FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi Otonom Sinir Sistemi emin ulaş erdem
Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi -Beyin -Omurilik Periferik Sinir Sistemi Somatik somatik duyu, özel duyular iskelet kaslarının istemli kontrolü Otonom visseral duyu viseral organların istem dışı kontrolü Sempatik sinir sistemi Parasempatik sinir sistemi
Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi Bilgileri işler, yorumlar ve depolar, kaslara ve organlara emirler gönderir Periferik Sinir Sistemi MSS e ve giren ve çıkan bilgileri taşır Beyin Omurilik Somatik Sinir Sistemi İskelet Kaslarını Kontrol Eder Otonom Sinir Sistemi Düz kasların, salgı bezlerinin kontrolü Sempatik Sinir Sistemi Savaş veya kaç reaksiyonu Parasempatik Sinir Sistemi Enerji korunur, sakin durum sürdürülür
Bütün düz kasları, kalbi ve salgı bezlerini innerve eden otonom sinir sistemi (OSS) iç ortamın belli sınırlar dahilinde sabit ve kararlı kalmasını sağlar. İsminden de anlaşılacağı gibi bu sistem isteğimiz dışında çalışmaktadır. Bu özelliği ile, somatik sinir sisteminden ayrılır. Somatik sistem ile OSS birbirinden tamamen bağımsız çalışan iki sistem değil, aksine elele vererek çalışan iki sistemdir.
Nöronlar Pregangliyonik (B tipi lifler) Hücre gövdeleri MSS dedir Miyelinli aksonlar Otonom Sinir Sistemi gangliyonlarına gider Postgangliyonik (C tipi lifler) Hücre gövdeleri Otonom Sinir Sistemi gangliyonlarındadır Miyelinsiz aksonlar efektör bölgelere giderler
Otonom sinir sistemine ait son ortak yol
Somatik Somatik lifler Sinirler ve Pleksuslar İstemli kontrol İskelet kaslarını kontrol eder Hareketi uyarır İmpuls frekansı yüksek Otonom Visseral lifler Sinirler, gangliyonlar ve pleksuslar İstemsiz kontrol Düz kasları, salgı bezlerini, ve kalp kasını kontrol eder Hareketi uyarır veya baskılar İmpuls frekansı düşük
Otonom ve Somatik Sinir Sistemlerinin Motor Nöronları
Otonom sinir sisteminin yapısı
III = okülomotor sinir: Edinger-Westphal çekirdeği VII = fasyal sinir, n. salivarius sup. IX = glossofaringeal sinir, n. salivarius inf. X = vagus siniri, dorsal vagal çekirdek, n. ambiguus Sempatik sinir sistemi = torakolumbar sistem T1 L3 (veya L2) arası segmentler. Parasempatik sinir sistemi = kranyosakral sistem III, VII, IX ve X. kafa çiftleri ve S2- S4 arası segmentlerden kaynaklanır.
Sempatik zincir gangliyonları omuriliğe yakındır ve postgangliyonik aksonlar diyaframın üzerindeki organları kontrol ederler. Prevertebral gangliyonlar omuriliğin önündedir ve diyaframın altındaki organları kontrol ederler. Böbreküstü bezi medullasını doğrudan pregangliyonik lifler innerve eder.
SEMPATİK SİSTEM Sempatik zincir boyunca sempatik gangliyonlar arasında bağlantılar olduğu ve sempatik aktivasyonla böbrek üstü bezi medullası da uyarılarak kana epinefrin salgıladığı için sempatik yanıt kitleseldir.
PARASEMPATİK SİSTEM Pregangliyonik lifler organın yakınında veya içinde yer alan postgangliyonik nöronlarla sinaps yaparlar. Parasempatik yanıt kitlesel değil lokalizedir.
Kolinerjik olan nöronlar Tüm pregangliyonik nöronlar, Parasempatik postgangliyonik nöronlar, Ter bezlerini innerve eden sempatik postgangliyonik nöronlar, İskelet kasındaki kan damarlarında sonlanan sempatik nöronlar. Postgangliyonik sempatik nöronların geri kalanı noradrenerjik tir.
Gangliyonda nikotinik kolinerjik reseptör Hedef dokuda muskarinik kolinerjik reseptör Gangliyonda nikotinik kolinerjik reseptör, Hedef dokuda alfa1, alfa2, beta1, beta2, beta3 adrenerjik reseptörler. Alfa1 & beta1 eksitasyon Beta2 inhibisyon Alfa2 presinaptik olanlar transmitter salınımının inhibisyonu
Parasempatik ve sempatik sistem etkileşimi Birçok dokunun parasempatik ve sempatik innervasyonu vardır. Parasempatik ve sempatik sistemler birbirlerine zıt etki gösterirler. Her iki sistem de tonik olarak aktiftir. Genellikle dokularda sistemlerden biri baskındır.
