretlerinde bulunularak projelerin bizzat sahadaki pratik işleyişlerinin yerinde görülmesi fırsatı bulunmuştur. Ayrıca, ilgili kuruluşun ve adı geçen projelere katkı sağlayan/uygulamada yer alan diğer aktörlerin kendi alanlarındaki çalışma
yöntemleri ve kapsamı hakkında bilgi paylaşımı sağlanmıştır. Bu bağlamda, çalışma ve faaliyet alanlarına yönelik olarak, gerek yöntemleri geliştirme konusunda gerekse bu konuda sürdürülen faaliyetlere adanan kaynak tahsisatı konusunda kendi Kurumlarında/ülkelerinde sürdürülmekte olan prosedürler ve işleyiş hususunda bilgi ve tecrübe paylaşımı sağlanması temin edilmiş, uygulanan proje ve çalışmalar sonunda sunulan hizmetlerin nasıl daha iyi ve verimli bir hale dönüştürülebileceğinin geleceğe yönelik planlaması/projeksiyonları ile ülkemizdeki işlerliği hakkında benzerlikler/farklılıklar masaya yatırılmıştır. 3. TOPLANTI SIRASINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR Gündem maddeleri hakkında ilgili Uluslararası Kuruluşun Sekreteryası tarafından açıklanan görüşler : İlgili eğitim çalışması 2 hafta sürmüş olup birinci hafta süresince öncelikle Italia Lavoro Kurumu ile Kuzey ve Güney arasındaki Hareketliliği artırabilmek için Staj programlarının hayata geçirildiği Lavoro & Sviloppo Projesi hakkında bilgilendirme ve tanıtım yapıldı. İlgili proje uzmanı ve katılımcılar tarafından yapılan görsel sunumlara, çalışmalar esnasında aktarılan iyi örnek ve pratik uygulamalar ile söz konusu proje faaliyetleri sırasında takip edilen prosedür ve yöntemlere ilişkin bilgi paylaşımı gerçekleşmiş olup, geniş bir özetine aşağıda yer verilmiştir: Italia Lavoro Kurumu: Kurum İtalyan Hükümetince 1997 yılında kurulmuş ve sermayesi İtalya Ekonomi ve Finans Bakanlığına ait olan bir anonim şirket. Kurulma amacı aktif işgücü politikaları ile istihdamı desteklemek, özellikle dezavantajlı gruplara yönelik olarak istihdama yönelik program ve projeler uygulamak. Bu anlamda kuruluş, İtalya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına aktif işgücü politikaları ve programları üretmek, kamu istihdam hizmetlerinin hizmet sunma kapasitesini geliştirmek ve güçlendirmek amacıyla teknik yardım ve danışmanlık sağlayan, ilgili kurumu olarak düzenlenmiş. Merkezi Roma da olan kuruluşun 17 bölgede bölgesel müdürlüğü mevcut. Personel yapısına bakıldığında, toplam 345 daimi personeli ile 811 adet sözleşmeli statüde çalışan Danışman/Uzmandan oluşuyor. Italia Lavoro nun faaliyetleri arasında Dezavantajlı Gruplara yönelik olarak hazırlanan proje/programlar ile aktif işgücü politikaları kapsamında diğer Kurum/Kuruluşlara yönelik daimi olarak danışmanlık hizmeti vermesi de yer almakta. Bu hizmetleri sağlarken kullanmış olduğu yöntemler genel olarak; hizmet modeli, IT teknolojilerini kullanarak platform ve sanal ağlar oluşturmak, izleme ve değerlendirme faaliyetleri şeklindedir. İtalyan işgücü piyasasına ilişkin belli başlı istatistiki veriler(2007 yıl sonu); - İstihdam oranı: %58,9 - Çalışabilir nüfusun oranı: %62,5 - İşsizlik Oranı: % 5,7 - Kadın İstihdam Oranı: % 46,8-50 + Yaş İstihdam Oranı : % 32,7 Kurumun diğer Kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği içerisinde uygulamış/uygulamakta olduğu belli başlı proje ve çalışmaları ise şöyle:
