Türk Ekonomi Bankası Haftalık Ekonomi Bülteni Emin Öztürk (212) 251 21 21 (1671) 20 Mart 2006 emin.ozturk@teb.com.tr Fırtına sonrası sessizlik ve yön arama dönemi Geçen haftadan iz bırakanlar Geçen haftanın gündeminde en fazla yer tutan konu Merkez Bankası Başkanlığına yapılan vekaleten atama ve bununla ilgili diğer gelişmelerdi Geçen yılın son çeyreğinde sanayi üretimi yüzde 7.3 arttı; bu artış gelecek hafta açıklanacak olan GSMH artış hızının yüzde 6 ya yakın olması ihtimalini arttırdı Ocak ve Şubat aylarında Türkiye ye gelen yabancı ziyaretçi sayısının düşmesi ve turizm şirketlerinden gelen haberler bu yıl turizm gelirlerinin önceden planlandığı kadar olmayabileceğine işaret ediyor Yurtdışında, ABD perakende satış verileri ile çekirdek tüketici enflasyonunun beklenenden düşük çıkması piyasalardaki gerginliği azalttı, dolar Euro karşısında değer kaybetti ve ABD tahvillerinin faizleri düştü Bu haftaya bakış Merkez Bankası Başkanlığına ve Başkan Yardımcılıklarına yapılan atamalarla ilgili haberler bu hafta da piyasaları etkileyebilir Para Politikası Kurulu nun Perşembe günü yapacağı toplantıda alınacak karar ve yapılacak açıklama gelecek döneme ilişkin ip uçları verebilir Halen Meclis te komisyonlarda görüşülen sosyal güvenlikle ilgili tasarılarda ilerleme kaydedilmesi piyasalar için olumlu bir sürpriz olacaktır Bu hafta ABD de açıklanacak veriler arasında bulunan ÜFE enflasyonu ile dayanıklı tüketim malları raporu önem açısından ön sırada yer almaktadır Her hakkı saklıdır. İzinsiz çoğaltılamaz. Bu raporda yer alan bilgi ve veriler güvenilir olduğu düşünülen kamuya açık kaynaklara dayanmaktadır. İfade edilen görüşler, tahminler ve beklentiler bu raporun yazıldığı tarih itibariyle yazarın vardığı sonuçları yansıtmaktadır. Türk Ekonomi Bankası nı bağlamaz. Ticari amaçlı kullanılması durumunda Türk Ekonomi Bankası hiç bir sorumluluk üstlenmez.
Merkez Bankası na yapılan atamalar uzunca bir süre gündemde kalacak gibi görünüyor. Geçen hafta başında önceki Başkan Serdengeçti nin görev süresi dolmasına rağmen Hükümet tarafından bir atama yapılmaması üzerine Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İdare Meclisi toplanarak Başkan Yardımcılarından Erdem Başçı nın Başkanlığa vekalet etmesine karar verdi. Daha sonra çıkan haberlerden Hükümet in Cumhurbaşkanı na gönderdiği kararnamede de Edem Başçı nın adının yer aldığı öğrenildi. Ancak, Cumhurbaşkanı nın kararnameye hemen onay vermemesi spekülasyonlara yol açtı. Meclisten geçen yasaları belli bir sürede onaylamak ya da geri iade etmek durumunda olan Cumhurbaşkanı için kararnameler konusunda benzer bir zorunluluk bulunmamaktadır. Dolayısıyla, Cumhurbaşkanı nın onaylamaması durumunda Hükümet in aynı kararnameyi değiştirmeden ikinci defa gönderme seçeneği de bulunmamaktadır. Bu nedenledir ki, Cumhurbaşkanı ile Hükümet in aynı isimler üzerinde mutabık kalamaması nedeniyle kararname ile atama yapılan çeşitli mevkilerde halen vekaleten atanmış yöneticiler görev yapmaktadır. Dolayısıyla, Cumhurbaşkanlığı seçimine kadar Merkez Bankası nın vekaletle yönetilmesi tümüyle ihtimal dışı değildir. Diğer taraftan, Cumhurbaşkanlığı nda beklemekte olan mevcut kararnamenin imzalanması da ihtimal