Otonom Sinir Sistemi Parasempatik Vücudu sakinleştirir, acil durum geçtikten sonra işlevleri normal durumuna döndürür. Dinlenme ve sindirim Anabolik Sempatik Vücudu stresli acil durumlara yanıt vermeye hazırlar. Savaş veya kaç reaksiyonu Katabolik
Sempatik Sistem: Savaş veya Kaç Uyanıklık (RF eşiği düşer) Pupilla İskelet kaslarına kan akımı Solunum frekansı ve solunum yolarının çapı Kalp frekansı ve kan basıncı Plazma glukoz ve serbest yağ asidi düzeyleri (enerji) Sindirim Deriye kan akımı Lungs Heart Digestion
Parasempatik Sistem Eye Gevşeme Pupilla Kalp frekansı ve kan basıncı Solunum frekansı ve solunum yollarının çapı Sindirim kanalına kan akımı Glukozun glikojen olarak depolanması Lungs Heart Digestion
Periferik otonom sinir sistemindeki transmitterler
Göz Parasempatik Sempatik * İrisin radyal kası - kontraksiyon ( 1) = midriazis İrisin sfinkter kası kontraksiyon - = miyozis Silier kas yakını görmek hafifçe gevşetir ( 2) için kontraksiyon
Kalp Parasempatik Sempatik SA düğüm kalp hızı kalp hızı ( 1) Kasılma gücü ( 1) (yalnız atriumların) AV düğüm & His ileti hızı ileti hızı ( 1) Purkinje sisteminde
Parasempatik Sempatik * Arterioller Deri, abdom. visera İskelet kası konstriksiyon ( 1) konstriksiyon ( 1) dilatasyon ( 2) dilatasyon (kolinerjik) Tükrük bezleri dilatasyon konstriksiyon ( 1) = sekresyon = sekresyon Pulmoner dilatasyon konstriksiyon ( 1) * Venler konstriksiyon ( 1)
Parasempatik Sempatik * Akciğerler Bronşial kas kontraksiyon gevşeme ( 2) Bronşial bezler sekresyonu sekresyonu
Uyarılma Parasempatik Sempatik * Mide & Barsak Motilite ve tonus ( 2, 2) Sfinkterler gevşeme kontraksiyon ( 1) Sekresyonu * Safra kesesi kontraksiyon gevşeme ( 2) ve kanalları
Uyarılma Parasempatik Sempatik * Mesane Detrusor kası kontraksiyon gevşeme ( 2) İnternal sfinkter gevşeme kontraksiyon ( 1)
Uyarılma Parasempatik Sempatik * Genital organlar Uterus değişken kontraksiyon (gebe, 1) gevşeme (gebe & gebeolmayan, 2) Erkek cinsiyet organları ereksiyon ejakülasyon ( 1)
Uyarılma Parasempatik Sempatik * Deri Pilomotor kaslar kontraksiyon ( 1) Ter bezleri sekresyonu (kolinerjik) (muskarinik reseptör)
Parasempatik Uyarılma Sempatik * KC glikojenoliz ( 1, 2) glukoneojenez * Yağ dokusu lipoliz ( 3) * Gözyaşı bezleri sekresyonu * Böbrekten renin sekresyonu * Pankreastan insulin & glukagon insulin & glukagon sekresyonu sekresyonu ( 2) ( 2)
The Distribution of Parasympathetic Innervation
The Autonomic Plexuses Figure 16.9
Summary: The Anatomical Differences between the Sympathetic and Parasympathetic Divisions Figure 16.10
Visceral Reflexes
ÖZET Sempatik, parasempatik ve enterik sistemlerden meydana gelen otonom sinir sistemi, somatik-motor sisteme paralel olarak çalışıp iç dengenin korunmasını sağlayan düzenleyici bir motor sistemdir. İç organlardan merkeze akan bilgi, otonom sinir sisteminde motor çıkışın hazırlanmasına katkıda bulunur. Otonom sinir sistemi çevrede meydana gelecek değişikliklere anında cevap verebilecek bir organizasyona sahiptir.
ÖZET Özellikle sempatik sinir ağı, çok yoğun ve yaygın bir yapıya sahiptir. Bu sayede vücut, olağan dışı uyaranlara karşı hızlı bir şekilde uygun cevaplar oluşturabilir. Otonom sinir sisteminde, ACh, adrenalin, noradrenalin gibi klasik transmitterlerin yanında çok sayıda biyoaktif peptit, nitrik oksit ve diğer transmitter maddeler rol alır. Bu maddelerden bazısı düzenleyici olarak görev yapar ve kolinerjik-adrenerjik sistemlerin etkilerini değiştirir. Böylece, hedef organ ve dokuların, amaca uygun fizyolojik aktiviteyi göstermeleri sağlanır.