- Çalışma Refahı (PARI): Program kapsamında; 18 Bölgesel Proje, 6 Tematik proje, 3 Spesifik faaliyet, 18 Yönlendirme Masası, 120 Kurum/Kuruluşun aktif katılımı, 3 Ulusal çapta sözleşme, 124 Faal Bölgesel Grup, 231 Yeniden istihdam istasyonu oluşturulmuş/uygulanmıştır. Proje çıktılarından toplam 21.613 kişi faydalanmış ve 4383 kişi işe yerleştirilmiştir. - Eğitim ve İş(FIXO Projesi) : Üniversite mezunlarının işgücü piyasasına entegrasyonunu temin etmek amacıyla, işletmelerin üniversitelerle buluşmasını sağlayarak ortak toplantılar şeklinde etkinlikler organize edilmektedir. Bu kapsamda işletmeler nezdinde ihtiyaç analizleri yapılmakta, ileride hangi tür mesleklere ihtiyaç duyulacağı istatistikleri tutularak mezunlara gerektiği takdirde bu yönde mesleki eğitim/kurs veya staj imkanları sunulmaktadır. Proje kapsamında 16 bölgeden toplam 61 üniversite ile çalışmalar yapılmıştır. Ayrıca, iş arayan mezunlara yönelik olarak sunulan mesleki rehberlik ve danışmanlık hizmetleri ile işe yerleştirme hizmetlerinin yanında, iş arayanların vasıfları, ilgi ve eğilimleri hakkında farkındalık sağlama ve niteliklerinin geliştirilmesi düşünülen iş arayanların mesleki eğitim programlarına yönlendirilmesi gibi hizmetler sunulmaktadır. - İşgücü Hareketliliği (Çalışma & Gelişim Projesi) : İnsan kaynaklarına yatırım yapılarak, işgücüne ihtiyacı olan gelişmiş bölgelerin işsizlik oranı yüksek olan bölgelerle eşleşmesi sağlanmaya çalışılmıştır. Proje kapsamında 2.712 işsiz staj programına alınmış, toplamda 1.233 kişi programı tamamlamıştır. 750 kişi program sonunda staj yaptıkları işletmeden iş teklifi alarak işe başlamışlardır. 279 adedi Kuzey İtalya ve 455 tanesi Güney İtalya da olmak üzere 734 işletme programa dahil edilmiştir. Gelişme ve yatırım stratejileri ve politikaları ile uyumlu olarak özellikle az gelişmiş güney İtalya bölgesinde uygulanmış bir projedir. Hedef grup; iş arayanlar, mezun işsizler, dezavantajlı gruplar, sosyal yardımlaşma fonundan yararlananlar şeklindedir. - Göçmenlerin Yeniden Entegrasyonu : Aktif işgücü tedbirleri ve politikaları kapsamında, İtalya da yaşayan yabancıların/göçmenlerin vasıflarını artırabilmek amacıyla mesleki eğitimler düzenlenmiş ve işletmelerin ihtiyaçlarına uygun olan bireylerin söz konusu işletmelere yerleşebilmeleri için aracılık hizmetleri sunulmuştur. - Uluslararası İşgücü Hareketliliği : İtalya da mukim muhtelif sektörlerde faaliyet gösteren işletme ve firmaların ihtiyaçları olan kategorilerde işgücünün yurtiçi işgücü piyasasından sağlanamaması halinde, öncelikle diğer AB ülkelerinden, söz konusu ülkelerden de sağlanamaması halinde ise AB üyesi olmayan 3. ülkelerden sağlanması yoluna gidilmektedir. - İstihdam ve Sosyal İçerme : Özellikle özürlülere yönelik çalışmaları kapsamaktadır. Gerek çalışan özürlü bireyler gerekse bu bireyleri istihdam eden işletmeler açısından en verimli, rahat çalışma koşullarını oluşturmak amacıyla yürütülen çalışmalardır. - Kayıtdışı Çalışma ile Mücadele İşverenler için sunulan hizmetler arasında; istihdam alanında mevzuat hakkında bilgilendirme, işgücü piyasası bilgileri ve uygun işgücünün sağlanması, istihdam faaliyetlerinde aracılık, açık işlere
yerleştirmeyle ilgili bilgi ve hizmet verilmesi ve mesleki eğitim fırsatı verme(işbaşında eğitim), işsizlerin istihdama hazırlanması için kurumda bilgi ve hizmet sunumu, işverenlerin taleplerine göre işsizlerin mesleki açıdan seçimi gibi aktiviteler Kurumca organize edilmektedir. Bununla birlikte, kayıt dışı eleman çalıştıran işyerlerinin/işletmelerin tespiti için yurt çapında iş istasyonları kurulmuştur. Bu istasyonlarda çalışan Italia Lavoro personelinin dışında, diğer gönüllü Kurum/Kuruluşlarla vatandaşlar da bu birimlere destek vermektedir. - Ulusal İşgücü Değişimi Uygulamaları : Ulusal İşgücü Değişimi programı, IT uygulamalarına dayalı ve işgücü piyasasına daha hakim olmayı amaçlayan, bölgelerin birbirleri ve merkezle temasını ve online olarak anında bilgilendirme şeklinde bir çalışma esasına dayalı bir sistemdir. Bu bağlamda, sağlıklı bir işgücü piyasası ağı kurulmuş olup, ülke içinde bu kapsamda cereyan eden gelişme ve değişiklikler ile