dahilindedir. Üçüncü bir olasılık ise önümüzdeki günlerde Hükümet ile Cumhurbaşkanı nın ortak bir isimde mutabık kalmasıdır. Bu konuya tümüyle piyasa gözüyle bakıldığında ilk ihtimalin olumsuz, ikincisinin ise olumlu algılanacağı söylenebilir. Üçüncü olasılığın etkisi ise şüphesiz seçilecek isme bağlı olacaktır. Ancak, sonuç ne olursa olsun, şu ana kadar atama sürecinin iyi yönetilemediği piyasada yaygın kanaat haline gelmiş bulunmaktadır. Bizzat Başkan ın kim olacağı ve bunun ne zaman kesinleşeceği sorusu bir yana, belki de aynı ölçüde dikkat edilmesi gereken bir başka nokta, Para Politikası Kurulu üyelerinin çoğunluğunun önümüzdeki bir kaç ayda değişecek olmasıdır: Geçen hafta Başkan Yardımcılarından bir tanesi emekli olmuştur. Bir başkası Nisan ayı başında, bir diğeri ise Haziran ayında emekli olacaktır. Banka dışından atanan akademisyen üyenin görev süresi ise Ağustos ayında dolmaktadır. Halen vekaleten görev yapmakta olan Erdem Başçı nın asaleten atanması durumunda bir yardımcılık pozisyonu daha boşalmış olacaktır. Tüm bu atamaların niteliğine bağlı olarak Para Politikası Kurulu nun eskisine göre farklı bir hüviyet kazanması mümkündür. Dolayısıyla, Merkez Bankası konusunun en az bir kaç ay daha gündemde kalacağı ve bu süre boyunca dikkatle izlenmesi gerektiği düşüncesindeyiz. Buna bağlı olarak, Para Politikası Kurulu nun özellikle Mart, hatta Nisan aylarında alacağı kararlara ve yapılacak açıklamalara bakılarak Para Politikası Kurulu nda bir nitelik değişimi olmadığı sonucuna varılması da zordur. Yukarıda sözü edilen mevkilere atamalar yapıldıkça ve vekaletler asalete dönüştükçe bu konuda bir yargı muhtemelen kendiliğinden oluşacaktır. Yeni Para Politikası Kurulu ve Merkez Bankası yönetimi için asıl test aşaması ise seçim öncesindeki dönem olacaktır. 2005 yılında büyüme yüzde 6 civarında çıkabilir. Geçen hafta Salı günü 2005 yılının dördüncü çeyreğinde sanayi üretiminin yıllık bazda yüzde 7.3 arttığı açıklandı. Bu artış hızı daha önce aylık sanayi üretim endeksinin gösterdiği yüzde 8.5 lik büyümeye göre biraz daha düşük olmakla birlikte yine de geçen yılın son çeyreğinde ekonominin yüzde 6 veya daha fazla büyümüş olabileceğine işaret etmektedir. Bu durumda 2005 yılının tamamında büyüme hızının yüzde 6 ya yakın gerçekleşmiş olması ihtimali yüksektir. Turizm gelirleri 2006 yılında önceki yıllara göre duraklama gösterebilir. Geçen hafta yerli ve yabancı basında çıkan haberlerde turizm sektöründe bu yılın bahar aylarına yönelik rezervasyonların önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 30 civarında daha düşük olduğu belirtilmekteydi. Bu düşüşün nedenleri arasında karikatür krizi ile kuş gribi haberleri ön sırada yer almaktadır. Kitle turizmi açısından önemsiz aylar olmakla birlikte Ocak ve Şubat aylarında Türkiye ye gelen yabancı ziyaretçilerin sayısında bir düşüş olması da bu görüşü bir ölçüde
desteklemektedir. Haziran ayında ise Dünya Kupası nedeniyle çok fazla giriş beklenmemektedir. Turizm sektöründe en önemli dönem olan Temmuz-Eylül ayları için ise henüz net bir işaret yoktur. Söz konusu dönemin ful geçmesi durumunda turizm gelirlerinin en azından geçen senenin düzeyine yaklaşması belki mümkün olacaktır ama önceki yıllarda görülen hızlı büyümenin bu yıl tekrar etmesi zor görünmektedir. Bu konunun önemi, turizm gelirlerinin neredeyse 20 milyar dolara yaklaşmış olması ve son yıllarda hızla büyüyen dış ticaret açığının yarattığı gediği kısmen de olsa kapatmasıyla ilgilidir. Turizm gelirlerinin düşmesi, otomatik olarak daha büyük bir cari açık anlamına gelmektedir. Yurt dışı veri akışı geçen hafta olduğu kadar kuvvetli değil ama yine de oldukça önemli. Geçen hafta özellikle ABD de önemli veriler açıklandı. Bunlar arasında Salı günü açıklanan perakende satış verileri ile Perşembe günü açıklanan çekirdek tüketici enflasyonu piyasalar üzerinde umulmadık ölçüde etkili oldu. Perakende satışların Şubat ayında beklenenden düşük gerçekleşmesi ve Şubat ayı çekirdek TÜFE artışının da düşük olması nedeniyle piyasalar ABD de faiz artışlarının sonuna gelinmekte olduğunu fiyatlamaya başladılar. Sonuç olarak, geçen hafta başında 1.20 nin altında olan dolar/euro kuru Perşembe günü akşamı 1.2185 düzeyine kadar yükseldi. Yüzde 4.70 in üzerinde olan 10 yıllık ABD tahvilinin getirisi ise yüzde 4.64 e kadar düştü. Özetle, uluslararası piyasalarda önceki iki haftada ECB ve Japonya Merkez Bankası ndan gelen sinyallerin etkisiyle olumsuza dönmüş olan hava ABD verilerinin Fed faiz artışlarını destekler nitelikte çıkmaması nedeniyle olumluya döndü. Önceki hafta Fed in ancak yüzde 5.25 hatta yüzde 5.5 düzeyine ulaştıktan sonra duracağını fiyatlamakta olan piyasalar geçen hafta sonuna faiz artışının yüzde 5 te duracağını fiyatlamaya başladılar. Paritenin dolar aleyhine değişmesi ve ABD faizlerinin düşmesi yurt içi piyasaya da yansıdı ve YTL/dolar kuru Perşembe günü akşamı 1.32 nin altına kadar düştü. Bu hafta Türkiye de PPK toplantısı var, ABD de ise ÜFE enflasyonu ve dayanıklı tüketim malları raporu açıklanacak. Yurt içinde bu haftanın en önemli konusu, Perşembe günü toplanacak olan Para Politikası Kurulu ndan ne tür kararlar ve sinyaller geleceği. Şubat ayı enflasyonu düşük çıkmış olmakla birlikte, Kurul un mevcut kritik aşamada hemen bir faiz indirimine gitmeyeceği düşünüldüğü için piyasa beklentisi bu ay faizlerde değişiklik olmayacağı yönündedir. Biz de bu ay bir faiz indirimi olması ihtimalini düşük görmekteyiz. Yurt dışında ise ABD verilerinin geçen hafta olduğu kadar olmasa bile bu hafta da piyasaları etkileme potansiyelinin var olduğu söylenebilir. Bu veriler arasında Salı günü açıklanacak olan Şubat ayı ÜFE enflasyonu ile daha sonra açıklanacak olan dayanıklı tüketim malları raporu ön plandadır. Piyasa yorumu: Önceki iki hafta görülen dalgalanmalardan sonra geçen hafta ortasından itibaren dış piyasaların durulmaya başladığı, iç piyasaların da buna ayak uydurduğu görülmüştür. Yurt dışı piyasalarda verilerden kaynaklanan bir sürpriz olmaması ve yurt içinde Merkez Bankası atamaları ya da Nevruz kutlamalarında olumsuzluklar çıkmaması durumunda bu haftanın sessiz geçmesi beklenebilir. Halen Meclis te komisyon aşamasında olan sosyal güvenlik reform tasarısında ilerleme kaydedilmesi durumunda piyasaların buna olumlu tepki vermesi de şaşırtıcı olmayacaktır. Ancak daha uzun vadeli bakıldığında 2004 ve 2005 yıllarındaki kadar fütursuz çıkışlar olması ihtimali düşük görünmektedir.