çalışanların hareketliliği Kurum bilgisayar sistemine süratli bir şekilde kayıt edilebilmektedir. Birinci hafta kapsamında tanıtılan proje Lavoro & Sviloppo, 2005 yılında başlamış, gerek işletmelerin rekabet edebilirliklerini artırmak gerekse işsizlerin istihdama kazandırılmasını öngören bir staj projesi. Proje özellikle İtalya nın geri kalmış güney bölgelerindeki(campanya, Basilicata, Calabria, Puglia, Sardunya ve Sicilya) işsiz gençlere yönelik olarak tasarlanmış. Hedef grup olarak dezavantajlı bireyler, ortaöğretim mezunu ve düşük kalifikasyona sahip gençler ile üniversite mezunu genç işsizlere yönelik olarak dizayn edilmiş. Proje tasarlanırken yerel işletmelerin büyüme ve yatırım olanakları ile geleceğe dönük projeksiyonları da göz önüne alınmış. Bu kapsamda ilgili proje, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ekonomik Kalkınma Bakanlığı, Sanayii Teşvik Kurumu ve uygulayıcı kurum olarak Italia Lavoro ortaklığında yürütülmüş. Güney İtalya ekonomik gelişmişlik açısından Kuzeye göre oldukça geride kalmış bir bölge. İşletmeler genellikle ya KOBİ ya da bulunduğu ekonomik faaliyet kapsamında yeterince büyüyememiş. Devlet tarafından verilen hibe ve teşvikler ise işletmelerde istihdam artışı şeklinde bir sonuç doğurmamış. Bu nedenle yerel işletmeler istedikleri kalifiye işgücünü bulmakta ve istihdam etmekte zorlanıyorlar. Proje kapsamında öncelikle işletmelerin ihtiyaçlarını saptamak üzere bir İhtiyaç Analizi yapılmış. Akabinde işletmelerin ihtiyaçları doğrultusunda mesleki eğitim programları(stajyerlik programı) hazırlanmış. İstenilen profillere uyan hedef gruptan katılımcılar seçilerek, stajları süresince masrafları ve sigortaları(iş kazaları ve yaralanmalarına karşı) proje bütçesinden karşılanarak, hem işletmeye yük olmamışlar, hem de staj süresi içerisinde işbaşı eğitimi alarak ilgili alanda yetiştikleri için eğitim sonunda işletmenin istediği özelliklere sahip birer kalifiye işgücüne dönüşmüşler. Böylelikle hem işletmenin istediği elemanı temin etmesi hem de iş arayan/işsiz bireyin çalışma yaşamına kazandırılması amaçlanmış. İlgili eğitimler kapsamında stajyere 80 saatlik eğitim müfredatına göre şekillendirilmiş işbaşı eğitimi süresince gerekli cep harçlığı(ayda 350 Euro), iaşe-ibate masrafları ile yerel ulaşım için bilet sağlanıyor. Ayrıca, stajyerin eğitimi müddetince ilgili firmadan stajyere rehberlik etmek üzere tecrübeli ve bilgili bir belletmen tayin edilmesi isteniyor ve bu tahsisat nedeniyle ilgili firmaya da ay başına belli bir ücret ödeniyor.
İtalya ile ülkemizin işsizlik profilleri birbirine benziyor; İtalya da gençlerin, özellikle de üniversite mezunu gençlerin işsizlik oranının yüksekliği nedeniyle ciddi aktif işgücü piyasası önlemleri almak durumunda kalmış. Üniversite mezunu gençlerin stajları gerçekleştirilirken, yine Lizbon Stratejisine göre seçilen Objective 1(kalkınmada öncelikli hedef 1. bölge) bölgesinde oturan üniversite mezunu işsiz gençler seçilmiş. Bunlar özellikle; teknoloji transferi gerektiren, üretim proseslerini modernize etmek isteyen, işletme performansını iyileştirmek isteyen yurtdışındaki ya da Kuzeydeki(İtalya) işletmelere yerleştirilmiş. Her 2 hedef grup için de müfredatlar ilgili bireyin çalışma ve/veya eğitim backgrounduna ve işletmelerin ihtiyaçları göz önünde tutularak hazırlanmış. Bu projenin uygulanması temelde 2 konuda fayda sağlamıştır. Birincisi, henüz kurulma aşamasında olan ve önemli yetkinliklerden, itici çalışma gücünden yoksun işletmelere bir ivme kazandırmış; ikincisi ilgili projeye katılan hedef grubun kendi beceri ve yetkinliklerini geliştirmesine, böylelikle istihdam edilebilirliklerini artırmalarına yardımcı olmuştur. Çalışma programı kapsamında ilk hafta Napoli ve Bologna ya günü birlik çalışma gezileri düzenlendi. Amaç bu illerde yer alan proje ekiplerinin sahada ne tür etkinliklerle ilgilendiklerinin yerinde tespiti ve görülmesiydi. İtalya nın güney bölgesinde yer alan ve kuzeydeki illere nazaran gelişmişlik açısından daha geride bulunan Napoli de Bölge İş Kurumu bünyesinde konuşlanmış olan proje uygulama birimi ile yapılan toplantı kapsamında aşağıdaki izlenimler edinilmiştir; Napoli bölgesine bağlı toplam 17 istihdam ofisi mevcut, 3 tanesi Napoli il sınırları içerisinde. Napoli yakın ve kendisine komşu 5 ilden sorumlu. Bölge ofisi 2000 yılından önce iş yoğunluğu nedeniyle sadece kayıt alıp eşleştirme yapabiliyormuş. 2000 yılından sonra Bölge Çalışma Ofisi ve Italia Lavoro nun desteği ve yardımıyla işgücü piyasasına yönelik olarak çeşitli aktif işgücü program ve politikaları ile müdahale araç ve enstrümanları geliştirip uygulama fırsatı bulabilmiş. Burada bulunan Proje Ekibi 3 kişiden müteşekkil, Koordinatör, Prodüktör(Productor) ve Tutor(Belletmen). Tüm Bölge içerisinde Koordinatör idaresi ve gözetiminde toplam 5 Productor ve 6 Tutor görev yapıyor. Proje kapsamında öncelikle Ekonomik Kalkınma Bakanlığı güneydeki(bölge içerisinde yer alan) projeye katılımı uygun olabilecek işletmelere yönelik verilerin yer aldığı bir bilgi listesini Ekibe iletiyor. Akabinde listedeki işletmeler Productorlara paylaştırılıyor. Productorlar ilgili adreslere bizzat giderek söz konusu işletmelerin fiili olarak yerlerinde olup olmadıklarını teyit ediyorlar. Daha sonra bu işletmelerle temasa geçerek randevu talebinde bulunuyor ve görüşme esnasında proje hakkında genel bir bilgilendirme yaparak işletmenin ilgili projede yer alıp almak istemediğini belirliyor. İşletmenin istekli olması halinde Productor bir çeşit sözleşmenin onaylanıp imza altına alınabilmesini teminen ilgili firma hakkındaki bilgileri genel merkeze(italia Lavoro / Roma) göndererek teyit istiyor ve teyit gelir gelmez ilgili firma ile akit imzalanıyor. Firmaların bünyesinde çalıştırdığı toplam işgücü sayısı oranında stajyer ihdası yapılabiliyor. 5 çalışana kadar sadece 1 stajyer; 6-20 çalışanı olan işletmeye 2 stajyer ve 20 den fazla çalışanı olan işletme için en fazla işgücü sayısının %10 u kadar stajyer yönlendirilebiliyor. Mülakatla profili çıkarılan ve ihtiyaç analizi yapılan işletmeye ne
tür stajyer yerleştirileceği planlanıyor(özürlü, dezavantajlı, üniversite mezunu, teknik okul mezunu, vs.). Söz konusu stajyer profili ve sayısı da netleştikten sonra, stajyer için bir staj/işbaşı eğitim programı hazırlanıyor ve yine onay için genel merkeze, Roma ya gönderiliyor. Stajyerlerin eğitimleri noktasında devreye Tutorlar giriyor. Tutorlar ilgili işletmelerin aradığı profillere uygun işsiz hedef bireyleri belirleyip mülakat yapıyorlar. Öncelikle aranılan niteliklere haiz bireyleri belirlemek için bölgede bulunan tüm KİK ofislerine işgücü talebi veriliyor. Söz konusu beklentileri karşılayan bireyler başvuruların ardından kaydedilerek belli bir sıra çerçevesinde mülakatlara alınarak nihai seçim için işverene yönlendiriliyor. Seçimin ardından staja başlatılan stajyerler belli aralıklarla Italia Lavoro ya mensup Tutorlar tarafından işyerinde ziyaret edilerek ilgili programa uygun hareket edilip edilmediği ve stajyerin memnuniyeti tespit ediliyor. Proje kapsamında Italia Lavoro kurumunun tahsis ettiği Tutorlar olduğu gibi, her hedef işletmede, stajyerin eğitimi ve kişisel gelişimi ile yakından ilgilenecek bir ikinci Tutor bulunuyor; bu kişi işletmede çalışan tecrübeli ve bilgili bir usta, formen olup işletme tarafından belirleniyor. İşletmenin sunmuş olduğu bu hizmet neticesinde aylık belli bir