Ekonomi gündemi 20 Mart Pazartesi Türkiye: Konsolide bütçe borç stoku (Şubat 2006) Türkiye: Yurda giriş çıkış yapan yabancı ziyaretçi sayıları ABD: Öncü göstergeler (Şubat 2006) Almanya: ÜFE (Şubat 2006) 21 Mart Salı Türkiye: İmalat sanayi kısmi verimlilik endeksi (4. çeyrek, 2005) ABD: ÜFE (Şubat 2006) ABD: ABC tüketici güveni (20 Mart) İngiltere: TÜFE (Şubat 2006) 22 Mart Çarşamba Türkiye: Tüketici güveni (Şubat 2006) ABD: MBA mortgage başvuruları (17 Mart) AB: Euro-bölgesi dış ticaret dengesi (Ocak 2006) AB: Sanayide yeni siparişler (Ocak 2006) İngiltere: BoE toplantı raporları 23 Mart Perşembe Türkiye: Para Politikası Kurulu toplantısı ABD: Devam eden ev satışları (Şubat 2006) ABD: İşsizlik başvuruları (18 Mart) AB Zirvesi AB: Euro-bölgesi cari hesapları (Ocak 2006) 24 Mart Cuma ABD: Dayanıklı tüketim malları raporu (Şubat 2006) ABD: Yeni ev satışları (Şubat 2006) Almanya: TÜFE (Mart 2006) Mali araçların getirileri % Yılbaşından Haftalık beri Yıllık İMKB-100 (dolar bazında) İMKB-100 (YTL bazında) Dolar kuru (YTL/ABD$) Kur sepeti (1ABD$+0.77Euro) DİBS performans endeksi (15 ay) Eurobond (03/15) 7.32 5.09-2.08 3.51 0.30 0.79 14.54 12.34-1.92 0.56 3.25 0.50 82.76 82.58-0.10-1.35 16.69 5.42 Makroekonomik veriler Bütçe Performansı Özeti* Aksi belirtilmedikçe milyar YTL Şubat Şubat Değişim İlk 2 ay İlk 2 ay Değişim 2005 2006 (%) 2005 2006 (%) Gelirler Faiz dışı harcamalar Faiz dışı denge 8.9 6.3 2.6 12.8 8.5 4.3 44.1 35.4 65.6 19.1 12.3 6.7 26.4 17.9 8.5 38.6 45.5 26.5 * 2005 için Konsolide Bütçe, 2006 için Merkezi Yönetim Bütçesi verilmesi nedeniyle karşılaştırma yanıltıcı olabilir Hazine'nin Nakit Akımları Aksi belirtilmedikçe milyar YTL Şubat Şubat Değişim İlk 2 ay İlk 2 ay Değişim 2005 2006 (%) 2005 2006 (%) Gelirler 7.5 10.3 37.77 17.5 23.0 31.3 Faiz dışı harcamalar 7.4 9.8 32.94 14.0 20.9 49.7 Faiz dışı denge 0.1 0.5 396.97 3.5 2.0-42.4
Dış Ticaret Verileri Aksi b elirtilmedikçe milyar USD Ocak Ocak Değişim 2005 2006 (%) İhracat 5.0 4.8-3.5 İthalat Ticaret dengesi 7.2-2.2 8.0-3.2 11.1 44.1 İthalatın Ana Mal Gruplarına Göre Dağılımı Ocak Ocak Değişim Pay 2005 2006 (%) (%) Yatırım malları Ara mallar Tüketim malları 1.0 5.5 0.6 1.3 5.8 0.8 28.5 5.1 34.1 16.5 72.7 10.4 Yakıt İthalatı ve diğer ithalat Ocak Ocak Değişim 2005 2006 (%) Yakıt ithalatı Ara malı ithalatı Toplam ithalat Yakıt hariç ara malı ithalatı Yakıt hariç ithalat 1.3 5.5 7.2 4.2 5.9 1.9 5.8 8.0 3.9 6.1 43.4 5.1 11.1-6.7 3.9 Ödemeler Dengesi Özeti Ocak Ocak 1 Son 2005 2006 12 ay Cari işlemler dengesi Sermaye hareketleri dengesi Net hata ve noksan Döviz rezervindeki değişim -1.5 4.7-0.9 2.3-2.5 4.1 0.5 2.1-23.9 43.5 3.4 23.1 Enflasyon Verileri % Aylık Kümülatif Yıllık (Şubat) (İlk 2 ay) (Son 12 ay) Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) 0.22 7.27 8.15 ( A) (B) ( C) (D) ( E) (F) (G) Mevsimlik ürünler hariç İşlenmemiş gıda ürünleri hariç Enerji hariç (B) ve (C) (C) ve alkollü içkiler ile tütün hariç (E) ve fiyatı yönetilen ürünler (F) ve (B) 0.53-0.46 0.15-0.67 0.16 0.27-0.70 1.76 0.13 0.77-0.27 0.5 0.45-0.87 8.77 7.82 7.94 7.54 6.56 6.84 6.09 Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) Tarım İmalat sanayii 0.26 0.57 0.10 2.22 2.25 1.07 5.26 4.70 5.23 Petrol ürünleri 1.30 6.82 34.58 Petrol ürünleri hariç ÜFE 0.15 1.73 2.15