ücret(500 Euro/ay) alıyor. Böylelikle ilgili işletme 6 aylığına(max. 12 ay)hem bedava işgücünden yararlanıyor, hem de stajyerle ilgilenmesi için tahsis ettiği Tutor nedeniyle ekstra bir kazanç elde etmiş oluyor. Bunun yanında ilgili stajyer de okul sonrası kendi eğitim, beceri ve niteliklerine uygun bir iş kolunda kendisini yetiştirerek iş bulabilme şansını artırmış oluyor. Verilen staj eğitimi neticesinde işletmeden stajyere bir iş teklifinde bulunması bekleniyor. İlgili teklif daimi statü de olabileceği gibi geçici bir süre için de söz konusu olabiliyor. Tabii işletmenin sunduğu bu teklif kayıtlara geçtiği için ileride firmanın daha başka staj anlaşmaları yapıp yapamayacağı konusunda da belirleyici oluyor; mesela ilgili işletme staj sonunda herhangi bir teklifte bulunmamışsa kendisiyle bir daha herhangi bir staj sözleşmesi yapılmıyor. Proje kapsamında Güney bölgesinden sorumlu olan Napoli nin akabinde Kuzey bölgesinden sorumlu olan Bologna ziyaretimiz esnasında, buradaki proje ekibiyle de kapsamlı bir toplantı yapılmıştır. Bu bağlamda, Bologna ekibi güneyden gelebilecek stajyerlerin kuzeyde bulunan gelişmiş ve ileri düzeyde teknoloji ve donanımla çalışan firmalarla temasını sağlayarak, buralarda kendilerini yetiştirmelerini ve staj sonrası tekrar yaşadıkları bölgeye döndüklerinde elde etmiş oldukları teknik ve pratik bilgi ve tecrübe sayesinde iş bulabilme şanslarını/istihdam edilebilirliklerini artırmayı temin ediyor. Yine tıpkı Napoli ekibi gibi, Kuzey bölgesinden sorumlu olan Bologna bölgesinde de sorumlu bir koordinatör ve Productor ve Tutorlar proje ekibi bünyesinde görev yapıyor. İlgili proje kapsamında ilgili Kamu İstihdam Ofisi çalışanlarına da eğitimler verilmiş olup, bu sayede ilgili alanda çalışan personelin de hem proje ekibine yardım etmesi temin edilmiş hem de proje faaliyetlerinin sona ermesinin ardından ilgili prosedürlerin Kurumda kemikleşmiş bir tür hizmet sunumu şeklinde ortaya çıkmasını temin etmişler. Örneğin ilgili işletmelerde işe yerleştirilecek olan işsizlerin ilk mülakatları KİK personeli tarafından yapılmakta, bu sayede bireylerin profillerini ortaya çıkmasında ilgili personelin de bir katkısı alınmış olmaktadır. Toplam 34 milyon Euro bütçeye sahip olan Lavoro&Sviloppo projesi kapsamında hem Kuzeyde hem de Güney de yer alan işletmelerin ve işsizlerin profillerinin çıkarılması sağlanmıştır. Bu sayede az gelişmiş ve işsizlik oranının yüksek olduğu Güney bölgesinin hem kalifiye personel ihtiyacı hem de teknik ve teknolojik bilgi ve tecrübe ihtiyacı, yatırım ihtiyaçları da göz önüne alınarak Kuzeyde mukim olan
muadil sektör işletmelerle teması ve işbirliğinin temini sağlanmıştır. Bu sayede hem ekonomik faaliyet alanında hem de daha içe dönük bir halk profiline sahip olan Güney bölgesi işsizlerinin hareketliliği teşvik edilmiş ve belli bir ivme kazandırılmıştır. Diğer büyük ölçekli proje PARI de ise; sosyal güvenlik sisteminin yönetimini daha sürdürülebilir ve güçlü kılmak ve özellikle dezavantajlı grupların yeniden istihdama kazandırılabilmesi amacıyla uygulamaya konulmuş bir programdır. Daha çok 50+ yaş grubu bireyler, işini kaybetme riskiyle karşı karşıya olanlar ile kadınlara yönelik olarak uygulamaya konulmuş ve temel olarak; - İşgücü ve istihdama yönelik politika ve araçların geliştirilmesi ve yönetimi, - İşgücü ve istihdama yönelik sunulan hizmetlerin niteliğinin ve çeşitliliğinin artırılması, - Social Shock Absorbers(Sosyal Şok Soğurma Sistemi) adıyla ortaya konulan reforma dahil edilen spesifik kategorideki bireylerin (50+ yaş ve kadınlar) yeniden istihdamına yönelik faaliyetlerin yürütülmesi ve desteklenmesi ile - İlgili sistemin sağlıklı olarak izlenmesini teminen bir izleme programının hayata geçirilerek tüm faaliyetlerin buraya kayıt edilmesi, amaçlarını ihtiva eden bir programdır. Programın uygulamaya konulduğu bölgeler(abruzzo, Marche, Friuli, Lazio Frosinone, Latina Veneto Sardegna öncelikle kendi ekonomik ve işgücü piyasası koşullarını dikkate alarak ihtiyaçlarını ve önceliklerini belirlemişler. Bu bağlamda her bölge genel hedef grup içerisinden spesifik hedef grup önceliğini ve ilgili sektörleri tayin etmiş ve akabinde ilgili bölge KİK'lerine program kapsamında ffaaliyetleri desteklemek amacıyla finansal destekler sağlanmış. Program kapsamında 18 bölgesel izleme komitesi oluşturulmuş ve her 2 ayda bir, program faaliyetlerinin sonuçları ve elde edilen çıktılar üzerine müzakerelerde bulunmak, uygulama esnasında yaşanan iyi-kötü tecrübelerin paylaşılarak yaygınlaştırılmasını sağlamak amacıyla bir araya geliniyor. Program faaliyetleri 2005 yılında başlamış ve Eylül 2007 tarihinde ilk fazı sona ermiş. Akabinde 2. faz faaliyetleri uygulamaya konulmuş ve Eylül 2008 tarihinde de bu bölüm faaliyetlerinin tamamlanması planlanmaktadır. Yine bu program kapsamında da Bölge Kamu İstihdam Ofislerinin personeline, özellikle işsizlerle mülakat gerçekleştirerek program içeriği hakkında bilgi verme ve bireyin beceri, eğitim ve beklentileri doğrultusunda ilgili program kapsamında nasıl değerlendirilebileceğinin ve profilinin çıkarılması konusunda eğitimler sağlanmış. Bunun yanında arz-talep eşleştirmesini daha isabetli ve verimli yapabilmeleri amacıyla konusunda uzman eğiticiler tarafından eğitimler sağlanmış. Program kapsamında öncelikle, bu program kapsamında eleman istihdam etmek isteyen işverenlerden alınan staj talepleri muhtelif kitle iletişim araçları yoluyla kamuoyuna duyuruluyor. Akabinde ilanlar için başvuruya gelen bireyler ile, proje uygulama ekibi ile bölge kamu istihdam ofislerinde görevli personelle işbirliği içerisinde tespit edilen, yine işsiz ve program amaçları çerçevesinde dezavantajlı grupta yer alan ve ilgili mücavir alan içerisinde ikamet eden bireyler ofislere davet ediliyor. Ofislere gelen hedef bireyler, teker teker KİK'te ilgili programda görevli
personel tarafından mülakata alınarak, genel karakteristik özellikleri, eğitim durumları, beceri/yetenek düzeyleri, ihtiyaçları ve beklentileri ile icra edilecek işe yatkınlığı/uygunluğu tespit ediliyor. Bu ön mülakat sonucu, kendi çalışma backgroundları ve iradeleri doğrultusunda ilgili staj programına katılıp düzenli olarak takip etmeyi taahhüt eden bireylerle bireysel iş akitleri imzalanıyor ve imzadan hemen sonra ilgili bireye 10 ay sürecek olan aylık 450 Euro'luk ödenek bağlanıyor. Akabinde proje uygulama ekibi üyesi uzmanlarca 2. bir mülakat yapılarak bireylerin yetkinliklerinin, niteliklerinin, iş bulabilme konusundaki isteklilikleri ve ne kadar faal olabileceklerinin sınırları ölçülmeye çalışılıyor; detaylı bir kapasite analizi yapılıyor. Bu işlem sonucunda profilleri çıkarılan bireylerin her birisi için Bireysel Faaliyet Planları hazırlanıyor. Eğer ilgili birey çalışma kapasitesi ve nitelik açısından yeterince donanımlıysa ve psikolojik olarak çalışmaya hazır bulunursa doğrudan iş aramaya yönlendiriliyor. Kendisine aktif olarak iş arama konusunda danışmanlık ve destek hizmetleri sunuluyor. Eğer yeterli bulunmazsa ilgili boşluğu doldurabilmek amacıyla kendi profiline uygun bir staj programına yerleştirilerek hem iş başında mesleki eğitimi hem de aktif iş arama ve mülakat teknikleri konusunda danışmanlık hizmeti sağlanıyor. Staj esnasında bireylere bir nevi mesleki eğitim sağlanması nedeniyle, ilgili firmaya da 1000 Euro ödenek veriliyor. Eğer 10 aylık süre sonunda firma bireye süresiz bir iş teklifinde bulunursa firmaya bir defaya mahsus 5000 Euro'luk bir teşvik ödeneği veriliyor. Eğer firma bireyin 10 aydan daha kısa bir sürede yetiştiğine ve iş başı yapabileceğine kanaat getirerek stajı keserek iş teklifinde bulunursa, bireye aylık olarak ödenen 450 Euro'luk ödenekte, ilgili aydan 10. aya kadar olan ödenekler toplanarak defaten ilgili firmaya ödeniyor. Bu programla bireylere kazandırılmak istenilen bir özellik de aktif olarak iş arama faaliyetlerine başlaması. Çünkü her ne kadar firmalara çeşitli teşvikler sağlasa da, tüm stajlar iş teklifi ile sonuçlanamayabiliyor. Bir diğer önemli nokta da, Social Shock Absorbers(Sosyal Şok Soğurma Sistemi)adıyla uygulamaya koymuş oldukları ve daha stabil & sürdürülebilir bir sosyal güvenlik sistemini teşvik etmeye yönelik reformun hayata geçirilmesine yönelik olarak Programa eklenen diğer bir ayakla, ilgili program kapsamında özellikle kriz/daralma/kapanma gibi nedenlerle işten çıkarılma riskiyle karşı karşıya olan çalışanlara ve işten çıkarılanlara destek veriliyor. Buna göre, firma kriz durumunu aşana kadar, adı geçen sistem kapsamında oluşturulmuş olan ücret garanti fonundan bireylerin maaşları ödeniyor ve kısmi olarak vergiden muaf tutuluyorlar. Programın tasarlanması açısından 3 noktası vurgulanmasında fayda var: - Zamanlama: İlgili reform sistemi sayesinde bireyler işini kaybeder kaybetmez program kapsamına alınıyor ve firmanın işten çıkarması sonrası bile bireyler maaşlarını almaya devam edebiliyor(pasif tedbirler) - Kişisel Yaklaşım: Her staj programı, hedef gruptaki bireylerin kişisel ihtiyaçları doğrultusunda özelleştiriliyor. Her bireyin durumu ayrı ayrı değerlendiriliyor ve profilleri doğrultusunda Bireysel Faaliyet Planları hazırlanıyor. - Faalleştirme : Kişilere sağlanan mali/mesleki destek ve katkılar sonrası kendilerini aktif olarak iş arama konusunda geliştirmeleri bekleniyor. Aksi takdirde almakta oldukları 450 Euro'luk aylık ödenek bir sonraki ay kesilebiliyor.
Çalışma Programı kapsamında İtalya Başbakanlığına bağlı Uluslararası İşbirliği ve Programlar Merkezi(FORMEZ) yetkilileri ile de bir toplantı düzenlenmiş ve yukarıda zikredilen ve İtalya'da hayata geçirilen büyük ölçekli hareketlilik projelerine benzer (ülkemiz işgücü piyasası özellikleri ve insan gücü profili/koşulları da dikkate alınarak) program ve projelerin Kurumumuz önderliğinde ülkemizde de hayata geçirilebilme ihtiyacı konusunda verimli müzakerelerde bulunulmuştur. Bu bağlamda Kurumumuzun ilgili alanda proje/program tasarlama ve yürütebilme kapasitesinin gözden geçirilmesi ve bu anlamda iyi örneklerin yer aldığı İtalya ya da diğer AB ülkelerinden birinden sağlanacak bir modelle bir Twinning Projesi'nin hayata geçirilerek, bu kapsamda sağlanabilecek teknik danışmanlık hizmeti olasılığı üzerinde durulmuştur. İlgili prosedürün bir nevi ihale süreci, dolayısıyla her Kurum/Kuruluşa açık bir süreç olması nedeniyle, AB Komisyonuna teklif edilmesi gereği ve teknik birçok adımdan müteşekkil uzun bir süre gerektirmesi nedeniyle doğal olarak somut bir sonuca varılamamış olmakla birlikte, sürecin teknik detaylarının öğrenilmiş olması nedeniyle faydalı bir toplantı olarak mülahaza edilmektedir. Kurumumuz temsilcisince açıklanan görüşler : Kurumumuz adına yapılan PowerPoint slayt sunumda değinilen konular aşağıda maddeler halinde sunulmuştur: - Ülkemize Ait Genel Bilgilendirme, Coğrafi Konum, Temel Bilgiler, - Ülkemizde İşgücü Piyasası ve İstihdama Ait Temel Göstergeler ve Veriler, - Ülkemizin Demografik Yapısı, - İstihdamda Temel olarak Yaşanan Sorunlar ve İşsizlik, - Önlemler ve Öngörülen Tedbirler, - Kurumumuzun Yapısı ve Görevleri, - Kamu ve Özel Sektör Açık İşlerinin İdaresi ve Yönetimi, - İşgücünün Hareketliliği ve İşgücü Hareketliliğinin Hızlandırılması, - Kurumsal Dönüşüm Projesi ve Kurumumuzun Fiziksel ve Personel Altyapısı Olarak Modernleştirme Çalışmaları, - İşsizlikle Mücadele Kapsamında Yürütülen Çalışma ve Programlar, Aktif İşgücü Tedbirleri Kapsamında Sürdürülen Mesleki Eğitim Çalışmaları, - İş ve Kariyer Danışmanlığı Hizmetleri - İşletmeler ve Çalışanlara Yönelik Düzenlenen Eğitim ve Seminerler, - Kurumumuzca Gerçekleştirilen Uluslararası Çalışmalar ve Avrupa Eğitim Vakfı(ETF) ile Sürdürülen Faaliyetler Alınan kararlar ve (varsa) kabul edilen belgeler : - Varsa ikili görüşmeler ve ele alınan konular : Yok 4. SONUÇ VE KANAAT Toplantının ülkemiz ve Kurumumuz açısından değerlendirilmesi: Kurumumuzun işgücü piyasasına daha hakim ve faaliyet alanı kapsamında daha etkin ve aktif bir rol sergileyebilmesi sürecinde, diğer AB ülkelerinde ilgili alanda kullanılan pratik ve faydalı, sonuçları kanıtlanmış başarılı yöntem ve araçların yakından takip edilerek,
uyarlanabilir olanların ve yönlerinin mevzuatımıza adapte edilmesinin bu anlamda dikkate değer bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Buna göre, gerçekleştirilen çalışma ziyareti programı kapsamında uygulama sürecini ve çalışmalarını Kurumumuzla paylaşan Italia Lavoro temsilcileri ile yapılan görüşme, toplantı ve karşılıklı sunumlardan, Kurumumuzun ilgili alanda sunmuş olduğu hizmetler ve faaliyetler bağlamında Kurumları ile çeşitli yönlerden benzerlik ve farklılıklar arz ettiği anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, bu tür çalışma gezisi/projelerin sağlayacağı, bir araya gelerek en iyi canlı uygulama örneklerini ve bilgiyi paylaşma fırsatını değerlendirerek araç ve yöntemlerdeki ilerleme ve gelişmeleri not etmenin, söz konusu değişikliklerin uygulanabilir yönlerinin Kurumumuz prosedürlerine uyarlanmasının da yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu bağlamda, yukarıda zikredildiği gibi, İtalya örneği ve modeline benzer, Kurumumuz önderliğinde ulusal düzeyde Hareketlilik programı/projelerinin tasarlanarak uygulamaya konulmasının, ülkemizin en önemli ve öncelikli sorunlarından birisi olan işsizlikle mücadele kapsamında önemli bir başarı & gelişme kaydedeceği ve bu kapsamda elle tutulur, somut sonuçlar alınabileceği telakki edilmektedir. Buna göre, kapsamlı bir Twinning Projesinin hayata geçirilebilmesi amacıyla uygun olabilecek en kısa süre içerisinde ilgili Kurum/Kuruluşlarla işbirliği içerisinde gerekli prosedürlerin izlenerek Kurumsal başvuruların yapılmasının ve böylelikle ilk adımın atılarak, işsizlikle mücadele konusunda diğer iyi uygulama örneklerinden esinlenilerek işgücü piyasasının değişik araç ve müdahale yöntemleri ile daha istikrarlı bir yapıya kavuşturulması adına faydalı bir girişim olacağı mülahaza edilmektedir. Bir sonraki toplantının tarihi, yeri ve bu toplantıya hazırlanmak açısından yararlı olabilecek görüş ve öneriler : Bu konu ile ilgili olarak doğrudan bir fikir teatisinde bulunulmamakla birlikte, İkili İşbirliği Projesinin sona ermesi ve 17-18-19 Haziran tarihleri arasında DPT de bir kapanış etkinliği düzenlenecek olması nedeniyle, Bakanlığımız temsilcisince, gerek İtalya Ekonomik Gelişme Bakanlığı'ndan üst düzey yetkililer, gerekse Italia Lavoro Kurumundan gelecek yetkililerin katılımıyla, Kurumumuzda bir tanışma ve muadil kurumlar arasındaki ikili işbirliğinin geliştirilmesi ve pekiştirilmesine yönelik bir toplantı düzenlenmesi teklif edilmiş olup, muhataplarca da uygun bulunmuştur. Buna göre, net bir saat belirlemek üzere tekrar resmi anlamda temasa geçmek üzere, 18 Haziran 2008 tarihi İtalya tarafınca uygun bulunmuş ve teyit edilmiştir. Hakan ÖZ Eğitim Uzmanı